Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü TÜFAM Ulusal Mevzuat Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü TÜFAM

Beşeri Tıbbi Ürünlerin Güvenliğinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik Yayım tarihi ve sayısı: 22 Mart 2005/25763 Yürürlüğe giriş tarihi: 30 Haziran 2005

Beşeri Tıbbi Ürün Ruhsatı Sahipleri için Farmakovijilans Kılavuzu Yürürlüğe giriş tarihi: 30 Haziran 2005

Ruhsat/İzin Sahibinin Sorumlulukları-I Ürünlerinin güvenliğini garanti etmek Farmakovijilans sisteminin kurulması ve sürdürülmesi için personel eğitimi de dahil her türlü tedbiri almak

Ruhsat/İzin Sahibinin Sorumlulukları-II “Beşeri tıbbi ürün güvenliği sorumlusu” atamak ve sürekli şekilde istihdam etmek eczacı/hekim Atadığı kişinin Bakanlıkça düzenlenen veya uygun görülen eğitim programlarına katılımını temin etmek

Ruhsat/İzin Sahibinin Bildirimi-I Ürüne ilişkin Türkiye’de veya ürünün pazarlandığı herhangi bir ülkede vuku bulan tüm şüpheli advers etkilere dair ayrıntılı kayıtların tutulması ve arşivlenmesi Türkiye’de vuku bulan ve sağlık mesleği mensupları tarafından kendisine iletilen tüm şüpheli ciddi advers etkilerin kayıtlarının tutulması ve en geç 15 gün içinde (Hızlandırılmış raporlama)TÜFAM’a bildirilmesi (ciddi advers etkilerin sıklığında görülen şüpheli artışlar da bildirilmelidir.)

Ruhsat/İzin Sahibinin Bildirimi-II Türkiye’de vuku bulan ve kılavuza göre raporlama kriterlerini karşılayan diğer bütün şüpheli ciddi advers etkilerin kaydedilmesi ve en geç 15 gün içinde TÜFAM’a bildirilmesi (Hızlandırılmış raporlama) Ürünün pazarlandığı diğer ülkelerden kendisine herhangi bir şekilde ulaşan bildirimlerin ürünün bilinen risk/yarar profilini değiştirmesi halinde, söz konusu bilginin alınmasını takiben en geç 15 gün içinde TÜFAM’a gerekli bilgi ve dökümanın gönderilmesi (Hızlandırılmış raporlama)

Ruhsat/İzin Sahibinin Bildirimi-III “Ciddi veya beklenmeyen nitelikte olmayan advers etki” lerin PGGR içeriğinde PGGR sunum zamanlarında veya Bakanlığın talebi üzerine toplu halde TÜFAM’a bildirilmesi gerekmektedir.

Ruhsat/İzin Sahibinin Bildirimi-IV Advers Etki Raporlaması Spontan raporlanan şüpheli advers etkiler Literatür kaynaklı advers etkiler Ruhsatlandırma sonrası çalışmalarda ortaya çıkan şüpheli advers etkiler

Ruhsat/İzin Sahibinin Bildirimi-V Advers Etki Raporlaması Eğer ruhsat sahibi, bir sağlık mesleği mensubunun, ürünlerinden birinde ortaya çıkan bir advers etkiyi doğrudan TÜFAM’a raporladığını kesin olarak biliyorsa, ruhsat sahibi mükerrer bildirimden kaçınmak adına bu etkiyi raporlamayabilir. Eğer yine de raporlamayı tercih ediyor ise, bu durumda raporun daha önceki bir raporun tekrarı olabileceği konusunda TÜFAM’ı uyarmalıdır.

