SHÇEK RİZE YETİŞTİRME YURDU NİSAN-2003 GENÇLİK VE DEĞİŞİM SHÇEK RİZE YETİŞTİRME YURDU NİSAN-2003

ARTIK DEĞİŞMELİYİZ... İnsan kendisini değiştirebilir mi? Alışkanlıklarından vazgeçip yeni alışkanlık ve tavırlar geliştirebilir mi? Niçin bir çok defa karar vermemize rağmen, bir türlü arzu ettiğimiz değişiklikleri gerçekleştiremiyoruz?

EĞER Değişimin gerekli olduğuna inanır ve değiştirmek isterse, Bu değişimin nasıl olacağı konusunda bir yol gösterenle işbirliği yaparsa, Yeni öğrendiğini bıkmadan usanmadan defalarca tekrarlarsa İNSAN DEĞİŞEBİLİR

Düşündüklerimiz gerçek olur. Kendimiz hakkında düşündüklerimiz daha sonra gerçeğe dönüşüyor. İçinde bulunduğumuz olaylara biz sebep oluyoruz, sonra da bunlardan duyduğumuz sıkıntı, üzüntü ve düş kırıklığı için bir başkasını suçluyoruz. Aklımızla düşünce oluşturan yalnızca biz olduğumuza göre; düşüncelerimizle barış, uyum, denge oluşturabilirsek yaşantımız da huzurlu olur.

İnançlarımız ayna gibidir Eğer “Hayat yalnızlıktır ve kimsenin beni seveceğine inanmıyorum”u seçiyorsam, hayatımda da bunu bulacağım. Ama, bu inancı kafamdan atmak ister de , “Sevgi her yerde. Ben seven ve sevilen bir kişiyim” gibi olumlu bir düşünceyi benimser ve bunu kendime sürekli tekrarlarsam, bu da benim yeni gerçeğim olacaktır.

Olumsuz düşünmeyi öğrendik Kendimiz ve yaşamımız hakkında ne düşünmemiz gerektiğini çevremizdeki yetişkinlerin tepkilerinden öğrendik. Eğer mutsuz, korku, suçluluk yada öfke dolu insanların içinde yetişmişseniz olumsuz düşüncelerin yoğun olduğu bir hayatınız var demektir.

Yetişkinleri model alıyoruz Kendimizi sevmeyi ve desteklemeyi de aynı şekilde yapıyoruz. “Hiçbir şeyi doğru düzgün yapamıyorsun.” “Hep senin hatan.” bunları ne sıklıkla kendinize söylüyorsunuz? “Harikasın.” “Seni seviyorum.” Ya bunları ne kadar sık söylüyorsunuz?

Olumsuz düşünceler geçmişte kaldı... Hayatınızın bu anına kadar yaşadığınız tüm deneyimler, geçmişinize dayanan düşünce ve inançlarınızın ürünüdür. Ama bunlar yaşandı ve bitti. Şimdi önemli olan, bu andan itibaren neyi düşünmeyi, neye inanmayı ve neyi söylemeyi seçtiğiniz.

Seçiminizi iyi yapın... Seçiminiz geleceğinizi oluşturacak. Şu anda ne düşündüğünüze dikkat edin. Olumlu mu, olumsuz mu? Bu düşüncenizin yarınınızı biçimlendirmesini istiyor musunuz? Dikkat edin ve farkında olun.

Duygularımızı düşüncelerimiz oluşturur... “Ben kötü bir insanım” diye bir düşünceniz varsa, bu düşünceniz bir duygu oluşturur ve siz de bu duyguya kendinizi kaptırırsınız. Oysa böyle bir düşünceniz olmasaydı, böyle bir duygunuz da olmayacaktı.

Önce düşünceler değişmeli... Düşünceler ise değiştirilebilir. Düşüncenizi değiştirin, duygularınız da ortadan kaybolacaktır. Sorunumuz ne olursa olsun, yaşadıklarımız, iç dünyamızın dışarıya yansıyan sonuçlarıdır.

Olumsuz iki duygu... İnsanların çoğu az yada çok kendinden nefret ve suçluluk duygularıyla boğuşuyor. Bu iki olumsuz duygu ne kadar fazlaysa, hayatımız da o kadar mutsuz oluyor. Bu iki duygu azaldıkça da yaşamımız her boyutuyla daha iyiye doğru gidiyor.

Yanlış inançlar... Hemen herkesin çekirdek inancı: “Yeterince iyi değilim” yada “Layık değilim” inancıdır. Bunları söyleyenlerden misiniz? Yeterli olmadığınızı düşünüyor yada hissediyor musunuz? Ama kime göre? Kimin standartlarına göre? Eğer bu inancınız güçlüyse, o zaman nasıl sevgi dolu, mutlu başarılı, sağlıklı bir hayat oluşturabilirsiniz?

