DOÇ.DR ELİF DİKMETAŞ YARDAN DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMA SEVGÜL TOSUN (A GRUBU) DANIŞMAN: DOÇ.DR ELİF DİKMETAŞ YARDAN

İşletme literatüründe dış kaynaklardan yararlanma, dış kaynakkullanımı, dış kaynaklama seklinde dilimize çevrilen outsourcing, organizasyonun asıl faaliyet alanı dışındaki isleri dışarıdaki uzman firmalara yaptırmasıdır

Dış kaynaklardan yararlanma, işletmenin kendisine rekabet avantajı sağlayan faaliyetlere odaklanmasına, kendi uzmanlık alanına girmeyen faaliyetleri ise bu konuda uzmanlaşmış organizasyon dışındaki işletmeler aracılığıyla gerekli kalite standartlarına uygun bir biçimde sağlamasına imkân veren bir yönetim stratejisidir

Başka bir deyişle, dış kaynaklardan yararlanma, işletmeye rekabet avantajı sağlayacak asıl faaliyetleri dışındaki tüm işleri başka işletmelere yaptırmak suretiyle hem kaynak tasarrufu yapmak, hem yapı olarak küçülmek ve yalın hale gelmeleri, hem de kendilerini çok iyi bildikleri iş üzerinde yoğunlaşma fırsatı bulmalarıdır. Böylece değişen koşullara hemen yanıt verebilecek esnekliğe kavuşma imkânı bulurlar

Bu açıklamalardan çıkarılacak sonuç şudur: Dış kaynaklardan yararlanma, tek başına ve diğer uygulamalardan bağımsız olarak ele alınacak bir yönetim uygulaması değildir. Tam aksine, işletmeler kendi temel yetenekleri üzerinde yoğunlaştıkça dış kaynaklardan yararlanma artmakta, dış kaynaklardan yararlanma artıkça ortaklık ve şebeke organizasyonları gelişmekte ve işletmeler küçülerek daha esnek ve daha çabuk hareket eder (karar verir) hale gelmektedir

Dış Kaynaktan Yararlanmanın Nedenleri

Hastanelerde dış kaynak kullanımını ortaya çıkaran gelişmeler genellikle maliyet endişelerine bağlansa bile, nedenler farklılık göstermektedir. Surpin ve Weideman’a göre hastane işletmelerinin dış kaynak kullanımı uygulamasına gitmesinde üç önemli sebep bulunmaktadır. Bunlar; 1- Temel Öz yeteneklere odaklanmak 2- Maliyetleri düşürmek 3- Hastane içinde yapılamayan faaliyetlerde uzmanlıklar elde etmektir.

Genel manada hastanelerde dış kaynaklardan yararlanma nedenleri; Yönetimde esnekliği sağlama, verimliliği artırma, hasta ve çalışan tatminini artırma, maliyetleri azaltma, gelişen tıp teknolojilerini takip etme, hizmet kalitesini artırma, kaynak dağılımını sağlama, tedarikçi üstünlüğü, teknoloji transferi, riski azaltma(risk paylaşımı), yeniden yapılanma, globalleşme, rekabette üstünlük, stratejik ortak ihtiyacı, küçülme (downsizing), kaynak transferi, yatırım harcamalarını azaltma, kaliteyi artırma, finansal kaynaklardan yararlanma, büyüme sürecinde yardım alma, stratejik bir başlangıç yapmak, profesyonellerden yararlanmak/almak, hız kazanmaktır.

Kısaca dış kaynak kullanımı basit bir satın alma kararı değil, özellikle hastane işletmelerinde stratejik bir karar olup, belirli kurallar dahilinde radikal değişimleri ihtiva eder. Hastaneler açısından birinci öncelik hasta memnuniyeti olduğu için dış kaynağın, hasta ihtiyaç ve beklentilerine yüksek düzeyde cevap vermesi gerekir ve hastanenin belirlediği alandaki ihtiyaçlarını tam ve eksiksiz karşılaması gerekir. Bu nedenle tedarikçi işletmenin seçimi çok önemlidir.