Ruhsat/İzin Sahibinin Bildirimi-VI Advers Etki Raporlaması Ruhsat sahiplerinin, TÜFAM’a raporladıkları tüm ciddi advers etkileri doğrulamaları ve takip etmeleri gereklidir. Advers etki ciddi ise; takibi de ciddi advers etkinin bildirim sürelerine uyularak yapılmalıdır. Beklenmeyen ölüm ve hayatı tehdit edici advers etkilerde olaya ait takip bilgisi mümkün olan en kısa sürede içinde sağlanmalıdır.

Hızlandırılmış raporlama için Süre ; Satış temsilcileri de dahil olmak üzere ruhsat sahibinin herhangi bir personelinin, Beşeri Tıbbi Ürün Güvenliği Sorumlusu veya bu yetkiliyle çalışan kişilerin, Ruhsat sahibinin ikinci bir firma ile ilişkiye girmiş olduğu durumlarda, ruhsat sahibinin herhangi bir personelinin, Dünya ölçeğinde ilgili bir bilimsel literatürün bulunduğu durumlarda, ruhsat sahibinin yayından haberdar olan herhangi bir personelinin asgari bilgileri almasıyla başlar.

Türkiye Dışında Gerçekleşen Ciddi Advers Etkiler-I Bu raporlar ürünün bilinen risk/yarar profilini değiştiriyorsa derhal ve her durumda, söz konusu bilginin alınmasını takiben en geç 15 gün içinde TÜFAM’a bildirilmelidir. Dünyanın herhangi bir ülkesinde gerçekleşen güvenlik uyarıları Ürünün yürürlükte olan KÜB’ünün kontrendikasyon ve uyarılar/önlemler bölümlerinde yapılan güvenlik ile ilgili değişiklikler Endikasyon kısıtlaması Geri çekme, askıya alma, ruhsat iptalleri, vb…

Türkiye Dışında Gerçekleşen Ciddi Advers Etkiler-II Ruhsat sahibinin dünya literatüründen haberdar ve bilgi sahibi olması beklenir. Ruhsat sahibinin, dünya bilimsel literatürünü izleyip arşivlemesi ve ülkemiz sınırları içinde gerçekleşen kendi tıbbi ürünlerindeki etkin maddenin/maddelerin kullanımına ilişkin yayımlanmış şüpheli ciddi advers etkileri kılavuzda tanımlanan kategorilere uygun olarak raporlaması gerekmektedir.

Raporlanan Advers Etkilerin Bir Ürünün Genel Güvenlik Profili Ve Kısa Ürün Bilgisi Üzerindeki Etkisi Advers etki raporunun; -Eş zamanlı olarak raporlanan benzer veya ilişkili bir seri olayla ilgili olması, -Ciddi ve beklenmeyen bir etkiyle ilgili nedensel bir ilişki olduğuna dair birinci dereceden kanıt bulunması, -Beklenen advers etkilerin niteliği, şiddeti veya sıklığında bir değişiklik olduğunun öne sürülmesi, -Yeni risk faktörlerinin tanımlanabilir olması hallerinde ruhsat sahibi bunu raporda belirtmelidir.

Raporlanan Advers Etkilerin Bir Ürünün Genel Güvenlik Profili Ve Kısa Ürün Bilgisi Üzerindeki Etkisi Advers etkilerin sıklığına ilişkin bilgiler, sıklık tahmini yapılırken kullanılan temel verileri de içermelidir. Raporlanan advers etkilerin saptanan güvenlik profilini etkilediği durumlarda, ruhsat sahibi, ürünün ruhsatı ve kısa ürün bilgileri ile ilgili olarak ne tür bir işlem önerdiğini belirtmelidir.

