e-Fatura’ya Genel Bakış EFKS- e-Fatura Farklılıklar e-Fatura Nedir? e-Fatura Kapsamına Girenler e-Defter Nedir? Bilgi işlem teknolojilerindeki (BT) hızlı ve olağanüstü gelişmeler, kamusal ve özel hayatımızın her alanını derinden etkilemeye devam ediyor. özellikle çok uluslu şirketler için her türlü finansal raporlamalarının uluslararası standart bir formatta oluşturulması ve analiz edilebilir olması artık bir gerekliliğin ötesinde zorunluluk olarak karşımıza çıkıyor. Tüm dünyada gelir idarelerinin öncelikli hedefi vergisel uygulamaların basitleştirilmesi, kolaylaştırılması ve bu suretle mükelleflerin uyum maliyetlerinin azaltılmasını sağlamaktır .
e-Fatura’ya Genel Bakış Gelir İdaresi Başkanlığı Elektronik Fatura uygulaması, 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı kapsamında oluşturulan 111 eylem arasında yer alarak, Faz-1 kapsamında EFKS (Elektronik Fatura Kayıt Sistemi) olarak, 2008 yılında yapılan protokoller ile başlamıştır. E-fatura ve E-defterle ilgili ilk düzenleme 2006 yılında yapılmış ancak uygulamaya geçilmemiştir. E-fatura uygulamasına 2008 yılında 5 telekominikasyon ve bir gaz dağıtım şirketinde elektronik fatura kayıt sistemi EFKS ile başlandı.Bugün Türkiye de kesilen faturaların neredeyse yaklaşık 3 te 1 bu kapsamda kesildiği söylenebilir.Şu anda sisteme kayıtlı 500 üzerinde firma bulunmaktadır. 2010 yılında yapılan düzenlemelerle, uygulama e-fatura uygulaması adı altında 397 nolu tebliğ ile yeniden yapılandırılmıştır. E-defter uygulaması ile ilgili süreç de 2011 yılında elektronik defter genel tebliğ sıra no 1 ile başlamıştır.
@ @ @ @ Elektronik kayıtlar bütünü biçiminde oluşturulur. Kağıt faturada yer alması gereken bilgileri kapsar. @ Kağıt faturayla aynı hukuki sonuçlara sahiptir @ E-İMZA/MALİ MÜHÜR ile kaynağın doğruluğu,içeriğinin bütünlüğü ve değişmezliği korunur. e-Fatura, yeni bir belge türü olmayıp, kağıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahiptir. Bu anlamda e-Fatura; mal veya hizmet satışı dolayısıyla fatura düzenlemek zorunda olan mükelleflerin, faturaları UBL TR formatında oluşturulmasıyla birlikte, gönderen taraftan alıcı tarafa elektronik olarak gönderilmesidir. Aynı mal veya hizmet satışı işleminde hem kağıt faturanın, hem de elektronik faturanın bir arada düzenlenmesi mümkün değildir.
e-Fatura Tebliğler 05/03/2010 tarihinde yayınlanan V.U.K Genel Tebliği (Sıra no:397) ile elektronik fatura kullanımına ilişkin usul ve esaslar belirlendi: 416 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile gerçek kişi mükellefler uygulamaya katılmışlardır. 421 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile getirilen değişiklikler: 424 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ NELER GETİRİYOR? 421 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ NELER GETİRİYOR? •Kayıtlı kullanıcılar arasında e-fatura kullanımı, alternatif yöntem olmaktan çıkarılmıştır. •Bazı sektörler için e-fatura kullanma zorunluluğu getirilmiştir. •Özel entegrasyon yöntemi getirilmiştir. •e-Faturanın saklanması konusunda Başkanlıktan izin almış saklamacı kuruluşlardan hizmet alınabilmesine izin verilmiştir. •e-Faturaya kayıtlı kullanıcılar 1/9/2013 tarihinden itibaren kendi aralarında sadece e-fatura düzenleyeceklerdir. •çok uluslu şirketlere uygulama kolaylığı getirildi Bilgi islem sistemi yurt dısından yönetilen mükelleflerin elektronik fatura uygulamasından entegrasyon yöntemiyle yararlanma konusundaki durumları yapacakları basvuru üzerine Baskanlıkça degerlendirilerek elektronik fatura gönderip almalarına izin verilebilecektir.” 424 sıra no lu genel tebliğ ile *Uygulamaya kayıtlı gerçek kişiler faturalarını mali mühürle de onaylayabileceklerdir. •İsteyen kullanıcılar faturalarının özel entegratörün mali mührü ile onaylanmasını talep edebileceklerdir.
