TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ TUNUS’UN GENEL EKONOMİK DURUMU VE TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER GENEL EKONOMİK DURUM Kalkınma Planları Yatırımlar Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Tarım ve Hayvancılık Sanayi Ulaştırma ve Telekomünikasyon Ticaret Turizm Bankacılık Müteahhitlik ve İnşaat Sektörü Sağlık TUNUS’UN DIŞ TİCARETİ TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER 2 2

TUNUS EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ GENEL EKONOMİK GÖSTERGELER Nüfus: 10.2 milyon (2008) Yüzölçümü: 162.155 km² Resmi Dil: Arapça Diğer Diller: Fransızca, İngilizce Din: Müslüman (Maliki mezhebi) %98, Yahudi % 1, Hıristiyan %1 Kişi Başına GSYIH: 3697 ABD Doları (2009) GSYİH : 41,352 milyar $ (2009) Büyüme Hızı : % 5 (2009)

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER ÜLKEDE SERBEST PİYASA EKONOMİSİ HENÜZ TAM YERLEŞMEMİŞTİR GELİR DAĞILIMINDAKİ EŞİTLİĞİ SAĞLAMAK VE İŞSİZLİKLE MÜCADELE HÜKÜMETİN ANA HEDEFİDİR NÜFUSUN % 80’İ ORTA SINIFTIR AFRİKANIN EN İYİ KALİFİYE İŞ GÜCÜNE SAHİP ÜLKESİDİR 4 4

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM DÜNYADAKİ EKONOMİK ÇALKANTIYA RAĞMEN NİSPETEN OLUMLU GÖRÜNTÜ SERGİLEMEKTEDİR TUNUS HÜKÜMETİ MÜDAHALELERİNİ, SOSYAL İSTİKRAR, ÜCRETLER VE İSTİHDAM ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ EN AZA İNDİRECEK ŞEKİLDE UYGULAMAYA DİKKAT EDER İŞSİZLİK EN BÜYÜK SORUNUDUR ÖZELLİKLE ÜNİVERSİTE MEZUNU NİTELİKLİ GENÇ NÜFUS İŞSİZ GRUBU OLUŞTURMAKTADIR 5 5

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM KALKINMA PLANLARI: 1997-2001 IX. KALKINMA PLANI: İNSAN KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİ, KADIN HAKLARI VE KADINLARIN İŞ HAYATINA ENTEGRASYONU İÇİN ÇALIŞMALAR HEDEFLENMİŞTİR 2002-2006 X. KALKINMA PLANI: TUNUS’U GELİŞMİŞ ÜLKELER SEVİYESİNE ÇIKARMAK, BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİ GELİŞTİRMEK, ÖZEL SEKTÖRÜN ÖNEMİNİ ARTIRMAK HEDEFLENMİŞTİR 2007-2016 XI. KALKINMA PLANI: TARIM VE SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE İYİLEŞTİRİLMELER, ÇEVRE TEMİZLİĞİ, YABANCI YATIRIMI CAZİP HALE GETİRMEK HEDEFLENMİŞTİR 6 6

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM YATIRIMLAR: YATIRIMIN GSYİH’DAKİ PAYI % 25,9 OLUP, TOPLAM 10,25 MİLYAR U.S $’DIR TOPLAM YATIRIMIN % 24,3 İMALAT DIŞI SANAYİ, SEKTÖREL DAĞILIMI % 15,7 ULAŞTIRMA, % 9,8 İMALAT SANAYİ, % 7,1 TARIM VE BALIKÇILIK, % 5,8 HABERLEŞME % 2,7 TURİZM 7 7

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI 2009 YILI TOPLAM YABANCI SERMAYE 1,46 MİLYAR U.S $’DIR. YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN % 85’İ FRANSA, İTALYA VE ALMANYA’YA AİTTİR. TÜRKİYE HİZMETLER SEKTÖRÜNDE, 2007 YILINDA 50,08 MİLYON U.S $ İLE BİRİNCİ, 2008 YILINDA DA 153,38 MİLYON U.S $ İLE İKİNCİ SIRADA YER ALMIŞTIR. 8 8

