KURUMLAR VERGİSİNDE ÖZELLİKLİ KONULAR İrfan VURAL Gelirler Kontrolörü irfan.vural@gelkont.gov.tr BURSA, Eylül 2010 İrfan VURAL

SUNUM PLANI Taşınmaz Satış Kazancı İstisnası Yatırım İndirimi ve Diğer İndirimler Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kazanç İstisnası Serbest Bölge Kazanç İstisnası AR-GE İndirimi Örtülü Sermaye Transfer Fiyatlandırması İrfan VURAL

İrfan VURAL

GENEL OLARAK KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNALARI (KVK.md.5) a- İştirak kazançları istisnası b- Yurt dışı iştirak kazançları istisnası c- A.Ş.’lerin yurt dışı işt.his. satış kazancı istisnası ç- Emisyon primi kazancı istisnası d- Yatırım fon ve ort. kazançlarına ilişkin istisna e- Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası f- Bankalara veya TMSF’ye borçlu kurumlara tanınan istisna g- Yurt dışı şube kazançları h- Yurt dışı inşaat, onarım işlerinden sağlanan kazançlarda istisna ı- Eğitim tesisleri ile rehabilitasyon merkezlerine ilişkin istisna i- Risturn istisnası İrfan VURAL

Yatırım İndirimi İstisnası GENEL OLARAK KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNALARI -II (Diğer Kanunlarla Düzenlenen İstisnalar) 5811 sayılı Kanun’da Düzenlenen İstisnalar Yatırım İndirimi İstisnası Serbest Bölge Kazanç İstisnası TUGS’ye Kayıtlı Gemilerin İşletilmesi ve Devrine İlişkin İstisna Teknoloji Gel. Bölg. İlişkin İstisna İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI (md.5/1-e) Daha önce mülga 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici maddelerinde düzenlenen “Gayrimenkul ve İştirak Hissesi Satış Kazançları İstisnası”, 5281 sayılı Kanunla 5422 sayılı KVK’nın 8. maddesine eklenerek 2005 hesap döneminden itibaren sürekli hale getirilmiştir. Söz konusu istisnaya, bazı önemli değişikliklerle beraber 5520 sayılı KVK’da da yer verilmiştir. 5520 sayılı KVK’nın 5. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançlara ilişkin istisna düzenlenmektedir. İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI Bina satışlarında, vergiye tabi olan %25’lik kısım için yenileme fonu ayrılabilir mi? Kazancın %75’lik kısmı istisnadır. İSTİSNANIN AMACI VE GENEL ÇERÇEVESİ İstisnanın amacı, kurumların bağlı değerlerinin ekonomik faaliyetlerde daha etkin bir şekilde kullanılmasına olanak sağlanması ve kurumların mali bünyelerinin güçlendirilmesidir. Şartların sağlanması halinde, kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna edilmektedir. EVET: Her iki uygulama şartlarının da birlikte gerçekleştiği bir bina satışı söz konusu olduğunda, satıştan doğan kazancın %75’lik kısmı özel fon hesabına alınarak istisna edilecek, kalan %25’lik kısım içinse yenileme fonu ayrılabilecektir. İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI İstisnadan Yararlanabilecek Olanlar, Taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan hakları satış kazancı istisnasından tam veya dar mükellef ayrımı yapılmaksızın tüm kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir. Ancak, esas faaliyeti menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanması olan kurumların bu amaçla, diğer bir ifadeyle ticari faaliyet çerçevesinde iktisap ettikleri ve ellerinde tuttukları kıymetlerin satışından elde ettikleri kazançlar için istisnadan yararlanmaları mümkün değildir. Ancak, taşınmaz ticareti ile uğraşan mükelleflerin faaliyetlerinin yürütülmesine tahsis ettikleri taşınmazların satışından elde ettikleri kazançlara istisna uygulanabilecek; taşınmaz ticaretine konu edilen ve kiralama veya başka surette değerlendirilen taşınmazların satış kazancı ise istisnaya konu edilmeyecektir. İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI Maden İşletme Haklarının Satışı istisna kapsamında mıdır? HAYIR: Türk Medeni Kanuna göre kurumun adına, tapu siciline kaydedilmeyen maden işletme hakkı taşınmaz niteliğinde olmadığından istisna kapsamında değildir. Taşınmazın Kurum Adına Tapuya Tescil Edilmiş Olması Zorunluluğu Elden çıkarılacak taşınmazlardan doğacak kazancın, bu istisna uygulamasına konu olabilmesi için taşınmazın Türk Medeni Kanununun 705. maddesi gereğince kurum adına tapuya tescil edilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle, ilgili kurum adına tapuya tescili yapılmamış bir taşınmazın satışından doğan kazanca bu istisna uygulanmayacaktır. İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI Yatırım ortaklıkları hisse senetlerinin satışından elde edilen kazanç istisna kapsamında mıdır? EVET ! Yatırım fonu katılma belgelerinin satışından elde edilen kazanç istisna kapsamında mıdır? HAYIR ! İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI “İki tam yıl” ifadesinden 730 günün anlaşılması gerekir. Fon hesabına alınma işleminin, satışın yapıldığı yılı izleyen hesap döneminin başından itibaren kazancın beyan edildiği döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekir. Örneğin, 2009 yılında yapılan bir satış için kazancın fon hesabına alınma zamanı, 01.01.2010 tarihinden beyannamenin fiilen verildiği tarihe kadar olan süre olacaktır. Mükellefin ilgili dönem beyannamesini 16 Nisan 2010 tarihinde verdiği kabul edildiğinde, fon hesabına aktarma işleminin de bu tarihe kadar yapılmış olması gerekir. İstisnasından Yaralanmanın Şartları Taşınmazlar ve iştirak hisselerinin iki tam yıl süre ile aktifte bulundurulması, Satıştan doğan kazancın istisnadan yararlanan kısmının, satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulması, Satış bedelinin en geç satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi, Özel Fon hesabına aktarma işlemi satışın yapıldığı hesap döneminde gerçekleştirilmiş ise dikkat edilmesi gerekir: Bu durumda, özel fon hesabına aktarılan tutarın beyannamede KKEG olarak kurum kazancına eklenmesi, daha sonra istisna olarak düşülmesi gerekmektedir. İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI Satış Bedelinin En Geç Satışın Yapıldığı Yılı İzleyen İkinci Takvim Yılının Sonuna Kadar Tahsil Edilmesi Peşin satışlarda olduğu gibi vadeli satış halinde de satıştan doğan kazanç kısmının %75’i, beş yıl süreyle özel bir fon hesabında tutulmak şartıyla satışın yapıldığı dönemde istisnadan yaralanabilecektir. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir. Ancak, satış bedelinin tamamının, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Örneğin, 2004 yılında 100.000 TL’ye alınan bir arsanın 2009 yılında 300.000 TL’ye satılması halinde istisnadan yararlanılabilmesi için satış bedeli olan 300.000 TL’nin en geç 31.12.2011 tarihine kadar tahsil edilmesi gerekir. Aksi takdirde, istisna şartları ihlal edilmiş sayılacaktır. İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI İstisna Şartlarının İhlali Halinde Ziyaa Uğratılmış Sayılan Vergi Taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan hakları satış kazancı istisnası satışın yapıldığı hesap döneminde uygulanacaktır. İstisnanın uygulanmasına ilişkin bu durumun gereği olarak, istisnanın uygulanmasından sonra şartların ihlal edilmesi halinde, istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergilerin ziyaa uğramış sayılacağına dair hükme madde metninde yer verilmiştir. Bu kapsamda; İstisna edilen kazançtan 5 yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Satış bedelinin iki yıllık süre içinde tahsil edilememesi halinde, tahsil edilemeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI EVET ! Taşınmaz ve iştirak hisseleri satış kazancı istisnasından yararlandıktan sonra, özel fonda tutma veya satış bedelinin izleyen ikinci takvim yılı sonuna kadar tahsil edilmesi şartının ihlal edilmesi halinde, istisnadan yararlanılan dönem itibariyle ziyaa uğramış sayılan verginin pişmanlıkla beyan edilmesine herhangi bir engel bulunmamaktadır. Dolayısıyla, şartları ihlal eden mükelleflerin, bu nedenle ziyaa uğrayan kurumlar vergisini pişmanlıkla beyan etmeleri halinde gerekli vergi tarhiyatı yapılacak ve pişmanlık zammı ile birlikte tahsil edilecek, ancak vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir. İstisna Şartlarının İhlali Halinde Ziyaa Uğratılmış Sayılan Vergi İstisna şartlarının ihlal edilmesi halinde ziyaa uğratılan vergi pişmanlıkla beyan edilebilir mi? İrfan VURAL

TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI HAYIR ! Taşınmazların para karşılığı olmaksızın devir ve temliki, trampası gibi işlemler istisna kapsamına girmemektedir. Kat karşılığı arsa devri işleminin, bir malın başka bir mal ile değiştirilmesini ifade eden trampa niteliğinde olmasından dolayı, bu gibi işlemlerden elde edilen kazançlara söz konusu istisnanın uygulanması mümkün değildir. Sahip Olunan Arsanın Kat Karşılığı Olarak Devredilmesi Halinde İstisnadan Yararlanılabilir Mi? Kazancın Hesaplanmasında Kur Farkı ve Vade Farkları Dikkate Alınacak Mıdır? HAYIR ! İstisna kapsamındaki değerlerin satışından kaynaklanan alacaklar için alınan faiz, komisyon ve benzeri gelirler, istisna kazancın tespitinde dikkate alınmayacaktır. Aynı şekilde, satış bedelinin döviz cinsinden belirlenmesi durumunda ortaya çıkan kur farklarının da istisna kazancın tespitinde dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır. İrfan VURAL

YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI GVK Geçici md. 69 : “(…) nedeniyle, 31/12/2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını, yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (vergi oranına ilişkin hükümler dahil) çerçevesinde “sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait” kazançlarından indirebilirler. Anayasa Mahkemesi’nin 15.10.2009 tarih ve Esas No: 2006/95, Karar No:2009/144 sayılı kararı ile Gelir Vergisi Kanununun yatırım indirimiyle ilgili geçici 69 uncu maddesinde yer alan “... sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait ...” ibaresinin iptal edilmesine karar verilmiş ve karar 08/01/2010 tarih ve 27456 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Gelir Vergisi Kanunu’nun 19. maddesinde düzenlenen yatırım indirimi istisnası yürürlükten kaldırılmıştır. GVK’ya eklenen Geçici 69. maddede, belli harcamalara ilişkin olarak 2006, 2007 ve 2008 hesap dönemlerinde bu istisnanın uygulanabileceği belirtilmiştir. İrfan VURAL

YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI 08.04.2006 İrfan VURAL

YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI Ankara 2. Vergi Mahkemesi’nin 28.12.2009 tarih ve E.2009/1206, K. 2009/2356 sayılı kararı : “(…) Bu durumda, geçici 69. maddenin birinci fıkrasının sonunda yer alan “sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait” ibaresinin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi, davacının 31.12.2008’den devreden yatırım indirimi istisnasından faydalandırılması sonucunu doğuracağından, iptal edilen anılan yasa hükmü nedeniyle davacının yasa hükmü nedeniyle davacının yatırım indiriminden yararlandırılmaması yönünde tesis edilen işlemin hukuki dayanağı kalmadığından iptali gerekmektedir. Dn. İDDK’nın, 26.06.2008 tarih ve E. 2007/2326, K. 2008/1714 sayılı; Dn. 7. D.’nin, 13.12.1999 tarih ve E. 1999/1192, K. 1999/4113 sayılı Kararları “Anayasa Mahkemesi’nce bir kanunun veya kanun hükmünde kararnamenin tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edildiği bilinmesine rağmen, görülmekte olan davaların, Anayasa’ya aykırılığı saptanmış olan kurallara göre görüşülüp çözümlenmesinin, Anayasa’nın üstünlüğü prensibine ve hukuk devleti ilkesine aykırı düşeceğini kabul etmek gerekir.” Dn. 2. D.’nin, 12.01.2005 tarih ve E. 2004/3749, K. 2005/87 sayılı; Dn. 5. D.’nin, 17.09.2003 tarih ve E. 1999/3664, K. 2003/3509 sayılı Kararları. Geriye yürümezlik kuralı, Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edildiği bilinen yasa hükümlerinin, bu hükümlere dayanılarak tesis edilmiş olan idari işlemlerin iptali istemiyle açılan ve halen görülmekte olan davalarda da uygulanacağı anlamını taşımamaktadır. Aksine bir yorum ‘hukuk devleti’ ve ‘Anayasa’nın üstünlüğü’ ilkeleriyle bağdaştırılamaz.” Dn. 10. D.’nin, 20.01.2004 tarih ve E. 2001/2335, K. 2004/319 sayılı Kararı. “Bir kanun ya da kanun hükmünde kararnamenin uygulanması nedeniyle dava açmak durumunda kalan ve Anayasa'nın 153. maddesi uyarınca itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmasını isteme hakkına sahip olan kişilerin de, hak ve menfaatlerini ihlal eden kuralın iptal davası veya itiraz yoluyla daha önce yapılan başvuru sonucunda Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmiş olması halinde iptal hükmünün hukuki sonuçlarından yararlanmaları gerekmektedir.” 2009 hesap döneminde istisnadan yararlanılması mümkün müdür? “8/1/2010 tarih ve 27456 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 15.10.2009 tarih ve Esas No: 2006/95, Karar No:2009/144 sayılı kararı; Anayasa’nın 153 üncü maddesi uyarınca 8 Ocak 2010 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, 2009 hesap döneminde (Geçici vergi dönemleri de dahil) yatırım indirimi istisnasından yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.” Maliye Bakanlığı’nın konu hakkındaki görüşü nedir ? Anayasa Mahkemesi Kararı’nın yürürlük tarihi 08.01.2010. Dolayısıyla 2009 hesap dönemi itibariyle söz konusu hüküm yürürlükteydi. Bu yönüyle bakıldığında 2009 hesap dönemi için istisnanın uygulanamayacağı görülüyor. İrfan VURAL

YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI (2010 Yılında Geçerli Olan Uygulama) Çözüm: %25’e esas olan tutar = 1.500.000 – 300.000 – 200.000 = 1.000.000 İlgili Dönemde İndirilecek Yatırım İndirimi = 1.000.000 x 0,25 = 250.000 Sonraki Döneme Devreden Yatırım İndirimi = 750.000 – 250.000 = 500.000 TL Kurumlar Vergisi Matrahı = 1.500.000 – 300.000 – 200.000 – 250.000 = 750.000 TL Kurumlar Vergisi = 750.000 x 0,20 = 150.000 Örnek : (A) Kurumunun 2010 hesap dönemi; Kurum Kaz. : 1.500.000 TL İşt. Kaz. İst. : 300.000 TL Geç. Yıl Zararı : 200.000 TL Yatırım İnd. : 750.000 TL Kalan kazanca uygulanacak vergi oranı : % 20 GVK’nın geçici 69. maddesine 6009 sayılı Kanunla yapılan ekleme. (Geçerlik: 1/1/2010) “Şu kadar ki, vergi matrahlarının tespitinde yatırım indirimi istisnası olarak indirim konusu yapılacak tutar, ilgili kazancın % 25’ini aşamaz. Kalan kazanç üzerinden yürürlükteki vergi oranına göre vergi hesaplanır.” İlgili dönemde yatırım indirimi istisnası uygulanacak kazanç tutarı; zarar mahsubu dahil giderler ile tüm indirim ve istisnalar düşüldükten sonraki kazanç tutarıdır. Dolayısıyla, her dönem itibarıyla yararlanabilecek yatırım indirimi istisnası tutarı söz konusu kazanç tutarının %25’ini aşamayacaktır. İrfan VURAL

SERBEST BÖLGE KAZANÇ İSTİSNASI 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nda 5084 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonrasında, bu bölgelerde vergi mevzuatına ilişkin hükümlerin uygulanmasına başlanılmış, tam ve dar mükelleflerin bölgedeki gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti sona ermiştir. İrfan VURAL

SERBEST BÖLGE KAZANÇ İSTİSNASI Serbest Bölgeler Kanunu’na eklenen geçici 3. madde ile de geçiş dönemine ilişkin istisna uygulaması düzenlenmiştir. 06.02.2004 tarihi itibariyle serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin, faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançlara ilişkin istisna Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar geçerli olmak üzere, faaliyet ruhsatının alındığı tarihe bakılmaksızın bu bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerinin imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançlara ilişkin istisna İrfan VURAL

SERBEST BÖLGE KAZANÇ İSTİSNASI EVET. Serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden doğan alacaklara ilişkin kur farkı ve vade farkı gelirleri istisna kapsamında değerlendirilecektir. Kur farkları ve vade farkları istisna kapsamında mıdır? Serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde elde edilen hasılatın, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde yapılacak ödemelerde kullanılıncaya kadar geçici olarak serbest bölgelerde mevduat hesaplarında veya repo işlemlerinde değerlendirilmesi sonucu elde edilen gelirler de söz konusu istisnadan yararlanabilecektir. Mevduat faizleri ve repo gelirleri istisna kapsamında mıdır? İrfan VURAL

TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ KAZANÇ İSTİSNASI Yönetici şirketlerin yararlanabile-cekleri kurumlar vergisi istisnası Yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen kazançlara ilişkin kurumlar vergisi istisnası 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun geçici 2. maddesine göre; Yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar ile bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2013 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. İrfan VURAL

TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ KAZANÇ İSTİSNASI İstisna, 31.12.2013 tarihine kadar uygulanacak olup istisna süresinin başlangıç tarihi olarak, yönetici şirketten izin alınarak bölgede fiilen faaliyete geçilen tarih esas alınacaktır. Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin bölge dışında gerçekleştirdikleri faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar, yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilmiş olsa dahi istisnadan yararlanamaz. İstisna, sadece Ar-Ge ve yazılım faaliyetlerinden elde edilen kazançlara tanınmıştır. Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin, münhasıran bu bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. İrfan VURAL

TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ KAZANÇ İSTİSNASI İSTİSNA KAZANÇ TUTARININ TESPİTİ: 4691 sayılı Kanunun geçici 2. maddesinde yer alan istisna, bir kazanç istisnası olup istisna kapsamındaki faaliyetlerden elde edilen hasılattan bu faaliyetler nedeniyle yüklenilen gider ve maliyet unsurlarının düşülmesi sonucu bulunacak kazancın tamamı kurumlar vergisinden istisna olacaktır.   İrfan VURAL

TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ KAZANÇ İSTİSNASI Vade Farkı, Kur Farkı ve Faiz Gelirlerinin İstisna Kazancın Tespiti Karşısındaki Durumu Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin, 4691 sayılı Kanun kapsamı dışındaki ticari işlemlerinden elde edecekleri gelirleri ile olağandışı gelirlerinin istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle, nakitlerin değerlendirilmesi sonucu oluşan faiz, repo ve benzeri gelirler ile istisna kapsamındaki faaliyetler dışında kalan alacaklardan kaynaklanan kur farkları istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir. İSTİSNA KAZANÇ TUTARININ TESPİTİ: İstisna kazancın ve bu bağlamda kurumlar vergisi matrahının tespiti açısından, Kanun uygulaması kapsamında bulunan ve bulunmayan hasılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi ve istisna kapsamında olan faaliyetlere ait hasılat, maliyet ve gider unsurlarının, diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmemesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekmektedir. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı İstisna kapsamına giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde müşterek genel giderlerin, bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yılda oluşan maliyetlerin birbirine oranı esas alınarak dağıtılması gerekmektedir. İstisna kapsamına giren ve girmeyen faaliyetlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanlarının ise bunların her bir işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtımının yapılması gerekmektedir. Hangi işlerde ne kadar süreyle kullanıldığı tespit edilemeyen sabit kıymetlere ilişkin amortismanlar, müşterek genel giderlerle birlikte dağıtıma tabi tutulacaktır. İrfan VURAL

