Bölüm 16 Hükümet Harcaması ve Geliri David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 8th Edition, McGraw-Hill, 2005 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward

Türkiye’de Hükümet Harcamalarının Ulusal Gelir İçindeki Payı (%) See Section 4-1 in the main text and Table 16-1. (1) Gerçekleşme tahmini (2) Program

Türkiye’de Hükümet Harcamaları (2005,2010) (Milyon TL) Based on data in Table 16-2 of the main text.

Hükümet Harcaması EŞİTLİK (EQUITY) ETKİNLİK (EFFICIENCY) Hükümet harcamasını iki temel üzerinde haklı kılabiliriz. EŞİTLİK (EQUITY) Kazançla birlikte artan bir vergi oranı ve transfer sistemi ile gelir zenginden fakire tekrar dağıtılabilir. ETKİNLİK (EFFICIENCY) Piyasanın tam anlamıyla altından kalkamayacağı işleri devlet yapmak suretiyle, kaynak dağılımının etkinliği arttırabilir.

Özel (Private) Mallar ve Kamu (Public) Malları Özel Mallar Ancak bir kişi tarafından tüketilebilen mallar Örneğin: Elbise Kamu Malı Bir kişi tarafından kullanılsa da diğer insanlarca da kullanılabilen mallardır. Örneğin: Sokak aydınlatması See Section 16-2 of the main text Kamu mallarının yolaçtığı önemli dışsallıklar uygun sunumun yapılabilmesi için hükümetin müdahalesini haklı kılabilir.

Hak görülen/iyi mallar ve kötü mallar Hak görülen/iyi mallar (merit goods) Toplumda, bireylerce istensin ya da istenmesin, herkesin sahip olması gerektiği düşünülen mallardır. Eğitim, sağlık hizmetleri. Hükümet zorunlu eğitim ve aşı programları şart koşarak, bireylerin gelecekte aldıkları kararlardan dolayı pişman olmalarının önüne geçer. Kötü mallar (bads/demerit goods) Sigara, kumar See Section 16-2 in the main text.

Vergi Çeşitleri Dolaysız Vergiler (Direct taxes) Emek kazancı, kira, faiz ve temettü gelirlerinden alınan vergi. Gelir vergisi, kurumlar vergisi Dolaylı Vergiler (Indirect taxes) Ürün ve hizmet harcamalarına konulan vergilerdir. KDV, ÖTV Servet Vergisi (Wealth tax) sermaye transferi vergisi, emlak vergisi See Section 16-3 in the main text.

Türkiye’de Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Toplam Vergi Gelirleri İçindeki Payı (%) * 6 aylık

Türkiye’de Vergiler (1988-2011)

Ücretlerden Alınan Vergiler Emek piyasası, vergi yokken, W ücretine karşılık gelen L saat düzeyinde dengededir. L' SS' W' W'' Vergi ile birlikte, emek arzı SS’ olur, işçiler W’’ kazanır, ancak firmaların ödediği miktar W’ dir, ve vergi aradaki farktır. SS ücret İşveren mavi bölgeyi öderken, işçiler yeşil bölgeyi öderler. Turuncu bölge toplumun refah kaybını gösterir. W This discussion of the incidence of a tax is to be found in Section 16-3 of the main text – see Figure 16-3. DD L Çalışılan saat

Vergi Yükü Vergiyi kimin ödeyeceği malın talep ve arz esnekliğine bağlıdır. Bu aynı zamanda vergiden ötürü ortaya çıkan kayıpların büyüklüğünü etkiler. See Section 16-3 in the main text.

Dışsallığı önlemeye yönelik vergi E*F kadar bir vergi bu optimum noktaya ulaşmamızı sağlar. F SS' DD talebi ve SS arzı veriyken, serbest piyasa dengesi Q noktasında oluşur. SS fiyat DD' E* Q* Ancak bu malın tüketimi negatif bir dışssalığa sebep oluyorsa (sigara içmek gibi), toplumsal olarak optimal tüketim noktası Q* dır. See Section 16-3 of the main text, and especially Figure 16-5. DD Q miktar