Hastanelerde Dış Kaynaklardan Yararlanma (Outsourcing) Yönteminin Uygulama Alanları Günümüzde modern hastane yönetiminde dış kaynaklardan yararlanma artmaktadır. Özel hastanelerin bu konuda öncü olmasının yanında artık günümüzde devlet hastaneleri de bu yöntemi uygulamaya geçirmektedir

Dış kaynaklardan yararlanma ile en çok uzman firmalara verilen hizmetler ağırlık sırasına göre; 1. Temizlik Hizmetleri 2. Güvenlik Hizmetleri 3. Yiyecek ve İçecek Hizmetleri 4. Çamaşırhane Hizmetleri 5. Bilişim Teknolojisi Hizmetleri

6. Tamir ve Bakım Hizmetleri 7. Ambulans Hizmetleri 8. Ofis Hizmetleri 9. Terzihane Hizmetleri 10. Çağrı Merkezleri 11.Diğer Hizmetler (otopark, kafeterya, kreş ve anaokulu, çay ocağı, kantin gibi üniteler )

• Kaynak transferine olanak sağlamak, Dış kaynaklardan yararlanmanın nedenleri özet olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Maliyetleri azaltmak, • Temel yetkinlikleri geliştirmek, • Teknolojik yenilikleri takip etmek, • İşletme için doğru olan büyüklük ölçüsüne kadar küçülmek • Esnekliği arttırmak, • Riski azaltmak, • Süreç yenileme (reengineering) kazançlarını hızlandırmak, • Kaynak transferine olanak sağlamak,

• • Kaynakların yeniden dağıtımına olanak sağlamak, • Yatırım harcamalarını azaltmak, • Finansal kaynaklardan etkin şekilde yararlanmak, • Kaliteyi arttırmak, • Kontrol dışı fonksiyonlardaki sorunlara çözüm getirebilmek, • Diğer amaçlar için gereken kaynakların serbest kalması, • Rekabetçi stratejiler nedeniyle oluşan yeni teknoloji ve eğitim gibi maliyetlerden kaçınmak Başarılı işletmeler arasına girebilmek,

TARİHÇESİ Dış kaynaklardan yararlanmak Oxford English Dictionary’de ilk kez 1979 yılında yer almıştır. Literatüre geçmesi ise 1981 yılında Business Week’te çıkan bir makale sayesinde olmuştur. Dış kaynaklardan yararlanmak Kavramı 1980’li yıllardan itibaren kullanılmaya başlanmışsa da bir yönetim stratejisi olarak 1990‘lı yıllardan itibaren yaygınlaşmaya başlamıştır.

DKK nın günümüzde popüler bir yönetim düşüncesi olmasının temelinde ise, 1990’lı yılların basında Amerikan ekonomisinde başlayan ve diğer ülkelere de yayılan ekonomik durgunluk ve aşırı rekabetçi iş çevresi ortamı yatmaktadır. isletmeler faaliyetlerini modernize etmek ve rekabet güçlerini artırmak için temel yeteneklerine odaklanarak ana faaliyet konuları dışında kalan faaliyetlerin dışarıdaki isletmelere devretmişlerdir (Corbett, 2004).

İlk uygulamaları yedek parça alanında Amerikan otomotiv sektöründe görülen dış kaynak kullanımı, günümüzde o kadar yaygınlaşmıştır ki, kuruluş amacı sadece outsourcing fonksiyonu görmek olan isletmeler kurulmuştur İngiltere’de ilk kez 1982 yılında kullanılmış ve resmi sözleşmeye ilk kez 1988 yılında Wisconsin şirketi tarafından konulmuş olan outsourcing ilk çıktığı yıllarda isletmelerin bakım, onarım, temizlik, dağıtım gibi ana faaliyet konuları dışında kalan alanlarında çok sınırlı olarak kullanılmıştır (Bone ve Kurtz, 1996).