İSTİSNALARA İLİŞKİN GİDER VE ZARARLARIN DURUMU İstisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan zararlar. İstisna kazançlara ilişkin giderler. (İştirak hissesi alımı ile ilgili finansman giderleri hariç) KVK’nın 5/3. maddesinde; iştirak hissesi alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesinin kabul edilmeyeceği hükmedilmiştir. Örnek: Yurt dışı inşaat işinden kaynaklanan zararlar. Örnek : (A) Kurumu, tam mükellef (B) Kurumuna ait 1.000.000 TL değerindeki hisse senetlerini satın almış olup, finansman için kullanmış olduğu kredi için 2009 yılında toplam 80.000 TL kredi faizi ödemiştir. (A) Kurumu ayrıca, söz konusu hisse senetlerinin alımı için aracılık eden (C) Kurumuna komisyon gideri olarak 50.000 TL ödemede bulunmuştur. Örnekte yer alan, 80.000 TL’lik finansman gideri kurum kazancından düşülebilecektir. Komisyon gideri olarak ödenen 50.000 TL’nin ise KKEG olarak dikkate alınması gerekir. İrfan VURAL

İSTİSNALARA İLİŞKİN GİDER VE ZARARLARIN DURUMU Taşınmaz veya İştirak Hissesi Satışı İle İlgili Giderlerin ve Satıştan Doğan Zararların Durumu Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnasına ilişkin giderlerin istisna kazanca isabet eden kısmı kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, elde edilen kazancın %75’i istisna olduğu için, istisnaya ilişkin giderlerin de %75’inin KKEG olarak değerlendirilmesi gerektiğidir. Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satışı İle İlgili Giderlerin Durumu Gerek, taşınmaz ve iştirak hisselerinin satışından kaynaklanan zararların “istisna faaliyetlerden doğan zararlar” tanımına girmemesi; gerekse, istisna uygulamasının mükelleflerin ihtiyarında olan bir takım şartlara bağlanmış olması hususları göz önünde bulundurulduğunda, taşınmaz ve iştirak hissesi satış işlemlerinden kaynaklanan zararların kurum kazancının tespitinde dikkate alınabileceği görüşündeyiz. Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satışlarından Kaynaklanan Zararın Durumu İrfan VURAL

İNDİRİLECEK GİDERLER / KABUL EDİLMEYEN İNDİRİMLER İrfan VURAL

GİDERLER Vadesi gelmemiş kredi faizlerinin durumu. Emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Sonraki dönemlerde ortaya çıkacak kur farklarının ise, ilgili bulundukları yıllarda gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmesi ihtiyaridir. Krediler için ödeneni faiz ve komisyon giderlerinden dönem sonu stoklarına pay verilmesi zorunluluğu yoktur. Vadesi gelmemiş kredi faizlerinin durumu. Çalınan mallar ile ilgili olarak, söz konusu malların kıymeti düşen emtia olarak değerlendirilmesi ve vergi matrahı ile ilişki kurulması mümkün değildir. Çalınan mallar işletme için sermayede vukua gelen bir eksilmedir ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 88. maddesi uyarınca gider olarak dikkate alınamayacaktır. Kredisi borçları nedeniyle değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait tahakkuk etmiş ancak ödememiş olan faizler gider olarak indirebilebilir. Sabit kıymet alımına bağlı olarak doğan kredi faizi ve kur farklarının sabit kıymetin alındığı dönemin sonuna kadar olan döneme isabet eden kısmın maliyete eklenmesi zorunludur. Sonraki dönemlere isabet eden kur farkı ve faiz giderlerinin ise gider yazılması veya maliyete eklenmesi ihtiyaridir. Emtia alımına bağlı olarak doğan kur farkı ve kredi faizlerinin durumu Sabit kıymet alımına bağlı olarak doğan kur farkı ve kredi faizlerinin durumu Hırsızlık, gasp vb. şekillerde kaybedilen para ve malların durumu İrfan VURAL

GİDERLER Motorlu Taşıtlar Vergisinin durumu. Son kullanma tarihlerinin geçmesi nedeniyle kullanılamaz duruma gelen malların, gerekli başvuru sonucunda takdir komisyonu tarafından takdir edilen emsal bedeli ile malların maliyet bedeli arasındaki tutarın stok maliyetlerinden indirilmesi sonucu kalan tutar dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Takdir komisyonunca emsal bedelin sıfır olarak belirlenmesi durumunda ise, söz konusu malların maliyet bedelleri gider olarak dikkate alınabilecektir. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu'nun 14. maddesinde; ticari maksatla kullanılan uçak ve helikopter ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç olmak üzere, bu kanunun I, III ve IV sayılı tarifelerinde yer alan taşıtlardan alınan motorlu taşıtlar vergisi ve cezalar ile gecikme zamlarının, Gelir ve Kurumlar Vergileri matrahının tespitinde gider olarak kabul edilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla, sadece II sayılı tarifede yer alan motorlu taşıtlar için ödenen MTV gider olarak dikkate alınabilmekte, diğer taşıtlar için ödenen MTV ise gider kabul edilmemektedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88. maddesine göre; Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarlarının, gelir vergisi ve kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılması mümkün değildir. Söz konusu primler gecikmeli olarak ödendiği takdirde ise ilgili oldukları dönemde değil, ödendiği dönemde gider olarak dikkate alınacaktır. Kıdem tazminatı karşılık giderlerinin kurum kazancından indirilmesi mümkün değildir. Gerçekleşen ve kesin olarak tutarı saptanan kıdem tazminatı giderlerinin ise kurum kazancından indirilebileceği tabiidir. Motorlu Taşıtlar Vergisinin durumu. Fiili olarak ödenmemiş sigorta primlerinin durumu. Son kullanma tarihi geçen malların durumu Kıdem tazminatı karşılıklarının durumu. İrfan VURAL