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri I. Ruhsat başvurusu ile ruhsat verilmesi arasındaki sürede yapılan raporlama II.Gebelik Sırasında Kullanımla İlgili Sonuçların Raporlanması III. Diğer Ruhsatlandırma Sonrası Veri Toplama Faaliyetlerine İlişkin Raporlamalar: Anketler ve Hasta Kayıt Sistemleri IV. İnsani Amaçlı İlaca Erken Erişim Programı/Endikasyon Dışı Kullanım (Şahsi Tedavi İlaçları) V. Etkisizlik VI. Doz Aşımı ve Suiistimalin Raporlanması VII. Yanlış Kullanıma İlişkin Raporlama

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri Ruhsat başvurusu ile ruhsat verilmesi arasındaki sürede yapılan raporlama -başvuru sahibinden, -insani amaçlı ilaca erken erişim programı kapsamında kullanımda olduğu herhangi bir ülkeden, -ilacın ruhsatlı olduğu ülkelerden gelebilecek yarar/risk değerlendirmesini etkileyebilecek bilgiler derhal TÜFAM’a bildirilmelidir. Bunun dışında ürünün klinik çalışmalarda kullanıldığı durumlar hariç, hızlandırılmış raporlama gerekli değildir.

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri Ruhsat başvurusu ile ruhsat verilmesi arasındaki sürede yapılan raporlama Risk/yarar bilgisinde değişiklik oluşturabilecek parametreler: -Nedensel bir ilişki bulunduğuna dair geçerli kanıtları olan beklenmeyen/yeni bir ciddi şüpheli etkiye ilişkin bir rapor, -Olası bir ilişkinin bulunduğu bir dizi advers etki olgusuna ilişkin raporlar, -Bilinen bir etkinin şiddeti ya da sıklığında değişiklik olduğuna dair şüphelerin bulunduğu durumlarla ilgili advers etki raporları -Etkililik profilini değiştirebilecek çalışmalar.

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri Gebelik sırasında kullanımla ilgili sonuçların raporlanması Sağlık mesleği mensubunun, ilacın teratojenik etkisinden kaynaklanmış olabileceğini düşündüğü konjenital anomaliler hızlandırılmış olarak raporlanmalıdır. PGGR’ler arasındaki dönemde, bir ruhsat sahibi olası bir teratojenik etki sinyalinin farkına varırsa (örneğin bir dizi benzer anormal gebelik sonucu dikkatini çekerse), TÜFAM derhal bilgilendirilmelidir .

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri Gebelik sırasında kullanımla ilgili sonuçların raporlanması Sağlık mesleği mensuplarınca hazırlanmış fetusun ürüne maruz kalmış olabileceği gebelikler ile ilgili tüm raporlar takip edilmelidir. Raporlar hasta tarafından hazırlanmışsa, hastanın sağlık mesleği mensubu aracılığıyla, makul takip çalışmalarının yapılması gereklidir. Etkin madde veya metabolitlerinden biri uzun bir yarı ömre sahipse, bu durum, fetusun etkilenmiş olup olmadığı değerlendirilirken göz önünde bulundurulmalıdır.

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri Diğer Ruhsatlandırma Sonrası Veri Toplama Faaliyetlerine İlişkin Raporlamalar: Anketler ve Hasta Kayıt Sistemleri İnsani Amaçlı İlaca Erken Erişim Programı/ Endikasyon Dışı Kullanım (Şahsi Tedavi İlaçları) I-İnsani Amaçlı İlaca Erken Erişim Programı Klinik Araştırmalar Birimi II-Endikasyon Dışı Kullanım (Şahsi Tedavi İlaçları) TÜFAM

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri Etkisizlik Hayati tehlike taşıyan hastalıkların tedavisinde kullanılan beşeri tıbbi ürünler Aşılar Kontraseptifler ile ilgili etkisizlikler hızlandırılmış rapor olarak ele alınmalıdır.

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri Doz aşımı ve suiistimalin raporlanması İlacın intihar eğilimine yol açması sonucu hastanın aşırı dozda ilaç alması durumunda TÜFAM’ne raporlanmalıdır.

Özel Durumlarda Raporlama Gerekleri Yanlış kullanıma ilişkin raporlama -Türkiye’de gerçekleşen şüpheli ciddi advers etkileri, -Türkiye dışında gerçekleşen ve ilacın risk yarar profilini değiştiren ciddi ve beklenmeyen advers etkilere yol açan yanlış kullanım olayları, hızlandırılmış olarak TÜFAM’a raporlanmalıdır.