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM TARIM VE HAYVANCILIK GSYİH’NIN % 10,9’U, İHRACATIN % 9,4’ÜDÜR 2009 YILI TARIM ÜRÜNLERİ İHRACATI 1,4 MİLYON U.S $’DIR ZEYTİNYAĞI ÜRETİMİNDE AB’DEN SONRA GELİR. ÜRETİMİN % 75’İ İHRAÇ EDİLİR 2008 YILI BUĞDAY TÜKETİMİ 2,73 MİLYON TON OLUP, KENDİ KENDİNE YETME SEVİYESİ OLAN 2,7 MİLYON TON ÜRETİME ULAŞMAK TEMEL AMAÇTIR. 9 9

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM SANAYİ GSYİH’NIN % 35’İNİ OLUŞTURMAKTADIR. İMALAT SANAYİNİN % 26,6’SINI TEKSTİL, KONFEKSİYON VE DERİ % 16,6’SINI GIDA, % 22,7’SİNİ MAKİNA VE ELEKTRİK, % 18,1’İNİ KİMYA, % 9,2’SİNİ İNŞAAT MALZEMELERİ VE TOPRAK SANAYİ OLUŞTURMAKTADIR. 10 10

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM SANAYİ TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ SANAYİNİN GELİŞMESİNDE BÜYÜK ÖNEM TAŞIMAKTADIR. TOPLAM İHRACATIN % 26,4’Ü TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİDİR. ÜRETİMİN % 92’Sİ AB ÜLKELERİNE İHRAÇ EDİLMEKTEDİR. (AB’NİN 4. BÜYÜK TEDARİKÇİSİDİR) 11 11

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM ULAŞTIRMA VE TELEKOMÜNİKASYON - GSYİH’NIN % 18’İNİ OLUŞTURMAKTADIR. TUNUS TELEKOM 2005 YILINDA ÖZELLEŞTİRİLMİŞ VE % 35’İ DUBAİ’YE SATILMIŞTIR. BİLGİSAYAR VE TELEKOMÜNİKASYON EĞİTİMİ VEREN OKUL VE ÜNİVERSİTELERİN SAYISI SON YILLARDA HIZLA ARTMIŞTIR. 12 12

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM TİCARET PERAKENDE SEKTÖRÜ GSYİH’YA % 9 KATKI SAĞLAMAKTADIR. SEKTÖRDE 200.000 ADET BAKKAL 500 BİN KİŞİ İSTİHDAM EDEREK, PERAKENDE SATIŞIN % 85’İNİ OLUŞTURMAKTADIR 220 ADET BÜYÜK ÖLÇEKLİ SÜPERMARKET VE HİPERMARKET VARDIR. 13 13

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM TURİZM GSYİH’NIN % 42,7’LİK KISMINI OLUŞTURMAKTADIR. 2009 YILI TURİZM GELİRİ % 2 ARTARAK 2,5 MİLYAR U.S $ OLMUŞTUR. NÜFUSUN % 13’Ü TURİZM SEKTÖRÜNDEN GELİR ELDE ETMEKTEDİR. SAĞLIK TURİZMİ, ÇÖL, ÇEVRE, KÜLTÜR, KONGRE VE GOLF TURİZMİ GELİŞTİRİLMEYE ÇALIŞILMAKTADIR. 14 14

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM BANKACILIK KUZEY AFRİKA’NIN EN ÖNEMLİ FİNANS MERKEZİDİR BANKACILIK SİSTEMİ TUNUS MERKEZ BANKASININ KONTROLÜ VE DENETİMİ ALTINDADIR. 20 MEVDUAT BANKASI, 14 MALİ KURULUŞ BULUNMAKTADIR. YABANCI BANKALARI TEMSİL EDEN 11 ADET AJANS VE 8 OFF-SHORE BANKA FAALİYET GÖSTERMEKTEDİR. 15 15

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM MÜTEAHHİTLİK VE İNŞAAT SEKTÖRÜ GSYİH’YA % 6 KATKI SAĞLAMAKTADIR. İNŞAAT SEKTÖRÜ 2007 YILINDAN İTİBAREN CANLANMIŞTIR. ULUSLARARASI İHALELERDE ÖNCELİK TUNUSLU FİRMALARINDIR YABANCI SİRKET SEÇİLMESİ HALİNDE TUNUSLU BİR ŞİRKETLE ORTAKLIK ŞARTI ARANIR. 16 16

