YENİDOĞAN/PREMATURE YOĞUN BAKIM ÜNİTEMİZDE PRISM SKORLAMASI İLE MORTALİTE İÇİN RİSK FAKTÖRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ DR.GÜLTEN TUNÇERLER DR.TUBA KOSEOGLU HAKAN CENGIZ YRD.DOC.AYDA HAKSEVER PROF.DR.VEDIDE TAVLI

GİRİŞ :İlk olarak hasta kabulde ,hastalığın şiddeti, mortalite ile ilişkili prognoz ile belirlenebilir. Günümüzde prognostik skorlamalar kalite kontrol ve araştırmaların birer parçasıdır. The Pediatric Risk of Mortality (PRISM) skorlaması pediatrik yoğun bakım ünitelerinde kullanılan bu sistemlerden biridir. AMAÇ : Bu ​​çalışmanın amacı,üçüncül premature yoğun bakım ünitelerinde mortalite risk faktörlerini The Pediatric Risk of Mortality (PRISM)kullanarak belirlemektir . YÖNTEM : Bu çalışma üçüncül prematüre yoğun bakım ünitesinde retrospektif olarak 14 aylık süreyi kapsamaktadır.Premature risk mortalite skorları hastanedeki ilk 24 saatteki veriler doğrultusunda kaydedilir; ek data verileri toplanarak çalışma oluşturulur. BULGULAR : Çalışmaya 207 hasta dahil edildi ; ölüm için risk faktörleri olarak kabul edilen değişkenler; çoklu organ disfonksiyonu sendromu , mekanik ventilasyon , vazoaktif ilaç kullanımı , parenteral beslenme ve altta yatan hastalık varlığı idi. ( p < 0,05 ) ( hepatolojik ve kardiyolojik ).Sekiz hasta ( % 3,85 ) öldü, Premature mortalite risk skoru (ort:6,5 2,75-10,25)sağ kalan (ort:7.0 4-10)hastalarda anlamlı olarak daha düşük bulundu.(p<0,05) TARTIŞMA : Prematüre yoğun bakım üniteleri ,ölüm riski gruplarını belirlemek,sıkı kalite kontrolleri uygulamak ve tedavinin yeterliliğini sağlamak için zorunludur . Bazı yazarlar The Pediatric Risk of Mortality (PRISM) skorlamasının, abartılı mortalite oranı verdiğine ve belirli premature nüfus için uygun olmadığına inansa da,bu çalışmada ,prematurelerde mortalite riskleri açısından yaşayan ve ölen hasta populasyonunda tatmin edici bir ayırım gözlenmiştir. SONUÇ: The Pediatric Risk of Mortality (PRISM) skorlamasının prematüre- yenidoğan yoğun bakım ünitesine yatırılan yenidoğanlar için prognoz değerlendirmesinde yararlı bir araç oluşturmaktadır. ANAHTAR KELİMELER : Prognostik skorlar , PRISM skoru,Yoğun bakım , mortalite oranı , sonuç analizi .

GİRİŞ AMAÇ YÖNTEM BULGULAR TARTIŞMA SONUÇ

GİRİŞ PRISM skorunun pediatrik mortalite risk tahmininde kullanılan en etkili skorlama sistemlerinden biri olduğu bildirilmiştir (1-2).Bu çalışmada PRISM skorlamasnin yenidoğan ve prematürelerde uygulanması planlandı. Gelişmekte olan ülkelerde PRISM değerlendirmesi sınırlı olarak yapılabilmektedir (1-3-4-5).Bu skorlamada,hastaların muayene ve labaratuvar bulgularına dayanarak 14 fizyolojik değişken (34 parametre ile) kullanılmaktadır(6) . PRISM ,hasta ile ilgili mortalite risklerini önceden belirlemede objektif bir rehber olabilir ve epidemiyolojik değerlerle beraber tıbbi bir hizmet sağlamaktadır (7).

AMAÇ Bu çalışmanın amacı Şifa üniversitesi Bornova Eğitim ve Araştırma Hastanesi Prematüre/Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde PRISM skorlamasının mortalite için risk faktörlerini değerlendirmek.

YÖNTEM 14 aylık bir süreç (30 kasım 2012-31 ocak 2014 ) Retrospektif Prematüre yoğun bakım ünitesi: 10 yataklı,4 mekanik ventilatörlü PRISM:Hasta yatışı sonrası ilk 24 saat!

