Amerikan Futbolu Yaralanmaları Dr. Çağlar YILGÖR Hacettepe Üniversitesi, Ortopedi ve Travmatoloji

Sunum Akışı Giriş Yaralanmadan korunma En sık 10 yaralanma Sıcak yaralanmaları En sık yaralanan 5 vücut bölgesi Isı şok proteinleri Acil durumlarda kullanılan splintler Yaralanmadan korunma ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Spor bir devinimdir! Spor BEYİNSEL bir devinimdir! MN Doral ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Yanlış Bilinenler Beyin sarsıntısı, kırık-çıkık sıktır! “Oynamayın şu sporu!” Tüm yaralanmaların içinde Kırık sıklığı %2.7 Beyin sarsıntısı sıklığı %2.3 Çıkık sıklığı %1.8 “Sprain” sıklığı %38.5 “Strain” sıklığı %29.6 “Kontüzyon” sıklığı %16.2 ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Yanlış Bilinenler Aman yaralanma! İşin biter! Yaralanmaların %73’ünde sporcu ya hemen ya da bir haftadan kısa sürede oynamaya döner! 4 haftadan uzun süre kaybı sıklığı %5’in altında! Sahadan uzakta geçen süre Sıklık Hiç %56.2 1-7 gün %17.0 1-2 hafta %6.3 2-3 hafta %3.5 3-4 hafta %1.6 >4 hafta %2.1 Sezonu kapama %2.5 ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Yanlış Bilinenler Sezon boyunca sakatlık ihtimali giderek artar! “Bu maç yaralanmadın, diğerinde başına kesin bir şey gelecek!!” Sezon öncesi hazırlık döneminde ve sezonun ilk haftasında oluşan yaralanmalar  %38! Geri kalan %62 yaralanma sezon içersine yayılır ve sezon sonuna doğru azalma eğilimindedir! Sezon dışı çalışmanın rutin ve standart olmaması ve birçok sporcunun normalden az çalışması! ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

En sık 10 yaralanma Ligaman incinmeleri “sprain” Kas/tendon zorlanmaları “strain” Ezilme “kontüzyon” Kırık Beyin sarsıntısı “konküzyon” Çıkık Ligaman yırtıkları Kıkırdak hasarı Sinir Hasarı Cilt kesileri ve sıyrılmaları ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Ligaman incinmeleri “sprain” Ligaman = Bağ  Kemiği kemiğe bağlar Sprain evreleri 1. derece  eklemde laksite yok 2. derece  kısmi yırtıklar, işlev kaybı ve harekette zorlanma 3. derece  tam kat yırtık, stabilite kaybı Bulguları Ağrı (genelde eklem çevresinde), şişlik, bruising Yaralanma esnasında eklem çevresinde hissedilen veya duyulan bir “popping” olabilir ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Ligaman incinmeleri “sprain” En sık : ayak bileği En sık: ayağın içe dönüp, dış taraftaki bağların yaralanması İç taraf yaralanmaları = deltoid Ayağın dışa dönmesi ile olur Kırık eşlik edebilir Yüksek ayak bileği yaralanması Tibia ve fibula’yı bağlayan bağ’ın zedelenmesi ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Kas/tendon zorlanmaları “strain” Tendon = Kiriş  Kası kemiğe bağlar Strain içersinde Gerilme Kopma Bulguları Ağrı (genelde derinde hissedilir), şişlik, bruising Jersey Finger Koşan bir oyuncunun formasında çekme ile Parmağın uç kısmını büken tendonda kopma! ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Ezilme “kontüzyon” Kaslarda oluşan yaralanmaları ifade eder Kas içine kanama ile birliktedir En sık quadriceps kasında görülür Oluşan iyileşme dokusu nedeniyle kas fonksiyonu kısıtlanabilir Oluşması Künt travma ile (genelde kask veya omuzlukların çarpması) Genelde kemiğe en yakın olan iç kısımda yaralanma olur Bulguları Ağrı, şişme, aksama, diz hareket kaybı Spora dönüş Ağrısız 120 derece diz bükme  non-kontakt katılım Tam hareket ve karşı tarafının %90 gücü  tam katılım ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Kırık Kemik bütünlüğünün bozulmasının eşlik ettiği yumuşak doku yaralanması! Oluşması Gerim - dokuyu çeken/geren kuvvetler Kompresyon - baskı, sıkıştırma Makaslama - yüzeye paralel gelen kuvvetler Torsiyon - dönme Bükülme - eğilme/bükülmeye neden olan kuvvetler ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Kırık Kırığa özel bulgular İyileşmeyi geciktiren durumlar Şekil bozukluğu Patolojik hareket Açık kırıklar İyileşmeyi geciktiren durumlar Yaş Kötü beslenme Sigara Steroid olmayan ağrı kesici ilaçlar ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Beyin sarsıntısı “konküzyon” Beyinde meydana gelen hasardır Çoğu zaman bilinç kaybı olan bir dönem içermez! Spora dönüş! İkinci etki fenomeni : Beyin sarsıntısı beyne giden kan damarları üzerindeki otonomik kontrol mekanizmasını etkileyebilir, ve spora erken dönüş ölümcül riskler taşıyabilir Doktor kontrolünden geçmeden spora dönmeyin. Bulgular Baş ağrısı Baş dönmesi Görmede bozulma Sersemlik Denge kaybı Kulak çınlaması Hafıza kaybı Mide bulantısı Konsantre olamama ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Çıkık En sık : omuz Tekrarlama riski yüksek Genç yaş, ilk çıkık  Ameliyat!! En sık öne çıkık  apolet bulgusu! Omuz manşetini kuvvetlendirme! Spor salonunda yapılan egzersizlerin çoğu bu kaslara etkisiz! İkinci sık : AkromiyoKlavikuler ayrışma ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Ligaman Kopmaları En sık diz bağlarında kopmalar olur En sık Ön çapraz bağ Ayak yere basarken vücudun ani yön değiştirmesi! Dışardan duyulur bir kopma sesi gelebilir Çok kısa sürede dizde şişlik gelişir Dizde boşalma hissi gelişir Ağrı ve şişlik 2-4 hafta içerisinde geçer fakat instabilite bulguları devam eder. ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Ligaman Kopmaları En sık diz bağlarında kopmalar olur En sık ÖÇB ÖÇB’ın %10-15 ‘den fazla uzamasına neden olan yaralanma  yırtılmalar başlar ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Ligaman Kopmaları >8o abdüksiyon  ÖÇB ve İYB yırtılma riski En sık diz bağlarında kopmalar olur En sık ÖÇB İkinci sık : iç yan bağ >8o abdüksiyon  ÖÇB ve İYB yırtılma riski “QAM” (Quadrature amplitude modulation”) tekniğiyle yapılan analizler %73 oranında ÖÇB yırtığını öngürüyor M Lamontagne 2008 EFOST ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Menisküs ve kıkırdak hasarı Eklem yüzlerinin uyumunu artırıyor Sürtünmeyi azaltıyor ve süspansiyon görevi görüyor Kıkırdak hasarı En sık diz bükülüyken gelen dönme kuvvetleri nedeniyle Diz erken dönemde şişer, ağrı ve yürümede zorlanma mevcuttur Menisküs hasarına bağlı zamanla kıkırdak hasarı gelişebilir ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Sinir hasarı Genelde omuz eklemi çevresinde görülür En sık: Supraskapular sinir Ağrı Kolu yana kaldıran ve dışa çeviren kaslarda zayıflık Riskli pozisyon: Kolda Addüksiyon, fleksiyon ve dış rotasyon! ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Sıcak Yaralanmaları Üniformalar Sezon öncesi dönem daha riskli Isı dağılımını azaltıyor Dehidrasyon ve hipertermiyi tetikleyebiliyor Sezon öncesi dönem daha riskli ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Sıcak Yaralanmaları Durum Belirti ve bulgular Yapılması gerekenler Sıcak Senkopu Dehidrasyon Yorgunluk Tünel görüşü Solgun deri Kalp hızında azalma Baş dönmesi Maçı / antremanı bırakma Gölgede dinlenme Kıyafetlerin gevşetilmesi, çıkarılması Yudum yudum su içirme Vücut ısısı ve mental durumun sık kontrolü Sıcak bitkinliği ve Sıcak çarpması Artmış veya normal vücut ısısı Baş ağrısı İshal İdrar çıkımında azalma Kas krampları Aşırı terleme Solgunluk Denge bozukluğu Barsak krampları Hızlı nefes alıp verme Düşük tansiyon Kusma Bilinç kaybı Ambulans çağrılması Gölgede bacakları kaldırarak yatırma Kıyafetlerin çıkarılması Serin su serpilmesi ve fan Buz kalıpları Bilinç açıksa yudum yudum su verilmesi Hava yolunun sık kontrolü ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Isı şok proteinleri Fonksiyonel olarak birbirine bağlı proteinler grubudur Vücut içi ısı arttıkça hücrelerde yapımı hızlıca artar Sıcak şoku yanıtında önemli rol oynar Kas ve tendonları korur! ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

