TIR İŞLEMLERİ AÇISINDAN YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ Koray SOKULLU Gümrük Uzmanı TIR ve Taşıt Dairesi

KAPSAM Neden YGM Sistemi? YGM’nin Sorumlulukları ve Sistemin Yasal Dayanağı Dönüm Noktası (2009/100 Sayılı Genelge) TIR İşlemlerinde YGM’nin Sorumluluğu Karşılaşılan Sorunlar Tır Karnesi İşlemlerinde Yetkilendirmiş Gümrük Müşavirlerince Yansıtılan Sorunlar Neden YGM Sistemi? YGM’nin Sorumlulukları ve Sistemin Yasal Dayanağı Dönüm Noktası (2009/100 Sayılı Genelge) TIR İşlemlerinde YGM’nin Sorumluluğu Karşılaşılan Sorunlar TIR Karnesi İşlemlerinde Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerince Yansıtılan Sorunlar

I. Neden YGM Sistemi? Temel Faktörler Ticaret Artışı Değişen Rekabet Lojistik Dönüşüm Günümüz dünyasında teknoloji baş döndürücü bir hızla gelişiyor. Teknolojideki gelişme sayesinde ortaya çıkan üretim artışı, ticaret hacminde önlenemez yükselişi de beraberinde getiriyor. Bu sürecin doğal bir sonucu olarak, ticari rekabet ulusal ve bölgesel pazarların çok ötesine geçmiş ve küresel bir hale gelmiş bulunmaktadır. Söz konusu şartlar altında, artık uluslararası piyasada şirketler değil, tedarik zincirleri rekabet etmektedir. İşte bu noktada, rekabet gücünü belirleyen en önemli kavramlardan biri olarak da “lojistik” ortaya çıkmaktadır. Söz konusu sürece ayak uyduramamanın sonucu, üreten ve ürettiğini satan bir ülke olmaktan çıkıp sadece satın alan ve tüketen bir ülke olmak olarak kendini göstermektedir. Türkiye olarak bu yarıştan kopan değil giderek daha da güçlü bir rakip olarak devam etme kararlılığımızı, 2023 yılında “500 Milyar Dolarlık İhracat” hedefiyle ortaya koymuş durumdayız. Bu hedefe ulaşmakta Gümrük Müsteşarlığı, üzerine düşen sorumluluğun bilincinde olarak, tüm dikkatini bu dönüşüme ayak uydurabilmek için gerekli değişimi ve yeniliği yakalayabilmek için vermektedir. Herkesin takdir edeceği üzere bu süreç bir çok köklü değişimi beraberinde getirmektedir. Bu değişimi, sizler, zaten en yakın izleyicileri olarak görmektesiniz. Biraz önce de bahsettiğimiz gibi tedarik zincirinin yani lojistik sektörünün önemli paydaşlarından biri olarak, YGM Sisteminin önemini ortaya çıkmaktadır. YGM yani “Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği” sistemi, son yıllarda Gümrük Müsteşarlığının içerisinde olduğu bu hızlı dönüşümün ve anlayış farklılığının ortaya koyduğu sonuçlardan en önemlilerinden biridir. YGM sistemi ile Müsteşarlık, belirli bir alandaki denetim yetkisinin bir kısmını; gerekli niteliklere sahip, belirlenmiş şartları taşıyan ve “güvenilirliği” kabul edilmiş kişilere devretmesi olarak ele alınabilir. Peki bu sistem ile elde edilmesi amaçlanan faydalar nelerdir?

Faydaları İşlemlerin Hızlanması Maliyet avantajı İdare açısından İşgücü tasarrufu Ekonomiye Katkı Vergi Gelirine katkı İşlemlerin Hızlanması: Denetimlerin memurlar yerine ygm eliyle yapılması işlemleri hızlandırmaktadır. Maliyet avantajı: Antrepo sahipleri önceden gümrük memurlarına ödedikleri; fazla mesai, yolluk, harcırah vb maliyetler yerini tespit işlemi başına YGM’lere verilen ücret almıştır. Ancak antrepo işlemlerinin hızlanması bu maliyeti ortadan kaldırmaktadır. İdare açısından İşgücü tasarrufu: Gümrük idarelerinde zaten kısıtlı olan çalışanların bir de özel antrepolarda görevlendirilmesi uygulaması sona erdiğinden iş gücü verimliliğine katkı sağlamaktadır. Ekonomiye Katkı: Özel sektöre aktarılan kaynak ile istihdam ve ekonomiye katkı sağlaması Vergi Gelirine katkı: Sistem içerisinde olan YGM’ler ve diğer tüzel kişilerin ödedikleri KDV, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi kamu gelirine katkı sağlamaktadır.

II. YGM’nin Sorumlulukları YGM’ler; yapmış oldukları tespit işlemleri ve bunlara ilişkin düzenlenen raporların doğruluğundan sorumludur. YGM’lerin 2 Seri No.lu tebliğ ile belirlenmiş olan sorumluluklarının hepsine değinmiyoruz. YGM’leri yapmış oldukları tespit işlemleri ve bunlara ilişkin düzenlenen raporların doğruluğundan sorumludur.