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM MÜTEAHHİTİK VE İNŞAAT SEKTÖRÜ İNŞAAT FAALİYETİNDE KULLANILACAK MALZEMELERİN TUNUS MENŞELİ OLMASI ZORUNLUDUR. BÜYÜK İNŞAAT PROJELERİ İÇİN DÜNYA BANKASI, AVRUPA YATIRIM BANKASI, AFRİKA KALKINMA BANKASI GİBİ KURULUŞLARDAN FİNANSMAN YARDIMI ALMAKTADIR. AFRİKA KALKINMA BANKASININ İNŞAAT SEKTÖRÜ İÇİN VERDİĞİ KREDİLERİN % 15’İ TUNUS TARAFINDAN KULLANILMAKTADIR 17 17

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ GENEL EKONOMİK DURUM SAĞLIK GSYİH’NIN % 1,6’SI, BÜTÇENİN % 6,5’İ SAĞLIK HARCAMALARINA AYRILMIŞTIR. İLAÇ İTHALATININ TAMAMI MERKEZ ECZA DEPOSUNUN TEKELİ ALTINDADIR. YENİ YATIRIM PROJELERİ ARASINDA, YABANCILARA YÖNELİK ÜÇ ADET KLİNİK İNŞA PROJESİ BULUNMAKTADIR. 18 18

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ DIŞ TİCARET 2009 YILI İHRACATI 14,4 MİLYAR U.S $, İTHALATI 19 MİLYAR U.S $’DIR. 2010 YILINDA İHRACAT VE İTHALATTA % 8-9 ORANINDA ARTIŞ BEKLENMEKTEDİR. İHRACATIN % 26,4’ÜNÜ TEKSTİL VE KONFEKSİYON, % 27,1’İNİ MEKANİK VE ELEKTRİKLİ ÜRÜNLER, % 16,2’SİNİ ENERJİ, % 9,9’UNU KİMYASAL ÜRÜNLER, % 9,4’ÜNÜ TARIM ÜRÜNLERİ, TEŞKİL ETMEKTEDİR. İHRACAT VE İTHALATININ % 76’SINI AB ÜLKELERİYLE GERÇEKLEŞTİRMEKTEDİR. 19 19

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİMİZ POTANSİYELİN ALTINDA KALMAKTADIR. TAV HOLDİNG TARAFINDAN ÜSTLENİLEN 560 MİLYON U.S $’LIK ENFİDHA HAVAALANI İNŞAASI VE 40 YIL SÜREYLE İŞLETİLMESİ PROJESİ İLE İKİ ÜLKE BİRBİRİNİ DAHA YAKINDAN TANIMA FIRSATI BULMUŞTUR. 2009 YILI DIŞ TİCARET HACMİMİZ 882 MİLYON U.S $’DIR. ÜLKEMİZDEN YILLIK ORTALAMA 100-150 MİLYON U.S $’LIK BAVUL TİCARETİ YAPILMAKTADIR. 20 20

TÜRKİYE-IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ SORUNLAR, ÖNERİLER TUNUS MEVZUATINA GÖRE İTHALATTA PEŞİN ÖDEMEYE İZİN VERİLMEMEKTEDİR. İHRACATÇILARIMIZ MAL BEDELLERİNİ TAHSİLDE SIKINTILARLA KARŞILAŞMAKTADIRLAR. TUNUS YETKİLİ MAKAMLARI TÜRK İHRACATÇILARININ TUNUS’A YAPACAKLARI SATIŞLARDA AKREDİTİFLİ SATIŞ SİSTEMİNİ TERCİH ETMELERİNİ TAVSİYE ETMEKTEDİR. YETKİLİ KAMU KURULUŞLARI, TUNUS’UN KÜÇÜK BİR PAZAR OLDUĞUNU BELİRTEREK TÜRK FİRMALARIYLA ORTAK YATIRIM YAPARAK BÖLGE ÜLKELERİYLE TİCARET YAPILMASINI TALEP ETMEKTEDİR. 21 21