Ruhsat/İzin Sahibinin Bildirimi-V Ulusal rapor/PGGR hazırlanması ve Bakanlığa sunulması

Farmakovijilans Birimi-I Farmakolog, klinik farmakolog, toksikolog Bakanlıkça düzenlenen veya uygun görülen eğitim programını başarı ile tamamlamış hekim ya da eczacı Tam zaman görevli en az bir eleman Görevine uygun eğitim görmüş yeterli sayıda yardımcı teknik ve destek eleman

Farmakovijilans Birimi-II Elverişli mekan Otomatize iletişim sistemi Anketleme ve benzeri veri toplama ve işleme etkinlikleri Saha çalışmalarının düzenlenmesi, yönetilmesi ve değerlendirilmesi Düzgün kayıt tutulması, arşivlenmesi Veri tabanları, bilgi ağları ile işbirliğine uygun teknik donanım Standart çalışma yöntemi belgelerine sahip olmak

Farmakovijilans Birimi-III Teknik personelin sürekli eğitimi için  yazılı programları bulunmak Teknik personelin her biri için gördüğü hizmet içi eğitimi belgeleyen bir dosya tutmak Arşiv için özel yer ayırmak ve eleman görevlendirmek

Sorumluluğun SFHK’ya Devri Firmada “ürün güvenliği sorumlusu” mutlaka istihdam edilmeli Noterce onaylanmış sorumluluk paylaşım belgesi Bakanlık onayı Ek koşullar personel sayısı ve donanımın iş hacmi ile orantılı bir şekilde arttırılması farklı arşiv alanlarında dosyalama firma sorumlularının belirlenmesi

Ürün Güvenliği Sorumlusu-I Farmakovijilans sisteminin kurulması, işletilmesi Standart farmakovijilans çalışma yöntemlerinin hazırlanması ve uygulanması Tıbbi ürünlerin riskleri ve güvenliği ile ilgili bilgilerin toplanması, değerlendirilmesi Ruhsatlandırma dosyalarında güncel bilgilerin bulunmasının sağlanması Ruhsatlandırma sonrası güvenlik çalışmalarının planlanması, yürütülmesi

Ürün Güvenliği Sorumlusu-II Advers etki raporlarının, PGGR’lerin ve Ulusal Raporların zamanında TÜFAM’a bildirilmesi Bakanlığın talep ettiği bilgilerin derhal tam ve seri bir şekilde cevaplandırılması, gerekli işbirliği ve koordinasyonun sağlanması Tıbbi satış temsilcileri dahil ilgili tüm personelin eğitilmesi Literatür taramasının yapılması

Sağlık Mesleği Mensuplarının Sorumlulukları mesleki sorumluluk ciddi ve beklenmeyen advers etkileri - doğrudan - görev yaptıkları sağlık kuruluşlarındaki farmakovijilans irtibat noktası aracılığı ile 15 gün içinde TÜFAM’a bildirirler.

Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Sorumlulukları-I Üniversite hastaneleri Diğer eğitim ve araştırma hastaneleri Özel Hastaneler kuruluş içi farmakovijilans sistemini kurmak bu Yönetmeliğe göre faaliyet göstermek standart farmakovijilans çalışma yöntemlerini hazırlamak ve uygulamaya koymak

Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Sorumlulukları-II TÜFAM’a bilgi akışını sağlamak üzere; hastane yönetimi tarafından farmakovijilans irtibat noktası sorumlusunun görevlendirilmesi bir eczacı veya hekim sorumlu kişinin ismi, mesleki özgeçmişi ve iletişim bilgilerinin Bakanlık’a bildirilmesi

Farmakovijilans irtibat noktası Bildirimi teşvik etmek Farmakovijilans verilerini toplamak ve TÜFAM’a iletmek Eğitim ve bilgilendirme çalışmaları yapmak

Bakanlığın Sorumluluğu-I Farmakovijilans sisteminin en iyi şekilde yürütülebilmesi için sağlık mesleği mensuplarının spontan bildirimini teşvik edici gerekli tedbirleri alır. Kendisine ulaşan her türlü ürün güvenliği bilgisini bilimsel olarak değerlendirir.

