T.C. BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ KENT MERKEZLERİNİN PLANLAMA İLKELERİ Beşiktaş meydanı çevresinde tabela kirliliği Doç. Dr. hülya yakar Gamze DERELİOĞLU Şehir Plancısı

Beşiktaş ilçesi ve Beşiktaş meydanının İstanbul ilindeki konumu BEŞİKTAŞ MEYDANI VE ÇEVRESİ

1950’den sonra Beşiktaş ve Boğaz Kıyıları Günümüzden Beşiktaş

Beşiktaş meydanını Etkileyen Planlar İSTANBUL ÇEVRE DÜZENİ PLANINDA BEŞİKTAŞ İLÇESİ VE BEŞİKTAŞ MEYDANI Kültürel Odaklı Turizm Alanı, Üniversite Kampus Alanı, Meskun Alan, Kentsel ve Bölgesel Yeşil ve Spor Alanı, Sit Alanı, Jeolojik Sakıncalı Alan ve 2. Derece Yollarla çevrelenmiştir.

İBB, Şehir Planlama Müdürlüğü, 2013

Tabela Kavramı Tabela denildiğinde daha çok dükkanın giriş kapısının üzerine ya da binanın duvarlarına asılan levhalar akla gelse de, bunların dışında inşaat, yön duyuru tabelaları, reklam panoları, amblem veya logotaypın bulunduğu dev totemler de tabela çeşitleri içerisine girmektedir.

Ticari Tanıtım Tabelaları Ticari amaçlı işyerlerinin adlarını, işaretlerini ve duyurularını içeren tabelalar “Ticari Tanıtım” tabelaları olarak adlandırılmaktadır. Ticari tanıtım tabelaları, kamuya açık alanlarda bulunan ticari işletmelerin nitelikleri, logoları, ürünleri, kampanyaları ve duyuruları gibi konularda müşterileri bilgilendiren tabelalardır. Genellikle ilgili kurum ve kuruluşların izinleri doğrultusunda, belirli bir düzen içerisinde kullanılması gerekmektedir.

İstanbul Büyükşehir belediyesi reklam ilan ve tanıtım yönetmeliği Zemin katta faaliyet gösteren işyerlerinin tanıtım unsurları, zemin kat alın yüzeyinde yeterli tanıtım alanı bulunmaması halinde ilgili 1. kat maliki ve bina yönetiminin muvafakat etmesi kaydıyla 1. kat parapet yüzeylerine konulabilir.

Cam cephe yüzeyi bulunan bodrum, zemin ve asma kat cepheleri cam grafiği veya yapıştırma film tekniğiyle tanıtım alanı olarak kullanılabilir.

Bina üst katlarında işyerleri olması durumunda bina cephesinde giriş kapısının yanında uygun olan yerlere veya bina giriş holüne, binadaki işyerlerinin kat sırasına göre, her işyerine yer ayrılmak suretiyle düzenlenen “Ortak Tanıtım Uygulaması” konulabilir.

Bina son kat alın yüzeyleri; binanın normal katlarının tamamında tek kullanıcının faaliyet göstermesi halinde kutu harf şeklinde azami 1.00 m. yüksekliğinde olmalıdır. Yeterli yükseklikte alın yüzeyinin bulunamaması halinde ise asansör kulesi yüzeyleri tanıtım alanı olarak kullanılabilir.

Dış görünüş itibariyle kent estetiğini olumsuz etkileyen (Hakkında yıkım kararı bulunmayan) binaların onarımına teşvik amacıyla, kurulacak iskele yüzeyinin tamamı reklam amaçlı kullanılabilir. Bina Sağır Yüzeyleri; Bina Cephesinde pencerelerin ve boşlukların dışında kalan yüzeyleridir. Bina Cephe alanının %70’inden fazla sağır yüzey alanı varsa Kentsel Tasarım Birimlerince uygun görülmesi halinde bu alanlar reklam ve tanıtım amaçlı kullanılabilir.

İmar planlarında ticaret fonksiyonunda olan veya konut niteliğini yitirerek ticaret işlevi kazanan binalarda üst katlarına tanıtım tabelası uygulaması yapılamaz.