e- Fatura ve e-Defter Kapsamına Girenler 1)5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlar 2)4760 sayılı ÖTV Kanuna ekli III sayılı listedeki malları imal,inşa veya ithal edenler a) Birinci kritere göre, madeni yağ lisansına sahip olanların e-Fatura ve e-Defter uygulamasına geçecekleri açıktır. Bunlardan (madeni yağ lisansına sahip olanlardan) mal alan (madeni yağ) mükelleflerin gerek madeni yağ, gerekse diğer (çeşitli) mal ve hizmet satışları dolayısıyla 2011 yılındaki toplam brüt satışları 25 Milyon TL ise, e-Fatura ve e-Defter uygulamasına geçecekler. Başka bir ifadeyle, bir firma: i) 5015 sayılı yasaya göre madeni yağ lisansına sahipse veya, ii) Alım satım konusu malları arasında madeni yağ da olup, madeni yağları, madeni yağ lisansına sahip olanlardan alıyor ve 31.12.2011 tarihi itibariyle satışa konu (çeşitli) tüm mal ve hizmet satışları toplamı da brüt 25 Milyon TL. ise, e-Fatura ve e-Defter uygulamasına geçecektir. b) İkinci kriterde ise, 4760 sayılı ÖTV Kanununa ekli III sayılı listedeki malları (alkollü içecekler, kolalı gazozlar ve tütün mamülleri) imal, inşa veya ithal edenlerin, e-Fatura ve e-Defter uygulamasına geçecekleri açıktır. Birinci kriterde olduğu gibi, aynı şekilde bunlardan (III sayılı listedeki malları imal ve ithal edenlerden) alkollü içecek, kolalı gazoz ve tütün mamülleri alan mükelleflerin gerek alkollü içecek, kolalı gazoz ve tütün mamülleri gerekse diğer (çeşitli) mal ve hizmet satışları dolayısıyla 2011 yılındaki toplam brüt satışları 10 Milyon TL ise, e-Fatura ve e-Defter uygulamasına geçeceklerdir. Bu Tebliğ kapsamında zorunluluk getirilen mükelleflerden mal alan 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar ile iktisadi kamu kuruluşlarının elektronik fatura uygulamasından yararlanma ve elektronik defter tutma zorunluluğu bulunmamaktadır. Gerçek kişi Tüzel Kişi Gerçek kişi Tüzel Kişi 2011 yılında mal alan 25 milyon ve üstü brüt satış hasılatına sahip olan mükellefler 2011 yılında mal alan 10 milyon ve üstü brüt satış hasılatına sahip olan mükellefler
e-Fatura Uygulaması Nedir? e-Fatura Uygulaması, UBL TR(Universal Business Language) standardında hazırlanan e-Faturaların, taraflar arasında güvenli ve sağlıklı bir biçimde dolaşımını sağlamak amacı ile T.C. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından oluşturulan uygulamaların genel adıdır. Universal Business Language- Evrensel İş Dili UBL uluslararası açık standartlar üreten OASIS topluluğu tarafından geliştirilmiştir. •2009 yılında Türkiye özelleştirmesi tamamlanarak UBL-TR Lokalizasyonu UBL teknik komitesi tarafından tescil edilmiştir. •UBL 2.0 Invoice ve Application Response belgesi ülkemizin ihtiyaçlarına uygun olarak yayımlanmıştır. Neden ubl? 63 adet ticari belge standardı geliştirilmiştir Ticari belgelerin içeriğinde dünya çapında ihtiyaç duyulan tüm bilgiler bulunur Ülkelerin ihtiyaçlarına göre özelleştirilebilir Tam otomasyonu sağlar Birlikte işlerliği sağlar
EFKS ile e-Fatura Arasındaki Farklılıklar Fatura satıcı tarafından alıcıya kendi sistemi üzerinden direkt iletir. Fatura GİB’e satıcı tarafından iletilir. GİB alıcıya iletir. GİB’ten teslim alınmayan belge fatura olarak kabul edilmez. Satıcı GİB’e iletir Kendi sistemi üzerinden Satıcı Alıcı Satıcı GİB Alıcı
EFKS e-Fatura Faturanın elektronik ortamda alınabilmesi için GİB’den izin alması gereklidir. Elektronik ortamda alınan faturanın formatı e-imzalı pdf dir. Alıcının elektronik ortamda fatura alabilmesi için alıcının GİB’den izin almasına gerek yoktur. Alıcının e- fatura alma talebini satıcıya iletmesi yeterlidir. Elektronik ortamda alınan faturanın formatı kurum mührü taşıyan UBL formatıdır.
EFKS e-Fatura Herhangi bir yöntem ile elektronik ortamda aboneye ulaştırılabilir. Talep eden herkese elektronik ortamda fatura iletilebilmektedir. Yalnızca GİB’e teslim edilmelidir. Alıcınında GİB’den teslim alması gerekmektedir. VUK 232 madde uyarınca fatura düzenlemek zorunda olan ve izin alanlar.