KIRGINLIK-YARGILAMA SUÇLULUK-KORKU Bu dört duygu hem bedenimiz, hem de yaşamımızdaki temel sorunların kaynağı oluyor Bu duygular, yaşam deneyimlerimizin sorumluluğunu almak yerine, başkalarını suçlamaktan kaynaklanıyor. İçimizdeki bazı düşünceler, bu tür davranışları gösteren kişileri yanımıza çeker. “Herkes beni sömürüyor” diye düşünüyorsak, bizi sömürmek isteyenleri yanımıza çekmiş oluruz. Bu tür düşüncelerimizi değiştirdiğimiz zaman, o tür kişiler de başka kapıya gideceklerdir.

Coşkunuzu arttırın... Başarmak çalışmaya, çalışmak emeğe, emek dayanma gücüne ihtiyaç duyar. Tüm dayanma gücümüz ruhumuza yüklenmiş enerjidir. Bu enerjinin ne kadar artmasını sağlarsanız o kadar dayanacaksınız. Enerji coşkudur ve coşku çevresindeki her şeyi mıknatıs gibi kendine çeker.

Bizi sınırlayan şartlar mı? Şu anda acı çekiyor olabilirsiniz. Öfkenizi şiddetlendiren, sinirlerinizi geren olayların altında eziliyor olabilirsiniz. Terk edilmiş, yalnızlığın içinde bunalmış olabilirsiniz. Hangi şartlar altında olursanız olun harika bir dünya üretebilirisiniz.

Farkı oluşturan yorumlarımızdır Sandığınız gibi herkes aynı olaylar karşısında aynı duygu ve düşünceyi yaşamaz. Yani yaşadığımız dünyayı farklılaştıran, cennete ve cehenneme çeviren biziz. Duyduğumuz acılar ve aldığımız zevkler sadece bizim onlara verdiğimiz anlamdan kaynaklanır.

Olayları yorumlama şeklimiz: Karşılaştığımız olayı yorumlama şeklimiz duygusal durumumuzu belirliyor. Duygusal durumumuz ise davranışlarımızı belirliyor. Davranışlarımız ise ürettiğimiz sonuçları belirliyor.

Kötü yorum kötü sonuç ilişkisi Gömleğimizin en üstündeki düğmesini bir alt deliğe iliklediğimizde nasıl ki diğer tüm düğmeler de yanlış deliğe ilikleniyorsa; yararsız yorum şekli de yararsız duygular, yararsız duygular ise yararsız davranışlar üretir. Olayları bizleri güçlendirecek, eyleme sevk edecek şekilde yorumlamak kendi elimizdedir.

Bir balık nasıl tembelliğe düşürüldü? Köpek balıkları üzerinde bir deney yapıldı. Araştırmanın amacı bir köpek balığının kararlılık düzeyi ve yaşadığı olayları nasıl anlamlandırdığı ile ilgili bilgi toplamaktı. Deney şöyle yapılmıştır.

Bir balık nasıl tembelliğe düşürüldü? Köpek balıkları üzerinde bir deney yapıldı. Araştırmanın amacı bir köpek balığının kararlılık düzeyi ve yaşadığı olayları nasıl anlamlandırdığı ile ilgili bilgi toplamaktı. Deney şöyle yapılmıştır.

Bir balık hikayesi... Bir köpek balığı uzun süre aç bırakılır. Sonra bir akvaryuma yerleştirilir. Akvaryum cam bölme ile ikiye ayrılmıştır. Cam bölmenin diğer kısmında köpek balığının yiyebileceği ebatlarda başka bir balık bulunmaktadır. Uzun süre aç kalmış köpek balığı hemen o balığa saldırır.

Denemeler sürüyor... Ancak fark edemediği cam bölmeye çarparak şaşırır. Tekrar döner bir daha saldırır, gene cama çarpar. Kahramanımız çok açtır ve tanımlayamadığı bir “dış engelleyici” tarafından hedefine ulaştırılmamaktadır. Şaşkın ve öfkeli durumdadır. Tekrar dener, tekrar cama çarpar.

Engellenmişlik hissi Bir yanda katlanılmaz düzeye ulaşan açlığı, bir yanda yaşadığı “engellenmişlik hissi” vardır. Köpek balığı açlığın etkisiyle motive olup saldırmakta ancak engele çarpınca “demotive” olmaktadır.

Ve sürpriz... Engellenmişlik hissi, öfke, açlık, hayal kırıklığı , umutsuzluk ve depresyon duyguları içinde yaşayan köpek balığımız 2 gün sonra artık küçük balığı yemek için hiçbir teşebbüste bulunmamaya başlar. Onun artık hiç hareket etmediğini gören bilim adamları ona bir sürpriz yaparlar.

Yanlış şartlanmanın sonucu... Aradaki cam bölmeyi kaldırırlar! Şaşırma sırası bilim adamlarındadır. Çünkü köpek balığı “o balığı yiyemem” inancı geliştirdiği için, hiçbir teşebbüste bulunmamaktadır. Bilim adamları bunun üzerine küçük balığı kovalayarak büyük balığın sahasına getirirler.

