Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN TARİHİ Anavatanı Hindistan olan mutfağımızdan eksik etmediğimiz sarmısağın tarihi insanlık kadar eskidir.Tarihin ilk çağlarında Sümerler’in sarımsağı bildikleri ve ilaç olarak kullandıkları elde edilen arkeolojik kayıtlardan anlaşılıyor. Sarmısak bugün dünyanın her tarafında yetiştirilmektedir. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

GENEL ÖZELLİKLERİ Sarımsak zambakgiller ailesinin en keskin kokuya sahip üyesi olup mutfak soğanına çok benzemektedir. Sarımsak 300 kadar çeşidiyle bilinen en eski bahçecilik ürünleri arasında yer almaktadır. Avusturya hariç, Avrupa ve Asya’dan kuzeybatı Amerika’daki Pasifik Okyanusu kıyılarına kadar olan kuzey yarım kürede geniş bir yayılış alanına sahiptir. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

GENEL ÖZELLİKLERİ Tüm dünyada tarımı yapılmakta ve yılda 4000000 tondan fazla üretilmektedir. Ülkemizde yıllık ortalama üretim 75000–80000 tondur ve Erzurum, Rize ve Trabzon illeri dışında tüm bölgelerde üretimi yapılmaktadır. Kastamonu üretimin en fazla yapıldığı ilidir. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Sarımsak kendine özgü koku ve lezzeti veren biyolojik aktiviteye sahip organosülfürlü bileşenler içermektedir. Sarımsakta aroma oluşumu diğer tat ve koku verici maddelerden farklı olarak enzimatik yol ile oluşmaktadır. Aroma, hücre dokusunun kesilme ya da ezilmesi sırasında hücre özsuyunda bulunan sülfür bileşenleri alliinaz enziminin etkisi ile hızlı hidrolize uğraması sonucu taze ezilmiş sarımsak kokusunun oluşumunu sağlamaktadır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Sarımsakta bulunan sülfür bileşenlerinin % 85’ini aliin, % 5’ini isoalliin ve % 10’unu metil aliin oluşturmaktadır ve bunlar tamamıyla kokusuz bileşenlerdir. Sarımsağın biyolojik aktif maddeleri reaksiyonlar sonucunda oluşan alisin, ajoen ve diallilsülfür bileşikleridir. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN BİLEŞİMİ Sarımsağın içeriğinde şimdiye kadar saptanabilen 33 çeşit kükürt bileşiği, 17 çeşit aminoasit bulunmaktadır. Bu aminoasitlerin içinde vücut tarafından sentezlenemeyen ve yiyecekler aracılığıyla dışardan alınması gerekenlerin tümü mevcuttur ve bu özelliği ile sarımsak, “mucize bitki” olarak tanımlanmaktadır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Büyük bir kısmı su olan sarımsağın bileşiminde früktoz, protein, lif ve serbest aminoasitler bulunmaktadır. Yüksek oranda saponin, fosfor, potasyum, kükürt, çinko, vitamin A ve C ile düşük oranda kalsiyum, magnezyum, sodyum, demir, mangan, B grubu vitaminler içermektedir. Ayrıca fenolik madde içeriği de yüksektir. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ Yüzyıllardır bilinen ve kullanılan, doğal bir antibiyotik ve antioksidan olan sarımsağın; sağlık açısından önemi kuşkusuz tartışılmazdır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ Antiseptik oluşu, Bağışıklık sistemini güçlendirici, Tansiyon ve kolestrol düşürücü, İdrar ve safra salgılarını arttırıcı, Kalp ve damar hastalıklarını önleyici, Sakinleştirici, Kurşun ve yılan zehirlenmelerinde etkili, Kanser yapıcı maddeleri vücuttan uzaklaştırıcı olması ilk akla gelen faydalarıdır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Etkinin çiğ ve kuru olarak tüketilen sarımsakta daha fazla olduğu, pişirme ile etken maddelerin kayıplara uğradığı da bildirilmektedir. Ayrıca, iştah üzerine olumlu etkiler yapması sonucu pankreastan insulin salgılanmasını arttırması ve kan inceltici özelliğe sahip olması nedeniyle anti-koagülan ilaç tedavisi görenler, diyabetliler ve hamilelerin tükettikleri miktara dikkat etmesi gerekmektedir. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN ANTİBAKTERİYEL ETKİSİ Antibakteriyel maddelerin en güçlü etkinliği, sarımsağın soğanında görülür. Sarımsağın uçucu yağında bulunan çeşitli maddelerin kompleks etkilerinin söz konusu olduğunu belirtilir. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN ANTİVİRAL ETKİSİ Sarımsağın etken maddelerinin antiviral etkisi üzerine farelerde Influenza Virüsü ile 15 gün önceden başlayarak saf sarımsak özütünün oral yoldan uygulanmasıyla gerçekleştirilen deneylerde anlamlı antiviral etki ispatlanabilmiştir. Eğer tedavi ilk enfeksiyon anında başlatılmazsa; sarımsak özütleri antiviral etki göstermezler. