6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Anonim Şirketin Kuruluşu Konusunda Getirilen Yenilikler Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Tanım 6762 sayılı TTK m. 269 6102 sayılı TTK m. 329 Anonim şirket, bir unvana sahip, esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mamelekiyle mesul bulunan şirkettir. Ortakların mesuliyeti, taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile mahduttur. Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. Pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur.

Özel Kanunlara Bağlı Anonim Şirketler 6102 sayılı TTK m. 330 6762 sayılı TTK m. 270 Hususi kanunlarla kurulan anonim şirketler, kuruluş kanunlarında aksine hüküm olmadıkça, bu faslın hükümlerine tabidirler. Özel kanunlara tabi anonim şirketlere, özel hükümler dışında bu kısım hükümleri uygulanır.

Amaç ve Konu Anonim şirketler kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir (m. 331). Ancak şirketin işletme konusunun esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde esas sözleşmeye yazılması şarttır (m. 339/2-b). Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

En Az Sermaye Tutarı Esas sermaye en az 50.000 TL Halka açık olmayan ancak kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi en az 100.000 TL. KS ve İç kaynaklardan sermaye artırımı En az sermaye tutarı Bakanlar Kurulunca artırılabilir. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Devletin Gözetimi GTB tarafından çıkarılacak tebliğ ile faaliyet alanları belirlenecek anonim şirketler GTB’nin izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de GTB’nin iznine bağlıdır. Bunun dışında hukuki konumu, niteliği ve işletme konusu ne olursa olsun anonim şirketin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri herhangi bir makamın iznine bağlanamaz (SPK, BDDK). Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Ortak Sayısı Anonim şirketler artık tek bir ortak tarafından da kurulabilir veya ortak sayısı bire kadar inebilir (m. 338). Ortak sayısı bir ise şirket esas sözleşmesinin adı esas taahhütname olarak ifade edilebilir. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Kuruluş Türü Anonim şirketlerde uygulamada çok başvurulmayan tedrici kuruluş sistemi kaldırılmıştır (m. 335). Bunun yerine şirketin kurulmasını müteakip payların halka arz edilebilmesi imkanı getirilmiştir. Ani kuruluş basit (nakit) kuruluş ve nitelikli (aynî) kuruluş olarak gerçekleştirilebilir. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Halka Arz Edilecek Paylar Tedrici kuruluşun karşılayamadığı halka açık kurulma gereksinimine cevap vermek amacıyla öngörülmüştür (m. 346). Taahhüt sahipleri esas sözleşmede hüküm bulunmak kaydıyla nakdi paylarını şirketin tüzel kişilik kazanmasını takip eden iki aylık süre içerisinde halka arz edebilirler. Halka arz edilip de süresinde satılmayan payların bedellerinin tamamı, süresinde halka arz edilmeyen payların bedellerinin ise yüzde yirmibeşi iki aylık süreyi izleyen üç gün içinde ödenir. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Kuruluş İşlemleri Esas sözleşmenin hazırlanması Anonim şirketin kurulması (ön şirket, m. 335/1) Kurucuların sermayenin tamamını taahhüt ettiklerine ilişkin noter şerhi Nakdî sermayenin kısmen veya tamamen ödenmesi Aynî sermayeye bilirkişilerce değer biçilmesi Kurucular beyanı İşlem denetçisi raporu Gümrük ve Ticaret Bakanlığının izni (Faaliyet alanları tebliğ ile belirlenen anonim şirketler için) Ticaret siciline tescil (tüzel kişiliğin kazanılması) ve ilan. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Kurucular beyanı Kurucular, dürüst bilgi verme ilkesinin bir gereği olarak şirketin kuruluşunda yapılan işlemlerin doğru olduğunu (örneğin getirilen aynî sermayeye biçilen değerin yerinde olduğunu, kuruculara tanınan menfaatleri ve gerekçelerini vs.) beyan eder (m. 349). Beyanın amacı kamuyu aydınlatma, sermayenin korunması, yolsuzlukların önlenmesi ve sorumluluk maddesine işlerlik kazandırmaktır. Beyan denetçiye verilir ve onun incelemesinden sonra sicil müdürünün incelemesine sunulur ve sicil dosyasında saklanır. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