Kağıt Fatura Süreci Ortalama 5 gün Bir kopyasını arşive kaldırır Elbistan A.Ş Faturayı hazırlar Yazdırır Zarfa Koyar Alıcısına gönderir Posta kutusuna bırakır Dulkadiroğlu A.Ş Faturayı kendi muhasebe sistemine işler Zarf alıcıya ulaşır Muhasebe faturayı kontrol eder Ortalama 5 gün Arşive kaldırır Kaynak:GİB
e-Fatura işlem süreci E-FATURA Gelir İdaresi Başkanlığı Bir kopyasını arşive kaldırır Elbistan A.Ş Dulkadiroğlu A.Ş E-FATURA Faturayı hazırlar Yazdırır Zarfa Koyar Faturayı kendi muhasebe sistemine işler Posta kutusuna bırakır Alıcısına gönderir Gelir İdaresi Başkanlığı Zarf alıcıya ulaşır Muhasebe faturayı kontrol eder Arşive kaldırır Kaynak:GİB
E-Arşiv Belgelerin arşivlenmesi için depolamava sorgu maliyeti yüksektir.Elektronik arşivleme ile fatura bilgilerine sistem sorgusuyla anında erişim.
e-Arşiv Mevcut EFKS çözümü yerine geliştirilecek olan e-Arşiv yapısı, e-Faturaların orijinal halinde ve bütünlüğü korunarak, kanuni süreler dahilinde elektronik ortamda muhafaza edilmesi ve istendiğinde ibraz edilmesini kapsamaktadır. Business to government henüz kamu kurumları sisteme dahil değil. 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı listeler
Nasıl e-Fatura Kullanıcısı Olunur? Uygulamadan Yararlanmak İsteyen Mükelleflerin Yerine Getirmeleri Gereken İşlemler Sırası İle Aşağıda Yer Almaktadır. http://www.efatura.gov.tr/ internet adresinde yer alan "e-Fatura Uygulaması Başvuru Formu ve Taahhütnamesi" doldurularak yetkili kişi veya kişiler tarafından imzalanacaktır, Tüzel kişi mükellefler için "Elektronik Mali Mühür Sertifika Sahibi Taahhütnamesi" doldurularak yetkili kişi veya kişiler tarafından imzalanacaktır.Gerçek kişi mükelleflerin 15/1/2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu hükümleri çerçevesinde üretilen nitelikli elektronik sertifikaya sahip olmaları. 1.Elektronik imza (e-imza) nedir? Elektronik imza kısaca elektronik veriye eklenen yada mantıksal bağlantısı bulunan, kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik bir veridir. Islak imza nasıl bir kağıda atılan imzanın size ait olduğunu ispatlamaktaysa, elektronik imza da herhangi bir elektronik dökümana eklenen imzalama verisinin size ait olup olmadığını ispatlamaktadır. Elektronik imza, imzalayan kişinin kimlik doğruluğunu ispatlar; imzalanan verinin içeriğinin başka bir şahıs tarafından değiştirilip değiştirilmediğini (bütünlüğünün bozulup bozulmadığını) ortaya koyar. Elektronik imzanın atılabilmesi için kişiye ait bir Nitelikli Elektronik Sertifika'nın (NES) olması gerekir. 2.Nitelikli elektronik sertifika (NES) nedir? Elektronik sertifikalar, nüfüs cüzdanı, sürücü belgesi veya diğer kimlik belgeleri gibi kişinin kimliğini ispatlaması için elektronik ortamda kullanılan elektronik dosyalardır. 4. Elektronik imza sertifikası nasıl alınır? Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından yetkilendirilmiş Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcılarından (http://www.tk.gov.tr/bilgi_teknolojileri/elektronik_imza/eshs.php) elektronik sertifikanızı alabilirsiniz.
Nasıl e-Fatura Kullanıcısı Olunur? Şirket kuruluş sözleşmesinin yer aldığı ticaret sicil gazetesinin noter onaylı örneği, Şirket imza sirkülerinin noter onaylı örneği(Başvuru sahibi kişiler için). Entegrasyon yöntemini seçenler için ise, ERP sistemini, fatura ile ilgili süreçleri açıklayan BİS Raporu Bilgi işlem sistem raporu
Nasıl e-Fatura Kullanıcısı Olunur? Başkanlık tarafından yapılan değerlendirme sonrasında başvuruları uygun bulunan gerçek kişi mükelleflerin kullanıcı hesapları Başkanlıkça tanımlanacak ve aktive edilecektir. Başkanlık tarafından yapılan değerlendirme sonrasında başvuruları uygun bulunan tüzel kişi mükelleflerden Mali Mühürlerinin temini işlemlerini yerine getirenlerin kullanıcı hesapları Başkanlıkça tanımlanacak ve aktive edilecektir.
