BAKIM HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (YAŞLI BİRİMİ)

TÜRKİYEDE YAŞLILARA SUNULAN BAKIM HİZMETLERİ

* Türkiye İstatistik Kurumunun 2011 yılı Veri Tabanına bakıldığında, * Tıp alanındaki gelişmeler ve yaşam refahının yükselmesi ülkemizde beklenen yaşam süresini uzatmış olup, toplam nüfus içinde 60 ve 65 yaş üzeri nüfus sayısal ve oransal olarak artmıştır. * Türkiye İstatistik Kurumunun 2011 yılı Veri Tabanına bakıldığında, Türkiye nüfusunun; *4.428.003’ünü kadın, 3.629.199’unu erkek olmak üzere toplam 8.057.202’sini 60 yaş üstü kişilerin, *1.231.274’ü erkek, 1.335.213’ü kadın olmak üzere 2.566.487 ’ini 60 – 64 yaş arası kişilerin, *2.397.925 erkek, 3.092.790 kadın olmak üzere toplam 5.490.715’ini 65 yaş üstü kişilerin oluşturduğu görülmektedir.

Ülkemiz nüfusunun toplam 74. 724 Ülkemiz nüfusunun toplam 74.724.269 olarak belirtildiği 2011 yılı veri tabanı dikkate alındığında 60 yaş üstü kişilerin toplam nüfusa oranının yaklaşık % 10.7 iken, 65 yaş üstü kişilerin toplam nüfusa oranının yaklaşık % 7.3 olduğu görülmektedir. 

Birleşmiş Milletler tarafından öngörülen ve Avrupa ülkelerinin çoğunda uygulanan yaşlanma alt sınırı 65 yaş olarak kabul edilmektedir. Ancak istatistiki verilerden de görüleceği üzere 60 – 65 yaş arası yaşlı nüfusumuzdaki yoğunluk (10.7 olan 60 yaş üstü nüfusun % 3.4’ü) ve Ülkemizin ekonomik / sosyal şartları göz önüne alınarak bakım kurumlarına kabul yaşı resmi Huzurevi ve Yaşlı Rehabilitasyon Merkezlerimiz için 60 , Özel Huzurevlerimiz için ise 55 yaş olarak uygulanmaktadır.

Yaşlı nüfusundaki bu artışın yanı sıra; Yaşlı nüfusundaki bu artışın yanı sıra; * geniş aileden çekirdek aileye geçiş, * kırsal anlardan şehirlere göç, * evde bakımda önemli rolü olan kadının iş hayatına katılımı, * geleneksel kültür değerlerindeki değişimler, yaşlının aile yapısı içindeki eski rolünün de değişmesine ve kurum bakımına talebin artmasına neden olmuştur.

Yaşlı Bakım Hizmetleri Ülkemizde, yaşlılara yönelik yatılı kurum hizmetleri; - Bakanlığımıza bağlı faaliyet gösteren Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, - Resmi huzurevlerine bağlı ek ünite olarak hizmet veren Yaşlı Yaşam Evleri,

-Özel Huzurevleri ve Yaşlı Bakım Merkezleri, - Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları bünyesinde açılan Huzurevleri , -Gündüzlü Hizmetler ise Yaşlı Hizmet Merkezleri aracılığı ile sunulmaktadır.

Huzurevleri İle Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri 60 yaş üzerindeki, sosyal ve/veya ekonomik yönden yoksunluk içinde olup, korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç olan kişileri huzurlu bir ortamda korumak, bakmak, sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak kendi kendilerini idare edebilecek şekilde rehabilitasyonlarının sağlandığı, tedavisi mümkün olmayanların ise sürekli olarak özel bakım altına alındığı yatılı sosyal hizmet kuruluşlarıdır. Huzurevi ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerinde yaşlılara götürülen hizmetler; barınma, sağlık, psiko-sosyal destek kapsamında psikolojik ve sosyal kaynaklı sorunlarının çözümünde yardımcı olunması, sosyal ilişkilerinin geliştirilmesi zamanlarının değerlendirilmesi, aktivitelerinin devamının sağlanması, beslenme, temizlik, boş zamanlarını değerlendirme, sosyal faaliyetler ve diğer sosyal hizmetler olarak sıralanabilmektedir.

