Akupunktura Bağlı Yan Etkiler ve Komplikasyonlar H. Volkan ACAR Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği
Yan Etkiler ve Komplikasyonlar Kanama/hematom İnflamasyon Ağrı Semptomlarda şiddetlenme Parestezi, sinir hasarı Yorgunluk, bitkinlik Tinnitus İğne unutma Uzamış De Qi hissi Konsantrasyon bozukluğu Konvülsiyon Pnömotoraks Vejetatif semptomlar Vertigo, bulantı-kusma, terleme, taşikardi, palpitasyon, senkop
Yan Etkiler ve Komplikasyonlar Norveç 0.21/yıl Avustralya 1/8-9 ay Ya da 1/633 seans Japonya 2 ölüm/12 yıl İngiltere Belirgin AE % 0.14 Minör AE % 0.67 Ciddi AE %0 Minör AE %0.13 Almanya 11.4/100 seans 7.1/100 hasta Ciddi AE (2.4/10.000 hasta) Minör AE (754/10.000 hasta) 7.9/100 hasta Ciddi AE 1/35.000 hasta 1/3.850.000 seans 8.6/100 hasta Tedavi gerektiren 2.2/100 hasta
Tanımlar Advers etki Ciddi advers etki Bir beşeri tıbbi ürünün hastalıktan korunma, bir hastalığın teşhis veya tedavisi veya bir fizyolojik fonksiyonun iyileştirilmesi, düzeltilmesi veya değiştirilmesi amacıyla kabul edilen normal dozlarda kullanımında ortaya çıkan zararlı ve amaçlanmamış bir etkiyi ifade eder Ciddi advers etki Ölüme, hayati tehlikeye, hastaneye yatmaya veya hastanede kalma süresinin uzamasına, kalıcı veya belirgin sakatlığa veya iş göremezliğe, konjenital anomaliye veya doğumsal bir kusura neden olan advers etkiyi ifade eder
Periferik sinir hasarı Kanama ve iğne ağrısı YOK 30 yıl 115 yayın, 479 AE 14 ölüm En sık AE Pnömotoraks Bayılma SAK En ciddi AE Kardiyovasküler injuriler Rekürren serebral kanama Serebral Spinal epidural hematom, SAK Torakal Pnömotoraks, şilotoraks Abdominal Safra kesesi, mide, barsak perf. Boyun Sinir hasarı, karotiste psödoanevrizma, tiroidde kanama Gözler Orbital kanama, travmatik katarakt, okulomotor sinir hasarı Periferik sinir hasarı Kanama ve iğne ağrısı YOK 50-100 milyon seans/yıl
Akupunktur Komplikasyonları Enfeksiyöz Travmatik Diğer
Akupunktur Komplikasyonları Enfeksiyöz HBV, HCV, HIV Cilt ve yumuşak doku enf.
HBV İngiltere Almanya İsrail 126 olgu 36 olgu, yetersiz sterilizasyon Rampes H. Complications of acupuncture. Acup Med 1995, 13, 26 36 olgu, yetersiz sterilizasyon Boxall EH. Acupuncture hepatitis in the West Midlands. J Med Virol 1978, 2, 377 Almanya 23 olgu, yetersiz sterilizasyon Kobler E. Hepatitis following acupuncture. Schweiz Med Wochenschr 1979, 109, 1828 Schmid E. Inoculation hepatitis caused by acupuncture. Clinical cases studied over a 9-year period. Fortschr Med 1984, 102, 862 İsrail 35 olgu, yetersiz sterilizasyon Slater PE. An acupuncture-associated outbreak of hepatitis B in Jerusalem. Eur J Epidemiol 1988, 4, 322
HBV ABD İngiltere 35 olgu, Akupunkturist HB IgM (+) Kent GP. A large outbreak of acupuncture-associated hepatitis B. Am J Epidemiol 1988, 127, 591 6 olgu, benzalkonyumla sterilizasyon Stryker WS. Outbreak of hepatitis B associated with acupuncture. J Fam Pract 1986, 155 İngiltere 5 olgu, Akupunkturist kaynaklı ? 5 olgu Walsh B. Outbreak of hepatitis B in acupuncture clinic. Commun Dis & Pub Health 1999, 22, 137 36 olgu, otohemoterapi (akup. noktalarına) İğneler steril ve tek kullanımlık ama, kanı dilüe etmek için SF çekilen şişe ortak CDCS. Outbreak of hepatitis B associated with autohaemotherapy: update. Commun Dis Rep CDC Wkly 1998, 8, 113
HCV Türkiye İnsidans düşük En sık cerrahi öyküsü ve kan transfüzyonu, Akupunktur %0.6 Karaca C. Risk factors for the transmission of hepatitis C virus infection in the Turkish population. Dig Dis Sci 2006, 51, 365 Japonya Akupunktur, HCV enf. için bağımsız risk faktörü Endemik HCV bölgesinde yaşayanlar (%32) vs. düşük prevalans bölgesi (%2.3) Kiyosawa K. Transmission of hepatitis C in an isolated area in Japan: community-acquired infection. The South Kiso Hepatitis Study Group. Gastroenterology 1994, 106, 1596. 149 kan bağışçısı %33 kan transfüzyonu %20 akupunktur Shimoyama R. The epidemiology and infection route of asymptomatic HCV carriers detected through blood donations. Gastroenterol Jpn 1993, 28,1
HIV Acute HIV infection after acupuncture treatments Vittecoq D. N Engl J Med, 1989, 320, 250 HIV infection after Chinese traditional acupuncture treatment Wiwanitkit V. Complement Ther Med 2003, 11,272
AB (Klar.)
