Nesim K. Erkip Bilkent Üniversitesi YA/EM 2010, İstanbul Tedarik Zinciri Yönetiminde Fırsatlar: Perakendecilik ve Yedek Parça Sektörlerinde Stok Yönetimi Nesim K. Erkip Bilkent Üniversitesi YA/EM 2010, İstanbul

Konuşmanın Ana Hatları Konuşmaya genel bakış Klasik stok yönetimi Tedarik zincirleri neyi değiştirdi? Büyüyen sektör: Perakendecilik Stok yönetiminde değişen kavramlar İmalat sektöründe yedek parça sistemlerinin katma değeri Sonuç Yerine

Konuşmaya genel bakış Kendi araştırma alanlarımı yansıtıyor. Konuşmam sözel, ama bahsi geçen konularda önemli bir teknik altyapı var. “Fırsatlar” yine kendi yanlılığımı yansıtıyor.

Klasik stok yönetimi Çok sayıda yaklaşım, model mevcut. En eski alanlardan biri. Getireceği avantajlar arttıkça yapılanmaya ve dolayısı ile bilgi üretmeye yönelik yatırım da artacaktır. Bilgi teknolojilerinin getirdiği avantaj Rekabetin getirdiği “hizmet” kalitesi zorunluluğu

Klasik stok yönetimi (devam) Tedarik zinciri ilişkilerini zayıflatan ya da gözardı edilmesine neden olan varsayımlar – Örnek: Tedarikçi zamanında siparişi doldurur. Maliyet kavramları klasikleşmiş – doğru ama eksik olabilir. Temel kararlar: Ne zaman ve ne kadar sipariş

Tedarik zincirleri neyi değiştirdi? Farklı karar vericilerin olduğu karar problemleri Bütünsel bakma. Kararların zincirin farklı yerlerindeki etkilerini analiz etme ve maliyetleme Stok Yönetiminde kontratlar

Büyüyen sektör: Perakendecilik 1990’larda başlayan değişim İstihdam kaynağı: %12 (PWC, 2007) Büyüme – 2010, %10 (Nisan 2010, AMPD verileri) 2010: Ciro: 200 milyar $, istihdam:ö%15 (31 Mayıs 2010, G. Uras) Geleneksel ve organize; gıda ve gıda dışı Rekabetin artması ve işletmelerde verimlilik artışının önemi – envannter yönetimi (s. 42, PWC, 2007)

Perakendecilik: Stok yönetiminde değişen kavramlar Kuru gıda – HTM (hızlı tüketim malları) Paket büyüklüğünün önemi – elleçleme (handling) maliyeti – raflara getirme ve yerleştirme (Saghir ve Jonson, 2001, van Zelst ve diğerleri, 2009, Curseu ve diğerleri 2009) Stok yönetimi: Rassal talep; Sipariş maliyeti, taşıma maliyeti, müşteri kaybetme maliyeti

Perakendecilik: Stok yönetiminde değişen kavramlar (devam) Paket büyüklüğü için ek maliyet; birimler farklı. Teorik olarak yapısal özellikleri ortaya çıkarması zor problem. Curseu ve diğerleri (hazırlanıyor, 2010a, 2010b) – Markov karar süreçleri, sezgisel yöntem, .. Hesaba katmamanın etkisi anlamlı. Curseu ve diğerleri (hazırlanıyor, 2010c) - Raf ve arka oda ilişkisi.

Perakendecilik: Stok yönetiminde değişen kavramlar (devam) Tedarik zinciri boyutu İmalatçının kullandığı paket büyüklüğü Taşıma ekonomisi Raflara yerleştirme ekonomisi Arka oda – istenmiyor – ne zaman yararlı olabilir? Çok ürünlü problem, raflara yerleştirme frekansı

İmalat Sektöründe Yedek Parça sistemlerinin katma değeri Otomotiv örneği (Görener ve Görener, 2008) Türkiye’nin lokomotif sektörü – $20 milyar ihracat değeri. Araç sayısı açısından iç pazar ve ihracat rakamları hemen hemen aynı. (TAYSAD, 2010) Yan sanayi payı – yaklaşık 1/3. Rekabet nedeni ile azalan kar oranları Ana imalat firmaları ve tedarik zinciri için uzun dönemli gelirler artık çok önemli.