Beşiktaş meydanı ve çevresi

Beşiktaş meydanı ve çevresi

Beşiktaş meydanı ve çevresi

Beşiktaş meydanı ve çevresi

Londra Richmond kasabasında kullanılan dükkan cepheleri ve Tasarım klavuzu’nda yer alan bazı ilkeler Özellikle belli bir dönemden sonra yapılmış ve malzemeleri değiştirilmemiş dükkan cepheleri titizlikle korunmalıdır. Dükkan cephesi, çevresinden bağımsız biçimde tasarlanmamalıdır. Kullanılacak malzemeler dış etkilere karşı dayanıklı ve kolayca temizlenecek cinsten olmalıdır. Dükkan cephesi kullanılan malzeme ile birlikte bir bütün olarak bulunduğu alanın karakteriyle uyumlu olmalıdır.

Tanıtım tabelası, yalnızca dükkanın adını ya da ticaretin türünü belirtmeli ve bunun dışında reklam sayılabilecek öğeler içermemelidir. Tek bir alanda bir adın birden çok kullanılmasından kaçınılmalıdır. Asma tanıtım tabelasında yazılanların içeriği, dükkanla ilgili bilgi ve verilen hizmetle sınırlı olmalıdır. Eğer yapıların üst katları işyeri olarak kullanılacaksa yazılar doğrudan camın üzerinde olmalı ve yüksekliği 10 cm’yi geçmemelidir. Geleneksel biçimdeki basit yazı şekli bir dükkan cephesine kişilik ve belirginlik sağlar. Süslü ve yapmacık yazı biçimlerinin hem okunmaları zordur hem de koruma alanları için uygun değildirler. Yazıların büyüklüğü dükkanın alın yüksekliğiyle orantılı olmalı ve ne gerisindekilere egemen olmalı, ne de gerisindekilerin egemenliğinden dolayı etkisiz kalmalıdır. (Şen, Yüksek Lisans Tezi, 2006)

Londra richmond ( http://photos.wikimapia.org/p/00/02/44/35/36_full.jpg)

Londra richmond (http://farm9.staticflickr.com/8486/8244853428_4460121cb8_o.jpg) http://farm8.staticflickr.com/7007/6612713093_e6fb4d0592_o.jpg)

Londra richmond (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9b/London_Ontario_Richmond_St._006.JPG)

Londra richmond http://www.irishpost.co.uk/wp-content/uploads/2013/01/richmond-web.jpg

Sonuç Yapılan düzenlemelerin yetersizliği; düzenlemenin sadece tabela boyutları ve boyuta bağlı olarak vergileriyle ilgili kısımları kapsaması = “Zedelenen kent kimliği, estetik yoksunluk” Yurt dışında tabela kullanımına ilişkin ayrıntılı tasarım kılavuzları hazırlanırken, Türkiye’de son yıllarda sadece birkaç ilde tabela kullanımına ilişkin düzenlemelerin yapılması Tabelaların belediyeler için gelir kaynağı olması ve denetlemelerin yapılmaması

Ticari birimlerin temel politikalarından biri çarpıcı renk kullanımı, boyutta büyüklük ve olabildiğince fazla tabela kullanımı ile akılda kalıcılıktır. Oysaki biçim, renk, doku, ışık, ölçü ve oran bakımından görsel karmaşa yaratan bu durum algıda seçiciliği azaltmakta ve dolayısıyla tanıtımda esas amaç olan akılda kalıcılığı azami seviyelere indirmektedir

Ticari tanıtım levhaları ile ilgili düzenlemeler levha büyüklüğüne ve levha konumuna indirgendiği müddetçe görsel kirliliğin engellenmesi mümkün değildir. Ticari tanıtım levhaları uygulanacakları bölgenin tarihi, kültürel ve diğer çevresel özellikleri de gözetilerek hazırlanacak tasarım kılavuzları doğrultusunda uygulanmalı bu kılavuzlara dayalı olarak denetlenmelidir.

Kaynakça Şen, A., Bir Grafik Tasarım Ürünü Olarak Tabelanın Biçim, İçerik ve İşlev Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2006 Yılmaz, T., Yazıcıoğlu, I., Şavklı, F., Ticari Tanıtım Tabelalarının Alışveriş Tercihleri ve Cadde Peyzajı Algısı Üzerine Etkileri: Antalya Güllük Caddesi Örneği, 2012 Çubukçu, E., Ekşioğlu, G., Sarıca, C., Şehirlerde Görsel Kirlilik Önlenebilir mi? Ticari Tanıtım Levhalarının Sayısı ve Rengi Üzerine Deneysel Bir Çalışma, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 26(4):387-400 (2010) İBB,Şehir Planlama Müdürlüğü, 1/5000 ölçekli Beşiktaş Dolmabahçe-Ortaköy Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı, 2013 İBB, Kentsel Tasarım Müdürlüğü, Reklam İlan ve Tanıtım Yönetmeliği, 2013

TEŞEKKÜRLER….