M. chelonae AB (6 ay Klar. + Mino.)
AB (3 ay Klar. + Cipro.) + Cerrahi drenaj
40 olgu AB (3 ay Klar. + Amik.)
AB (6 ay Doksi. + Cipro.)
Birkaç hastada nodüler lezyonlar ve apseler Yerel klinikte AB + drenaj Düzelme olmayınca Üniversite Enf. Hst. Kliniği M. abscessus Son 6 aydaki hastalara tarama Klinikte heryerden, çalışanların el ve burunlarından örnek
40 hastada cilt lezyonları ya da apse Tedavi Akup. sonrası sıcak paketi ve US Sıcak paketler havluya sarılıyor, US için jel Klinik kontrolünden önce havlular ve örtüler değiştiriliyor, salgın duruyor Klinik materyalinde üreme yok M. abscessus (lezyonlarda) Ort. inkübasyon 2-5 hf Şikayet Lezyon çevresinde yanma hissi, bazen de kaşıntı, ateş-titreme yok
AB (3-6 ay Klar. + Amik.)
1 hasta, akupunktur giriş yerlerinde multipl cilt apsesi 2 gün sonra 2 hasta daha benzer lezyonlar Aynı akupunktur kliniği Akupunkturistle görüşme 42 hasta daha var Enf. Kontrol Komitesi İlk 3 hastadan 1’inde M. abscessus
Klinikte 4 kişi (1’i Doğu tıbbı doktoru) 8 yatak, EA, moksa, kupa, «hot pack» İğne yerleri %75 alkolle dezenfeksiyon Gün sonunda EA cihaz elektrotları %1 glutaraldehit içinde bekletiliyor, ertesi gün atılıyor Ama çeşme suyuyla hazırlanan dilüe glutaraldehit aylar önce hazırlanıp sonradan kullanılıyor Klinike heryerden, çalışanların el ve burunlarından örnek Dilüe edilmemiş (%2) ve dilüe edilmiş (%1) glutaraldehit de toplanıyor Son 6 ayda klinikte tedavi alan hastalar
109/1002 hastada cilt lezyonları (M. abscessus) Ortalama inkübasyon 4-5 hafta M. abscessus (tek suş) Lezyonlarda, dilüe glutaraldehit sol.da, elektrotlarda, yataklarda, dilüe edilen kapta Enfeksiyon Seans sayısı İşlem öncesi etanolle dezenfeksiyon Kaynak DİLÜE GLUTARALDEHİT SOLÜSYONU Elektrotlar Çeşme suyunda izole olmadı ama su kaplarında var (musluk?)
AB (Klar. + Amik.)