E-Fatura Sistemine Erişim Nasıl Sağlanır? e-Fatura Uygulamasına Kayıtlı Kullanıcılar, uygulamayı 3 farklı yöntemle kullanabilirler: e-Fatura GİB Portalı GİB ile Entegrasyon Özel Entegratör
E-Fatura Sistemine Erişim Nasıl Sağlanır? Yöntem 1 : e-Fatura GİB Portalı: Bilgi işlem sistemi yeterli olmayan ya da aylık fatura adetleri düşük sayıdaki kullanıcılar için, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından uygulamaya ilişkin temel fonksiyonları bünyesinde barındıran, e-Fatura portalı olarak adlandırılan bir yapı oluşturmuştur. Web uygulaması •Temel fonksiyonlar •E-imza/mali mühür Gönderme ve Alma •Arşivleme •Küçük işletmeler için uygun
E-Fatura Sistemine Erişim Nasıl Sağlanır? Yöntem 2: Entegrasyon: Mükellefler, kendi geliştirdikleri entegrasyon çözümleri ya da outsource ettikleri bir yazılımla beraber sisteme dahil olabilirler. Firma, entegrasyon yöntemini tercih edecekse ve entegrasyon çalışması bitene kadar portal kullanmak istemiyorsa; Başvurusunu 1 Eylül 2013 tarihinden önce yapmalıdır, Başvuru esnasında portal hesabının aktive edilmemesi talep etmelidir, Entegrasyonu en geç 31.12.2013 tarihine kadar bitirmelidir, Bitirememesi halinde portal hesabının Gelir İdaresi Başkanlığınca aktive edileceğini göz önüne almalıdır.
Yöntem-2 Mükellef Mükellef Gelişmiş bilgi sistemi,doğrudan bağlantı,e-imza veya mali mühür gerekiyor aynı zamanda arşivleme de yapılıyor.(büyük işletmeler için uygun)
E-Fatura Sistemine Erişim Nasıl Sağlanır? Yöntem 3: Özel Entegratör: Mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından ilan edilen Özel Entegratörler aracılığı ile e-Fatura gönderim ve alım işlemlerini gerçekleştirebilirler. Başkanlıktan onay almış 3.taraflar(özel entegratörler) E-imza/mali mühür Özel entegratörler aracılığıyla fatura değişimi Tüm mükellefler için uygun bir çözüm
Yöntem-3
Kağıt Fatura e-Fatura Kağıt, basım, dağıtım, alım ve işleme Belgelerin arşivlenmesi için depolama Arşivlenen kağıt faturanın yüksek sorgu maliyeti İnternet/web servis aracılığıyla güvenli bir şekilde fatura gönderme ve alma Elektronik arşivleme Fatura bilgilerine sistem sorgusuyla anında erişim e-Faturada Özellik Arz Eden Hususlar 25
Kağıt Fatura e-Fatura Faturada hata tespiti ve itiraz süresinin uzunluğu Faturanın doğruluk kontrolünün manuel yapılması Fatura bilgilerinin manuel girişi ve hata oranı yüksek veri Ödeme sistemlerine aktarımda manuel süreç Faturaya ilişkin bilgilerin anında kontrolü, doğrulanması ve anlık uyuşmazlık çözümü Kaynağının doğruluğu ve içeriğinin bütünlüğünün anında ekranlardan denetlenebilmesi Anlık ve otomatik veri kaydı ile hata ihtimalinin en aza indirgenmesi Nakit yönetimi ve ödeme sistemine otomatik aktarım Faturada hata tespiti ve itiraz süresinin uzunluğu Faturanın doğruluk kontrolünün manuel yapılması Fatura bilgilerinin manuel girişi ve hata oranı yüksek veri Ödeme sistemlerine aktarımda manuel süreç Faturaya ilişkin bilgilerin anında kontrolü, doğrulanması ve anlık uyuşmazlık çözümü Kaynağının doğruluğu ve içeriğinin bütünlüğünün anında ekranlardan denetlenebilmesi Anlık ve otomatik veri kaydı ile hata ihtimalinin en aza indirgenmesi Nakit yönetimi ve ödeme sistemine otomatik aktarım
E-Faturada Özellik Arz Eden Hususlar-1 e-Faturalar kağıda basılarak değil üzerindeki mali mühür veya elektronik imzayı içerecek şekilde, mükelleflerce kanuni süreler dahilinde(TTK 10 yıl, VUK 5 yıl) kendi bünyelerindeki elektronik, manyetik ve ya optik ortamlarda muhafaza edilecek, istenildiğinde ibraz edilecektir. e-fatura kapsamındaki mükellefler, elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan diğer mükelleflere kâğıt ortamında fatura düzenleyemeyecek. Saklama Hizmeti GİB’ten izin alınmış elektronik fatura saklama hizmeti verecek mükelleflere de yaptırılabilir. Ancak bu durum asıl mükellefin muhafaza ve ibraz sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. 27
