ÜRETİM VE OPERASYON YÖNETİMİ 2010 Prof.Dr. Şakir ESNAF sesnaf@istanbul.edu.tr İ.Ü.MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AVCILAR İSTANBUL Tel:(90) 212 473 70 70 / 17740

İçerik ve Plan HAFTALIK DERS PLANI Hafta Konu 1 Üretim ve Operasyon Yönetimine Giriş,Tarihçe ve Temel Kavramlar 2 Tedarik Zinciri Oyunu 3 Talep Yönetimi-I 4 Talep Yönetimi-II 5 Yer Seçimi 6 Yer Seçimi II ve Yerleşim Düzenlemesi 7 Ara Sınav 8 Yerleşim Düzenlemesi II 9 Depo ve Stok Yönetimi 10 Stok Yönetimi-II 11 Kapasite Planlama 12 Kısıtlar Teorisi 13 Malzeme Gereksinimleri Planlaması 14 İş Sıralama ve Çizelgeleme Final %50 Yıl içi %50 - Ara Sınav %50 - Ödev % 30 - Diğer % 20

Rekabet Faktörleri Kronolojisi Hizmet Hız Hız Kalite Kalite Kalite Maliyet Maliyet Maliyet Maliyet Üretim Hacmi Üretim Hacmi Üretim Hacmi Üretim Hacmi Üretim Hacmi Zaman 1960 1970 1980 1990 2000

PERIPLANETA AMERICANA

Üretim ve Operasyon Yönetimi Üretim:Ürün ve hizmetlerin yaratılması İşlemler Yönetimi:İşletmenin elinde bulunan malzeme, makine ve insangücü, enerji gibi kaynakların belirli miktarlardaki ürünün istenilen niteliklerde(kalitede), istenilen zamanda ve en düşük maliyetle üretimini sağlayacak biçimde bir araya getirilmesidir.

Üretim ve Operasyon Yönetiminde dönüm noktaları-I Maliyet odaklı İlk Dönem 1776-1880 İş bölümü ve işte uzmanlaşma (A.Smith, C.Babbage) Değiştirilebilir (standart) parçalar (E.Whitney) Bilimsel Yönetim Dönemi 1880-1910 Gantt Diyagramları (H.Gantt) Zaman ve Hareket Etüdü (F.& L. Gilbreth) Süreç Analizi (F.Taylor) Kuyruk Teorisi (Agner Krarup Erlang)

Üretim ve Operasyon Yönetiminde dönüm noktaları-II Kütle Üretimi Dönemi 1910-1980 Hareketli Montaj Hatları (H.Ford,Charles Sorensen) İstatistiksel Örnekleme (W.Shewart) Ekonomik Sipariş Miktarı (Ford Whitman Harris) Doğrusal Programlama (George Dantzig) Kritik Yol Yöntemi-CPM/Proje Değerlendirme ve Gözden Geçirme Tekniği-PERT (Dupont) Malzeme Gereksinimleri Planlaması (J.Orlicky)

Üretim ve Operasyon Yönetiminde dönüm noktaları-III Kalite odaklı Yalın Üretim Dönemi 1980-1995 Tam Zamanında Felsefesi-JIT (Toyota) Bilgisayar Destekli Tasarım Bilgisayar Destekli İmalat Elektronik Veri ve Dosya Transferi Toplam Kalite Yönetimi ( A.Feigenbaum, W.E.Deming,J.Juran) Baldridge Kalite ödülü Kanban (T.Ohno)

Üretim ve Operasyon Yönetiminde dönüm noktaları-IV Müşteri Odaklı Müşteriye özel Sürekli Üretim Dönemi 1995-2009 Küreselleşme Internet ve www (Vinton G.Cerf, Tim Berners-Lee, NCSA) Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) Öğrenen Organizasyon Uluslar Arası Kalite Standartları Sonlu Çizelgeleme Tedarik Zinciri Yönetimi E-ticaret Müşteriye özel sürekli üretim Kablosuz iletişim

Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması Proje Üretimi Kesikli Üretim Sürekli üretim Kütle Üretimi (Tekrarlı Akış) Proses Üretimi (Sürekli Akış)

Proje Üretimi Örnekleri Uçak Yapımı Uzay Mekiği yapımı Gemi Yapımı Bina Yapımı

Kesikli Üretim Örnekleri Konfeksiyon Eğitim Tamir atölyesi Mobilya

Kütle Tipi Üretim Örnekleri Çamaşır makinası Fast Food Otomobil ve Ticari araç

Proses Tipi Üretim Örnekleri İçecekler Kimyasallar Kağıt Petrol

Müşteriye Özel Sürekli Üretim -Ismarlama Seri Üretim- (Mass Customization) Müşterilere özel ürün ve hizmetlerin hızlı ve düşük maliyetlerle üretilmesidir. Müşteriye özel üretim çeşitli ürünü sınırlı miktarda üreten atölye tipi üretimin esnekliği ile az ürün çeşidini büyük miktarlarda düşük maliyetlerle üreten sürekli üretimin avantajlarına sahiptir. Örnek: Levi’s 400 Basen x 25 Bacak kalıbı