Tespit İşlemleri a) Genel ve özel antrepolara ilişkin tespit işlemleri; b) Geçici ithalat rejimine ilişkin tespit işlemleri, c) Gümrük kontrolü altında işleme rejimi kapsamında ibra işleminin tespiti, d) Eşyanın nihai kullanımına yönelik tespit işlemleri, e) Menşe mevzuatına ilişkin tespit işlemleri, f) Dâhilde işleme rejimine yönelik tespit işlemleri g) Onaylanmış Kişi Statüsüne ilişkin tespit işlemleri Burada bahsi geçen tespit işlemleri yani YGM’lerin görevleri kısaca: a) Genel ve özel antrepolara ilişkin tespit işlemleri; b) Geçici ithalat rejimine ilişkin tespit işlemleri, c) GK1, gümrük kontrolü altında işleme rejimi kapsamında ibra işleminin tespiti, d) eşyanın öngörülen süre dâhilinde nihai kullanıma tahsis edilip edilmediği ve öngörülen amaçlar için kullanılıp kullanılmadığının tespiti, e) Menşe mevzuatına ilişkin tespit işlemleri, f) Dâhilde işleme rejimi kapsamındaki eşyaya verilen izinlerle ilgili süre uzatımlarına esas teşkil edecek işlemlerin tespiti g) Onaylanmış Kişi Statüsüne ilişkin tespit işlemleri

II. Yasal Dayanak Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında (640 Sayılı) KHK 4458 sayılı Gümrük Kanunu Gümrük Yönetmeliği a)Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat veGörevleri Hakkında (640 Sayılı) KHK MADDE 2(n) Gümrük müşaviri ve yardımcıları ile yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerine ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmak ve denetlemek. b) 5911 sayılı Kanun ile değişik 4458 sayılı Gümrük Kanunun 10’uncu maddesinin 1’inci fıkrasının (c) bendi “Müsteşarlık, gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanması için gerekli gördüğü bütün önlemleri alır. Bu çerçevede eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin gerekli gördüğü bir kısım tespit işlemlerinin, belirleyeceği niteliklere sahip gümrük müşavirleri eliyle yürütülmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.” c) Gümrük Yönetmeliğinin 574. ila 578. maddeleri

d) 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (YGM) II. Yasal Dayanak d) 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (YGM) Yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği sisteminin daha etkin ve verimli işlemesini sağlayacak açıklama ve düzenlemeleri belirlemek amacıyla ortaya konmuştur. Ve son olarak da; 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri) Tebliği

Yürürlükten kaldırılmıştır. 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (YGM) ile 60 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri) 1 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (YGM) VE Yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği sisteminin daha etkin ve verimli işlemesini sağlayacak açıklama ve düzenlemeleri belirlemek amacıyla ortaya konmuş olan 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (YGM) ile; 60 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri) ve 1 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği), yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlükten kaldırılmıştır.

III. Dönüm Noktası (2009/100 Sayılı Genelge) Antrepolara “Geçici Depolanan Eşya” Statüsünde Eşya Konulamaması Bilindiği üzere, 28.05.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin” 1'inci maddesi ile 01.07.2009 tarihinden geçerli olmak üzere, antrepolara geçici depolanan eşya statüsünde eşya konulabilmesi uygulamasına son verilmiştir. Söz konusu uygulama, teknik ve fiziki altyapı eksikliklerinin giderilmesi amacıyla 05.10.2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda uygulama birlikteliğinin sağlanabilmesi amacıyla Türkiye gümrük bölgesine kara, demir, deniz ve havayoluyla gelen ve antrepo rejimine tabi tutulacak eşyaya uygulanacak gümrük işlemleri 2009/100 Sayılı Genelge ile belirlenmiştir.

KARA ve DEMİR YOLU İLE GELEN EŞYA Eşyanın tek alıcıya ait olması halinde yapılacak işlemler Parsiyel taşımacılık kapsamı eşya için yapılacak işlemler Sınır/hareket gümrük idaresinden transit rejimi kapsamında sevk edilen ve serbest dolaşımda olmayan eşyayı taşıyan araçların varış gümrük idaresinde eşyayı doğrudan doğruya antrepo sahasına götürmeleri, taşınan eşyaya ilişkin antrepo beyannamesi verilmesi kaydıyla mümkün bulunmaktadır. Konu itibariyle söz konusu genelgenin kara ve demiryolu ile gelen eşyaya yönelik uygulamayı açıklayan kısmı bizi ilgilendirmektedir. Buna göre; eşyanın tek alıcıya ait olması durumu ile parsiyel taşımacılık kapsamında olması durumunda uygulamadaki farklılıklar kısaca açıklamak gerekmektedir.

