ELEKTRİK AKIMINA BAĞLI YARALANMALAR Doç. Dr. Nadir ARICAN 25.04.2005

Tarihçe 1866 Siemens Sestier İlk deneyler 1880 1880 Edison Dinamo 600 olgu ( Yıldırım) İlk deneyler 1880 Fontana- Mara ( Kedi – köpekler) 1880 Edison “elektriğe bağlı ölüm” tanımı Yapay elektrik ile ilk ölüm 1879 - Lyon

Tarihçe 1890- Elektrikle idam 1944 Skalos Adjuantis William Kemmler 1944 Skalos Adjuantis Akım izi üzerindeki metalik partiküller (Akroreaksiyon testi) 1944 Dale – Akım izinin tanımı 1957 Jellinek – “Balık sürüsü” 1965 Schaffer “hücrelerdeki fuziform değişim”

“Elektrik Çarpması” “Elektrik akımının vücuttan geçecek şekilde kişinin bir elektrik kaynağı ile teması sonucu yaralanması veya ölümü” Etkileyen faktörler Elektrik devresinin tamamlanıp tamamlanmadığı Akımın gerilimi (Voltaj) Akımın cinsi (ASC, DC) Akımın şiddeti (Amper) Akımın geçtiği yol Akımın dokulardan geçtiği süre Vücut dokularının direnci

Amper Ohm A=V/R Amper=Volt / Direnç FREKANS ALTERNATİF DİRENÇ VOLT

Elektrik devresinin tamamlanıp tamamlanmadığı Elektron akışı olabilmeli Kuşlar Kullanılan giysiler Kauçuk çizme Eldiven Başlık Yaralanma yok

Statik Yük Statik yük şeklinde elektron birikmesi durumunda Doku hasarı yok Statik jeneratör içinde Birkaç milyon volt

Voltaj – Akım gerilimi – Potansiyel farkı Volt ile ifade edilir V=AxR Alçak / Yüksek <600 alçak <600-750 Yüksek 1000 V Dimaio

Voltaj Sıklıkla kullanılan 220 V 50 Hz Sanayide 380 V USA 110 V 60 Hz Daha güvenli ? 12-24 V Araba- radyo- müzik sistemleri Hayati tehlike yok

Yüksel volt Enerji 105 J Voltaj Ark mesafesi 1000 Birkaç mm 5000 1 cm İletkenin özelliği Havanın nemi Enerji 105 J Quantum mekaniği: “Her molekül belirli miktarda enerji alabildiğinden fazla enerji patlama şeklini alır” Patlama Mekanik travmalar Barotravmalar

Yüksek voltaj da güvenlik Konvulsiv kas spazmları- fırlatılma Sütçü

Isı – termal yanıklar Volt ile doğrudan ilgili Isı artışı voltajın karesi ile orantılı, >1000 V yaygın termal yanıklar

Akımın cinsi Alternatif akım (AC) Doğru akım (DC) Pil, akü, transformatör 50/sn – 50 Hz

AC / DC AC daha tehlikeli Daha sık kardiyak aritmiye yol açar Dolaşım ve solunum merkezi AC ye daha hassas 100 miliamperlik AC Ventriküler fibrilasyon / Kardiyak arest 250 mAmp DC Kaslarda tetanik kasılma obje bırakılamaz ve süre uzar

Akımın şiddeti : AMPER Birim zamanda geçen elektron sayısı 1 Amp = 1000 mAmp Amper = Volt / Direnç Direnç ↑ Amper ↓ Tehlike de azalmakta

Amper Güvenli akım değerleri 1 mAmp ve altı Ağrısız şok Kas kontrolü kaybolmadığından obje bırakılır 1-8 mAmp 5 mAmp zararsız maksimum değer Güvensiz akım değerleri 8-15 mAmp Ağrılı şok – Kas kontrolü var 15-20 mAmp Ağrılı şok – Kas kontrolü yok 20-50 mAmp Ağrılı ciddi kas spazmları- Sol. zorluğu 100-200 mAmp Ventriküler fibrilasyon 200 mAmp ↑ Ciddi yanıklar ve ciddi kasılmalar Genel kural : 50 mAmp öldürücü sınır

Akımın vücutta izlediği yol

Akımın vücutta izlediği yol Uyarı merkezleri Beyin sapı Kalp Kol-bacak Kol-kol (%60  )

Akımın geçtiği bölgenin kesit yüzeyi Termal yanıkların oluşumunda önemli Kesit alanı azaldıkça ısı üretimi artmakta ISI KESİT ALANI El bileği- Dirsek gibi bölgelerde

Akımın dokulardan geçtiği süre Süre uzadıkça risk artar Düşük voltajlı akımlar öldürücü olabilir 220 V ~ Yüksek voltaj Kömürleşme Aşırı ısı yanıkları Derin doku hasarı

