Batı Uygarlığının temelleri GELİŞMİŞ ÜLKELERDE EĞİTİM Prof.Dr. Mustafa Ergün Batı Uygarlığının temelleri

Tarihöncesi toplumlar Eski taş devri (Paleolithic) M.Ö. 40.000- 10.000 Avcı- toplayıcı toplumlar Ticaret Teknoloji Ateş yakma Kemik ve taş âletler, takılar Mağara resimleri www.egonomic.com

Yeni taş devri (Neolithic) yaklaşık 10.000-4.000 Yerleşik düzene geçiş Tarım devrimi Hayvanların evcilleştirilmesi İlk tarım kentleri

Cinsiyete dayalı işbölümü Maden işleme ve dokuma meslekleri Sosyal hiyerarşinin ve devlet düzeninin doğuşu Tarımda sulamanın başlaması (Mısır ve Filistinden Mezopotamyaya)

Bronz çağı 4000-1000 Mezopotamya Fırat ve Dicle Taşkın kontrolü ve sulama Ticaret Büyük kentler ortaya çıkıyor, yetiştirilen ürün çeşidi artıyor, meslekler doğuyor, merkezi devletler ordular kuruyor. Yazı etkin olarak kullanılıyor

Dinler ve tanrıların ortaya çıkışı Çatışmayı ve hatta savaşı seven «tanrılar» insan hayatını kontrole başlıyor. Törenler, ibadethaneler, kurbanlar… Din adamları ortaya çıkıyor ve güç kazanıyor. Crystallinks.com

Gılgamış Destanı Ur kıralı Gılgamış, arkadaşı Enkidu’nun ölümünden sonra ölümsüzlük arayışına giriyor. Daha sonra sadece tanrıların ölümsüz olabileceğini, insanın ise iyi bir ad bırakarak ölümsüz olabileceğini farkediyor. Destanda Nuh tufanından da bahsedimektedir.

Sümerler İlk şehirler Tarım ve Hindistan’la ticaret Tekerleğin bulunması Yazının bulunması Matematik ve astronomi sistemlerinin gelişmesi

Akkad İmparatorluğu (2350-2200) Dünyanın ilk büyük devleti Büyük Sargon, Basra’dan Akdeniz’e kadar tüm toprakları fethedip madenleri topluyor. Atbtarih.net

Asur Krallığı (1900) Anadolu ile Mezopotamya arasındaki ticareti kontrol eden bir şehir devletinden imparatorluğa Devlet tekelinden ziyade özel teşebbüs destekleniyor tr.wikipedia.org

Babil Krallığı ve Hammurabi Kanunları (MÖ 18.yüzyıl) İlk yazılı kanunlar Kıral düzen ve adaleti sağlıyor Uluslararası ticaret yasaları (sözleşme, faiz, ipotekli satış vs) Öldürmeye sert cezalar, sosyal hiyerarşi vs. www.clayrooftiles.com

Mısır (3050-1000) Mısır medeniyeti Coğrafyanın kader olduğu yer Nil nehri Doğudan ve batıdan çöllerle korunmuş bir alan Yıllık düzenli su taşkınları Birlik refah ve istikrar

Resim yazısı (hiyeroglif) Papirüs kağıt gibi kullanıldı Güneş yılı esaslı takvim Geometri, astronomi ve tıpta gelişme Firavunlar tanrı gibi hüküm sürüyor

Din ve yönetim Mısır panteonunda yaklaşık 2000 tanrı var. Krallar kendilerini tanrının insan görünümü olarak sunuyorlar ve adaleti kendilerinin dağıtacağını söylüyorlar. (Kanun benim!)

Ölümden sonra Ölümden sonra doğru yaşayanlara ödül ve sonsuz hayat var Mumyalama Piramitlere ve mezarlara öte dünya ihtiyaç araç-gereçleri konuyor

Piramitler Kralların gücüne göre görkemli piramit mezarlar yapılıyore Sakkara’da basamaklı piramit (yaklaşık 2650) Giza’da Kral Şeop piramidi (yaklaşık 2575)

Orta Krallık (2061-1665) Taşkınların azalması ve kıtlık-açlık sonucu 2350’de sivil isyanlar artıyor, krallık otoritesi kayboluyor 2190-2061 arasında bölgesel güçler âdeta bir Beylikler Dönemi yaşatıyor Kral II. Mentuhotep Mısır’ı tekrar birleştirip Orta Krallık dönemini başlatıyor Toprakları genişletip ticareti artırıyor.

Yeni Krallık (1569-1081) 1664-1570 arasında açlık ve Hiksos saldırıları bir ara dönem yaşatıyor. Yukarı Mısır halklarından Tebler, Mısır’ı birleştirerek Yeni Krallığı kuruyor Savaşçı Firavunlar Mısır topraklarını genişletip ticareti geliştiriyorlar

Yeni Krallıkta kadınlar da yönetime katılıyor. Kraliçe Hatşepsut 1502-1482 arasında Firavun olarak Mısır’ı yönetiyor Akhenaten ve karısı Nefertiti 1372-1355 arasında yönetimdeler. Aten’i tek ana tanrı kabul ediyor, başkenti Amarna’ya taşıyor. 1355-1346 arasında Tutankamen eski tanrılara ibadet sistemini yeniden kuruyor.

Diğer Bronz çağı uygarlıkları LEVANTENLER Kenanlılar: Akdeniz ticaretini ellerinde tutuyorlar. MÖ 1600’lerde ilk alfabeyi geliştiriyorlar. Yahudiler: Yaklaşık 1900’lerde Ur’dan Filistin’e göçen İbrahim’in torunları. 12 kabile. Yahova adlı tanrı ile Yahudileri örgütlüyor.

Çıkış (Exodus). Hz. Yusuf zamanında Yahudiler Mısır’a göçtü. 13 Çıkış (Exodus). Hz.Yusuf zamanında Yahudiler Mısır’a göçtü. 13.yüzyıla kadar Firavun’un kölesi olarak büyük inşaatlarda çalıştılar. Hz.Musa Yahudileri Mısır’dan çıkardı ve Yahova’nın yönlendirmesiyle Sina’ya yerleştirdi (MÖ 1250).

Yahudi inancı On Emir (The Ten Commandments) Tevrat: İncil’in ilk beş kitabı Tek tanrılı din Mısır’dan çıkıştan sonra tek tanrı inancı gelişti. Hristiyanlık ve müslümanlık Yahudiliğe dayanır; Yahudi yasaları Batı ahlâk geleneğinin temelini oluşturur.

Yunanistan ve Anadolu’da Bronz çağı (2200-1000)

Girit’te Minos uygarlığı (2200-1400) Dini, ekonomik ve politik hayatı kontrol eden Saray toplumu ortaya çıkıyor. Akdeniz çok kültürlülüğü. Üzüm, zeytin ve buğday yetiştirme Gelişmiş el sanatları, güzel sanatlar, spor gelişiyor

Miken uygarlığı ( 1800-1000) Girit kültürünü kaldırıyor. Antik Yunan kültürünün temeli Girit’teki Minos uygarlığından etkileniyor Anadolu’dan giden Akalar çiftçiler üzerinde feodal-askeri egemenlik kuruyor. Savaşa dayalı bir düzen kuruyorlar

Hitit Krallığı (1750-1200) Ticaret yollarını ve maden ticaretini kontrol ediyor Büyük bir askeri güç 1595’te Babil’i ele geçiriyor. 1274’te Kadeş Savaşı ile II.Ramses komutasındaki Mısır ilerlemesini durduruyor.