Dış Kaynaklardan Yararlanmanın Türleri Genel olarak dış kaynak kullanımını basit ve karmaşık olarak iki temel kısma ayırmak mümkündür. Basit hizmetler; belirli bir görevi yerine getirmek için kullanılan, genellikle ikincil hizmetler olarak adlandırılan işlerdir ve detaylı bir sözleşme gerektirmemektedir. Karmaşık anlaşmalar ise; basit anlaşmaların tersine detaylı bir anlaşma metni gerektirirler ve iyi bir araştırma ve inceleme sonunda yapılabilirler. Dağıtım, paketleme, ürün geliştirme, üretim bu tip dış kaynak kullanımı örneğidir.

Dış kaynak kullanımı yöntemleri 1. İkincil hizmetler ve muhtemel çalışanlar şeklinde dış kaynaktan yararlanma: Bazı organizasyonlar kafeterya, yemekhane ve temizlik gibi yardımcı olarak kabul edilen hizmetler konusunda dış kaynaktan yararlanmakta ve bunların dışında kalan tüm işleri ürünün veya hizmetin başlangıcından sonuna kadar kendileri yapmaktadırlar. Bu tür ikincil işlerde dış kaynaktan yararlanmanın en önemli nedenleri; sabit maliyetleri azaltabilmek, işgücü esnekliğinin verimliliğini arttırmaktır. Bu konularda dış kaynaktan yararlanmak aynı zamanda fazla mesai için bir alternatif olmaktadır.

2. Yardımcı network olarak dış kaynak kullanımı: Büyük ölçekli işletmelerin birçoğu artık geleneksel hiyerarşik yapıları ve kontrol odaklı yönetim tarzlarını bir kenara atarak, her bir işletmenin merkezden uzaklaşmasına izin vermektedir. Bu şekilde işletmeler daha esnek, etkin ve yenilikçi olabilmektedirler. Bürokrasinin azalmasıyla bu organizasyonlar değişen şartlara daha hızlı ve kolay uyum sağlayabilmektedirler. Merkezden uzaklaşma firmalara rekabet avantajı getirmektedir.

3. Tedarikçi firmalar ile stratejik ittifakların oluşturulması: Tedarikçi firmalar ile yapılan stratejik ittifaklar dış kaynak kullanımının başarısı için en önemli etmenlerden bir tanesidir. Özellikle Japon firmaları bu tip dış kaynak kullanımını yıllardır başarıyla uygulamaktadırlar. Bu tarz bir ittifak küçük ve orta ölçekli firmalara büyük yarar sağlamaktadır. Bu şekilde firmalar sadece kalite ve yenilik yaratma üzerine odaklanmaktadırlar.

4. Rakipler ile ittifakların oluşturulması: Organizasyonlar arasında oluşturulan ortaklıklarla, belirli bir proje için hem kaynaklar birleştirilmiş hem de risk azaltılmış olur. Böylece firmalar ekonomik ve pazar güçlerini arttırırlar. Belirli bir sahada uzmanlaşan firmaların kurdukları ittifaklarla şirketler tek başlarına yapabilecekleri yeniliklerden çok daha fazlasını başarabilirler.

Dış Kaynaklardan Yararlanma Süreci Normal bir dış kaynaklardan yararlanma süreci aşağıdaki dokuz evrede tanımlanabilir. Bu süreç, işletmenin dış kaynaklardan yararlanmaya ihtiyaç duyması ile başlar ve dış kaynak kullanılacak alternatif firmalar arasından seçim yapılarak sözleşme imzalanması ile son bulur. Bundan sonraki sürecin başarılı bir şekilde devam etmesi, işletme ile outsourcing hizmetini sunan firma arasında kurulacak etkin bir iletişim ağına bağlıdır.

1- Dış kaynaklardan yararlanmaya ihtiyaç duyulması 1- Dış kaynaklardan yararlanmaya ihtiyaç duyulması. 2-İşletmenin kendi kendini değerlemesi. 3- Dış kaynaklardan yararlanma kararının alınması. 4- Dış kaynaklardan yararlanma stratejisinin belirlenmesi. 5- Teklif formunun yazılması.