E-Faturada Özellik Arz Eden Hususlar-2 e-Faturanın Başkanlık tarafından duyurulan format ve standartlara uygun olması zorunludur. e-Fatura sadece sisteme kayıtlı olanlar adına düzenlenmelidir. Aksi halde düzenlenen e-Fatura geçersiz sayılacaktır. e-Fatura mali mühür ile mühürlenmelidir. Aksi halde belge geçerli sayılmayacaktır Uygulamalardan, muhasebe usullerinden, sektörlerden bağımsız ve global düzeyde geçerliliğe sahip ilk standart, GİB in e-defter uygulamasının teknolojik alt yapısının oluşturulmasında tercih ettiği XBRL (eXtensible Business Reporting Language-Genişletilebilir İşletme Raporlama Dili) dir. XBRL hem e-defter uygulamalarında hem de finansal raporlamalarda geniş bir esnekliğe sahip XML ailesine mensup bir dildir Format; bir bilgisayar dosyasının içeriğini, teknik ve kullanım özelliklerini, üzerinde çalışabilecek araçları belirleyen ve bilgisayarın dosyayı oluşturma, okuma, kaydetme, saklama ve geri çağırmada izleyeceği yöntemi belirten biçimlenme şeklidir. Halihazırda muhasebe bilgilerinin oluşturulması ve transferinde farklı standart ve formatlar kullanılmaktadır. Bunlar; excel, flat file, txt.,jpg, pdf gibi formatlarda ya da doğrudan database denilen tablolarda tutulmaktadır. Finansal verilerin farklı formatlara dönüşebilecek şekilde üretimine izin vererek verilerin tekrar girilmesi gereğini ortadan kaldırdığı ve farklı sistemler tarafından hazırlanan verileri standart hale getirerek birleştirilebilir ve taşınabilir olmasını sağladığından ülkemiz e-defter uygulamasında şimdilik yevmiye defteri ve büyük defterin elekronik ortamda hazırlanması, muhafazası ve ibrazı için XBRL GL (Global Ledger-Global Defter) taksonomisini kullanılmaktadır. XBRL GL, muhasebe işlemlerini tanımlamakta farklı muhasebe sistemlerinin kayıtlarını tek bir standartta hazırlanmasını sağlayarak veri aktarımını kolaylaştırmakta, finansal raporların dayanağını oluşturan muhasebe kayıtlarını şeffaf, kolay anlaşılır ve analiz yapılabilir hale getirmektedir.
Zorunlu Uygulamaya Geçiş E-Fatura 01/09/2013 E-defter 01/09/2014 Zorunlu Uygulamaya Geçiş
Mali Mühür VUK mükerrer 242. maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılmıştır. Tüzel kişilerin uygulama içerisinde tanımlanması amacıyla TÜBİTAK tarafından üretilmektedir. Mali nitelikteki belgelerde yasal geçerliliğe sahiptir. Mali mühürün başvuru işleyiş ve kullanımıyla ilgili tüm bilgi ve belgeler http//mm.kamusm.gov.tr sitesinde yer almaktadır. Mali mühür:Mali mühür kısaca e imzanın kurumlardaki karşılığıdır ve yasal düzenlemeler çerçevesinde kullanılmak üzere, tüzel kişi ve kurumlara ait veri bütünlüğünün, kaynağın ve içeriğin garanti altına alınmasını ifade eder. Teknik olarak ise TÜBİTAK-UEKAE tarafından kurulan elektronik sertifika alt yapısıdır. Uygulamada ise e fatura ya da e defter kullanmak isteyenler öncelikle Gelir İdaresine başvuruda bulunmalı başvurusu olumlu bulunanlara TUBİTAK’a mali mühür için başvurabilir onayı alanlar TUBİTAK’tan mali mühür alabilirler. Mali Mühür USB ya da yazılımlardaki entegrasyon ile kullanılabilir. Mali mühür sertifikası 3 yıllık 550+KDV , 5 yıllık 750+KDV 30
İşlem sertifikası niteliğindedir. Ünvan değişikliğinde mali mühür(elektronik sertifika altyapısı) geçerliliğini kaybedeceğinden, ünvan değişikliğini izleyen 15 gün içerisinde yeni ünvana uygun sertifika başvurusu yapılması gerekmektedir. http//mm.kamusm.gov.tr (mali mühür başvuru merkezi)
E-DEFTER Şekil hükümlerinden bağımsız olarak Vergi Usul Kanununa ve/veya Türk Ticaret Kanununa göre tutulması zorunlu olan defterlerde yer alması gereken bilgileri kapsayan elektronik kayıtlar bütünüdür.
sağlayan sistemin genel adıdır. Vergi Usül Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’na göre tutulması zorunlu olan defterlerin elektronik ortamda oluşturulması, kaydedilmesi, muhafaza edilmesi ve ibraz edilmesini sağlayan sistemin genel adıdır. Bu sistemi kullanabilmek için bir e-Defter uygulamasına sahip olmak gerekir. 13.12.2011 tarihinde yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No: 1) ile E-Defter uygulamasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Maliye Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığının müşterek bir tebliğ ile düzenlendiği uygulama 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren kullanıma açılmıştır.