Tepkisel İmalat (QRM=Quick Response Manufacturing) Tepkisel İmalat, imalatın bütün aşamalarında tedarik sürelerini azaltmak için firma genelinde uygulanan bir stratejidir. QRM QRL

LOJİSTİK Bir işletmenin doğru müşteri için doğru ürünü; doğru kalitede, doğru yerde, doğru zamanda ve doğru maliyetlerle bulunduracağını garanti etmesidir. Müşteri gereksinimlerini karşılamak amacıyla, hammaddelerin, işlenmekte olan parçaların, son ürünlerin ve bunlara ilişkin bilgilerin kaynaktan tüketileceği noktaya etkin ve ekonomik bir şekilde akışının ve gerektiğinde depolanmasının planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesi sürecidir (Ronald H. Ballou,99).

M ü ş t e r i l e r İçe doğru lojistik Fiziksel Dağıtım Hammaddeler, parçalar ve bileşenler Perakendeciler Alt montaj parçalarının işlenmesi Depolara ve toptancılara dağıtım Fabrika Ürün deposu M ü ş t e r i l e r İçe doğru lojistik Malzeme yönetimi Fiziksel Dağıtım Geriye doğru lojistik Lojistik

TEDARİK ZİNCİRİ “Malzemelerin tedarik edilmesi, tedarik edilen malzemelerin yarı mamul veya son ürünlere dönüştürülmesi ve son ürünlerin müşterilere dağıtımı fonksiyonlarını yerine getiren tedarikçiler, fabrikalar, depolar, dağıtım merkezleri ve perakendeciler ağıdır” Lee ve Billington, 1993. “Tedarik zinciri tedarikçinin tedarikçisinden müşterinin müşterisine tüm müşteri ,malzeme ve bilgi etkileşimlerini içerir.”, Tedarik Zinciri Konseyi (SCC)

TEDARİK ZİNCİRİ ÖRNEĞİ Ulaştırma Teslim VISA ® Mağaza Fabrika Bilgi Akışı Müşteriler Ulaştırma Ulaştırma Malzeme Deposu Tedarikçiler

TEDARİK ZİNCİRİNİ NASIL YÖNETECEĞİZ ? Tedarikçinin Tedarikçisi Tedarikçi Çalıştığınız firma Dağıtım Merkezleri Müşteriler Ulaştırma Maliyeti Üretim Maliyeti Ulaştırma Maliyeti ? Ulaştırma Maliyeti Ulaştırma Maliyeti Malzeme Maliyeti Depolama Maliyeti Malzeme Maliyeti TEDARİK ZİNCİRİNİ NASIL YÖNETECEĞİZ ?

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ “Tedarikçileri, fabrikaları,depoları ve mağazaları etkin bir şekilde entegre etmek amacıyla zincir genelinde maliyetleri minimum kılarken, müşteri hizmet düzeyi gereksinimlerini karşılamak için ürünlerin doğru müşteriler için doğru miktarlarda üretilmesini ve doğru zamanda dağıtılmasını sağlaması için faydalanılan yaklaşımlar kümesidir. Levi, Kaminsky ve Levi, 2000.

TEDARİK ZİNCİRİ ENTEGRASYONU Kaynaklar Fabrikalar Dağıtım Merkezi Perakendeci Müşteri MRP DRP Tedarik Zinciri Entegrasyonu Lojistik Kaynakları Planlaması (LRP II)

Üreticinin Satış Tahminleri Bugünün Değişken Tedarik Zinciri Ortamı Üreticinin Satış Tahminleri Üretim Planı Bayii Siparişleri D.Satış Noktası Miktar Tüketicinin Talepleri Zaman Kaynak : Tom McGuffog, Electronic Commerce and Value Chain Management, 1998

Tedarik Zinciri Yönetimi Performans Testi 1) Toplam çevrim zamanımızı (sipariş alımından sevkıyat’a) son üç yılda en az % 50 azalttık. Evet □ Hayır □ 2) Son üç yılda stoklarımızı en az %50 azalttık. 3) Aldığımız siparişlerin % 98 ve daha fazlasını zamanında müşteriye ulaştırdık. 4) Son üç yılda tedarikçi sayımız % 75 azaldı. 5) Son üç yılda tedarikçilerimiz tedarik sürelerini en az % 50 ve daha fazla oranda azalttı.

Tedarik Zinciri Yönetimi Performans Testi-devam 6) Son üç yılda ıskarta , yeniden işleme ve garanti maliyetlerini en az %50 azalttık. Evet □ Hayır □ 7) Son üç yılda üretim maliyetlerini %20 ve daha fazla oranda azalttık. 8) Son üç yılda kalite maliyetlerini %50 azalttık. 9) Son üç yılda direkt malzeme maliyetini % 10 azalttık. 10) Son üç yılda ürün geliştirme çevrim zamanını en az %50 azalttık.