6- Alternatif outsourcing hizmeti sunan firmaların dikkate alınması ve değerlendirilmesi. 7- Alternatif outsourcing hizmeti sunan firmalar arasından seçim yapma. 8- Seçilen firma ile sözleşme koşullarının görüşülmesi ve sözleşme imzalanması. 9- Seçilen firma ile etkin bir iletişim ağının kurulması.

. Dış Kaynaklardan Yararlanmanın Faydaları • Dış kaynaktan yararlanmanın sağladığı en önemli fayda; yüksek kalite, düşük maliyet, zaman tasarrufu ve teknolojik değişimdir. • Dış kaynaktan yararlanma, işletmenin ana fonksiyonu ile ilgili olmayan işlerinin merkezi karar alma dışına kaydırılmasını sağladığı için maliyet etkinliği ve işgücü verimliliğini yükseltmektedir.

Dış kaynaktan yararlanma işletmelerin tüm enerjilerini ve kaynaklarını, en iyi bildikleri alanlara yoğunlaştırmaları sonucunu doğurur ve böylece temel yetkinliklerini geliştirmelerini sağlar. Dış kaynak kullanımını arz eden şirketler de (outsourcing hizmeti veren şirketler) gelişmiş süreç bilgileri sayesinde, verdikleri hizmette etkinlik yaratarak, dış kaynaktan yararlanan işletmenin kaynak kullanım verimliliğini arttırırlar

Dış kaynaktan yararlanma sonucu elde edilen etkin gelişmeler diğer alanlara da uygulanabilmektedir. Dış kaynaktan yararlanma, işletmelerin süreç yenileme çalışmalarını teşvik eden bir etki de yaratmaktadır Dış kaynaktan yararlanma özellikle büyük ölçekli işletmelerde eğitim maliyetlerini düşürmektedir.

Dış Kaynaklardan Yararlanmanın Riskleri Dış kaynaktan yararlanmanın riskleri kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir: • Dış kaynaktan yararlanmayı talep eden işletmenin, bu süreci etkin şekilde yönetmekte yetersiz kalması, işletmenin beklediği yararları sağlamasını engellemektedir. .

• Dış kaynaktan yararlanmayı talep eden işletmenin yöneticileri, dış kaynaktan yararlanılması halinde yetkilerinin sınırlanabileceğini düşünerek buna sıcak bakmamaktadırlar. Dış kaynak kullanımını arz eden şirketlerin (outsourcing hizmeti veren şirketler) personel kalitesi, istenen sayı ve nitelikte olmayabilir. Bu da işletmenin dış kaynaktan yararlandığı alanlardaki verimliliğini düşürerek, maliyetlerini yükseltebilir

• Dış kaynaktan yararlanmak isteyen işletme, dış kaynak kullanacağı alan için gerçekçi bir maliyet öngörememiş ise önceden tahmin edilemeyen ve outsourcing sözleşmesinde yer almayan çeşitli ek maliyetlerle karşılaşabilir. Bu da işletmenin outsourcing yaparak elde etmeyi düşündüğü tasarruf olanaklarını sınırlamaktadır. • Dış kaynak kullanımını arz eden firma bilgi birikimi, deneyim ve akıcı iş süreçleri açısından yetersiz olabilir. Bu da dış kaynak kullanımını talep eden işletmenin yenilik yaratma kapasitesini sınırlayabilir.

DIS KAYNAKLARDAN YARARLANMA YONTEMİNİN İSLETMELERDE MEYDANA GETİRDİĞİ DEĞİSİMLER Dıs kaynaklardan yararlanmaya baslayan isletmelerde kulturel,teknolojik, insan kaynakları ve yapısal acıdan pek cok değisimmeydana gelmektedir. İsletmelerin dıs kaynaklardan yararlanma stratejik kararını almasından sonra yapısında değisimler baslayacaktır. Cunku isletme daha once kendi imkanları ile gerceklestirdiği faaliyetleri, artık gerceklestirmeyecektir. Bu karar sonucunda faaliyetinden vazgecilen departmanlar kapatılacak, calısanlar baska bolumlere kaydırılacak ya da calısmalarına son verilecektir. Bu gelismeler isletmenin kuculmesi ve hiyerarsik basamakların azalması veya ortadan kalkması anlamına gelmektedir(Coğan, 2007:84).