En sık yaralanan 5 vücut bölgesi Diz %15.8 Ayak bileği %12.7 Bacak Hamstring %9.1 Quadriceps %4.1 Omuz %7.9 Parmaklar %7.2 Dirsek %4.3 Boyun %4.2 Kalça %3.9 Bel %3.5 Ayak %3.1 Kasık %2.9 Göğüs kafesi %2.3 El %2.2 ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Yaralanma Sezon öncesi hazırlık Antremanlar Ve tüm maçlar dahil olmak üzere Toplam yaralanma sıklığı Her 1000 maruziyette 29.6 ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Acil durumlarda kullanılan splintler ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Acil durumlarda kullanılan splintler ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Acil durumlarda kullanılan splintler ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Acil durumlarda kullanılan splintler ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Acil durumlarda kullanılan splintler ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Yaralanmalardan korunma Isınma Kalp hızını ve kan akımını artırır Kas, tendon ve bağları hazırlar En az 5 dakika kardiyo egzersizi ve gerilme içermeli 20 dakikayı geçmemeli Korunma Koruyucu kıyafetlerin giyilmesi Dinlenme Düzenli antrenman Beslenme ve hidrasyon ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Mesajlar Hangi yaralanma? Ne zaman? Nasıl sonuçlanır? %84  Sprain + Strain + Kontüzyon %38  Sezon öncesi veya ilk hafta %73  Ara vermeksizin veya 1 haftadan önce spora dönüş Sıcak yaralanmasına dikkat! Belirti ve bulgular Neler yapılması gerektiği unutulmamalı İlk müdahale R Rest I Ice C Compression E Elevation ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları

Teşekkürler Uğur Diliçıkık Ahmet Atay Mahmut Nedim Doral Evre Baltalı Hacettepe Üni, Spor Hekimliği Ahmet Atay Hacettepe Üni, Ortopedi ve Travmatoloji, Prof. Dr. Mahmut Nedim Doral Evre Baltalı ÇAĞLAR YILGÖR || Amerikan Futbolu Yaralanmaları