FARMA :İLAÇ LOJİ :BİLİM FARMAKOLOJİ FARMA :İLAÇ LOJİ :BİLİM

FARMAKOLOJİ TANIMININ İÇİNDE NELER VAR? İLAÇLAR NEREDEN VE NASIL ELDE EDİLİRLER? VÜCUTTA HANGİ ETKİLERİ YAPARLAR? İSTENMEYEN ETKİLERİ NASIL İSİMLENDİRİRİZ? İSTENMEYEN ETKİLERE KARŞI NELER YAPABİLİRİZ?

İLAÇ HANGİ AMAÇLA KULLANILIR? HASTALIK BELİRTİLERİNİN; ÖNLENMESİ? AZALTILMASI? TEDAVİSİ? TANI?

İLAÇ NEDİR? İlaçların hastalık ve hastalık belirtilerinin tanısı,önlenmesi,azaltılması ve tedavisi amacıyla kullanılan maddelerdir.

DROG? Tedavi amacıyla kullanılan her türlü maddeye drog denir.

İLACIN DROGTAN FARKI NE? Bir veya birkaç drogu içermesi Hastaya uygulanabilecek şekle konulmuş olması….

TEDAVİ ŞEKİLLERİ A-RADİKAL TEDAVİ

B-PALYATİF(SEMPTOMATİK TEDAVİ)

İLAÇLARIN ELDE EDİLDİĞİ KAYNAKLAR 1-SENTEZ SURETİYLE ELDE EDİLEN İLAÇLAR

DOĞAL KAYNAKLARDAN ELDE EDİLEN İLAÇLAR

FARMAKOLOJİNİN DİĞER BİLİM DALLARI İLE İLGİSİ FARMAKODİNAMİ: İlaç vücuttaki fizyolojik olaylar üzerinde hangi etkileri, nasıl gösteriyor? Yani ilaç vücuda ne yapıyor?

FARMAKOKİNETİK İlaçlar vücutta; Absorbe edilir Dağılıma uğrar Metabolize edilir(Biyotransformasyon) İtrah edilir. Yani vücut ilaca ne yapıyor?

KEMOTERAPİ İlaç Tedavisi Yani ilaç vücuttaki mikroorganizmaya ne yapıyor?

TOKSİKOLOJİ

FARMAKOTERAPİ ENDİKASYONLARI DOZLARI KONTRENDİKASYONLARI İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ

BİYOFARMASÖTİK Ampul : Farmakokinetik farklı Tablet :Farmakokinetik farklı Dilaltı tablet:Farmakokinetik farklı

İLAÇLARIN ADLARI

1-GENEL AD(JENERİK AD)

KİMYASAL AD

TİCARİ AD(MÜSTAHZAR AD) Üretici Firma : Abdi İbrahim İlaç Etken Madde : Asetilsalisilik Asit

İLAÇLARIN FARMASOTİK ŞEKİLLERİ A)KATI FARMASOTİK ŞEKİLLER TOZ

KAŞE

PAKET

KAPSÜL

TABLET

PASTİL

DRAJE

EKSTRE

YARI KATI FARMASÖTİK ŞEKİLLER SUPOZİTUVAR

OVÜL

MERHEM(POMAT)

TTS

SIVI FARMASÖTİK ŞEKİLLER SOLÜSYON ETKİN İLAÇ MADDESİ+SIVI MADDE(ÇÖZÜNME)

ENJEKSİYONLUK SOLÜSYON AMPUL VİYAL FLAKON

ŞURUP

POSYON AZ MİKTARDA ŞEKER İÇEREN SIVI FARMASÖTİK ŞEKİL

ELİKSİR İLAÇ+ALKOL+SU+ŞEKER

TENTÜR BİTKİSEL DROG+ERİTİCİ MADDE ADAMOT KÖKÜ

LAVMAN

SÜSPANSİYON KATI İLAÇ+SIVI MADDE(DAĞILMA)

EMÜLSİYON SIVI İLAÇ+SIVI MADDE(DAĞILMA) Endikasyonları: İnatçı kabızlıklarda lavmanlarda kullanılır.Ayrıca,dahili organların filmlerin net çıkabilmesi için,gece yatmadan evvel şişenin tamamı bir su bardağına boşaltılıp bol su ile içilir.Filmin çekimine kadar hiçbir şey yenmez ve sabah kahvaltısı yapılmaz