Hızlı Üreyen Mikobakteriler Toprakta, tozda ve suda sıktır Solunum yolu enf., lenfadenit, lokalize kutanöz enf.lar ve dissemine sistemik enf. Halk sağlığı açısından önemli Klora, organik civa bileşiklerine ve glutaraldehite dirençli Dezenfektanların uygunsuz kullanımı neden olabilir Hızlı Üreyen Mikobakteriler için ETANOL 1 dk bekleme
AB + Drenaj
Septik artrit, Staf. aureus AB + debridman
64 yaş, K Dispeptik epigastrik ağrı BK B. fragilis ve E. coli Drenaj + AB
10 gündür sağ belde ağrılı şişlik ve ateş Kore 56 yaş, E DM 10 gündür sağ belde ağrılı şişlik ve ateş 20 gün önce 10 gün süreyle akup. ted. FM İnflamasyon ve hassasiyet Ateş, taşikardi, BK
BT – 10 cm apse Tedavi – Cerrahi drenaj Kültür AB – K BT – 10 cm apse Tedavi – Cerrahi drenaj Kültür AB – K. pneumoniae Komplikasyonsuz düzelme
Staf. aureus Perkütan drenaj + AB
Spinal enfeksiyon Servikal spinal epidural apse (S. aureus?) Yazawa S. 1998, Int Med Disk prolapsusunu taklit eden spinal enfeksiyon (Staf. aureus) Hadden WA. 1982, J Bone Joint Surg
64 yaş, E Şiddetli bel ağrısı Anamnez – 20 yıl bel ağrısı MR – Spinal stenoz 1.gün – MR N, Klinik N, BK , CRP 2.gün – Ateş 3.gün – Septik şok, YB, MV 5.gün – Kanda E. Coli (kolonda mikroperf.?) 9.gün – Weaning, bilinç açık, parapleji BT – Bilat. psoas apsesi MR – Enf. spondilit, epidural apse Enf. kontrolü sonrası FTR Paraplejik taburcu
İğneler ısıtılmış ve silinmiş
Kulak akupunkturu Eksternal otit Perikondrit Kondrit Oriküler selülit Jones 1985 Perikondrit Jones 1985, Baltimore 1976, Trautermann 1981 Kondrit Allison 1975, Jayasuriya 1981 Oriküler selülit Sepsis Lovejoy 1970 En sık Staf. Kulakta perikondrium enf. için iyi bir bariyerdir İğne perikondriumu penetre ettiği için, mo.lar subperikondrial tabakaya inoküle olabilirler Kronik yabancı cisim mevcudiyeti direnci bozar Yinelenen iğnelemeler, travmatik irritasyon ve subperikondrial inokülasyon
Endokardit Subakut bakteriyel endokardit sonrası sepsis Kalp kapak hastası, Kulak akupunkturu sonrası Lee RJ. Int J Cardiol 1985, 7, 62 Bakteriyel endokardit Jefferys DB. Brit Med J 1983, 287, 326 Kalp kapak protezinde endokardit Protezli hastalarda akup. öncesi proflaktik AB Nambiar P. J Heart Valve Dis, 2001, 10, 689 Endokardit Kalp kapak protezlisi Kulağa kalıcı iğne ve multipl bölgede «vitamin» enj. Propionibacterium acnes Scheel O. JAMA 1992, 267, 56
İğne giriş yerlerinde papüller 4 yıl önce akupunktur, 3 hf sonra papüller İğneler silikonla kaplı
Etyoloji CS, UV-A + Psöralen Cilt travmasına karşı immün yanıt gelişimi Ya da subklinik viral enf. CS, UV-A + Psöralen
Enfeksiyöz 1970-80’ler Etken Prognoz HBV salgını HCV, HIV Enf.ların çoğu pyojenik bakterilerin neden olduğu sporadik vakalar >50 vaka Vakaların çoğunda, pyojenik bakteriler yetersiz dezenfeksiyon sonucu hastanın cilt florasından ya da çevreden taşınmış Çoğu (%70) yumuşak doku ya da cilt enf. Apse ya da septik artrit Enfektif endokardit, menenjit, endoftalmit, servikal spondilit, retroperitoneal apse, intraabdominal apse, torasik ampiyem Etken En sık (diğer yumuşak doku-cilt enf.ları gibi) S. Aureus (>%50) Prognoz Çoğunda iyileşme %5-10 exitus %10 ciddi komplikasyon Eklem harabiyeti, parapleji, nekrotizan fasiitis, MOF HBV salgını >300 hasta Çoğunda kaynak enfekte hasta HCV, HIV
Enfeksiyöz 2000’ler Hızlı Üreyen Mikobakteriler Kontamine materyalle çevreden hastaya taşınma Alkollü pamuk, havlu, sıcak-soğuk paketi, sıvı kapları, EA kabloları Tüm enf.lar noktalara lokalize, disseminasyon yok İnkübasyon periyodu uzun
Akupunktur Komplikasyonları Travmatik Pnömotoraks Kardiyak tamponad Medulla spinalis ya da periferik sinir hasarı SAK