SAMSUN BAFRA 75.YIL HUZUREVİ

Huzurevlerinin; şehir merkezlerinde, sağlık merkezlerine yakın, şehir içi ulaşım araçlarından yararlanabilecekleri alanlarda yer alması, kapasitesinin 60 – l00 arasında olması, binaların fiziksel koşullarının yaşlı kullanımına uygun olarak düzenlenmesi, özel bakıma ve rehabilitasyona ihtiyacı olan yaşlılara ayrılacak bölümlerin birbirlerinden bağımsız olmasına imkanlar dahilinde özen gösterilmektedir. Bakanlığımıza bağlı Huzurevleri ve Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezlerinde ekonomik durumu iyi olan ve sosyal yönden yoksunluk içinde bulunan yaşlılarımıza ücretli, ekonomik yönden yoksunluk içinde bulunan yaşlılar ile 1005 sayılı Kanun gereği İstiklal Madalyası verilen yaşlılarımıza ise ücretsiz yatılı bakım hizmeti sunulmaktadır. Ücretsiz kalan 60-65 yaş arası yaşlılarımıza kurum bütçesinden aylık harçlık verilmekte olup,65 yaş üstü yaşlılarımıza ise 2022 sayılı yasa ile aylık maaş bağlanmaktadır. Ayrıca yaşlanmaları sonucunda, özürlü duruma gelmiş olan kurum bakımını talep etmeyen yaşlılarımıza aylık bir asgari ücret bakım ücreti ödenmektedir.

Halen Bakanlığımıza bağlı 11. 732. kapasiteli. 106 Huzurevi ve Yaşlı Halen Bakanlığımıza bağlı 11.732 kapasiteli 106 Huzurevi ve Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezinde; 4454 kadın, 6238 erkek olmak üzere toplam 10.688 yaşlımıza yatılı bakım hizmeti verilmektedir. Bu yaşlılarımızın; % 41’i kadın, % 59’u erkek yaşlı , % 49’u ücretsiz, % 51 ücretli yaşlı, % 67’si huzurevi yaşlısı,% 33’ü özel bakım yaşlısıdır.

Yaşlı Yaşam Evleri * Değişen Ülke ve Dünya şartları çerçevesinde yaşlılara sunulan hizmetlerin nicelik /nitelik olarak artırılması ve hizmetin çeşitlendirilmesi, *Yatılı kurum bakımı dışındaki alternatif hizmet modellerine duyulan ihtiyaç, *Yaşlıların bireysel özellikleri ve farklılıkları, *Kurum bakım hizmetinin maliyetinin yüksek oluşu hususları dikkate alınarak ;

Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerinde kalan veya kuruluşa kabul koşullarını taşıyan, sosyal, psikolojik , fiziksel gereksinimlerini bağımsız olarak karşılayabilen yaşlılardan durumu uygun olduğu sosyal ve sağlık servisinin ortak kararı ile belirlenen ve yaşlı yaşam evinde kalmayı tercih eden yaşlılarımızın kuruluşa bağlı ek ünite konumunda olan “Yaşlı Yaşam Evi” olarak isimlendirilen evlerde bakımlarının sağlanması amaçlanarak “Yaşlı Yaşam Evleri” projesi hayata geçirilmiştir.

Yaşlı Yaşam Evlerinde; yaşlılarımızın sosyal çevreden soyutlanmadan, yaşam standartlarının yükseltilmesi, 3-4 yaşlının kaldığı ev ortamında bakımlarının sağlanması amaçlanmaktadır. İlk olarak, 2012 yılının Ekim ayında Ankara ilinde “Yaşlı Yaşam Ev”i açılmıştır. Kısa süre içinde Sivas ve Trabzon İllerimizde de açılarak 3 “Yaşlı Yaşam Evi”ne ulaşılmış olup projenin yaygınlaştırılması yönünde çalışmalarımız sürdürülmektedir.

DİĞER KAMU KURUM VE KURULUŞLARINA AİT HUZUREVLERİ Kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde açılacak huzurevlerinin açılış, çalışma, fiziki şartlar, personel şartları, teftiş ve denetim işlem ve esaslarına mevcut mevzuata uygun bir şekilde belirlemek çağdaş anlayış ve şartlara uygun düzeyde hizmet vermelerini sağlamak amaçlanmıştır. Diğer Bakanlıklar ile Belediyelere bağlı huzurevi sayısı ise 22 olup, kapasitesi 2579’dur.

ÖZEL HUZUREVLERİ İLE HUZUREVİ YAŞLI BAKIM MERKEZLERİ 55 ve daha yukarı yaşlarda olup sosyal ve/veya ekonomik yönden yoksunluk içinde bulunan, kuruluş bakımına ihtiyacı olan yaşlı bireylerin özel huzurevlerinde/ yaşlı bakım merkezlerinde bakım ve korunmaları sağlanmaktadır. Bu kapsamda; Dernekler, Vakıflar, Azınlıklar ile Gerçek ve Tüzel kişilerin işletmekte olduğu huzurevi sayısı 167 olup, kapasitesi 9985’dir.

Özel ve Diğer Kamu Kurumlarına ait Huzurevleri; ilgili Yönetmelikler gereğince İl Müdürlüklerimizden açılış izni alarak ülkemizde faaliyet göstermekte, açılış işlemleri, hizmet standardı, personel durumu, işletme koşulları, ücret, denetim, devir ve kapatılmasına yönelik usul ve esaslara göre çalışmalarını sürdürmektedir. Türkiye’de faaliyette bulunan resmi ve özel huzurevi sayısı 294, toplam yatak kapasitesi yaklaşık 24.296’dır.