İLAÇ UYGULAMALARINDA HEMŞİRENİN ROLÜ

İLAÇ YÜKSEK RİSKLİ Vücudun işleyişini Hatalı kullanıldıklarında, etkileyen ve hastalıkları iyileştirmek için kullanılan kimyasal maddelere ilaç denir Hatalı kullanıldıklarında, hasta üzerinde geri dönüşsüz veya kalıcı olumsuz etki yaratan ilaçlara (örneğin; sakatlık, ölüm) yüksek riskli ilaç denir

İlaç Uygulamalarında Hemşirenin Sorumlulukları İlaç uygulamalarından önce hemşirenin gerekli hazırlığı yapması güvenli ve başarılı bir uygulamayı beraberinde getirir. Nasıl bir hazırlık yapmalı ???

İlaç Uygulamalarında Hemşirenin Sorumlulukları Hemşire ilacı hazırlarken tüm dikkatini bu işe vermeli 8 doğru ilkesini bilmeli ve ilacı hazırlarken bu ilkelere uymalı İlacı hazırlayan hemşire, mutlaka uygulamayı da kendisi yapmalı İlacın etki süresini bilmeli

İlaç Uygulamalarında 8 Doğru İlkesi Doğru ilaç, Doğru doz Doğru zaman Doğru yol Doğru etki Doğru form Doğru kayıt Doğru hasta

İlaç Uygulamalarında Hemşirenin Sorumlulukları Hemşire hastasına ilacı uygulamadan önce alerjisinin olup olmadığını bilmeli Tüm ilaç uygulamalarından önce ve sonra ellerini yıkamalı İlaç uygulaması hakkında hastayı bilgilendirmeli Hastaya uygun pozisyonu vermeli

İlaç Uygulamalarında Hemşirenin Sorumlulukları İlaçlar, vücuda alındıktan sonra lokal yada sistemik etki gösterirler. Etki etme biçimleri ilacın uygulanma yolu ile yakından ilişkilidir. Verilen herhangi bir ilacın etkisi; Hastaya(yaş vb), ilacın dozuna, ilacın uygulandığı yola ve ilacın metabolizmasına bağlı olarak değişir.

İlaçların Uygulama Yeri ve Uygulama Yolu Lokal Uygulama Yeri Uygulama Şekli Epidermal (cilt üzeri) Merhem, pomad, krem, losyon, pudra, solüsyon, Konjonktiva kesesi Kolir : Oftalmik damla ve merhem İntranazal Nazal (burun) damla ve spreyi, İntravajinal Vajinal ovül(süpozituvar, tablet, merhem, jel, köpük Bukal (ağız içine) Pastil, solüsyon, Rektal Merhem, süpozituvar, enema, Kolon Lavman, Dış kulak yolu Otik (kulak) damlası (solüsyon, süspansiyon)

İlaçların Uygulama Yeri ve Uygulama Yolu Sistemik Uygulama Yeri Uygulama Şekli Oral (ağızdan) Katı Şekiller : tablet, draje, kapsül, film kaplı tablet, barsakta açılan (enterik) tablet, çiğneme tb, efervesan tb, kaşe, granül, pilül (hap), SR(modifiye) tb, Sıvı Şekiller : Şurup, eliksir, solüsyon, süspansiyon, damla (konsantre solüsyon), emülsiyon, Parenteral (sc, im, iv) İnjeksiyonluk solüsyon veya süspansiyon, emülsiyon (ampul, flakon, sulandırılacak toz), implantasyon peleti İnhalasyon Gaz, buhar, aerosol, inhalatör, nebülizör, disk, Transdermal Flaster (TTS), merhem, Diğerleri Nazal sprey, intratekal

İLAÇLARIN UYGULAMA YERLERİ 1-LOKAL UYGULAMA YERLERİ Epidermal İntrakütan(0,1 ml’den fazla olmamalı)

İntratekal

İntraplevral(TORASENTEZ)

İntraperitoneal Uygulama(Abdominal Parasentez)