Pnömotoraks Pneumothorax associated with acupuncture Stack BHR. Br Med J 1975, 1, 96 Pneumothorax after acupuncture Ritter HG. BMJ 1978, 2, 602 Pneumothorax as a complication of acupuncture in the treatment of bronchial asthma. Bodner G. Ann Allergy 1983, 51, 401 Bilateral tension pneumothoraces after acupuncture Wright RS. West J Med 1991, 154, 102 Case reports of two patients with pneumothorax following acupuncture Vilke GM. J Emerg Med 1997, 15, 155 Pneumothorax following acupuncture is a generally recognized complication seen by many emergency physicians Kelsey JH. J Emerg Med 1998, 16, 224 Bilateral pneumothorax in a young woman after acupuncture Ramnarain D. Ned Tijdschr Geneeskd 2002, 146, 172 An autopsy case of bilateral tension pneumothorax after acupuncture Iwadate K. Leg Med 2003, 5, 170
Pnömotoraks Bilateral pneumothorax after acupuncture Kao CL. J Emerg Med 2002, 22, 101 Bilateral pneumothorax and tamponade after acupuncture Cantan R. Presse Med 2003, 32, 311 Case report of tension pneumothorax related to acupuncture Peuker E. Acupunct Med 2004, 22, 40 Iatrogenic bilateral pneumothorax arising from acupuncture: a case report Lee WM. J Orthoped Surg 2005, 13, 300 Pneumothorax secondary to acupuncture therapy Chauffe RJ. Southern Med J 2006, 99, 1297 Bilateral pneumothoraces as a complication of acupuncture Su JW. Singapore Med J 2007, 48, e32 A fatal case of iatrogenic bilateral pneumothorax after acupuncture Lam CW. Hong Kong J Emerg Med 2009, 16, 262
Pnömotoraks nedenleri Japonya Pnömotoraks nedenleri Pulmoner TBC (%54) Akupunktur (%9) Travmatik (%7.5)
Pnömotoraks Spontan Travmatik Akupunktur nedenli İatrojenik Noniatrojenik Akupunktur nedenli <1/10.000 Literatürde 100 Çoğu tek taraflı 4 fatal
Pnömotoraks İngiltere Japonya Çekoslovakya Almanya 0/66.000 seans
Pnömotoraks Klinik Muayene, radyoloji Göğüs drenajı Akupunktur Dispne, takipne, göğüs ağrısı, kuru öksürük, siyanoz, terleme, solunum seslerinde azalma Muayene, radyoloji Göğüs drenajı Akupunktur Semptomlar genelde hemen başlamaz
4. İKA ya da başka noktalar Neden 17 yayın, 26 olgu 14’ü exitus Çin (15), Avusturya, Kanada, Fransa, Hindistan, Japonya, Kore, Norveç, ABD 4. İKA ya da başka noktalar Neden Doğrudan kalbe Gömülü iğne Sternal noktalar Başlangıç Hemen ya da geç Belirtiler Terleme, dispne, göğüste sıkışma hissi, taşikardi, lokalize ya da epigastrik ağrı, şok, bilinç kaybı Bulgular Juguler venöz dolgunluk, hipotansiyon, siyanoz, kardiyomegali, EKG dğşk.
Sternal foramen (%8)
25 yaş, E Sağ flank ağrı Yatak istirahati ile 1 haftada düzelme
61 yaş, K Uylukta ağrı, ekimoz, şişlik 4 aydır sol uylukta, büyüyen pulsatil kitle Uyluktan ayağa yayılan keskin ağrı 6 ay önce dizde OA için akupunktur FM – Sol uyluk medialinde 10x10 cm pulsatil kitle Distal nabızlar N, hafif anemi MR – Sol a. poplitea boyunca heterojen kitle
Bakteriyel menenjit ve lomber epidural hematom Chen CY Bakteriyel menenjit ve lomber epidural hematom Chen CY. Kaohsiung J Med Sci 1997, 13, 328 Tayvan 48 yaş, K Bel ağrısı Lomber akup.dan sonraki 1 hf içinde meningeal irritasyon belirtileri BOS Bakteriyel menenjit MR L1 - L2’de epidural subakut hematom Tedavi AB ile menenjit düzeldi, hematom 3 hf sonraki MR’da spontan yok oldu
Enseden yayılan ani bilateral başağrısı, 1 saat içinde düzelme Japonya 32 yaş, K Enseden yayılan ani bilateral başağrısı, 1 saat içinde düzelme Ertesi gün başağrısı + kusma Muayene FM – N BT – N LP – Hemorajik BOS (İKK) Serebral anjiografi – N MR – Kaudal serebellumda HIS (SAK) Anamnez Başağrısından 1 gün önce akupunktur Du 16 (foramen magnum), 3 cm