DİĞER İNDİRİMLER (md.10) KVK’nın 10. maddesinde, kurum kazancının tespitinde, ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle yapılacak indirimler düzenlenmiştir. Sponsorluk harcamaları ile bağış ve yardımlar, KKEG niteliğindedir. Dolayısıyla öncelikle KKEG olarak ticari bilanço kârına eklenmesi, daha sonra da belirtilen nispetler dahilinde indirimler arasında gösterilerek matrahtan düşülmesi gerekir. Sponsorluk harcamaları ile bağış ve yardımlar, kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili olduğu yılda indirime konu edilemedikleri takdirde sonraki yıllara devredilemezler. Kurum kazancından indirilebilecek bağış ve yardımlar şunlardır: Kurum kazancının %5’i ile sınırlı genel nitelikli bağış ve yardımlar, Eğitim ve sağlık tesislerine ilişkin bağış ve yardımlar, Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar, Doğal afetlere ilişkin bağış ve yardımlar. İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar. AR-GE harcamaların %100’ü kurum kazancının tespitinde beyanname üzerinde ayrıca indirim olarak dikkate alınabilecektir. İlgili kanunlar uyarınca tespit edilen sponsorluk harcamalarının, Amatör spor dalları için tamamı, Profesyonel spor dalları için % 50'si, beyan edilen kurum kazancından indirilebilecektir. Kazancın yetersiz olması nedeniyle indirime konu edilemeyen AR-GE indirimi tutarı süre sınırı olmaksızın sonraki yıllara devredilebilecektir. İrfan VURAL

AR-GE İNDİRİMİ DİĞER İNDİRİMLER 5520 sayılı KVK’nın 10/1-a maddesi ile araştırma ve geliştirme harcaması yapan kurumların bu alandaki çabalarının desteklenmesi için araştırma ve geliştirmeye yönelik harcamaların %100’ünün beyan edilen gelirden indirilmesine olanak sağlayan bir düzenleme yapılmıştır. 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamının kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabileceğine dair özel bir düzenleme yapılmıştır. 5746 sayılı KanunKanun kapsamındaki Ar-Ge indirimden yararlananlar; KVK’nın 10. maddesinin (1-a) bendinde yer alan Ar-Ge indiriminden ayrıca yararlanamayacaklardır.

AR-GE İNDİRİMİ (KVK 10-1/a) DİĞER İNDİRİMLER Madde hükmüne göre,   Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve Tamamen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana tâbi iktisadî kıymetler için hesaplanan amortisman tutarlarından verilen paylar üzerinden, Ar-Ge indirimi hesaplanması mümkün değildir. AR-GE İNDİRİMİ (KVK 10-1/a) 5520 sayılı KVK’nın 10/1-a maddesi ile araştırma ve geliştirme harcaması yapan kurumların bu alandaki çabalarının desteklenmesi için araştırma ve geliştirmeye yönelik harcamaların %100’ünün beyan edilen gelirden indirilmesine olanak sağlayan bir düzenleme yapılmıştır. Münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetleri çerçevesinde, işletme bünyesinde yapılan harcamaların %100'ü kurum kazancının tespitinde Ar-Ge indirimi olarak dikkate alınabilir. İster aktifleştirilsin, ister doğrudan gider yazılsın; Ar-Ge harcamaları üzerinden %100 oranında hesaplanacak olan Ar-Ge indirimi, ilgili dönem kurum kazancından indirilir. Kurum kazancının yetersiz olması nedeniyle indirilemeyen tutar bulunması halinde ise, bu tutar sonraki hesap dönemlerine devredilecektir. İlgili olduğu dönemde indirilemeyen Ar-Ge indiriminin sonraki yıllara devredilmesinde süre sınırı bulunmamaktadır.

AR-GE İNDİRİMİ (5746) DİĞER İNDİRİMLER 5746 sayılı Kanun’un 3/1. maddesi uyarınca;   Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, Kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, Rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve Teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca, gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı, KVK’nın 10. maddesine göre kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir. Ayrıca 500 ve üzerinde tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerinde o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamasının bir önceki yıla göre artışının yarısı da indirim konusu yapılabilir. 5746 sayılı Kanuna göre uygulan Ar-Ge indiriminde kazanç yetersizliği nedeniyle ilgili hesap döneminde kullanılamayan Ar-Ge indirimi hakkı, sonraki dönemlere devredilecek ve devredilen tutarlar izleyen yıllarda yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınacaktır.

ÖRTÜLÜ SERMAYE (md.12) Genel açıklama Örtülü sermaye kapsamında değerlendirilecek borçların unsurları Örtülü sermaye tutarı İrfan VURAL

GENEL AÇIKLAMA ÖRTÜLÜ SERMAYE Daha önce mülga 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 16. maddesinde düzenlenmiş olan örtülü sermaye müessesesi, 5520 sayılı KVK ile uluslararası gelişmeler ve genel kabul görmüş ilkeler dikkate alınarak yeniden düzenlenmiştir. 5520 sayılı KVK ile örtülü sermaye uygulamasında borç/öz sermaye oranı, ortakla ilişkili kişi ve öz sermaye tanımlarına açıklık getirilerek objektif kıstaslar konulmuş ve örtülü sermaye kapsamına girmeyecek borçlanmalar ayrıca sayılmıştır. İrfan VURAL

ÖRTÜLÜ SERMAYE GENEL AÇIKLAMA - II Örtülü sermaye sayılan borçlar üzerinden hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler bir taraftan kurum kazancının tespitinde gider olarak kabul edilmezken (md.11), diğer taraftan da bu tutarlar (kur farkları hariç) hesap döneminin son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı sayılmaktadır. İrfan VURAL

K.K.E.G. ÖRTÜLÜ SERMAYE ÖRTÜLÜ SERMAYE Örtülü sermaye üzerinden hesaplanan; ÖRTÜLÜ SERMAYE Kur farkı Dağıtılmış sayılan kâr payı Faiz K.K.E.G. Vade farkı Benzeri giderler İrfan VURAL

ÖRTÜLÜ SERMAYENİN TANIMI Kurumların, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır. İrfan VURAL

ÖRTÜLÜ SERMAYE KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLECEK BORÇLARIN UNSURLARI Yapılan bir borçlanmanın örtülü sermaye kapsamında değerlendirilebilmesi için aşağıdaki şartların tamamının gerçekleşmesi gerekir. Borç “ortaklarından” veya “ortaklarla ilişkili kişilerden” doğrudan veya dolaylı olarak temin etmelidir. Temin edilen borç işletmede kullanılmalıdır. İşletmede kullanılan borçların hesap dönemi içerisinde herhangi bir tarihteki tutarı, kurumun öz sermayesinin üç katını aşmalıdır. İrfan VURAL

ÖRTÜLÜ SERMAYE 1. Unsur : BORCUN DOĞRUDAN VEYA DOLAYLI OLARAK ORTAK VEYA ORTAKLA İLİŞKİLİ KİŞİDEN TEMİN EDİLMESİ Örtülü sermayenin asli unsuru, borcun ortak veya ortakla ilişkili kişilerden temin edilmesidir. Eğer borç veren kişi veya kurum, ortak veya ortakla ilişkili kişi tanımına girmiyorsa örtülü sermayeden bahsedilmesi mümkün değildir. Ancak Kanun maddesinde, …doğrudan veya dolaylı olarak …” ifadesine yer verildiğinden, yapılan bir borçlanmada dolaylı da olsa bu türden bir ilişki kurulabiliyorsa örtülü sermaye söz konusu olabilecektir. İrfan VURAL