Bu çalışmada HC Medical Survey adında bir web uygulaması kullanıldı Bu çalışmada HC Medical Survey adında bir web uygulaması kullanıldı.Bu web uygulaması istatistiksel analizle kontakt kurabilen bir anket formatında çalışır.(www.buy-run.com)

İSTATİSTİKSEL ANALİZ İstatistiksel analiz Rstudio yazılımı, versiyon 0.98.501 ile yapıldı.Hastalar çapraz tablo kullanılarak ölüm,cinsiyet,yaş,hastanede kalış süresi,multi organ yetmezliği varlığı,mekanik ventilatör kullanımı,vazoaktif ilaç kullanımı,parenteral nütrisyon kullanımı gibi parametreler ile kategorize edildi.Ki kare ve Fischer testleri kullanıldı ve p değeri<0.05 istatistiksel anlamlı kabul edildi.

BULGULAR 228 hastanın dosyası tarandı. 21 hasta çalışmadan çıkartıldı (3ü ilk 8 saatte ex,21 i medikal kayıtları eksik) Total:207 hasta Altta yatan hastalıklar: -Respiratuar (%79,23) -Kardiolojik(%15,46) Mekanik ventilasyon kullanımı(%22,22) Vazoaktif ilaç kullanımı(%5.8) Exitus(%3,86)

Table 1 - Characteristics of study population. Variable n (%) Total patients 207 Age (months)   0-30 Month 206 (99,5) >30 Month 1 (0,5) Duration of the hospital 0-10 Days 124 (59,90) 11-30 Days 54 (26,09) ≥30 29 (14,01) Gender Male 126 (60,87) Female 81 (39,13) Underlying disease Hepatological 1 (0,48) Cardiological 32 (15,46) Respiratory 164 (79,23) Metabolic 20 (9,66) Other 25 (12,08) MODS Yes 16 (7,73) No 191 (92,27) Mechanic Ventilator N 161 (77,78) Y 46 (22,22) Use of vasoactive drugs 1 12 (5,80) 2 19 (9,18) ≥3 15 (7,25) Parenteral Nutrition 50 (24,15) 157 (75,85) Deaths 8 (3,86) 199 (96,14) F = female; M = male; MODS = multiple organ dysfunction syndrome; N = no; Y = yes

Table 3 - Risk factors for death.   Death Variable Category n (%) p Gender F 2 (25) 0,486 * M 6 (75) Age 0-30 Month 8 (100) 1,000 * >30 Month 0 (0) Duration of the hospital 0-10 Days 3 (37,5) 0,400 ** 11-30 Days ≥30 2 (25,0) Underlying Disease Hepatological 0,039 * Cardiological 0,001 * Respiratory 0,060 * Metabolic 0,563 * Other 0,249 * MODS Yes 5 (62,5) 0,001 * No Mechanic Ventilator Use of vasoactive drugs 1 0,001 ** 2 ≥3 5 (67,5) 1(12,5) Parenteral Nutrition 0,021 * F = female; M = male;MODS = multiple organ dysfunction syndrome *Fischer's Exact Chi-Square Test, ** Pearson Chi-Square Test

İstatistiksel anlamlılık gösteren mortalite için risk faktörleri : MODS, MEKANİK VENTİLATÖR KULLANIMI, TPN, ALTTA YATAN HASTALIK VARLIĞI(HEPATOLOJİK VE KARDİYOLOJİK), VAZOAKTIF ILAC KULLANIMI.

TARTIŞMA Mortalite skorlamalarından biri olan PRISM skorlaması sağlık bakanlığının web sitesinde(www.kalitesaglik.gov.tr) de kullanılan bir skorlamadır.Bu sebeple, çalışmada PRISM skorlaması kullanıldı. Çalışmada PRISM skoru ne kadar yüksekse prematürelerde ölüm oranının o kadar yüksek olduğu gözlendi.Bu da PRISM skorunun tahmini ölüm oranınında duyarlı bir yöntem olduğunu gösterdi. Çalışmadaki majör kısıtlayıcı örnek sayısının az olmasıdır. Düzenli olarak skorlama sistemlerinin kullanılması prematüre yoğun bakım ünitesinde hem ölüm oranı tespit edilmesini sağlar hem de sağlıkta kaliteyi arttırmada yol göstericdir.