TIR karnesi kapsamında taşınan eşyanın tek alıcıya ait olması halinde yapılacak işlemler Varış gümrük idaresinde TIR Transit Takip programında Volet-2 tescil işlemi yapılırken gümrük memuru tarafından "ambar harici" kutucuğu işaretlenerek özet beyan oluşturulacaktır. Antrepo rejimi kapsamında doğrudan antrepo sahasına alınacak eşyanın varış gümrük idaresince; TIR karnesi kapsamında taşınması halinde varış gümrük idaresinde TIR Transit Takip programında tescil işlemi yapılırken gümrük memuru tarafından "ambar harici" kutucuğu işaretlenerek özet beyan oluşturulacaktır.

b. TIR karnesi ile gerçekleştirilen parsiyel taşımacılık kapsamı eşya için yapılacak işlemler Varış gümrük idaresinde TIR Transit Takip programında tescil işlemi yapılırken; gümrük memuru tarafından ambar harici kutucuğu işaretlenmeyecektir. Oluşturulan özet beyanda geçici depolama yerine alınacak eşya için sistemden ilgili ambar kodu ile ambar girişi yapılacak, antrepoya gidecek eşya için ise supalan sahası kodu seçilerek işlem yapılacaktır. Parsiyel taşımacılık kapsamı eşya için antrepo beyannamesi verilmek istenilmesi halinde doğrudan antrepoya götürülmesi mümkün bulunmaktadır. i) Sınır/hareket gümrük idaresinden transit rejimi kapsamında karayolu ile sevk edilen ve serbest dolaşımda olmayan ve birden fazla alıcıya ait eşya, geçici depolama yerlerine konulacak ise ilgili varış gümrük idaresine götürülecektir. ii) Birden fazla alıcıya ait ve bir kısmı geçici depolama yerine bir kısmı ise antrepo rejimi kapsamında antrepo sahasına alınacak eşya öncelikle varış gümrük idaresine götürülecek ve yapılacak işlemler; a) TIR Karnesi Kapsamında ise b) Transit Beyannamesi kapsamında ise.... (Slaytı anlat)

Parsiyel taşımacılık kapsamı eşya için; Geçici depolama yerine eşya alınmasını takiben araç mühürlenecek ve eşya boşaltılmak üzere ilgili antrepo sahalarına sırasıyla intikal edecektir. Araç her seferinde ilgili antrepoda görevli Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri tarafından mühürlenerek bir sonraki antrepoya gönderilecektir. Geçici depolama yerine eşya alınmasını takiben araç mühürlenecek ve eşya boşaltılmak üzere ilgili antrepo sahalarına sırasıyla intikal edecektir. Araç her seferinde ilgili antrepoda görevli Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri tarafından mühürlenerek bir sonraki antrepoya gönderilecektir.

IV. TIR İşlemlerinde YGM’nin Sorumluluğu Varış Gümrük İdaresi Tarafından; Karne Bilgileri TIR/Transit Takip Programının Volet-2 Ekranına Girilir Karne TESCİL Edilir TIR İthalat Özet Beyanı Oluşturulur 2009/100 sayılı genelge kapsamında karayolu ile gelen eşyaya uygulanacak işlemleri kısaca hatırladık... Şimdi, TIR işlemleri bazında YGM’lerin sorumluluklarını incelemeye başlarken öncelikle Gümrük İdarelerinin (Varış gümrük idaresi perspektifinden) TIR işlemlerini yürütürken izledikleri basamakları inceleyerek YGM’lere devredilmiş sorumluluğu daha iyi açıklamaya çalışalım. TIR Karnesi İşlemleri MADDE 32 - (1) TIR karnesi bilgileri, gümrük onay memuru tarafından TIR/Transit Takip Programının Volet-2 ekranına kaydedilerek TIR karnesi tescil edilir. TIR karnesi bilgileri esas alınarak "TIR ithalat özet beyanı" oluşturulur. Ayrıca bir döküm alınmaz. Özet beyan tescil numarası ve muayene ile görevlendirilen memurun sicil numarası TIR karnesine yazılır. Özet Beyan Tescil Numarası ve Muayene ile Görevli Memurun Sicil Numarası Karneye Yazılır

Ancak; Varış gümrük idaresinde TIR karnesi tescil işlemleri yapılırken Volet- 2 ekranı “Antrepo kodu” alanında bir antrepo kodu seçilmesi halinde sistem tarafından muayene memuru ataması yapılmayacak, TIR Karnesi yalnızca bu antrepo/geçici depolama yerinde görevli memur tarafından sonlandırılabilecektir.

2 Seri No.lu YGM Tebliğinin 13/4 Maddesine göre; YGM tarafından, bir antrepoya eşya giriş ve çıkışının tespiti için AN6 ve/veya AN8 kodlu tespit sözleşmesi imzalanmış olması ve bu antrepoda görevli memur bulunmaması halinde TIR İşlemleri Tebliğinin 33., 34. ve 35. maddelerinde yer alan ve... 2 Seri No.lu YGM Tebliğinin Ortak hükmüne göre; YGM tarafından, bir antrepoya eşya giriş ve çıkışının tespiti için AN6 ve/veya AN8 kodlu tespit sözleşmesi imzalanmış olması ve bu antrepoda görevli memur bulunmaması halinde TIR İşlemleri Tebliğinin 33. (, 34. ve 35. maddelerinde yer alan ve... AN6, özel antrepoya eşya giriş çıkış işlemlerinin tespiti ile gümrük yükümlülüğü sona erdikten sonra varsa ilgili kurumlarca yapılacak kontrol sonuçlarına göre gümrük gözetiminin sonlandırılmasının tespitini, AN8, genel antrepoya eşya giriş çıkış işlemlerinin tespiti ile gümrük yükümlülüğü sona erdikten sonra varsa ilgili kurumlarca yapılacak kontrol sonuçlarına göre gümrük gözetiminin sonlandırılmasının tespitini