Travmatik Spinal epidural hematoma with subarachnoid hemorrhage caused by acupuncture Keane JR. 1993, AJNR Acute intracranial hemorrhage in the brain caused by acupuncture Du 16 Choo DCA. 2000, Headache Lumbar epidural hematoma due to lumbar acupunctures Laminektomi Eftekhar B. 2005, Neurol India
Sinir hasarı Median sinir nöropatisi Düşük ayak (N. peroneus communis) İğnelemeye bağlı Lee CH. 2008, Arch Phys Med Rehabil İğne kırılmasına bağlı yabancı cisim Southworth SR. 1990, J Hand Surg Düşük ayak (N. peroneus communis) Sobel E. 1997, J Am Pod Med Assoc Sato M. 2003, J Bone Joint Surrg Am Posterior interosseöz sinir palsisi Sreedharan S. 2012, J Hnd Surg Eur Vol
Sinir hasarı C1 - C2 arasında, kırılmış iğne parçası Kondo A. Injury to the spinal cord produced by acupuncture needle. Surg Neurol 1979, 11, 155 Transvers myelopati İlhan A. Transverse myelopathy after acupuncture therapy. Acupunct & Electrother Res 1995, 20, 191 Sato M. A case of transverse myelopathy caused by acupuncture. Rinsho Shinkeigaku 1991, 31, 717 Medulla spinalis ve sinir kökü injurisi Isu T. Spinal cord and root injuries due to glass fragments and acupuncture needles. Surg Neurol 1985, 23, 255
İğnenin medulla oblongataya migrasyonu Abumi K İğnenin medulla oblongataya migrasyonu Abumi K. Eur Spine J, 1996, 5, 137 Japonya 60 yaş, K 3 haftadır sağ üst eks.de progresif motor ve duyusal kayıp BT Medulla oblongatada foramen magnum seviyesinde akupunktur iğnesi 18 yıl önce gömülü iğne ile akupunktur tedavisi
İğne migrasyonu
Medulla Spinaliste Kalan İğne Anderson DW Medulla Spinaliste Kalan İğne Anderson DW. Am J Neuroradiol, 2008, 28, 714 Avustralya Orta yaş, K Kronik boyun ağrısı Kendi kendine akupunktur yaparken iğnelerden bir tanesi kayıp Resmi akup eğitimi yok, arkadaşlarından yararını duymuş Dikiş iğnesi ile akupunktur
Medulla Spinaliste Kalan İğne Anderson DW Medulla Spinaliste Kalan İğne Anderson DW. Am J Neuroradiol, 2008, 28, 714 FM – Sol elde hafif kuvvet kaybı (4/5), sol C5-C8 dermatomlarda duyusal değişiklikler Cerrahi
İğne migrasyonuna bağlı mesane taşı Izumi K İğne migrasyonuna bağlı mesane taşı Izumi K. Hinyokika Kiyo, 2008, 54, 365 Japonya 61 yaş, E 10 yıldır BPH, disüri ve mesanede ağrı Radyografi Pelviste 2 cm taş, içinde iğne benzeri gölge TUR-P Taşın içinde 2 cm boyunda, kırılmış iğne 20 yıl önce bel ağrısı için akupunktur
Sonuç En sık AE Hafif, geçici AE Ciddi AE İğne ağrısı Hafif kanama/hematom Hafif, geçici AE %6-15 Ciddi AE 5/1.000.000 seans 55/1.000.000 hasta
Hangi hastalarda dikkatli olmalı? Enfeksiyon HIV’li ya da immünsüprese hastalar DM Transplant hastaları Yüksek doz CS Açık yarası olanlar Kanama Hemofili İleri dönem karaciğer hst. Antikoagülan, antitrombositik ve trombolitik ilaç Baygınlık Hipoglisemi Anksiyete Yorgunluk
DİKKAT ! Gebelerde abdominal ve lomber noktaları kullanma LI 4, SP 6, BL 67 Fontanelleri kapanmamış bebeklerde skalp noktalarını kullanma Orbita çevresindeki noktaları kullanma Torakal ve lomber bölgede derin dik iğneleme yapma ST 11-18, LU 2, KI 22-27, BL 41-54 Mide doluyken, mide çevresinde derin ve dik iğneleme yapma Kafa kaidesi çevresinde derin iğneleme yapma GB 20, GB 21, GV 16, GV 17, BL 10
Öneriler Anatomi bilgisi Dikkatli uygulama Gömülü iğne kullanılmamalı Sterilizasyon İğne derinliği Gömülü iğne kullanılmamalı
Öneriler Tek kullanımlık iğne İğnelerin kullanım sonrası uygun şekilde atılmalı Akupunkturistler için HBV aşısı El yıkama Açık yaralar ve cilt lezyonları örtülmeli