Bu çalışmada mortalite oranının yüksek PRISM skoru ile korele olduğu saptandı. Typpo et al. (2009) yaptığı bir çalışmada MODS varlığının yüksek PRISM skoru ile ilişkili olduğunu gösterdi.(9) Tan GH et al, Bellad R et al, El-Nawawy A yaptıkları çalışmalarda mortalite risk faktörleri arasında MODS varlığı anlamlı bulundu.(10- 12) Bu çalışma da da MODS varlığı mortalite açısından anlamlı bulundu.(p=0,001)

Mekanik ventilatör kullanımı (p=0,001) ve vasoaktif ilaç kullanımı (p=0,001)diğer çalışmalarda olduğu gibi bu çalışma da da mortalite risk faktörleri arasında anlamlı bulundu(13- 16) Ayrıca bu çalışma da mortalite risk faktörleri arasında total parenteral nutrisyon kullanımı(p=0,021) ve altta yatan hastalık varlığı(kardiyolojik ve hepatolojik) anlamlı bulundu(p=0,001,p=0,039)

SONUÇ Sonuç olarak Sağlık Bakanlığı tarafından da kullanılan PRISM skorlaması mortalite oranını saptamada yardımcı olduğu saptandı. Sağlıkta kaliteyi arttırmak için bu gibi skorlama sistemlerinin kullanımı hasta prognozunu tahmininde yol göstericidir. Fakat her geçen gün tıp dünyası gelişmekte olduğu için bu gibi skorlamalarda revizyona ihtiyaç duyulmaktadır.

referanslar 1. Singhal D, Kumar N, Puliyel JM, Singh SK,Srinivas V. Prediction of mortality by application of PRISM score in intensive care unit. Indian Pediatr 2001; 38: 714-719.  2. Castello FV, Cassano A, Gregory P, Hammond J.The Pediatric Risk of Mortality (PRISM) score and Injury Severity Score (ISS) for predicting resource utilization and outcome of intensive care in pediatric trauma. Crit Care Med 1999; 27: 985-988.  3.El-Nawawy A. Evaluation of the outcome of patients admitted to the pediatric intensive care unit in Alexandria using the pediatric risk of mortality (PRISM) score. J Trop Pediatr 2003; 49: 109-114.  4. Wells M, Riera-Fanego JF, Luyt DK, Dance M, Lipman J. Poor discriminatory performance of the Pediatric Risk of Mortality (PRISM) score in a South African intensive care unit. Crit Care Med 1996; 24: 1507-1513. 5. Balakrishnan G, Aitchison T, Hallworth D, Morton NS. Prospective evaluation of the Paediatric Risk of Mortality (PRISM) score. Arch Dis Child 1992; 67:196-200. 6 Pollack MM, Ruttimann UE, Geston PR. Pediatric risk of mortality (PRISM) score. Crit Care Med 1988; 16: 1110–16.

7. Maulen-Radovan I, Gatierrez CP, Zaldo RR, Martinez NO 7. Maulen-Radovan I, Gatierrez CP, Zaldo RR, Martinez NO. PRISM score evaluation to predict outcome in pediatric patients on admission at an emergency department. Arch Med Res 1996; 27: 553–58. 8. Pollack MM, Ruttimann UE, Geston PR. Pediatric risk of mortality (PRISM) score. Crit Care Med 1988; 16: 1110–16. 9.Tan GH, Tan TH, Goh DY, Yap HK. Risk factors from predicting mortality in a pediatric intensive care unit. Ann Acad Med Singapore 1998; 27: 813–18. 10 .Tan GH, Tan TH, Goh DYT, Yap HK. Risk factors for predictingmortality in a paediatric intensive care unit. Ann Acad Med Singapore.1998;27:813-8. 11. Bellad R, Rao S, Patil VD, Mahantshetti NS. Outcome of intensive care unit patients using pediatric risk of mortality (PRISM) score. Indian Pediatr. 2009;46:1091-2. 12. El-Nawawy A. Evaluation of the outcome of patients admitted to the pediatric intensive care unit in Alexandria using the pediatric risk of mortality (PRISM) score. J Trop Pediatr. 2003;49:109-14, doi: 10.1093/ tropej/49.2.109. 13. Typpo KV, Petersen NJ, Hallman M, Markovitz BP, Mariscalco M. Day 1multiple organ dysfunction syndrome is associated with poor functionaloutcome and mortality in the pediatric intensive care unit. Pediatr Crit Care Med. 2009;10:562-70, doi: 10.1097/PCC.0b013e3181a64be1. 14. Araga˜o RCF, Albuquerque MFPM, Mello MJG, Ximenes RAA. Risk factors associated with death in children admitted to a paediatric intensive care unit. J Trop Pediatr. 2001;47:86-91, doi:10.1093/tropej/47.2.86. 15. Dursun O, Hazar V, Karasu GT, Uygun V, Tosun O, Yesilipek A.Prognostic factors in pediatric cancer patients admitted to the pediatricintensive care unit. J Pediatr Hematol Oncol. 2009;31:481-4, doi: 10.1097/MPH.0b013e3181a330ef. 16. Huang AR, He SJ, Jin YM, Yahg HM, Shan XO. Risk factors for death inchildren with septic shock. Zhongguo Dang Dai Er Ke Za Zhi.2009;11:280-2.

SABRINIZ ICIN TESEKKUR EDERIM… 