İşlem Denetçisi Raporu 6102 sayılı kanun kuruluşun işlem denetçisi tarafından denetlenmesini öngörmüştür (m.351). Kurucular atar. payların tamamının taahhüt edildiğini; en az tutarlarının bankaya yatırıldığını; yükümlülüğün dolanıldığına ilişkin bir belirti bulunmadığını; ayni sermaye ve devralınan ayınlar için bilirkişilerce değerleme yapıldığını, kurucu menfaatlerinin kanuna uygun olduğunu; kurucular beyanı ile ilgili açık bir uygunsuzluğun, aşırı değerlemenin, işlemlerde görünür bir yolsuzluğun bulunmadığını, kuruluş belgelerinin mevcut olduğunu, noter onayı ve izinlerin alındığını açıklar. İşlem denetçisi kanuni görevlerini yerine getirirken kusurlu davranışı sonucu sebep olduğu zarardan Anonim şirket, pay sahipleri ve şirket alacaklılarına karşı sorumludur (TTK m. 554). Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Kuruluş Belgeleri Esas Sözleşme, Kurucular Beyanı, Değerleme Raporları, Ayın ve işletme devralınmasına ilişkin olanlar da dâhil olmak üzere, kurulmakta olan şirketle, kurucular ve diğer kişilerle yapılan ve kuruluşla ilgili olan sözleşmeler ile İşlem Denetçisi Raporu, kuruluş belgeleridir. Amacı aleniliği sağlamak, gizli sözleşmeleri ve pay sahipleri sözleşmelerini engellemektir. Bunlar, sicil dosyasına konulur ve birer nüshaları şirket tarafından beş yıl süreyle saklanır (m. 336).

Esas Sözleşme m. 339/2, d, k bentleri ve 3. fıkra yeni Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar; devir sınırlamaları Şirketin hesap dönemi İlk YK üyeleri de artık esas sözleşmede belirtilmelidir.

Emredici Hükümler İlkesi Esas sözleşme, TTK’nın anonim şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak Kanunda buna açıkça izin verilmişse sapabilir. Diğer kanunların, öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hükümleri o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar. Özellikle pay sahiplerinin menfaatlerine hizmet edeceği düşünülmektedir.