… antrepoda görevli memurlarca yapılması öngörülen Boşaltma Sonlandırma Teslim tesellüm tutanağının düzenlenmesi Sevk 31/12/2010 tarih ve 27802 sayılı beşinci Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan Gümrük Genel Tebliğinin (TIR İşlemleri) (Seri No:1) 33, 34 ve 35 inci maddelerinde yer alan; antrepoda görevli memurlarca yapılması öngörülen boşaltma, sonlandırma ve sevk işlemleri ile YGM Rehberinde yer alan teslim tesellüm tutanağının düzenlenmesi işlemleri İşlemleri

Yetkilendirilmiş gümrük müşaviri veya yetkilendirilmiş gümrük müşaviri tarafından sosyal güvenlik mevzuatına uygun olarak çalıştırılan ve gerekli şartları taşıyan kişilerce yapılır. yetkilendirilmiş gümrük müşaviri veya yetkilendirilmiş gümrük müşaviri tarafından sosyal güvenlik mevzuatına uygun çalıştırılan ve 22 nci maddesinde belirtilen şartları haiz kişilerce yapılır. Yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri, çalışma usul ve esasları ile yetki ve sorumlulukları bakımından bu Tebliğin genel hükümleri ile AN6 ve AN8 kodlu tespit işlemlerinin özel hükümlerine tabidir. Ancak, TIR işlemlerine ilişkin görevlerle ilgili olarak tespit raporu düzenlenmez.

Eşyanın boşaltılması ve muayenesi; İlk adım “Temel Kontroller” Taşıt Bilgilerinin ve belgelerin kontrolü Mühürlerin ve taşıtın fiziksel kontrolü Mühürler Sağlam mı? Branda da sökülme/yırtık var mı? Römork ve konteynerler de kırılma ya da delinme var mı? Taşıtta gizli bölme var mı? Transit taşınan eşyanın varış gümrük idaresinden antrepoya sevk edilirken yapılması gereken işlemleri tamamladık. Burada YGM’lere devredilen sorumluluğun ne olduğunu daha iyi görebilmek açısından Söz konusu eşyanın antrepoya alınması sırasında takip edilmesi gereken işlemler için, konuyu önce TIR İşlemleri tebliği üzerinden takip edip ardından 2 seri No.lu YGM tebliğine geçiş yapacağız… MADDE 33 – (1) Antrepo veya geçici depolama yerinde görevli memur tarafından, taşıtın evsafının belgelerine uygun olup olmadığı, hareket veya yol boyu gümrük idaresi tarafından tatbik edilen mührün/mühürlerin sağlam olup olmadığı, taşıtın brandasında sökülme veya yırtılma, römork, yarı römork ve konteynerlerde kırılma veya delinme olup olmadığı, taşıtta gizli bölme bulunup bulunmadığı kontrol edilerek, eşyanın geçici depolama yeri, antrepo veya gümrükçe uygun görülen yerlere boşaltılmasına izin verilir. Eşya; geçici depolama yeri/ antrepo / gümrükçe uygun görülen yere boşaltılır.

Kontroller sırasında YGM’lere düşen sorumluluk; Tespit işlemleri sırasında tespit edilen usulsüzlüklerin derhal ilgili gümrük müdürlüğüne bildirilmesidir. 2 Seri No.lu YGM İlişkin Gümrük Tebliğinin Sorumluluklara ilişkin 21. Maddesine istinaden -Tespit işlemleri sırasında tespit edilen usulsüzlüklerin derhal ilgili gümrük müdürlüğüne bildirmek. -Antrepolara eşya alınması ve çıkarılması sırasında eksiklik ve fazlalık tespit edilmesi halinde durumu gümrük müşavir yardımcısı ve antrepo işleticisi ile bir tutanağa bağlamak ve derhal ilgili gümrük idaresine bilgi vermek

Eşyanın boşaltılması ve teslim alınmasından sonra; Görevli memur tarafından 4 nüsha “teslim tesellüm tutanağı düzenlenir. Taşıyıcı firma temsilcisi ya da sürücü tarafından da imzalanır. Volet-2 Yaprağının ilgili bölümlerine, boşaltılan eşyaya ilişkin bilgiler yazılır. Eşya ile karne bilgileri uygunsa Volet-2 ve dipkoçanın ilgili bölümleri imzalanarak kaşe tatbik edilir. BÖYLECE; (2) Eşyanın boşaltılıp teslim alınmasını müteakip görevli memur tarafından ek-7’de yer alan teslim tesellüm tutanağı dört nüsha düzenlenir. Düzenlenen bu tutanaklar taşıyıcı firma temsilcisi veya sürücü tarafından da imzalanır. (3) TIR karnesinin Volet-2 yaprağı ve dipkoçanının ilgili bölümlerine, boşaltılan eşyaya ilişkin bilgiler yazılır. Boşaltılan eşya ile TIR karnesinde yer alan eşyanın birbirine uygun olması ve varsa ödenmesi gereken para cezasının ödendiğinin anlaşılması üzerine, TIR karnesinin Volet-2 yaprağı ve dipkoçanının ilgili bölümleri imzalanıp kaşe tatbik edilerek Volet-2 yaprağı koparılır. Böylece TIR karnesi muhteviyatı eşya gümrük denetimi altına alınarak TIR karnesi sonlandırılmış olur. TIR Karnesi muhteviyatı eşya gümrük denetimine alınmış ve karne sonlandırılmış olur.

