EKMEK İŞLETMELERİNDE HAŞERE MÜCADELESİ EĞİTİMİ Prof. Dr. Nevzat ARTIK Prof. Dr. U. Tansel ŞİRELİ Dr. Nevzat KONAR Araş. Gör. Güzin İPLİKÇİOĞLU ÇİL Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı Antalya-2012

1.TANIM Sanitasyon; hastalıkların önlenmesi ve sağlığın korunması olarak tanımlanabilir. Haşere kontrolünde başlıca sanitasyon kuralları; Yiyecek kaynaklarının kaldırılması İçecek kaynaklarının kaldırılması Tecrit olup ,

bu faaliyetler ile ilgili faktörler ise şu şekildedir. Temizlik, Çöp yönetimi Uygun bina yapısı Tecrit Uygun depolama Bahçe düzeni Dış ışıklandırma Haşere kontrolüdür.

1 Dökülmüş saçılmış ürünler temizlenmelidir, 2.Temizlik İlgili kurallar; 1 Dökülmüş saçılmış ürünler temizlenmelidir, 2 Yağlı yüzeyler temizlenmelidir, 3 Dolap , tezgah altı/arkası ,makine altı/arkası gibi görünmeyen yerler temizlenmelidir, 4 Dip köşe temizliğine önem verilmelidir,

5 Giderler temizlenmelidir, 6 Ölü fare,sıçan,kuş gibi hayvanlar varsa atılmalıdır, 7 Ekipmanlarda kalan kalıntılar temizlenmelidir, 8 Süpürge,paspas,çekçek gibi ekipmanlar temiz bırakılmalı ve kullanılmadığı zamanlarda baş aşağı durmalıdır.

3.Çöp yönetimi İlgili kurallar; 1 Çöp torbası kullanılmalı ,kullanılan çöp torbaları ağzı kapalı çöp konteynerlerine atılmalıdır, 2 Çöp toplama alanındaki çöpler min. 1, max 7 günlük periyotlarla alınmalıdır, 3 Her çöp alınışında,çöp konteynerleri,çöp alanının zemini yıkanmalı,etrafa dökülen kalıntılar temizlenmelidir.

4.Uygun Bina Yapısı İlgili kurallar; 1 Bina kullanım amacına uygun inşa edilmelidir, 2 Havalandırması,ışıklandırması uygun dizayn edilmiş olmalıdır, 3 Haşere geçmesini önleyecek şekilde inşa edilmelidir.

5.Tecrit İlgili kurallar; 1 Haşerenin bina içine girişi engellenmelidir(Haşere/böcek/kemirgen geçirmezliğin sağlanması) 2 Bina içine giren /bina içinde yuva ve barınak olarak kullanılabilecek yerlerde önlemler alınmalıdır (kapama/tıkama)

3 Kemirgen geçirmezlik Bina içine açılan 0,6 cm’den geniş tüm açıklıklar kapatılmalıdır. Kapı altları Boru-kablo vs. etrafındaki duvar açıklıkları Boru ağızları Havalandırma ve fonlar Giderler

Kemirgenin tırmanması engellenmelidir Kullanım dışında iken kapı ve pencereler kapalı tutulmalıdır.

4 Sinek kontrolünde tecrit için; Kapı ve pencereler kapalı tutulmalıdır, Açık kalacak camlara sineklik takılmalıdır. Metal,göz büyüklüğü ,küçük küçük sinekler için 1,4 mm,kara sinekler için 1,8 mm yi aşmamalıdır Dışarı ile bağlantılı tüm delikler kapatılmalıdır,

Kapılar mümkünse dışarı doğru açılmalıdır, Kapı altlarına süpürgelik /fırça takılmalıdır, Kapı ve pencereler kasalarına tam oturmalı,oturmayanlara bant takılmalıdır, İç alandaki girişlere PVC şeritler takılmalıdır, Hava kapıları (perdeleri) kullanılmalıdır

5 Hamam böceği kontrolünde tecrit Tüm yarık/çatlak,aralıklar ve boşluklar kapatılmalıdır. Kırık/çatlak fayanslar Tezgah-tezgah,tezgah-duvar araları Lavabo etrafındaki yarık/çatlaklar Kapı /pencere kasası ile duvar arası Ucu açık profil,boru,kablo hatları

6.Uygun Depolama İlgili kurallar; Depolanan malzeme ile duvar arasında 45 cm mesafe olmalı Depolanan malzeme yerden 20 cm yukarıda olmalı Her 3 cm’de bir duvara doğru koridor bırakılmalıdır

7.Bahçe Düzeni İlgili kurallar; Bina etrafında en az 60 cm’lık çakıl veya beton zemin olmalıdır, Bahçe beton/asfalt veya çim olmalıdır, Çimler kısa tutulmalıdır, Ağaçlar binadan uzak olmalıdır (15-20 m) Bahçede meyve ağacı almamalıdır,

Bina duvarında sarmaşık ve asma gibi bitkiler olmamalıdır, Bahçede veya binaya bitişik yerde hurdalık ve yığınlar olmamalıdır, Bahçede oluşan su birikintileri drene edilmelidir, Bahçede görülen ölü hayvanlar derhal atılmalıdır

8.Dış Işıklandırma Özellikle uçan haşerelerin binaya çekilmesini engellemek için dış ışıklandırma uygun dizayn edilmelidir(örneğin sodyum buharlı lambalar kullanılmalıdır)

TEŞEKKÜRLER E-mail:artik@ankara.edu.tr