Yasal Dayanaklar •6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu •213 Sayılı Vergi Usul Kanunu •1 Sıra Numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği •2011/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi Tütün ve Tütün Mamulleri Kaçakçılığı ile Mücadele Eylem Planı •2011/21 sayılı Başbakanlık Genelgesi Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı •421 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Yasal dayanakları yaz
Vergiye gönüllü uyumu sağlamak. E-Defter Geçİşİnİn AmaçlarI Uluslararası ve uzaktan denetimin kapısını aralamak Elektronik denetim için uygun altyapıyı oluşturmak Kağıt süreçleri ihtiyaçlara uygun biçimde revize etmek Kağıt yükümlülükleri ortadan kaldırmak Ticari hayata yeni açılımlar kazandırmak Defter kayıtlarının oluşturulması ile ilgili yükümlülükleri değişen teknolojik ve idari ihtiyaçlara uygun biçimde revize etmek, Kâğıt ortamında basım, tasdik ve saklama yükümlülüklerini ortadan kaldırmak suretiyle bu yükümlülüklerin elektronik ortam ve araçlarla yerine getirilebilmesine imkân sağlamak, Mükellef hizmetlerinde ve idari işlemlerde yeni açılımlar sağlamak, Vergiye gönüllü uyumu artırmak, Elektronik denetim için uygun altyapıyı oluşturmak ve yerleştirmek, Uzaktan denetim yapabilmenin kapısını aralamak, Uluslararası ortak denetime imkan sağlamak, Farklı yasal ortamlarda faaliyet gösteren uluslararası firmaların hem yönetsel hem de iç ve dış denetimleri ihtiyaçları için ortak bir format ve standart sağlamak, Uluslararası standartlara uyum sağlamak Vergiye gönüllü uyumu sağlamak.
Yevmiye Defteri ve Defter-i Kebir elektronik ortamda tutulabilecek. Başlangıç aşamasında yevmiye ve büyük defterin e-defter kapsamında tutuluması öngörülmüş olup,ilerleyen dönemlerde diğer yasal defterlerle(karar defteri, işletme defteri, envanter defteri, pay defteri)ilgili düzenlemelerde yapılacaktır. 3) Tebliğde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde, elektronik ortamda oluşturulan defterlere ilişkin olarak, Başkanlık tarafından belirlenen standartlara uygun bilgileri içeren ve Başkanlık Mali Mühürü ile onaylanmış elektronik dosyadır. 4)Kendi yazılımını geliştiren mükellefler uyumluluk testlerini başarı ile tamamlamaları halinde bu yazılım aracılığı ile e-defter tutabilecektir. Başkanlıkça test edilerek izin verilen yazılımların dışında başka bir yazılımla e-defter tutulması mümkün değildir. 5) e-Defter ve e-defter beratının elektronik, manyetik, optik araçlarla saklanması ve ibraz edilmesi gerekmektedir. Defter ve beratının kağıda bastırılarak saklanması söz konusu değildir. e-Defter ibraz edilirken mutlaka beratı ile birlikte elektronik, manyetik veya optik araçlar vasıtasıyla eksiksiz ve okunabilir biçimde ibraz edilmelidir.
Bilanço Usulüne Göre Defter Tutan e-Defter tutabilirler GELİR VERGİSİ MÜKELLEFİ KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİ Kimler e-defter tutabilir? Genel Tebliğ’deki şartları yerine getirmiş olmak şartıyla gerçek ve tüzel kişiler e-defter tutabilirler. Buna göre bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri ile anonim ve limited şirket gibi kurumlar vergisi mükellefleri oluşturdukları yevmiye ve büyük defterleri elektronik ortamda tutabilirler. Ancak bir sonraki soru cevapta da açıklandığı üzere serbest meslek erbabı mükelleflerin serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasındaki mükelleflerin işletme hesabı defterlerini bugün itibariyle e-defter şeklinde tutma imkânları mevcut değil. E-defter tutmak isteyen bir mükellefin atacağı ilk adım, elektronik imza veya mali mühür temin edilmiş olması kaydıyla, e-defter oluşturmaya uyumlu bir yazılıma (muhasebe programı gibi) sahip olmasıdır. e-Defter tutabilirler