.... TIR/Transit Programı üzerinden onaylama işlemi tamamlanır. Karne – Tutanak bilgileri karşılaştırılır Volet-2 yaprağı üzerindeki ve Program ekranındaki bilgiler kontrol edilir. UYGUNSA; (4) Muayene ile görevlendirilen memur tarafından, TIR karnesi ve teslim tesellüm tutanağı karşılaştırıldıktan sonra, Volet-2 yaprağındaki bilgiler ile TIR/Transit Takip Programının Volet-2 ekranına girilmiş olan bilgiler kontrol edilir. TIR/Transit Programı üzerinden onaylama işlemi tamamlanır.

Kaşe uygulamasına DİKKAT! TIR karnesinin Volet-2 yaprağı ve dipkoçanının ilgili bölümleri imzalanıp kaşe ve tatbik edilerek Volet-2 yaprağı koparılır.

Parsiyel taşımalarda TIR karnesi işlemleri Parsiyel boşaltmalarda TIR karnesi işlemleri (MADDE 35 ) Giriş gümrük idaresinden ilk varış gümrük idaresine sevk edilen eşyaya ilişkin işlemler yani; “TIR Karnesi işlemleri”, “eşyanın boşaltılması ve muayenesi” ve “eksiklik / fazlalık takibatı” ilk varış gümrük idaresi tarafından yerine getirilir. İlk varış gümrük idaresi tarafından düzenlenen teslim ve tesellüm tutanağı TIR karnesinin Volet-2 yaprağına eklenir ve bu Tebliğin 41 inci maddesi hükümlerine göre işlem yapılmak üzere koparılarak alıkonulur. TIR karnesinin bir sonraki Volet-1 yaprağı ve dipkoçanı ile Volet-2 yaprağının ilgili bölümlerine giriş tescil numarası, giriş gümrük idaresi, ikinci varış gümrük idaresi, 4 üncü madde hükümlerine göre belli bir güzergâhın izlenmesinin zorunlu kılındığı hallerde belirlenen güzergâh ile transit süresi yazılır. TIR/Transit Takip Programının Volet-1 ekranına TIR karnesi numarası ve sayfa numarası ile birlikte gerekli diğer bilgiler girilir. Volet-1 yaprağı bu Tebliğin 28 ve 31 inci maddeleri hükümlerine göre işlem yapılmak üzere koparılarak alıkonulur. TIR karnesi sürücüye verilir ve taşıt ikinci varış gümrük idaresine sevk edilir.

Araç ve eşyayı bir gümrüğe sevk edecek olan “boşaltma yapılan son antrepo” da yapılacak işlemler Tır Karnesi Volet-2 yaprağı Karne üzerinde ve TIR antrepo web programında sonlandırılır. Boşaltma yapmak üzere yeni bir gümrük idaresine sevk edilecek araç ve eşya için TIR antrepo web programında, “TIR Karnesi Muayene Onay” ekranı açılır. TIR Karne numarası ve boşaltması yapılan Volet-2 sayfa sayısı yazılır; mavi buton tıklanır. “Volet-1 Sevk Bilgileri Ekranı’nda ilgili alanlar doldurulur ve kayıt tamamlanır. Sevk yaprakları olan Volet-1 ve Volet-2 yaprakları üzerinde, araca tatbik edilen yeni mührün numarasının yazılması ve kaşe tatbikinin yanı sıra aracın sevk tarihi yazılır. Antrepolardaki bilgisayar bağlantılarında sorun olduğu takdirde Volet-1 sevk işlemleri gümrük idaresinde yapılır.

Son varış gümrük idaresinde Boşaltılacak eşya için gerekli işlemler tamamlandıktan sonra Volet-2 yaprağı ve dipkoçanına gerekli kayıtlar yapılır ve boşaltma meşruhatı düşülür. Program kaydı yapılır Teslim tesellüm tutanağının; a. Bir nüshası taşıyıcı firma temsilcisi veya sürücüye verilir. (Sürücüye nüshası TIR Karnesine eklenir.) b. Diğer nüshası ise koparılan Volet-2 yaprağına eklenir ve alıkonulur. (2) TIR karnesinde yer alan ikinci varış gümrük idaresine ait eşya için birinci fıkrada belirtilen işlemler yapılır. (3) Son varış gümrük idaresinde boşaltılacak eşya için bu Tebliğin 32, 33 ve 34 üncü maddeleri hükümlerine göre işlem yapılır. TIR karnesinin Volet-2 yaprağı ve dipkoçanına gerekli kayıtlar yapılır ve boşaltma meşruhatı düşülür. TIR/Transit Takip Programının Volet-2 ekranına TIR karnesi numarası ve sayfa numarası ile birlikte gerekli diğer bilgiler girilir. Düzenlenen teslim ve tesellüm tutanağının bir nüshası taşıyıcı firma temsilcisi veya sürücüye verilir. Bir nüshası sürücüye verilecek TIR karnesine eklenir. Diğer nüshası ise koparılan TIR karnesinin Volet-2 yaprağına eklenerek bu Tebliğin 41 inci maddesi göre işlem yapılmak üzere alıkonulur. (4) Parsiyel boşaltmalarda, ilk varış gümrük idaresi bir iç gümrük idaresi olabileceği gibi, bir serbest bölge gümrük idaresi de olabilir.