Gündüzlü Hizmetler; Genel Müdürlüğümüz; yaşlılara yönelik gündüzlü hizmetlerini 07.08.2008 tarih ve 26960 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Bakım ile Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik” gereği Yaşlı Hizmet Merkezleri aracılığıyla sunmaktadır. Yaşlı Hizmet Merkezlerinde; Ev ortamında yaşayan akıl ve ruh sağlığı yerinde olan yaşlının boş zamanlarını çeşitli sosyal etkinliklerle değerlendirmek, sosyal ilişkilerini ve aktivitelerini artırarak sağlıklı bir şekilde yaşamlarını sürdürmelerine yardımcı olunması amacıyla Gündüzlü Dayanışma Hizmetleri,

Akıl ve ruh sağlığı yerinde olan, tıbbi bakıma ihtiyacı olmayan ve her hangi bir özrü bulunmayan yaşlının bakımı ile ilgili olarak hane halkının tek başına veya diğer destek unsurlarına ( komşu- akraba) rağmen yetersiz kaldığı durumlarda yaşlıların evde yaşamlarını devam ettirebilmeleri için yaşam ortamlarının iyileştirilmesi, günlük yaşam faaliyetlerine yardımcı olunması amacıyla Evde Bakım Hizmetleri,

Yaşamını evde ailesi, akrabalarıyla veya yalnız sürdüren Alzheimer , Demans vb. hastalığı olan yaşlıların yaşam ortamlarının iyileştirilmesi, boş zamanlarının değerlendirilmesi, sosyal, psikolojik ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanmasında yardımcı olunması, kendi imkanlarıyla karşılamakta güçlük çektikleri konular ile günlük yaşam faaliyetlerine destek hizmetleri verilmesi, gerekli olduğu zamanlarda aileleri ile dayanışma sağlanarak yaşam kalitesinin artırılması amacıyla Gündüzlü Bakım Hizmetleri sunulmaktadır.

Gündüzlü Bakım Hizmetleri, Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerimizin bünyesinde verilebilmekte olup yaşlılarımıza Gündüzlü bakım ve rehabilitasyon hizmeti sunulmaktadır. Genel Müdürlüğümüze bağlı Ankara, Çanakkale, Eskişehir, İzmir ve Kırıkkale illerinde 5 Yaşlı Hizmet Merkezimizde 584 Kadın, 516 erkek olmak üzere toplam 1100 yaşlı üyemize hizmet sunulmaktadır. İstanbul ilinde 15 kapasiteli 1 Özel Yaşlı Hizmet Merkezi faaliyet göstermektedir.

Hizmet standart’ının yükseltilmesi çalışmaları kapsamında; Yaşlı bakımı hizmeti veren resmi ve özel kuruluşlarımızın fiziki şartları iyileştirilerek modern çağın yaşanılır mekanları haline getirilmiştir. Mevcut kuruluşlarımızda bulunan yaşlı odalarındaki yatak sayısı asgariye indirilmiş olup, yeni inşa edilen huzurevlerinde tek kişilik odaların fazla olmasına özen gösterilmektedir. Yaşlı bakım hizmetleri, yaşlı bakımı konusunda kurs görmüş sertifikalı elemanlar ile aynı alanda eğitim veren ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarından mezun kişiler tarafından sunulmakta olup, yaşlı bakım merkezlerinde her 10 yaşlıya 3 vardiya halinde çalışmak üzere 4 yaşlı bakım elemanı, huzurevlerinde ise her 20 yaşlıya 3 vardiya halinde 4 yaşlı bakım elemanı görevlendirilmektedir.

Temizlik hizmetleri ise bakım hizmetlerinden ayrıştırılarak her kuruluşta yeterli sayıda ayrıca temizlik elemanı görevlendirilmektedir. Yaşlıların muayene ve tedavileri daha iyi imkanları bulunan sağlık kuruluşlarında yapılmakta olup kuruluşlarımızda ise takipleri yapılmaktadır. Kuruluşlarımızdaki sağlıklı yaşlıların gezi, tiyatro, sinema ve el sanatları gibi sosyal ve kültürel etkinliklere katılımları sağlanmaktadır. Kuruluşlarımızdaki yaşlılarımızın yemek ihtiyaçları özel hizmet alımı kapsamında mamül yemek satın alınarak daha hijyenik şartlarda ve kaliteli yemek temin edilmektedir.

HULÛSİ ARMAĞAN YILDIRIM AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI ÖZÜRLÜ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BAKIM HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANI E-mail: hulusi.yildirim@aile.gov.tr