BİTKİSEL BESİN ELEMENTLERİ Demir (Fe)

Tarımda istenilen miktar ve kalitede ürünün elde edilmesinin birinci şartı toprakların verimliliklerinin arttırılmasıdır. Toprak verimliliğini arttırmada en önemli faktörlerden biri ise bitki besin elementleridir. Besin elementleri, bitki gelişiminin önemli bir parçası olup bir veya daha fazlasının noksanlığı, verim ve kaliteyi olumsuz yönde etkilemektedir. Topraklardan en uygun verimi alabilmek için dengeli gübreleme yapmak ve bitki besin elementlerinin noksanlıklarını gidermek şarttır.

Bitkiler büyümeleri, gelişmeleri ve hayati faaliyetleri için gerekli olan elementleri havadan ve yetiştirildikleri ortamdan alırlar. Bitkiler için mutlak gerekli element 16 tanedir. 6 element ise bazı bitkiler veya bazı işlemler için gerekli olabilmektedir.

Gübrelerle verilmeyen organik maddenin asıl elementleri Makro elementler Mikro elementler Sadece bazen veya bazı bitkiler için gerekli elementler C N Fe Al H P Ze Co O K Mn Na S Cu Si Ca B Ni Mg Cl Mo

C, H ve O bitki içeriğinin büyük bölümünü oluşturur C, H ve O bitki içeriğinin büyük bölümünü oluşturur. Ancak bunların kaynağı hava ve su olduğu için gübreleme ile verilmez ve bol miktarda bulunmaktadır.

Bazı kaynaklarda N,P,K makro element S, Ca, Mg ikincil makro element olarak bahsedilmektedir. Bu elementlere makro denilmesinin nedeni bitkideki oransal miktarı ile ilgilidir. Makro elementlere bitkiler daha fazla gereksinim duyarlar ve bitki bünyesinde bu besin maddeleri fazla miktarda bulunur.

Mikro (iz) elementlerin ihtiyaç olan miktarı makro elementlere göre çok düşük olduğu için bitki bünyesindeki miktarları da çok düşüktür. Toprak şartlarının uygun olmadığı yerlerde, topraktan ya da yapraktan uygulama ile noksanlığı gidermek veya giderilmesine yardımcı olmak mümkündür.

Alım Formları: Fe+2, Fe+3 Mobil / İmmobil: İmmobil Antagonistik: P, Mn, Ni Kaynağı: Toprak

Klorofil üretiminde O2 taşınmasından sorumludur. Kloroplastlarda bulunur. Fotosentez, azot ve sülfür metabolizmalarında rolü vardır. Fe yaprağın rengini koyulaştırır, güneş enerjisinden daha çok faydalanılır. Yaprak kalınlığını arttırır. Besin alımını teşvik eder ve verim artar.

Solunumdan sorumlu enzim sisteminin en önemli parçasıdır. Enzimlerin elektron transferi için gereklidir. Biyolojik azot bağlanması için gerekli elementlerden biridir. Yeterli miktarda yarayışlı Fe protein sentezi için gereklidir. Birçok enzim sisteminde prostetik grup olarak görev yapan hem, hemin maddelerinde yapı elementidir

Yer kabuğunun % 5’ ini demir oluşturur. Bitkiler demiri Fe2+ ya da Fe3+ formunda alabilirler. Demir, bitki bünyesinde Fe2+ formuna dönüşmeden kullanılamaz. Topraklar genellikle demir açısından zengindir. Ancak çeşitli sebeplerle bitkiler demirden faydalanamayabilir.

Yüksek kalsiyum (Yüksek pH) Fe2+ ve Fe3+ formlarına indirgenemez. Bikarbonat iyonları Demirin hareketliliğini azaltır Alımı yavaşlatır Sıkışık topraklar Uzun süreli sulama Aşırı yağışlar Yüksek taban suyu Toprakta fazla miktarda ağır metal (Örn. Mangan)

Demir Eksikliği Demir bitkide immobil (hareketsiz) olduğu için kloroz önce genç yapraklarda, yaprak damarları arasında sararma şeklinde görülür. Görünümleri oldukça tipiktir. Kolayca tanınırlar. En ince damarlar dahi yeşil kalarak bu damarlar arasındaki renk tamamıyla sarıya döner. Şiddetli noksanlıkta damarlarda sararabilir.

Bazen magnezyum noksanlığı ile karışır Bazen magnezyum noksanlığı ile karışır. Aradaki fark Mg noksanlığında sararma yaşlı yapraklarda görülür. Demirde ise genç ve tepe noktalardaki yapraklarda belirtilere rastlanır.

Meyve ağaçlarında Fe noksanlığının bazı dallarda görülüp, bazılarında görülmemesi sık görülür. Yaprak analizleri demir noksanlığının tanınmasında yeterli değildir. Çünkü bazen klorozlu yaprağın demir içeriği sağlam olandan daha yüksek bile çıkabilmektedir. Bunun nedeni demirin bütün formlarının bitkiye yarayışlı olmamasından ileri gelir.

Kloroz oluşumunu engellemek için yapılması gereken demirli bileşikleri suda eritip yapraklara püskürtmektir. Bu işlem geçici olarak işe yaradığı için tekrarlanması gerekmektedir. (20-25 gün aralıklarla) Demir şelatlarının toprağa verilmesi yaprağa verilmelerinden daha kesin sonuç verir.