E-Fatura kullanıcısı olmak e-Defter Uygulamasından Yararlanacak Olanların Temin Etmesi Gerekenler GERÇEK KİŞİ TÜZEL KİŞİ ÖN KOŞUL Elektronik İmza Uyumlu Yazılım ÖN KOŞUL E-Fatura kullanıcısı olmak Mali Mühür Uyumlu Yazılım *Elektronik defter tutulması, kaydedilmesi, onaylanması, saklanması ve ibrazında Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından uyumluluk onayı almış bir yazılım kullanılması gerekmektedir. 1)Elektronik İmza Gerçek kişi mükelleflerinin 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu hükümleri çerçevesinde üretilen nitelikli sertifikaya sahip olmaları gerekmekte. Elektronik sertifika, elektronik imzanın doğrulanması için gerekli olan veriyi ve imza sahibinin kimlik bilgilerini içeren elektronik kaydı ifade etmektedir. Elektronik sertifikalar, kanuna uygun olarak faaliyette bulunacak elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarından belirli bir ücret karşılığında temin edilecektir. Elektronik sertifika hizmet sağlayıcısının sertifika üzerindeki elektronik imzası, sertifikanın bütünlüğünü ve doğruluğunu garanti edecektir. Elektronik sertifikalar, atılan imzanın doğruluğunun teyit edilebilmesi için gereklidir. Nitelikli elektronik sertifikalar; Kanunun 9 uncu maddesinde belirtildiği şekilde “nitelikli sertifika” olduğuna dair bir ibareyi, sertifika hizmet sağlayıcısının kimlik bilgilerini ve kurulduğu ülke adını, imza sahibinin teşhis edilebileceği kimlik bilgilerini, sertifikanın geçerli olduğu süreyi ve sertifikanın seri numarasını barındıran elektronik sertifikalardır. 2)Mali mühür Tüzel kişi mükelleflerin 397 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan belirlemeler çerçevesinde elektronik fatura uygulamasından yararlanma iznine sahip olması ve bu çerçevede Mali mühür temin etmiş olması, 3)Uyumluluk Onayı Elektronik defter tutulması,kaydedilmesi,onaylanması,saklanması ve,ibrazında kullanılacak yazılımın uyumluluk onayı almış bir yazılım olması.
e-Defter nasıl oluşturulur? e-Defter, Başkanlıkça açıklanan format ve standartlara uygun üretilmiş ve uyumluluk testini geçerek www.edefter.gov.tr adresinden ilan edilen yazılımlar aracılığı ile oluşturulur. -e-Defter, Başkanlıkça açıklanan format ve standartlara uygun üretilmiş ve uyumluluk testini geçerek www.edefter.gov.tr adresinden ilan edilen yazılımlar aracılığı ile oluşturulur.
e-Defter Açılış ve Kapanış Onayları Ne Zaman Yapılır? e-defterimi, hangi tarihe kadar oluşturmam gerekiyor? Hesap dönemi/takvim yılı içinde e-defter tutmaya başlayanların kayıtları hangi dönemleri içerecek? Hesap döneminin ilk ayına ilişkin olarak alınan elektronik defter beratı açılış, hesap döneminin son ayına ilişkin olarak alınan elektronik defter beratı da kapanış onayını ifade eder. 2) a)Gerçek kişiler elektronik defterlerini, ilgili olduğu ayı takip eden ayın son gününe kadar (Aralık ayına ilişkin defterler gelir vergisi beyannamesinin verilme süresinin sonuna kadar) kendilerine ait güvenli elektronik imza ile imzalar. b) Tüzel kişiler elektronik defterlerini, ilgili olduğu ayı takip eden ayın son gününe kadar (Hesap döneminin son ayına ait defterler kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi sonuna kadar) kendilerine ait mali mühür ile onaylar. 3) Hesap dönemi veya takvim yılı içinde, e-defter tutmak üzere izin alan mükellefler, izleyen ilk ayda oluşturacakları elektronik defterlerde, ilgili hesap döneminin başından içinde bulundukları döneme kadar gerçekleştirilen tüm kayıtlara yer vereceklerdir.
e-Defter Denetim Denetim elamanı mükellefin ibraz ettiği e-defter ve beratını aldıktan sonra, beratın bu e-deftere ait olup olmadığını “e-defter görüntüleme aracı” ile teyit edecektir. Görütüntüleme aracı ile: • e-defterin mührünün doğru olup olmadığı, • e-defter beratında bulunan mükellef mührünün doğru olup olmadığı, • e-defterde bulunan mükellef mührü ile e-defter beratında bulunan deftere ait imza veya mühür değerinin birbiri ile aynı olup olmadığı • e-defter beratında bulunan GİB mali mührünün doğru olup olmadığı, kontrolü yapılarak e-defterin doğruluğu teyit edilir. E-defterimi bir “ bulut”ta (cloud computing) tutabilir miyim? Son yıllarda gittikçe yaygınlaşmaya başlayan bulut çözümü aslında bir sanal veri merkezi hizmetidir. Firmaların kendi veri merkezlerinde yapmayı hedefledikleri her şey bir browser aracılığı ile erişilerek sanal ortamda yapılmaktadır. Diğer bir ifade ile bu çözüm sayesinde bir veri merkezi alanına ihtiyaç duyulmadığı gibi, soğutmaya, UPS’e, jenenaratöre ve bu alanın güvenliğini sağlamaya da ihtiyaç kalmamaktadır.15 Ancak henüz yeni bir çözüm olan bu teknolojide veri güvenliği ve hizmet sürekliliği ile ilgili birçok soru işareti henüz giderilebilmiş değildir. Buna göre e-defterin bir bulut çözümde tutulması ile ilgili olarak tartışmalar hala devam etmekte olduğundan, bu konuda gelecekte İdare’nin yaklaşımını yakından takip etmekte fayda vardır. Bununla beraber örneğin Hollanda gibi bazı AB ülkelerinde İdareler mükelleflerin bulut çözümlerde verilerini tutmalarına izin verilmektedir