Ve köpekbalığı ölür... Onun arkasından, sağında solunda, ağzının yanında dolaştırırlar. Ancak köpek balığı yine de o balığı yemez. Trajikomik bir şekilde, açlıktan ölür ama yine de yemez! Peki neden o balığı yememiştir? Aç ama gururlu bir köpek balığı olduğundan mı?

Öğrenilmiş çaresizlik Bu deneyden sonra köpek balığının davranışlarına yön veren unsura “öğrenilmiş çaresizlik” denmiştir. Tembellik ve acziyet hali öğrenilen bir davranış şeklidir. Bu kavramdan hareketle “gariban” olmanın öğrenilebilir bir tavır olduğunu söyleyebiliriz. O halde, Müslümcü doğulmaz Müslümcü olunur

İnançlar davranışları etkiler... Bu deney inançların davranışlar üzerinde ne kadar güçlü etkiye sahip olduğunu göstermiştir. “Ne yaparsam yapayım o balığı yiyemeyeceğim” inancı, köpekbalığını eylemsizlik/atalet durumuna sürüklemiştir.

Köpekbalığının hatası Köpekbalığının en büyük hatası, koşullar değiştiği halde inançlarının aynı kalması, değişmemesidir. Başlangıçta ne yaparsa yapsın o balığı yiyemeyecek durumdaydı. Ancak zamanla o balığı yiyebilecek duruma geldiğinde hâlâ eski inançlarıyla hareket etti ve yanıldı.

Doğru bir şekilde beklemeyi öğrenin! Köpekbalığı arada cam engeli varken istediği kadar atak, zeki, plânlı, “profesyonel” yada cesur olsun, fark etmeksizin o balığı yiyemeyecekti. Yapması gereken sabretmek, ama atalete düşmemekti. Deneme cesaretini yitirmemeliydi. Sabır yanlış anlaşılırsa atalete düşüren ancak doğru anlaşıldığında da harikalar üreten bir kavramdır.

Tembellik üreten inanç ve düşünceler: Değişmezlik inancı: “Böyle gelmiş böyle gider” Etkisizlik inancı: “Sen kim oluyorsun ki yada ben kim oluyorum ki” Gereksizlik inancı: “Yapsam da ne değişecek ki” Erteleme inancı: “Daha sonra yapabilirim”

Tembellik üreten inanç ve düşünceler: Yararsızlık inancı: “Bunu yapmanın bana/memlekete hiçbir faydası yok” Anlamsızlık inancı: “Bunu yapmamı istemek çok saçma, aptalca” Kontrolsüzlük inancı: “Bunu yapabilmek benim elimde değil” Yetersizlik inancı: “Ben bunu yapmak için henüz yeterli değilim”

Tembellik üreten inanç ve düşünceler: Mükemmeliyetçilik inancı: “En iyisini yapıncaya kadar hiçbir şey yapmamalıyım” Başaramam inancı: “Ben bunu başaramaz ve hayal kırıklığı yaşarım”

Hareket üreten inanç ve düşünceler: Etki inancı: “Yaptıklarımla küçük de olsa bir şeyleri olumlu yönde etkileyebilirim” Katkı ve kazanç inancı: “Bunu yapmış olmakla hem diğer insanların hayatlarına katkıda bulunacağım, hem de kendim için maddi manevi kazançlar sağlayacağım”

Hareket üreten inanç ve düşünceler: Kontrol inancı: “Bu işi yapmak/başarmak daha çok kendi kontrolümde. Yada kendi kontrolüme almanın bir yolunu bulabilirim” İç potansiyel ve yeterlilik inancı: “Bu işleri yapmak için asgari yeterliliklere/yeteneklere sahibim. Yetersiz olduğum noktalarda da kendimi geliştirerek, öğrenerek yeterlilik kazanabilirim”

Hareket üreten inanç ve düşünceler: Gerekirlik inancı: “Bunu benim yada birisinin yapması gerekiyor/yada istediklerimi almam için bunları yapmam gerekiyor. İstediklerimden vazgeçmediğime göre bunları yapmanın kolay ve eğlenceli bir yolunu bulmalıyım.” Başarabilirim inancı: “Benim yapanlardan eksik bir yanım yok. Ben de hedef koyup, nasıl yapıldığını öğrenip, sonra da eyleme geçersem başarabilirim. Onlar yaptı oldu, ben de olabilirim.”

Hareket üreten inanç ve düşünceler: Önemlilik inancı:”Bu benim için olmasa bile başkaları için çok önemli bir iş. Başkaları için önemli olması benim de önem vermemi gerektirir. İstediğim gibi bir hayat kurmak yada aldığım hizmetlerin karşılığını vermek adına olması fark etmeksizin bunu yapmam gerekiyor. Anlamsız taraflarını düşünerek değiştirebilirim.”