Eksiklik/fazlalık takibatında YGM’lere düşen sorumluluk; Antrepolara eşya alınması ve çıkarılması sırasında eksiklik ve fazlalık tespit edilmesi halinde durumu gümrük müşavir yardımcısı ve antrepo işleticisi ile birlikte tutanağa bağlamak ve derhal ilgili gümrük idaresine bilgi vermektir.

Eksiklik ve fazlalık takibine ilişkin olarak; Antrepo beyannamesinin tescilini müteakip, kabul işlemi yapılacak ve beyanname muayene memuruna havale edilecektir. Bunu takiben eşya taşıttan indirilecek ve YGM tarafından sayım tutanağına bağlanarak antrepoya alınacaktır. Sayım tutanağının taşıma belgelerinde ve sistemde kayıtlı bilgilere uygun olması halinde beyanname üzerindeki bloke kaldırılacaktır. YGM tarafından eksiklik ya da fazlalık tespit edilmesi halinde bu durum sayım tutanağında belirtilecek ve muayene memurunca beyanname üzerinde gerekli düzeltme yapılacaktır. Takibat bu tespite göre yürütülecektir. Antrepo beyannamesinin tescilini müteakip, kabul işlemi yapılacak ve beyanname muayene memuruna havale edilecektir. Bunu takiben eşya taşıttan indirilecek ve YGM tarafından sayım tutanağına bağlanarak antrepoya alınacaktır. Sayım tutanağının taşıma belgelerinde ve sistemde kayıtlı bilgilere uygun olması halinde beyanname üzerindeki bloke kaldırılacaktır. YGM tarafından eksiklik ya da fazlalık tespit edilmesi halinde bu durum sayım tutanağında belirtilecek ve muayene memurunca beyanname üzerinde gerekli düzeltme yapılacaktır. Takibat bu tespite göre yürütülecektir.

TIR karnesinde eksiklik ve fazlalık takibatı Eksiklik / Fazlalık var ise; Volet-2 yaprağına ve dipkoçana eksiklik/fazlalık miktarı yazılır “Şartlı ibra edilmiştir” şerhi düşülür Normal koşullar altında eşyanın antrepoya boşaltılması işlemlerini inceledikten sonra; şayet TIR Karnesi muhteviyatı eşya da bir eksiklik ya da fazlalık söz konusu ise yine TIR İşlemleri tebliğine dönmek durumunda kalıyoruz. Buna göre; MADDE 34 - (1) TIR karnesindeki miktara göre eksik veya fazla çıkan kaplar ile dökme eşyada 2009/15481 sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Kararın 131 inci maddesinde belirtilen oranları aşan eksiklik veya fazlalık için takibat yapılır. TIR karnesinin Volet-2 yaprağı ve dipkoçanının ilgili bölümlerine eksik veya fazla çıkan eşya miktarı yazılır ve “şartlı ibra edilmiştir” şerhi düşülür. Ayrıca TIR/Transit Takip Programının Volet-2 ekranına “şartlı ibra edildi” kaydı girilir. TIR/Transit Programının Volet-2 ekranına “şartlı ibra edildi” kaydı girilir.

“3 aylık” süre Tutanağının imzalandığı tarihten itibaren üç ay içerisinde karne hamili “eksiklik/fazlalık” ın nedenini belgelendirmelidir. Belgelendirilebilirse; takibat sonlandırılır. Volet-2 ve Program üzerindeki şerhler kaldırılır ve işlem “ibra edilir”. Mahreçten yüklenmemiş Yanlış yere boşaltılmış Kaza / Avarya sonucu kaybolmuş Çalınmış (2) Eksiklik veya fazlalığa ilişkin tutanağın imzalandığı tarihte TIR karnesi hamiline yapılan bildirim ile eksiklik veya fazlalığın nedeninin üç ay içinde belgelendirilmesi istenir. Eşyanın mahrecinden yüklenmediği, yanlışlıkla başka bir yere boşaltıldığı ya da kaza veya avarya sonucu kaybolduğu veya çalındığına ilişkin belgenin, eşyanın yüklendiği liman idaresi, çıkış acentesi, taşıyıcının bir kamu kuruluşu olması halinde bu kuruluş veya yükleme esnasında bu kurum ve kuruluşların bulunmaması halinde ihracatçı veya yüklemeyi yapan kuruluştan alınarak eşyanın yüklendiği limandaki en büyük mülki idare amiri, gümrük idaresi, ticaret ve sanayi odaları, liman başkanlığı, konsolosluk veya büyükelçiliklerden herhangi birisine tasdik ettirilerek TIR karnesi hamili tarafından ibrazı halinde, eksiklik veya fazlalık takibatı sonlandırılır. Bu fıkra hükmünün uygulanmasında Avrupa Birliğinin tek bir gümrük bölgesinden oluştuğu göz önünde bulundurulur. Üç aylık takibat süresi talep halinde ilgili gümrük idaresi tarafından üç ay uzatılır. Haklı sebebin varlığı halinde, bu süre gümrük idaresi tarafından bir ay daha uzatılabilir. (3) Eksiklik veya fazlalığa ilişkin olarak, süresi içerisinde geçerli bir belge ibraz edilmesi halinde, TIR karnesinin Volet-2 yaprağına “şartlı ibra kaldırılmıştır” şerhi düşülür. Ayrıca TIR/Transit Takip Programının Volet-2 ekranındaki “şartlı ibra edildi” kaydı kaldırılarak “ibra edildi” kaydı girilir.