Aynî Sermaye Üzerlerinde sınırlı aynî bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen değerler sermaye olarak getirilebilir. Bu çerçevede: Para, alacak, kıymetli evrak ve sermaye şirketlerine ait paylar, Fikrî mülkiyet hakları (ortak marka, garanti markası, coğrafi işaret hariç), Taşınırlar ve her çeşit taşınmaz, Taşınır ve taşınmazların faydalanma ve kullanma hakları, Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Aynî Sermaye Ticari işletmeler, Haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler, Maden ruhsatnameleri ve bunun gibi ekonomik değeri olan diğer haklar, aynî sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticarî itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz (m. 342). Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Pay Bedellerinin Ödenmesi Nakden taahhüt edilen payların itibarî değerlerinin en az yüzde yirmibeşi tescilden önce (noter onayını takip eden 30 günlük sürede, m. 354), gerisi de şirketin tescilini izleyen yirmidört ay içinde ödenir. Payların çıkarma primlerinin tamamı tescilden önce ödenir (m. 344/1). Şirket noter onayı tarihinden itibaren üç ay içerisinde tüzel kişilik kazanamadığı takdirde, sicil müdürlüğünün yazısı üzerine bedeller banka tarafından sahiplerine geri verilir (m. 345/2). Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Ödeme Yeri Nakdî ödemeler, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununa bağlı bir bankada, kurulmakta olan şirket adına açılacak özel bir hesaba, sadece şirketin kullanabileceği şekilde yatırılır. Taahhüt edilen payların, kanunda veya esas sözleşmede öngörülmüş bulunan ve kanunda yazılı olandan daha yüksek olan tutarlarının ödendiği, ticaret siciline yöneltilecek bir banka mektubu ile ispatlanır. Banka, bu tutarı, şirketin tüzel kişilik kazandığını bildiren bir sicil müdürlüğü yazısının sunulması üzerine, sadece şirkete öder (m. 345/1). Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Ayni Sermayenin Şirkete Getirilmesine İlişkin Özellikler Ticaret şirketlerine getirilecek sermaye ya tescil edilmeli ya da teslim edilmelidir. Bu çerçevede; taşınmazlar tapuya şerh edilmeleri kaydıyla fikri mülkiyet hakları ilgili sicile tescil edilmeleri kaydıyla diğer değerler varsa ilgili sicile tescil edilmek suretiyle taşınırlar da güvenilir bir kişiye tevdi edilmeleri koşuluyla aynî sermaye kabul edileceklerdir. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Aynî Sermayenin Şirkete Devri Paradan başka değerlerin sermaye olarak getirilmesi halinde, şirketin tüzel kişilik kazanması ile bu değerlerin mülkiyetinin şirkete geçmesi için bunları sermaye olarak taahhüt eden ortakların rızasına veya hukuki bir tasarrufuna ihtiyaç duyulmayacaktır. Örn. m. 128, III hükmü gereğince taşınmaz mülkiyeti veya taşınmaz üzerinde var olan veya kurulacak olan aynî bir hakkın konulması borcunu içeren şirket sözleşmesi hükümleri, resmi şekil aranmaksızın geçerli olacaktır. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Aynî Sermayenin Şirkete Devri Ancak şirketin tasarruf edebilmesi için ilgili sicile tescil gereklidir. Tapu siciline veya diğer sicillere yapılacak tescil işlemi için ise ticaret sicil müdürünün talebi yeterlidir. Yine m. 128, IV hükmüne göre paradan başka bir değer veya bir taşınırın sermaye olarak konulmasının borçlanılması halinde şirket, tüzel kişilik kazandığı andan itibaren bunlar üzerinde malik sıfatıyla doğrudan tasarruf edebilecektir. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Fesih Davası Anonim şirketin butlanına veya yokluğuna karar verilemez, kuruluşa ilişkin sakatlıklar dolayısıyla sadece fesih davası açılabilir (m.353/1). Davanın açılabilmesi için, Şirketin kurulmasında kanun hükümlerine aykırı hareket edilmek suretiyle Alacaklıların, Pay sahiplerinin veya Kamunun menfaatleri önemli bir şekilde tehlikeye düşürülmüş veya ihlâl edilmiş olması gerekir. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Fesih Davası Dava; yönetim kurulunun, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının, ilgili alacaklının veya pay sahibinin istemi üzerine şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde açılır. Davanın, şirketin tescil ve ilânından itibaren üç aylık hak düşürücü süre içinde açılması şarttır. Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Kanuna Karşı Hile Şirketin tescilinden itibaren 2 yıl içinde bir işletme veya aynın, sermayenin onda birini aşan bir bedel karşılığında devralınmasına veya kiralanmasına ilişkin sözleşmeler genel kurulca onaylanıp ticaret siciline tescil edilmedikçe geçerli olmaz (m. 356/1). Genel kurulun toplantı ve karar nisabı sermayenin ¾’ü olarak eski kanuna göre ağırlaştırılmıştır (6762 s. TTK m. 311’e göre toplantı nisabı sermayenin yarısı, karar nisabı ise mevcut reylerin ekseriyeti şeklinde idi). Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Kuruluştan Doğan Sorumluluk Yeni TTK sisteminde kuruluş işelmelerinden sorumlu olanlar ve sorumluluk sebepleri anonim şirketlere ilişkin diğer sorumluluk hükümleri ile birarada düzenlenmiştir. Belgelerin ve beyanların Kanuna aykırı olması (m. 549), Sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi (m. 550), Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR

Kuruluştan Doğan Sorumluluk Ayın türünden sermayeye değer biçilmesinde hile (m. 551), Halktan para toplamak (izinsiz ve denetimsiz bir şekilde halktan para toplanmasına yönelik girişimlere engel olunması amacıyla), Şirket, doğrudan zarar gören ortaklar, şirket alacaklıları dava açabilirler. 2 ve 5 yıllık zamanaşımı söz konusudur. Hukuki sorumluluğun yanısıra cezai sorumluluk da söz konusudur (m. 562). Kuruluştan soğan sorumluluk, tescilden itibaren 4 yıl geçmedikçe azlığın muhalefeti halinde ibraya konu olmaz (m. 559) Doç. Dr. Hayrettin ÇAĞLAR