Bakanlığın Sorumluluğu-II Bu konuda yapılan çalışmalar sonucunda aldığı tedbirlerden, ruhsat/izin sahibini ve ilgili uluslararası kuruluşları haberdar eder. Farmakovijilans konusunda eğitim programları düzenler.

Gizlilik Bakanlığa yapılan bildirimlerde, hastanın ve bildirimde bulunan sağlık mesleği mensubunun kimliği, adresi Bakanlıkça gizli tutulur. Bu kişilerin rızası olmaksızın bu bilgiler hiçbir amaçla TÜFAM personeli dışındaki kişilere açıklanamaz. Ruhsat/izin sahipleri, sağlık kurum ve kuruluşları ile sağlık mesleği mensupları da aynı gizlilik esaslarına uyar.

Şahsi Tedavi İlaçları Türkiye’de ruhsatlı/izinli olmayan, ancak şahsi tedavi için Bakanlıkça ithal edilmesine izin verilen beşeri tıbbi ürünlerin advers etkileri ile ilgili olarak sağlık mesleği mensuplarından gelen bildirimlerin izlenmesi de bu Yönetmelik hükümlerine göre yapılır.

Denetim Ruhsat/izin sahibi, sağlık kurum ve kuruluşları ve ilgili diğer kuruluşlar, bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri açısından Bakanlık tarafından denetlenir. Ruhsat/izin sahibi denetimleri “Farmakovijilans Denetimlerinin Yürütülmesine İlişkin Kılavuz” ve “Farmakovijilans Denetimlerinin Raporlanmasına İlişkin Kılavuz” esaslarına göre yapılır. (08.02.2010)

Denetim Çeşitleri Rutin denetimler Hedefli denetimler Farmakovijilans sistem denetimleri Ürüne özel denetimler Sözleşmeli kuruluşların denetimleri Haber vermedem yapılan denetimler

Denetime Hazırlık Farmakovijilans Sistem Özeti (FSÖ) Belgesi Denetim planı

Denetimin Yürütülmesi Açılış toplantısı Denetimin yürütülmesi Yasal ve İdari konular Organizasyonun yapısı Donanım ve bilgisayar sistemleri Klinik araştırmalardan gelen güvenlilik verileri Diğer departmanlardan elde edilen güvenlilik bilgileri Veriler/belgelerin gözden geçirilmesi Denetim gözlemlerinin kaydedilmesi Kapanış toplantısı

Denetim Bulgularının Sınıflandırılması Kritik Major Minör

İdari Önlemler ve Yaptırımlar Eğitim ve kolaylaştırma Denetleme Uyarı Ruhsat/izin sahiplerinin yayımlanması Acil güvenlilik kısıtlaması Ruhsat varyasyonu Ruhsatın askıya alınması Ruhsatın iptali

İdari Tedbirler Bakanlık tarafından yapılan incelemeler ve denetimler sonucunda; farmakovijilans izleme sisteminin bulunmadığının, ürün güvenliği sorumlusunun atanmadığının ve bu Yönetmelik hükümlerine uyumsuzluğun veya aykırılığın tespit edilmesi halinde Bakanlık, ruhsat/izin sahibinden üç ay içerisinde tespit edilen eksikliğin, uyumsuzluğun veya aykırılığın tamamlanmasını ister. Bu süre sonunda eksikliğin, uyumsuzluğun veya aykırılığın giderilmesi zorunludur.

Teşekkür ederim.