Belge ibraz edilmedi ya da geçerli değil ise; Gümrük idaresi; eksik çıkan eşyaya isabet eden gümrük vergilerini tahakkuk ettirir ve... TIR Karnesi Hamilinden tahsil yoluna gider. (4) Eksikliğe ilişkin olarak, verilen süre içerisinde herhangi bir belge ibraz edilmemesi veya ibraz edilen belgelerin geçerli sayılmaması halinde, gümrük idaresi tarafından eksik çıkan eşyaya isabet eden gümrük vergileri tahakkuk ettirilerek TIR karnesi hamilinden tahsili yoluna gidilir. Gümrük vergilerinin TIR karnesi hamilinden tahsil edilememesi halinde, TIR Sözleşmesinin 11 inci maddesinin birinci fıkrasındaki süre dikkate alınarak kefil kuruluş nezdinde gerekli takibat yapılır.

“Fazla eşya” çıkması durumunda ise; Belge ibraz edilmemesi ya da ibraz edilen belgenin geçersiz bulunması hallerinde ise; Fazla çıkan eşya; El konularak müsadere edilir Eşyanın CIF kıymeti kadar para cezası alınır (5) Fazlalığa ilişkin olarak, verilen süre içerisinde herhangi bir belge ibraz edilmemesi veya ibraz edilen belgelerin geçerli sayılmaması halinde fazla çıkan eşya, el konularak müsadere edilir ve eşyanın CIF kıymeti kadar para cezası alınır. Beyan fazlası eşya için müsadere kararı, gümrük idare amiri başkanlığında, varsa bir müdür yardımcısı, bir muayene memuru ve bir gümrük memurundan oluşan heyet marifetiyle alınır. Müsadere kararı alınan eşya hakkında tasfiye hükümleri uygulanır. (6) TIR karnesinde yer alan dökme eşyaya ilişkin, 2009/15481 sayılı Kararın 131 inci maddesinde belirtilen oranları aşmayan eksiklik veya fazlalıklar için takibat yapılmaz. (7) Kap adedi olarak beyana uygun, ancak sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde beyana göre eksiklik veya fazlalık olan eşya için takibat yapılmaz.

V. Karşılaşılan Sorunlar TIR Karnesi, antrepo beyannamesi verilebilmesi için gereken bilgileri içermiyor. ÇÖZÜM İstanbul Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğü bağlantısı gümrük idarelerinde başlatılan uygulama ile 1 No.lu Transit Rejimi Tebliğinde öngörülen detaylı beyan kapsamında getirilen ve parsiyel yük taşıyan araçlar ile sınırlı olmak üzere; söz konusu eşyanın antrepoya YGM’nin nezaret ve sorumluluğunda geçici depolanan eşya statüsünde boşaltılabilmesi ve bu tarihten itibaren 2 iş günü içerisinde antrepo rejim beyanında bulunulabilmesi imkanı sağlanmıştır. SORUN: Ancak, 1 No.lu Transit Rejimi Gümrük Genel Tebliği kapsamında çok az eşya getirilmektedir. Sıkıntı TIR karnesi himayesinde gelen eşyada yaşanmaktadır. Çünkü; TIR karnesi üzerindeki bilgiler antrepo beyannamesi oluşturulabilmesi için gerekli olan GTİP ve Ticari tanım gibi bilgileri içermemektedir. Antrepo işleticileri ve nakliyeciler bu noktada detaylı beyan için gerekli bilgilerin TIR karnesi üzerinde olmasına gerek olmadığı, karneye ekli belgelerde yer alan bilgilerin bu işlem için yeterli olacağını belirterek YGM’leri bu yönde işlem yapmaları yönünde zorlamaktadırlar. Öncelikle, TIR Karnesi üzerinde yer alan bilgiler detaylı beyan oluşturulabilmesi için yeterli değildir ve karneye ekli belgelere dayanarak kesinlikle detaylı beyan oluşturulamaz. Bu noktada YGM’leri işlem tesis etmeleri hususunda zorlanmamalıdırlar. Çözüm: 5911 sayılı Kanun ile dğişik 4458 sayılı Gümrük Kanununda yer alan ancak henüz uygulamaya geçmemiş olan yeni “Özet Beyan” sisteminin yürürlüğe girmesi ile sorun çözülecektir. Konuya ilişkin çalışmalar Müsteşarlığımızca yürütülmektedir ve en kısa süre de uygulamaya geçirilmesi planlanmaktadır.

V. Karşılaşılan Sorunlar (II) Bir araç içerisinde birden fazla alıcıya ait eşya olması halinde, bu eşyanın tümü için sahipleri tarafından antrepo beyannamesi verilmeden aracın açılmasına ve eşyanın boşaltılmasına izin verilmemektedir. Söz konusu durumun YGM’ler üzerinde bir baskı yarattığını biliyoruz. Mevcut mevzuatımız uyarınca YGM’lerin, tüm eşya sahipleri antrepo beyannamesi verene kadar herhangi bir tasarrufta bulunma yetkisi bulunmamaktadır. Konuyu düzenleyen 2009/100 sayılı Genelgenin ilgili hükümleri üzerinde çalışmalar devam etmektedir.