Yedek Parça: Stok yönetiminde değişen kavramlar Yeni kavram: Servis Tedarik Zincirleri Boone ve diğerleri 2008, Draper ve Suanet 2005, Fleischmann ve diğerleri 2003, Fortuin ve Martin 1999, Spengler ve Schroter 2003 Komponent üretiminde ürün yaşam döngüsüne bakma yaklaşımı Erken dönem, olgun dönem, üretim-sonrası dönem, son dönem

Yedek Parça: Stok yönetiminde değişen kavramlar (devam) Otomotivde yedek-parçalar imalat sona erdikten 7-10 yıl sonra bile ciddi seviyede talep görebiliyorlar. Tedarikçiler için karlı – “Olgun” dönem Tedarik sorunu (Inderfurth ve Mukherjee, 2008; Erkip ve diğerleri, 2010) Öneri: Uzun dönemli, çok ürünlü, kontrat tipleri.

Sonuç yerine Rekabet için verimliliği artırma dönemi Fiziksel sistemleri oluşturan ileri teknoloji gerekliliği gibi uygulama kararlarını oluşturan altyapıya daha gelişmiş ve ihtisaslaşmış bilgi ve Ar/Ge ile yaklaşmak gereği Kişisel tecrübelerden yola çıkan iki sektör ve olası katkılar

References AMPD (2010), www.ampd.org Boone, Craighead and J. B. Hanna, (2008), “Critical Challenges of inventory management in service supply chains: A Delphi Study”, Operations Management Research, Volume: 1, pp. 31-39. Curseu, van Woensel, Erkip and Fransoo, 2010a, “Lost-Sales Inventory Models with Batch Ordering and Handling Costs, hazırlanıyor. Curseu, van Woensel, Erkip and Fransoo, 2010b, “Managing Lost-Sales Inventory Systems with Batch Ordering and Positive Ordering Costs”, hazırlanıyor. Curseu, van Woensel, Erkip and Fransoo, 2010c, “Retail Inventory Control with Shelf Space and Backroom Consideration”, hazırlanıyor.

References (devam) Curseu, van Woensel, Fransoo, van Donselaar and Broekmeulen (2009) “Modelling handling operations in grocery retail stores: an empirical analysis”, J. Oper. Res. Soc. 60(2) 200-214. Draper and Suanet, (2005), “Service Parts Logistics Management”, in Supply Chain Management on Demand: Strategies, Technologies, Applications, edited by C. An and H. Fromm, Springer Berlin Heidelberg, pp. 187-210. Erkip, Bulut and Fadiloglu, (2010), “A Final Phase Inventory Problem”, hazırlanıyor. Fleischmann, van Nunen and Grave, (2003), “Integrating Closed-Loop Supply Chains and Spare-Parts Management at IBM”, Interfaces, Volume: 33, Number: 6, pp. 44-56.

References (devam) Fortuin and Martin (1999), “Control of Service Parts”, International Journal of Operations and Production Management, Volume: 19, Number: 9, pp. 950-971. Görener ve Görener (2008), “Türk Otomotiv Sektörünün Ülke Ekonomisine Katkıları ve Geleceğe Yönelik Sektörel Beklentiler”, Journal of Yasar Univ., 3 (10), 1213-1232. Inderfurth and Mukherjee (2008), “Decision Support for Spare Parts Acquisition in Post Product Life”, CEJOR, Volume: 16, pp. 17-42. PriceWaterhouseCoopers ve AMPD Ortak Raporu, (2007), “Türk Perakende Sektörünün Değişimi ve Ekonomi Üstüne Etkileri”. Saghir ve Jönson, (2001), “Packaging Handling Evaluation Methods in Grocery Retail Industry”, Packag. Technol. Science, 14, 21-29.

References (devam) Spengler and Schroter (2003), “Strategic management of Spare Parts in Closed-Loop Supply Chains – A System Dynamics Approach”, Interfaces, Volume: 33, Number: 6, pp. 7-17. TAYSAD (2010), Nisan 2010 verileri, www.taysad.org.tr Uras, G., (31 Mayıs 2010,), www.gercekgundem.com van Zelst, van Donselaar, van Woensel, Broekmeulen and Fransoo, (2009), “Logistics Drivers for Shelf Stacking in Grocery Retail Stores: Potential for Efficiency Improvement”, Int. J. Prod. Econ., 121, 620-632