Kurum Ortaklarından Yapılan Borçlanmalar ÖRTÜLÜ SERMAYE Kurum Ortaklarından Yapılan Borçlanmalar Kurumların ortaklarından temin ettikleri borçlar, diğer şartların da varlığı halinde örtülü sermaye sayılacaktır. İrfan VURAL

Kurum Ortaklarından Yapılan Borçlanmalar - II ÖRTÜLÜ SERMAYE Kurum Ortaklarından Yapılan Borçlanmalar - II Ortaklardan temin edilen borçların örtülü sermaye kapsamında değerlendirilmesinde ortaklık payı oranının bir önemi yoktur. Ancak, kurumların İMKB’de işlem gören hisselerinin edinilmesi durumunda, söz konusu hisse nedeniyle ortak veya ortakla ilişkili kişi sayılanlardan temin edilen borçlanmalarda en az % 10 ortaklık payı aranır. İrfan VURAL

“Ortaklarla İlişkili Kişilerden” Yapılan Borçlanmalar ÖRTÜLÜ SERMAYE “Ortaklarla İlişkili Kişilerden” Yapılan Borçlanmalar Örtülü sermaye uygulamasında, borcun temin edildiği kişi yönünden ikinci grubu ortaklarla ilişkili kişilerden temin edilen borçlar oluşturmaktadır. Kurumların ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ettikleri borçlar da diğer şartların varlığı halinde örtülü sermaye sayılacaktır. İrfan VURAL

“Ortakla İlişkili Kişi” kavramının tanımı ÖRTÜLÜ SERMAYE “Ortakla İlişkili Kişi” kavramının tanımı Tanımda geçen, “gerçek kişi” ifadesi, Gelir Vergisi Kanunu’nun uygulanmasında gerçek kişi olarak kabul edilip vergiye tabi tutulan şahıslar ile şahıs şirketleri ya da adi ortaklıkları, “kurum” ifadesi de, sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflar ile bunlara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıklarını, kapsamaktadır. Dikkat edileceği üzere, Kanun hükmünde, ortakla ilişkili kişi kavramının tanımlaması yapılırken “eş”, “üstsoy”, altsoy” vb. ifadelere yer verilmemiştir. Ortağın doğrudan veya dolaylı olarak en az %10 oranında ortağı olduğu bir kurum, veya en az bu oranda oy veya kâr payı hakkına ya da hisselerine sahip olduğu bir kurum, Doğrudan veya dolaylı olarak, ortağın veya ortakla ilişkili bu kurumun sermayesinin, oy veya kâr payı hakkına sahip hisselerinin en az %10'unu elinde bulunduran bir gerçek kişi veya kurum. İrfan VURAL

(A) KURUMU ÖRTÜLÜ SERMAYE B K C D H E G L F %30 %40 %8 %50 %12 %30 ÖRNEK: B %30 K C %40 %8 D (A) KURUMU (Borcu Kullanan) H %50 E %12 %30 G L F İrfan VURAL

ÖRTÜLÜ SERMAYE ÖRTÜLÜ SERMAYE TUTARI Kapsama dahil olan borçların tamamı değil, öz sermayenin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılacaktır. Aşan kısma isabet eden faiz, kur farkı ve benzeri giderlerin geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere vergi matrahından indirilmesi mümkün olmayacaktır. İrfan VURAL

ÖRTÜLÜ SERMAYE Vadeli mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan borçlanmaların örtülü sermaye karşısındaki durumu 1 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliğine göre; piyasa koşulları ve ticari teamüllere göre yapılan vadeli mal ve hizmet alımları ile ilgili olarak ortaya çıkan borçlanmalarda, vade farkı tutarları ayrıca hesaplanmış olsa da bu borç tutarları örtülü sermayenin varlığının tespitinde dikkate alınmayacaktır. Söz konusu süreleri aşan, bir başka deyişle piyasa koşulları ve ticari teamüllere uymayan vadeli alımlar nedeniyle ortaya çıkan borçlar ise örtülü sermayenin varlığının tespitinde dikkate alınacak; bu şekilde hesaplanan örtülü sermaye tutarına isabet eden vade farkları tespit edilerek örtülü sermaye üzerinden ödenen faiz olarak kabul edilecektir. Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler, gider olarak dikkate alınamayacağından; örtülü sermaye kabul edilen borçlanmalarda TL’nin değer kazanması sonucu oluşacak kur farkı gelirleri de vergiye tabi kurum kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınmayacaktır. 1 no.lu Tebliğde; Avansların hangi amaçla verilirse verilsin işletmeye finansman imkânı sağladığının açık olduğu; dolayısıyla, alınan avansların da işletme bakımından alınan borç olarak değerlendirileceği ve örtülü sermaye hesaplamasında dikkate alınacağı; İnşaat işlerinde yapılan iş kısmı ile orantılı olarak hesaplanıp ödenen istihkak bedellerinin ise avans olarak kabul edilip örtülü sermayenin hesabında borç unsuru olarak dikkate alınması söz konusu olmadığı belirtilmiştir. Alınan avansların örtülü sermaye karşısındaki durumu Örtülü sermaye sayılan borçlardan kaynaklanan kur farkı gelirlerinin durumu İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI (md.13) Transfer Fiyatlandırması Kavramı TFYÖKD’nin Unsurları TFYÖKD Uygulamasına Konu Olabilecek İşlemler Emsallere Uygunluk İlkesi İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI “TRANSFER FİYATLANDIRMASI” KAVRAMI Kurumların, ilişkili kişileri ile gerçekleştirmiş olduğu mal veya hizmet alım-satım işlemlerinde, fiyat farklılaştırması yoluyla kârın istenilen yere transferi. FİYAT FARKLILAŞTIRMASI A B Kâr İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar; Kurum kazancının tespitinde gider/indirim olarak dikkate alınamaz. Hesap döneminin son günü itibariyle dağıtılmış kâr payı olarak dikkate alınır. İrfan VURAL

Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı İle İlgili İdari Düzenlemeler 1 seri numaralı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ (18.11.2007). 2007/12888 sayılı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Karar (06.12.2007). 2008/13490 sayılı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar (13.04.2008). 2 seri numaralı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ (22.04.2008). Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Sirküler (24.04.2008). İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımından bahsedilebilmesi için aşağıdaki unsurların varlığı gerekmektedir. Bir kurum tarafından bir mal veya hizmet alım ya da satımının yapılmış olması, Söz konusu kurumun bu mal veya hizmet alım ya da satımını ilişkili kişilerle yapmış olması, Bu mal veya hizmet alım ya da satımında emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak fiyat veya bedel tespiti yapılmış olması. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMINA KONU OLABİLECEK İŞLEMLER İlişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar üzerinden yapılan şu işlemler TFYÖKD kapsamında değerlendirilecektir. Alım-Satım işlemleri, İmalat ve inşaat işlemleri, Kiralama ve kiraya verme işlemleri, Ödünç para alınması ve verilmesi işlemleri, İkramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI İLİŞKİLİ KİŞİ Kurumların kendi ortakları, Kurumların veya ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek kişi veya kurumlar, Kurumların veya ortaklarının idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu gerçek kişi veya kurumlar, Kurumların veya ortaklarının idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından nüfuzu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumlar, Ortakların eşleri, ortakların veya eşlerinin üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy hısımları ve kayın hısımları. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI İrfan VURAL

İlişkili kişilerin kapsamı oldukça geniş tutulmuştur : İrfan VURAL

İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI İstihdam İlişkisi İlişkili Kişi Kapsamında Değerlendirilmeyecektir Kurum çalışanlarının söz konusu kurum ile ilişkilerinin sadece işveren-hizmet erbabı ilişkisi içinde bulunması durumunda ilgili kurum ile kurum çalışanı, yapılan ücret ödemeleri bakımından ilişkili kişi kapsamında değerlendirilmeyecektir. Ancak, kurum ile çalışanları arasında istihdam ilişkisi dışındaki işlemler, ilişkili kişilerle yapılan işlem kapsamında değerlendirilecektir. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Bayilik İlişkisi İlişkili Kişi Kapsamında Değerlendirilmeyecektir Bir gerçek kişi/kurum ile bir başka gerçek kişi/kurum arasında olağan ticari faaliyet çerçevesinde sadece bayilik ilişkisinin bulunması durumunda söz konusu gerçek kişi veya kurumlar bayiliğe ilişkin mal ve hizmetler bakımından ilişkili kişi kapsamında değerlendirilmeyecektir. Bayiliğin konusunu oluşturan mal ve hizmet alım satımları dışındaki işlemler bakımından ise ilişkili kişi kapsamında değerlendirilebilecektir. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASINDA HAZİNE ZARARI 5766 sayılı Kanun ile KVK’nın 13. maddesine (7) numaralı fıkra olarak eklenen hükme göre; tam mükellef kurumlar ile yabancı kurumların Türkiye'deki işyeri veya daimi temsilcilerinin aralarında ilişkili kişi kapsamında gerçekleştirdikleri yurt içindeki işlemler nedeniyle kazancın örtülü olarak dağıtıldığının kabulü hazine zararının doğması şartına bağlıdır. İrfan VURAL

HAZİNE ZARARI ŞARTININ ARANDIĞI İŞLEMLER İşleme Taraf Olanlar Bakımından Hazine zararı şartı, ilişkili kişi kapsamındaki tüm kişi ve kurumlar arasındaki değil; sadece, tam mükellef kurumlar ile yabancı kurumların Türkiye'deki işyeri veya daimi temsilcilerinin aralarında yapılan işlemler için aranılmaktadır. İşlem Türü Bakımından İlişkili kişiler arasında yapılan işlemlerde, hazine zararının aranıp aranmaması konusunda, işlem türü yönünden herhangi bir ayrım yapılmamıştır. İşlem Yeri Bakımından KVK’nın 13. maddesinin hazine zararı şartına ilişkin (7) numaralı fıkrasında, ilişkili kişiler arasında gerçekleştirilen yurt içindeki işlemlerde, bu şartın aranacağı belirtilmektedir. Dolayısıyla, konu işlem yeri bakımından ele alındığında, yurt içi işlemler için hazine zararı şartı aranırken, yurt dışı işlemlerde ise bu şart aranmaksızın işlemin TFYÖKD kapsamında değerlendirilebileceği sonucu çıkmaktadır. Tam mükellef kurum ile diğer bir tam mükellef kurum arasında, Tam mükellef kurum ile yabancı kurumun Türkiye'deki işyeri veya daimi temsilcisi arasında, Yabancı bir kurumun Türkiye'deki işyeri veya daimi temsilcisi ile diğer bir yabancı kurumun Türkiye'deki işyeri veya daimi temsilcisi arasında. İrfan VURAL