VI. TIR KARNESİ İŞLEMLERİNDE YETKİLENDİRMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLERİNCE YANSITILAN SORUNLAR SEMRA BEKTAŞ ŞEF TIR ve TAŞIT DAİRESİ

1. SORUN: TIR Uygulama Tebliğince uygun olan antrepo ve geçici depolama yerlerinde görevli memurlarca yapılması öngörülen boşaltma, sonlandırma ve sevk işlemlerinin Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerince yapılacağının hükme bağlandığı, ancak mevzuat hükümleri uyarınca işlemler ifa edilirken "TIR karnesi Muayene Onay İşlemleri" ekranında maddi hatalardan kaynaklı, örneğin eşyanın mevzuata tamamen uygun olarak TIR karnesine yazıldığı ve 15 kap olarak antrepoya boşaltıldıktan sonra sehven boşaltılan kap miktarının ekrana 14 kap girilmesi gibi hatalardan dolayı TIR karnelerinin kapatma işleminin yapılamadığı,

ÇÖZÜM:"TIR karnesi Muayene Onay İşlemleri" ekranında, YGM tarafından girilen yanlış kap miktarı bilgisi Volet-2 kaydı onaylanmış olsa dahi, gümrük idaresine dilekçe ile müracaat edilmesi ve uygun bulunması halinde, gümrük memurunca TIR Transit Takip Programı Volet-2 ekranında bulunan "İşlemler" menüsünde yer alan "Antrepo Bilgileri" seçeneğinden düzeltme imkanı getirilmiştir.

TIR Transit Takip Takip Programı Volet-2 ekranına girilir.

İşlemler Menüsünden “Antrepo Bilgileri” başlığına gelinerek kap miktarı ile ilgili yapılan hatalar düzeltilebilir.

2.SORUN:Detaylı beyan modülü ve TIR Transit Takip Programına kaydedilen antrepo kodlarının karşılaştırılması sistem tarafından yapılamadığından, her iki programda da birbirinden farklı antrepo kodları seçilerek işlemlerin ikmal edilebildiği, bu sorunun da, hem sınır hem de iç gümrük olarak iki farklı şekilde işlem tesis edilen RO-RO gümrük idarelerinde tescil işleminden sonra herhangi bir düzeltme veya iptale yönelik işlem yapılamadığından karnelerin sonlandırılmasının yapılamadığı,

ÇÖZÜM:Detaylı Beyan Programı ile TIR Transit Takip Programının entegre hale getirilmesi yönünde çalışmalar devam etmekle birlikte, RO-RO gümrüklerinde TIR karnesi işlem görürken iç gümrük idaresi olarak programa işaret konulması halinde daha sonra hatalı yazılan antrepo kodunda düzeltmenin yapılabilmesi yönünde programda düzenlemeye gidilmektedir.

3. SORUN: Bazı gümrük idarelerinde YGM tarafından ikinci bir gümrük idaresine sevk işleminin yapılamaması Örneğin, İzmir Gümrük Müdürlüğünde tescili yapılan TIR karnelerinin antrepo boşaltma işlemleri bittikten sonra YGM tarafından 2 nci sevk gümrüğüne sevk işlemlerinin (sistemdeki teknik kısıtlamalardan dolayı) yapılamadığı, ancak bu işlemlerin İzmir TIR Gümrük Müdürlüğünce yapılabildiği,

Halihazırda 46 gümrük idaresinde teknik sebeplerden dolayı YGM tarafından ikinci bir gümrük idaresine sevk işlemi yapılamamaktadır.

ÇÖZÜM:Teknik Boyutta olan sorunun giderilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir.

31.12.2010 tarihli ve 27802 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Genel Tebliğinin (TIR İşlemleri Seri No:1) 42 nci maddesi ile giriş veya hareket gümrük idarelerince yapılacak olan TIR karnesi takip işlemleri ayrıntılı olarak hükme bağlanmış, 45 inci maddesinde de, "TIR/Transit Takip Programında ve Gümrük Veri Ambarı Sisteminde (GÜVAS) kayıtları açık görünen TIR karneleri sorgulanarak bu TIR karneleri ile ilgili takip işlemlerinin bağlantıları gümrük idareleri tarafından yerine getirilip getirilmediği gümrük ve muhafaza başmüdürlükleri tarafından düzenli olarak kontrol edilir." hükmü gereğince başmüdürlüklere kontrol ve takip görevi verilmiştir.

Bu bağlamda, GÜVAS ta yapılan sorgulamalarda çok sayıda artan giriş (Volet-2 olmayan Volet-1 kayıtları) ve artan çıkış (Volet-1 olmayan Volet-2 kayıtları) veren TIR karnesinin bulunduğu tespit edilmiş ve bunların çoğunun da onaysız durumda bekletilen TIR karnelerinden kaynaklı olduğu anlaşılmıştır.

"TIR karnesi Muayene Onay İşlemleri“ne girilerek belirli aralıklarda onaylanmayan karnelerin tespit edilmesi, onaylanmasına engel bir durum bulunmaması halinde de onay işlemin tamamlanması GÜVAS kayıtlarındaki veri birikimini engelleyecektir.

TEŞEKKÜRLER… ksokullu@gumruk.gov.tr sbektas@gumruk.gov.tr