İsletmeler dıs kaynaklardan yararlanma yontemine basvurmakla kendilerini yeniden tanımlamaya ihtiyac duymaktadırlar. Bu tanımlamada etkili olan faktorler su sekilde sıralanabilir(Corbett, 2001): 1. Đsletme bu yontemi kullanmaya basladıktan sonra daha kucuk ama hızlı, atak bir yapıya burunecektir.

2. İsletme, dısarıya verdiği faaliyetleri kontrol altında tutabilmek ve dıs kaynak sağlayan isletme ile iyi bir iletisim kurmak icin ağ sistemini kurmalıdır. 3. İsletme, gerek kendisi gerekse isbirliği yaptığı dıs kaynak sağlayan isletmenin tam olarak ne yaptığını ve yapacağını ne bir sekilde ortaya koymalıdır. Gorev tanımları acık olmalıdır. Dıs kaynaklara basvurmadan onceki ve sonraki gorev dağılımlarında farklılasmaların olması kacınılmaz olacaktır.

4. İsletmeler, dıs kaynaklara basvurmadan once surece de odaklanmak durumundayken, bu yontemin yardımı ile daha cok sonuç uzerinde yoğunlasabilecektir.

SONUÇ Dıs kaynaklardan yararlanma yontemine isletmeler acısından bakıldığında beklenen yararların sağlandığı gorulmektedir. İsletmeler temel yeteneklerine yonelerek kalan faaliyetlerini dıs kaynaklara yonelttiklerinde maliyet giderlerinde tasarruf sağlamıslardır. Sadece tasarruf sağlamakla kalmamıs aynı zamanda diğer hedeflerine de ulasmıslardır. Urettikleri urunun ya da hizmetin kalitesinin artırılması, daha buyuk piyasalara girebilmek, musteri sayısını artırabilmek isletmelerin diğer hedeflerini olusturmaktadır

Dıs kaynaklardan yararlanma yonteminin olumlu ve Olumsuz pek cok yonu bulunmaktadır. Genel anlamda isletmeler icin olumlu; kar elde edebilecekleri, islerini hızlandırıp, kalitelerini artırabilecekleri, daha buyuk pazarlara ve cok daha fazla sayıda musteriye Ulasabilecekleri oldukca kullanıslı bir yontemdir

. Madalyonun obur yuzune bakıldığında ise calısanlar acısından hic de olumlu getirileri olduğu soylenemez. Calısanlar uzun mucadeleler sonucu kazandıkları bir takım haklardan da mahrum kalmakta, daha kotu calısma kosulları ve daha az ucrete razı olmaktadırlar. . Basta calısanların ucretlerinin asağı cekilmesi, calısma saatlerinin ve kosullarının calısan aleyhine duzenlenmesi, sosyal bir takım haklardan mahrum bırakılması ve de örgutlenme haklarının kısıtlanması dıs kaynakların getirdiği , olumsuzluklardır

KAYNAKLAR 3-www.inovasyon.com.tr 1-İSLETMELERDE DIS KAYNAKLARDAN YARARLANMA YONTEMİNİN ORGANİZASYON YAPISI İLE CALISMA İLİSKİLERİNE ETKİLERİ Yrd.Doc.Dr.Gokhan OFLUOĞLU Zonguldak Karaelmas Universitesi İİBF İsletme Bolumu 2- OTEL İŞLETMELERİNDE DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMA (OUTSOURCING) Yrd. Doç.Dr. Adnan TÜRKSOY Ege Üniversitesi, Çeşme Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu adnan.turksoy@ege.edu.t 3-www.inovasyon.com.tr 4- KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştirmalar Dergi̇si 13 (20): 83-92, 2011 ISSN: 1309-9132, www.kmu.edu.tr 5-www.cronom.com.tr 6-www.belgeler.com.tr