HAZİNE ZARARININ ANLAMI Hazine zararı vergi gelirleri yönünden değerlendirilmiş olup; resim, harç ve benzeri kamu gelirlerindeki kayıp hazine zararı olarak değerlendirilmeyecektir. Hazine zararından kasıt, emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen fiyat ve bedeller nedeniyle kurum ve ilişkili kişiler adına tahakkuk ettirilmesi gereken her türlü vergi toplamının eksik veya geç tahakkuk ettirilmesidir. Hazine zararı sadece kurumlar vergisi yönünden değil, her türlü vergi toplamı yönünden değerlendirilecektir Hazine zararı kavramı, sadece eksik tahakkuku değil, aynı zamanda geç tahakkuku da ifade etmektedir İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Emsallere Uygunluk İlkesi İlişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak fiyat veya bedele uygun olmasını ifade etmektedir. Emsallere uygun fiyat veya bedel, aralarında ilişkili kişi tanımına uygun herhangi bir ilişki olmayan kişilerin tamamen işlemin gerçekleştiği andaki koşullar altında oluşturduğu piyasa ya da pazar fiyatı olarak da adlandırılan tutardır. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI İç Emsal- Dış Emsal İlişkisi Emsallere uygun fiyat veya bedele ulaşmak için öncelikle iç emsal kullanılacak, Bu şekilde kullanılacak fiyat veya bedelin bulunmaması ya da güvenilir olmaması halinde dış emsal karşılaştırmada esas alınacaktır. İç emsal : kurumların ilişkisiz kişilerle yapmış olduğu işlemlerde uyguladığı fiyat veya bedel. Dış emsal : kurum dışındaki ilişkisiz kişilerin kendi aralarında uyguladıkları fiyat veya bedel. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI İç Emsal- Dış Emsal (A) kurumu (B) İlişkili kişi 1 (Kontrol altındaki işlem) 3 (iç emsal) 2 (iç emsal) C D 4 (dış emsal) E F İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Karşılaştırılabilirlik Analizi İlişkili kişiler arasındaki mal veya hizmet alım ya da satım işlemlerindeki koşullarla, aralarında ilişki bulunmayan kişiler arasındaki benzer nitelikteki işlemlerin koşullarının karşılaştırılmasını ifade etmektedir. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Karşılaştırılabilirlik Analizinde Dikkate Alınacak Hususlar : Mal veya hizmetin nitelikleri, (kalite, güvenirlik, arz miktarı, marka v.b.) İlişkili ve ilişkisiz kişilerin yerine getirdikleri işlevler ve üstlendikleri riskler, İşlemlerin gerçekleştiği pazarın yapısı (pazar hacmi, pazarın yeri gibi) ve pazardaki ekonomik koşullar, Kurumların iş stratejileri. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Emsallere Uygun Fiyat ya da Bedelin Tespitinde Kullanılan Yöntemler İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi; bir mükellefin uygulayacağı emsallere uygun satış fiyatının, karşılaştırılabilir mal veya hizmet alım ya da satımında bulunan ve aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin birbirleriyle yaptıkları işlemlerde uygulayacağı piyasa fiyatı ile karşılaştırılarak tespit edilmesini ifade etmektedir. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi ÖRNEK: Kumaş üreten ( A) Kurumunun aynı tür kumaştan; ilişkili kişi (B) Kurumu ve ilişkisiz kişi (C) Kurumuna satışları bulunmaktadır. (A) Kurumunun (B)’ye uyguladığı fiyat 10 TL/m, (C)’ye uyguladığı fiyat ise 20 TL/M’dir. A 20 TL 10 TL B (ilişkili) Kontrol altındaki işlem 20 TL C (ilişkisiz) İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Maliyet Artı Yöntemi Maliyet artı yöntemi; emsallere uygun fiyatın, ilgili mal veya hizmet maliyetlerinin makul bir brüt kâr oranı kadar artırılması suretiyle hesaplanmasıdır. Uygun brüt kâr oranı, söz konusu mal veya hizmet alım veya satım anında ilişkisiz kişilere satılması halinde uygulanacak fiyatı yansıtan kâr oranını ifade etmektedir. Eğer koşullar uygunsa, işlemi yapan mükellefin bu mal veya hizmetlere ilişkin olarak ilişkisiz kişilerle yaptığı işlemlerde uyguladığı genel brüt kâr marjı (iç emsal), ideal oran olacaktır. Brüt Kâr Oranı = (Satışlar – Maliyet) / Maliyet İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi Emsallere uygun fiyatın, işlem konusu mal veya hizmetlerin aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilere yeniden satılması halinde uygulanacak fiyattan, makul bir brüt satış kârı düşülerek hesaplanmasıdır. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi A B (ilişkili) C (ilişkisiz) Kontrol altındaki işlem (İlişkili kişiden mal/hizmet alışı) Kontrol dışı işlem (İlişkisiz kişiye satış) Transfer Fiyatlandırması kapsamındaki (emsal fiyatı tespit edilecek) işlem YENİDEN SATIŞ FİYATI (Emsallere uygun fiyat veya bedelin tespitinde baz alınacak fiyat) Emsallere Uygun Fiyat = YENİDEN SATIŞ FİYATI – Brüt Kâr İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi A B (ilişkili) C (ilişkisiz) 150 TL 100 TL 110 TL (yeniden satış fiyatı) Emsallere Uygun Fiyat = Yen.Sat.Fiy. / (1 + Brüt Kâr Oranı ) = 110 / (1 + 0,10) = 100 TL İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Kâr Bölüşüm Yöntemi Kâr bölüşüm yöntemi, ilişkili kişilerin bir veya daha fazla sayıdaki kontrol altındaki işlemlere ilişkin toplam faaliyet kârı ya da zararının, üstlendikleri işlevler ve yüklendikleri riskler nispetinde ilişkili kişiler arasında emsallere uygun olarak bölüştürülmesini esas almaktadır. İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi İşleme dayalı net kâr marjı yöntemi, mükellefin kontrol altındaki bir işlemden; maliyetler, satışlar veya varlıklar gibi ilgili ve uygun bir temele dayanarak tespit ettiği net kâr marjının incelenmesi esasına dayanan bir yöntemdir. İrfan VURAL

Ülkemizde transfer fiyatlandırması ile ilgili düzenlemeler / uygulamalar henüz gelişme aşamasındadır. Uygulamanın tam olarak istenilen düzeye geldiğinin söylenmesi mümkün değildir. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI EMSAL FİYAT ARALIĞI Yukarıda açıklanmış olan yöntemlerle yapılan karşılaştırmalar sonucunda birbirinden farklı fiyat veya bedellere ulaşılması mümkündür. Şüphesiz ki, emsallere uygunluk ilkesi açısından en güvenilir sonuç, karşılaştırmalar sonucunda ulaşılan tek bir fiyat veya bedeldir. Ancak; gerek aynı yöntemin farklı karşılaştırılabilir kontrol dışı işlem verilerine uygulanmasından, gerekse aynı verilere farklı transfer fiyatlandırması yöntemlerinin uygulanmasından dolayı elde edilen sonuçlar da farklı olabilmektedir. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI EMSAL FİYAT ARALIĞI Bu şekilde elde edilen değişik emsal fiyatların oluşturduğu fiyat dizisi, emsal fiyat aralığı olarak adlandırılmaktadır. Böyle bir durumda, bu sonuç aralığı içerisinde aritmetik ortalama, mod, medyan veya başka bir ölçüden en makul olanını kullanılmak suretiyle bir tutar belirlenebilecektir. Dolayısıyla, mükellefin emsal fiyat aralığının içinde bulunması şartıyla belirleyeceği bu fiyat ya da bedel emsallere uygun fiyat veya bedel olarak kabul edilecektir. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI EMSAL FİYAT ARALIĞI Örnek : (A) Kurumu, ilişkili kişisi (B) kurumuna “c” malından satmış olup, ayrıca söz konusu maldan yedi ayrı ilişkisiz kişiye satışı bulunmaktadır. İlişkisiz kişilere yapılan satışlarda uygulanan fiyat veri alınarak, karşılaştırılabilir fiyat yönteminin uygulanması sonucunda elde edilmiş olan fiyatlar şunlardır: 75 80 80 80 82 83 85 Aritmetik Ortalama = 565 / 7 = 80,71 br. Mod (En çok tekrarlanan sonuç) = 80 br. (3 kez) Medyan (Ortanca) = 80 br. Mükellefin yukarıdaki hesaplama yöntemlerinden en makul olanını kullanması gerekmektedir. Bu fiyat dizisi için en makul ölçüt moddur. Çünkü, 3 ayrı karşılaştırmada aynı sonuç elde edilmiş olup, bu sonuç aynı zamanda ortalamadan sapmanın da düşük olduğu bir sonuçtur. Bu nedenle yukarıdaki verilere göre emsal fiyat 80 br. olarak dikkate alınabilecektir. İrfan VURAL

TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı ile anlaşma usulü Transfer fiyatlandırmasında yıllık belgelendirme Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımında düzeltme işlemleri İrfan VURAL

TEŞEKKÜRLER… İrfan VURAL Gelirler Kontrolörü irfan.vural@gelkont.gov.tr İrfan VURAL