Türkiye’deki Kamu İnternet Siteleri Ne Kadar Vatandaş Odaklı? Prof.Dr. Kürşat Çağıltay, kursat@metu.edu.tr Suna Durmuş, e138215@metu.edu.tr Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Bulut İş Sürekliliği Bilişim Projeleri Üstyapı Sanallaştırma Karar Destek Mobil Geniş Bant ......

E-devlet, Kimin için?

2002-2011 Yılları Arasında Bilişim Teknolojilerine Yapılan Yatırım Kaynak: Devlet Planlama Teşkilatı, 2011: Sayfa 74

Kamu İnternet siteleri, vatandaşlar için Erişilebilir Kullanılabilir Etkin Verimli ve Memnuniyet Verici olmalıdır.

Neden e-Devlet İçin Kullanılabilirlik? TÜBİTAK Vizyon 2023 raporu Vatandaşlar bilgisayarlara değil, bilgisayarlar onlara ayak uydurmalı Sıradan vatandaşa ayak uyduracak e-Devlet hizmetleri gerekli

Çalışmanın Amacı e-devlet hizmetinin sunulduğu kamu kurumu web sitelerini geniş bir kapsamda değerlendirmek bu sitelerin kullanıcı odaklı tasarımı ile ilgili problemlerini belirlemek

Kamu web sitesi değerlendirme aracı kullanılarak 33 kamu kurumu web sitesi 21 Kasım 2011 tarihi itibariyle değerlendirilmiştir Enformatik Enstitüsü tez çalışması

Değerlendirme Kriterleri Erişilebilirlik Donanım ve Yazılım Kullanımın iyileştirilmesi Ana Sayfa Sayfa Yapısı Gezinim Yazı Görünümü Kaydırma Çubuğu ve Sayfa İçi Gezinim Sayfa İçi Başlıklar ve Web Sitesi Başlıkları

Değerlendirme Kriterleri Bağlantılar Veri Girişi–Ekran Tabanlı Kontroller Resim ve Çoklu Ortam Elemanları Arama İletişim Üst Veri Web Sitesi İçerik Arşivleme Kişisel Bilgilerin Gizliliği ve Güvenliği Web Sitesi Yayımlanması

Değerlendirilen Kurumlar Seçim: Sayıştay Başkanlığı’nın 2006 yılında yaptığı bir çalışmadaki kurumlar E-devlet Kapısı web sitesinde bulunan "Sık Kullanılan E-Hizmetler" ve "Ana Kurumlar" başlığı altında listelenen kamu kurumu web siteleri

Değerlendirilen Kurumlar: 1-10 E-Devlet Kapısı Adalet Bakanlığı Başbakanlık Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Cumhurbaşkanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Devlet Personel Başkanlığı

Değerlendirilen Kurumlar: 11-20 Dışişleri Bakanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı Ekonomi Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Gelir İdaresi Başkanlığı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı İçişleri Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı

Değerlendirilen Kurumlar: 21-33 Kültür ve Turizm Bakanlığı Maliye Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Milli Savunma Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Sosyal Güvenlik Kurumu Tapu ve Kadastro Genel Md. TBMM Türkiye İstatistik Kurumu Ulaştırma Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

Görüşme 8 kurum ile yüzyüze görüşme/anket

Genel Değerlendirme Sonuçları

Kurum Bazında- e-devlet kapısı

Sonuçlar web sitelerinin performansları %61.2 ile %88.8 arasında değişmektedir Performansı %80’in üzerinde bulunan 1 web sitesi Performansı %75 ile %80 arasında bulunan 12 web sitesi Performansı %70 ile %75 arasında bulunan dokuz web sitesi Performansı %60 ile %70 arasında bulunan 11 web sitesi

%80’in üzeri E-Devlet Kapısı

%75 ile %80 Başbakanlık, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Dışişleri Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Cumhurbaşkanlığı ve Adalet Bakanlığı'

%70 ile %75 Gelir İdaresi Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu, Sağlık Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı

%60 ile %70 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, TBMM, , Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Milli Savunma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı

Genel Bulgular Değerlendirilen 33 e-devlet sitesinin yarısında içerik organizasyonu problemli İnternet sitelerinde vatandaşların faydalanacağı hizmetler kolay ulaşabilir yerlerde değil Vatandaşlar, ihtiyaç duydukları uygulamaları e-devlet sitelerinde ararken zaman kaybetmekte ya da bu siteleri kullanmaktan kaçınmakta

Genel Bulgular Değerlendirilen internet sitelerinin yaklaşık yüzde 30'unda arama fonksiyonu bulunmuyor, kalan internet sitelerinin birçoğunda ise arama fonksiyonu etkin bir şekilde çalışmıyor

Genel Bulgular Kamu sitelerinin en zayıf olduğu nokta ''engellilerin kullanımına uygun tasarlanmamış olması'' Hemen hemen tüm e-devlet siteleri görme engelliler dikkate alınmadan tasarlanmış

Genel Bulgular Kamu internet siteleri hazırlanırken vatandaşların bu sitelerden ne beklediği araştırılmamakta ve siteler vatandaşların ihtiyaçlarına yönelik hazırlanmamaktadır. Genelde, ilgili kamu kurumu yöneticilerinin tanıtımının ön plana çıkmakta, internet sitelerinin tasarımı vatandaş odaklı değil kurum yöneticisi odaklı yapılmaktadır. Kamu internet sitelerinin kurum yöneticisinin etkinliklerini duyuran yapıdan çıkartılıp kurumun vatandaşa sunduğu hizmetleri öne çıkartan yapıya getirilmesi gerekir.

Ne Yapmalı? e-Devlet projeleri tüm vatandaşlar için tasarlandığından kullanılabilirlik tamamen insana yatırımdır. Vatandaşlara etkin ve verimli sistemler sunulabilmesi için e-devlet projelerinde kullanılabilirlik ve erişilebilirlik konuları ayrı bir çalışma paketi olarak görülmelidir. Tasarımcılar/geliştiriciler “İnsan-Bİlgisayar Etkileşimi” konusunda eğitilmelidir Yazılım yaşam döngüsünün tümünü kapsamalıdır Proje grupları içinde “kullanılabilirlik uzmanlarına” yer verilmelidir Kullanılabilirlik testleri için uzman desteği alınmalıdır Kamu İnternet Siteleri Kılavuzundan yararlanılmalıdır Bu konuda Yapılması gereken bazı önemli işler:

Türkçe Raporun ve tezin tümüne ulaşmak için ODTÜ İnsan Bilgisayar Etkileşimi Araştırma Grubu http://hci.metu.edu.tr/

Herkes Tarafından Kolay Kullanılabilir Bilişim Sistemlerine Ulaşabilmek Dileği ile Teşekkürler Prof.Dr. Kürşat Çağıltay, kursat@metu.edu.tr Suna Durmuş, e138215@metu.edu.tr Orta Doğu Teknik Üniversitesi