Vücut dokularının direnci Ohm Ortalama 500 -5000 Ohm Direnci en yüksek dokular Kemik Deri Derinin direnci keratinize dokunun kalınlığı ile orantılı Ayak tabanı- avuç içi Akım deri altında çok daha kolay ilerler Yumuşak dokular Isı etkisi

Direnç Kuruluk – Nem Deriden geçtikten sonra Kuru avuç 1 Mega Ohm – Nemli : 1200 Ohm Deriden geçtikten sonra Elektrolit değişiklikleri nedeniyle 380 Ohm a kadar düşebilir Dolayısıyla geçen amper miktarı artar Vasküler yapıdan zengin bölgeler Mukozalar Dudak Kan Nöronal doku

Akımın kaslar üzerine etkisi Kas spazmı Tetanik kasılmalar İskelet kaslarında 50 Hz- 10-40 mAmp Fleksör kaslar daha güçlü

Yaralanma/ Ölüm Mekanizmaları Ventriküler Fibrilasyon Solunum kasları spazmı Solunum ve kardiyak merkezlerin felci Termal yanıklar Travmalar

Ventriküler fibrilasyon En sık ölüm nedeni ( 110- 220 V AC) Öncelikle ileti sistemi bozulur Ventriküler fibrilasyon Kardiyak arest Tıbbi aletler! ( 100 mikroamper) Amper  Fibrilasyon riski ↓ - Özellikle 4 Amp Siklus 70 mAmp – 5 sn T

Solunum kasları spazmı Akımın gögüs ve batından geçtiği olgular Diafram- İnterkostal kaslar Konjestif –hipoksik görünüm Asfiksi bulguları Özellikle peteşiyal kanamalar

Solunum ve kardiyak merkezlerin felci Beyin sapı etkilendiğinde Kalp çalışmaya devam edebilir Suni solunuma devam EKT de dikkat

Termal Yanıklar Komplikasyonlar Hipovolemik şok Septik şok Böbrek yetmezliği

TRAVMA Sekonder travmalar Genel beden travması Savrulma Yüksekten düşme

ORİJİN Kaza %1-2 İş kazaları arasında oran ↑ İntihar Cinayet

İntihar Oldukça nadir Almanya’da artış ? Yöntemler Banyo

Cinayet Nadir Genellikle eşler tarafından Yöntemler Yola tel döşenmesi Banyo suyuna elektrik verilmesi

Olay yeri incelemesi Tanık ifadeleri Teknik bilirkişi Giysiler Eldiven Ayakkabı Fotoğraf Banyo – Havuz ( Suda boğulma)

OTOPSİ BULGULARI Elbiseler Rigor Çok daha erken başlar ve erken sonlanır (Tetanik kasılmalar) – ATP ↓

Dış muayene Dikkatli Başka lezyonlarla karışabilir Lezyon ± Lezyonlar rahatlıkla gizlenebilir Saçlı deri- avuç Başka lezyonlarla karışabilir Lezyon ±

İç muayene Spesifik bulgu ? İçorganların özellikleri Sıvı içerik , iletkenlikte artış Isı etkisi oluşmayacak kadar geniş akım yolu Non spesifik bulgular Siyanoz Peteşi Konjestif bulgular Ana arterlerde yırtılma

Elektrik akımının oluşturduğu lezyonlar Sıklıkla deride Direnç ↑ Giriş yanıkları- “Joule Yanıkları” Benzer şekilde çıkış lezyonları da oluşmakta Lezyon görülme olasılığı Birim deri alanına düşen akımın yoğunluğu ile ilişkili Geniş alandan geçerse lezyon (-)

Fleksiyon

Yanık alanın özellikleri Postmortem yanık ve vezikül oluşabilir Ancak hiperemik alan (-) Yanık periferinde soluk halka Kablo izi ? Çürümeye dirençli

Elektrik yanıkları Sıkı temas lezyonları Ark yanıkları Dendritik yanıklar

Sıkı temas lezyonları Termal yanık şeklinde Gri-sarı Sert Koagülasyon nekrozu Epidermo-dermal vezikül oluşabilir Akım kesilince soğuyarak çökebilir (Hatta tamamen kaybolabilir) Geç iyileşir

Düşük voltaj

Çıkış

Ark Yanıkları Sıklıkla Yüksek voltaj Sıkı temaslarda (-) Kıvılcım şeklinde Hem giriş – Hem çıkış Çok sayıda ark lezyonları ( Yüksek Voltaj) Timsah derisi

Dendritik yanıklar Yıldırımlar – 250.000 voltluk akımlarda Ağaç dalları şeklinde deri lezyonları Zaman geçtikçe kaybolur Oluşum Parçalanmış eritrositlerden çıkan hemoglobinin dokuları boyaması Vazodilatasyon