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN TÜMÖR ÖNLEYİCİ ETKİSİ Sarmısağın antitümör etkisi vardır. Sarmısaktaki alliinaz enzimiyle, setilsistein sülfoksit üzerinden giderek, reaksiyon ürünü olan tiyosülfit etil esterinin etkileri araştırılmıştır. Hem etil ester, hem de analoğu esterlerin kuvvetli tümör önleyici olduklarını ispatlanmıştır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN KAN PIHTILAŞMA SÜRESİNİ UZATMA ETKİSİ 100 g tereyağı kullanımı ile plazma fibrojen seviyesinin yükselmesi, 50 g sarımsak özütünün eş zamanlı kullanımı ile engellendiği ve bunun üzerinden değerlerin düştüğü gösterilmiştir. Kan pıhtılaşma zamanını önemli biçimde uzattığı ispatlanmıştır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN KAN BASINCINI DÜŞÜRÜCÜ ETKİSİ Yapılan çalışmalar sonucunda Sarımsağın yüksek kan basıncına sahip hastaların kan basınçlarını düşürdüğü kanıtlanmıştır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN KAN ŞEKERİNİ DÜŞÜRÜCÜ ETKİSİ Sarımsağın kan şekerini düşürücü etkisi, pek çok hayvan deneylerinde ispatlanmıştır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN METABOLİZMA ENZİMLERİ ÜZERİNE ETKİSİ Kolesterolesteraz enzimlerinin faaliyetlerini engeller. Sarımsak yağı, karaciğer mitokondrisinde oksidatif fosforilizasyonu azaltır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN YAŞLILIK ÜZERİNE ETKİSİ Sarımsak bütün salgı bezlerini çalıştırmak ve vücudu zehirlerinden temizlemek suretiyle, genç ve dinç olmayı, uzun yaşamayı sağlıyor. Yaşlanmayı geciktiriyor. Yaşlılarda ve kuvvetten düşmüş hastalarda tedavi edici etki gösteriyor. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN GENEL AĞRILAR ÜZERİNE ETKİSİ Klinik araştırmalarda trombosit fonksiyonları ve kan lipit seviyesi üzerine sarımsak preparatlarının etkilerinin incelenerek genel ağrılar üzerindeki etkileri de irdelenmiştir. İştahsızlık, sindirim bozuklukları, depresyon ve yorgunluk gibi durumlarda açıkça bir iyileşme gözlenmiştir. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Sarımsak tüketilme çeşitleri Türkiye’de yaygın olamamakla birlikte; dünyada faklı şekillerde sarımsak tüketilmektedir. Son yıllarda kullanım kolaylığı nedeniyle kurutulmuş sarımsak tozuna ve kapsüllenmiş ürünlere olan ilgi giderek artmaktadır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Sarımsak tüketilme çeşitleri Kurutulmuş sarımsak tozu Sarımsak tuzu Sarımsak uçucu yağı Kapsüllenmiş sarımsak aromaları Sarımsak ekstraktı Dondurulmuş sarımsak İnce tabaka halinde sarımsak Sarımsak konservesi Kızartılmış sarımsak Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SARIMSAĞIN YAN ETKİLERİ En sık bildirilen yan etkiler; halitozis, vücutta kötü koku, bulantı, kusma, ishal, nadiren hipersensitivite reaksiyonu (astma, kontakt dermatit), uzun süre topikal yoldan kullanıma bağlı olarak yanık oluşumudur. Ayrıca bir olguda trombositleri etkilemesi sonucu spinal hematom ortaya çıkmıştır. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Besin Öğeleri Birim % Ana Bileşenler Su g 58.58 Enerji kcal 149 Protein 6,36 Toplam Lipid 0,50 Kül 1,50 Karbonhidrat 33,06 Toplam Lif 2,1 Toplam Şeker 1,00 Mineraller Ca mg 181 Fe 1,70 Mg 25 P 153 K 401 Na 17 Zn 1,16 Cu 0,299 Mn 1,672 Se 14,2 Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Vitaminler Birim % Lipidler Birim % Vitamin C Thiamin Riboflavin mg 31,2 Thiamin 0,200 Riboflavin 0,110 Niasin 0,700 Pantotenik Asit 0,596 Vitamin B6 1,235 Toplam Folat mcg 3 Folik Asit Vitamin B12 0,00 Vitamin A ıu Retinol Vitamin E 0,01 Vitamin K 1,4 Lipidler Birim % Yağ Asitleri (Toplam Doymuş) g 0,089 (T.Tekli Doymamış) 0,011 Yağ Asitleri, (T.Çoklu Doymamış) 0,249 Kolesterol mg Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

Aminoasitler Birim % Triptofan Teronin İzolösin Lösin Lisin Metionin g 0,066 Teronin 0,157 İzolösin 0,217 Lösin 0,308 Lisin 0,273 Metionin 0,076 Sistin 0,065 Fenil Alanin 0,183 Tirozin 0,081 Valin 0,291 Arginin 0,634 Histidin 0,113 Alanin 0,132 Aspartic Asit 0,489 Glutamik Asit 0,805 Glisin 0,200 Prolin 0,100 Serin 0,190 Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ

SONUÇ OLARAK Çok uzun zamandır, halk arasında bir ilaç olarak kabul edilen sarmısağın, yalnızca bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve soğuk algınlığını geçirmeye yardımcı olduğu düşünülüyordu. Ama son zamanlarda üst üste yapılan bilimsel araştırmalar, artık sarmısağın, kanseri engellemede kanıtlanmış etkisi ve alternatif kanser terapisinde, çok değerli bir yardımcı faktör olduğunu ortaya koyuyor. Prof.Dr.Semih ÖTLEŞ