Uygulamanın İşleyişi a. E-Defter dosyaları ilgili kılavuzlarda belirtilen standartlar ve formata uygun biçimde hazırlanır. b. Hazırlanan dosya “defter” şema yapısında öngörülen alana yerleştirilir. c. Oluşturulan “defter” dosyası mühürlenir ya da imzalanır. (Bu şekilde oluşturulan dosya, mükellefin beratının aldıktan sonra defter olarak saklamak zorunda olduğu dosyadır. Ancak bu dosyanın defter olarak geçerli sayılabilmesi için e-defter beratının alınması zorunludur.) d. Mühürlenen ya da imzalanan “defter” dosyasının belli bilgileri alınarak “berat” dosyası oluşturulur. e. Berat dosyası mühürlenir ya da imzalanır. f. Mühürlü ya da imzalı berat dosyası paketlenir. g. Hazırlanan paket www.edefter.gov.tr adresinde bulunan e-Defter Uygulamasına giriş yapılarak yüklenir. h. Berat dosyası Gelir İdaresi Başkanlığı mali mührü ile de mühürlenerek indirilecek biçimde defter sahibinin erişimine açılır. (Erişime açılan e-defter beratı ile imzalı veya mühürlü defter dosyası birlikte elektronik ortamda muhafaza edilecektir.) ww.edefter.gov.tr adresinden ulaşılacak olan bu uygulamaya mükellefler, kullanıcı kodu ve şifresi ile veya mali mühür/elektronik imza ile giriş yapacaklardır
Cezai Yaptırımlar • Elektronik fatura ve elektronik deftere ilişkin olarak getirilen zorunluluklara uymayanlar hakkında, Vergi Usul Kanununun ceza hükümleri tatbik olunur. • Elektronik defter tutma zorunluluğu getirilen mükellefler kâğıt ortamında defter tutamazlar. Bu mükellefler kâğıt ortamında defter tutmaları halinde hiç defter tutmamış sayılırlar. Yasal defterlerden birinin tutulmamış olması VUK na göre resen taktir nedenidir ve otoriteye dönem kazancının resen taktiri yetkisi vermekle birlikte, iki kat birinci derece usulsüzlük cezasını gerektirmektedir. Bu durumda da KDV indirimi reddi riski olabilir. 1) Zorunluluk kapsamında olmalarına rağmen e-fatura düzenlemeyen ve/veya e-fatura almayan mükellefler için, yıllık 94.000 lirayı geçmemek üzere, faturada yazılması gereken tutarın % 10'u kadar özel usulsüzlük cezası kesilecek. 2) Bu durumda, fatura hiç düzenlenmemiş sayılarak KDV indiriminin veya kurum kazancından gider veya maliyet olarak kabul edilip edilmeyeceği açık değildir. E-fatura yerine kâğıt fatura kesilmesi veya alınması halinde, faturanın düzenlenmemiş veya alınmamış sayılmasının yaptırımı özel usulsüzlük cezası olmalı diye düşünüyoruz. KDV indiriminin veya gider/maliyet reddi söz konusu olmamalı.. Ancak bu tür yaptırımların uygulanma riski az da olsa yok diyemiyoruz. 3) Bilgi işlem sistemlerinin entegrasyonu yöntemiyle e-fatura uygulamasından yararlananların, sistemlerini kesintisiz 7 gün 24 saat fatura ve ilgili mesajları alabilir ve gönderebilir halde açık tutmaları zorunludur. Tebliğde yapılan düzenleme, mücbir sebepler dışında bu zorunluluğa uymayanların entegrasyon izinlerinin iptalini öngörmektedir. Bu durumda elektronik fatura uygulaması sadece portal yöntemiyle kullanabilecek olup, özellikle çok sayıda fatura düzenleyen işletmeler için bu işlem ciddi bir yaptırım olarak görülebilir. Sistem üzerinde yapılacak bakım-onarım gibi işlemler nedeniyle sisteme erişim kesintiye uğrayacaksa, bu kesintiden önceki üç iş günü içerisinde durumu GIB e bildirilmesi gerekiyor, ve bu kesinti süresi kesinlikle 2 günü aşmamalı, bu zorunluluğa uyulmadığı durumlarda uygulanacak olan müeyyide açıkça belirtilmemiş olsa da entegrasyon izninin iptali olması muhtemel.
Contacts Emin Taylan International Tax Partner emin. taylan@gtturkey Contacts Emin Taylan International Tax Partner emin.taylan@gtturkey.com T : 0 212 373 00 00 F : 0 212 291 77 97