İntrakardiyak Uygulama

İntra artiküler

İntra uterin İntra vajinal Rektum veya kolon içine Uygulama

Konjonktiva üzerine Uygulama

İntranazal

Bukal

SİSTEMİK UYGULAMA YERLERİ A)ENTERAL UYGULAMA

ENTERAL UYGULAMA ÇEŞİTLERİ ORAL UYGULAMA

SUBLİNGUAL UYGULAMA

REKTAL UYGULAMA

PARANTERAL UYGULAMA

İV UYGULAMA ÇEŞİTLERİ 1-İv Enjeksiyon 2-İntraarteriyel enjeksiyon 3-Sc.enjeksiyon 4-İm.enjeksiyon 5-Kemik iliğine enjeksiyon

6-Transdermal uygulama

7-İnhalasyon

İğne acıtır, hap tiksindirir, lazer ise müthiştir İğne acıtır, hap tiksindirir, lazer ise müthiştir. Artık yeni bir ilaç kullanma tekniği doğuyor : P.L.E.A.S.E. Pantec Biosolutions AG şirketi Ağrısız Lazer Üst Deri Sistemi anlamına gelen P.L.E.A.S.E. adını verdiği yeni bir cihaz geliştirdi. P.L.E.A.S.E. tam olarak lazer vasıtasıyla vücudunuza ilaç enjekte ediyor, bunu da ilacın derinizin emebileceği seviyede çok küçük delikler açarak yapıyor. Dokunmatik kullanıcı arayüzü sayesinde hem ilacı alan hem de ilacı veren kişi için bu işlem tamamen acısız bir hale geliyor. Cihaz piyasaya çıkış için gerekli izinleri almış durumda, yani Avrupa pazarına dağıtılmaya hazır. Ancak şu an için hangi ülkelerde ve hangi fiyata satılacağına dair bir bilgi yok.

İlaçların Emilim Hızları Deriden Değişir Ağızdan 30-90 dk. Rektal 5-30 dk. Damar yolu 30-60 saniye Cilt altı 15-30 dk. Kasiçi 10-20 dk. Dilaltı-Tablet 3-5 dk. Endotrekeal 3 dk. İnhalasyon 3 dk.

İlacın Sulandırılması İlacı kendi çözeltisi ile karıştırarak sıvı hale getirmek. İlacın Seyreltilmesi Dilüe edilmiş (sulandırılmış) bir ilacı mayi içerisine katarak daha az yoğun duruma getirmek.

Doz Hesaplama cc = ml 1 cc = 1ml 1 ml = 10 Dizyem 1 ml = 100 Ünite 1 ml = 20 damla 1 gr = 1000 mg. 0,5 gr = 500 mg 1mg = 1000 mcgr   1 MU (Milyonünite)=10 mcgr

Doz Hesaplama Doz hesaplamalarında doğru orantı kullanılması önerilir; Eldeki Doz Eldeki Miktar İstenilen Doz İstenilen miktar İstenilen Miktar = İstenilen Doz X Eldeki Miktar Eldeki Doz

Doz Hesaplama- Örnek 1 Hekim orderı; Morfin ampul 1x2 mg IV infüzyon Stoktaki ilacımız Morfin 0,01 gr (1 ml ampul) ise Hastaya ilac nasıl uygular?

Doz Hesaplama- Örnek 1 1 ml=100 ünite (insülin enjektörü ile) 10 mg morfin ampul 100 ünite ise 2 mg x X =20 ünite, insülin enjektörü ile morfin çekilerek ve doktor başka şekilde önermedi ise mutlaka %0,9 NaCI ile sulandırarak hastaya uygulanmalı.

Doz Hesaplama- Örnek 2 Hekim order’ı; Ampicina flakon 2x100mg IV Eczaneden gelen ilaç; Ampicina flakon 250 mg-2 ml distile su Hastaya ilaç nasıl uygulanır?

Doz Hesaplama- Örnek 2 Öncelikle Ampisina flakon, 2 ml distile su ile sulandırılır. 2 ml de 250 mg Ampisina var ise x ml de 100 mg X= 100x 2 ml 250 = 0,8 ml ampisina uygulanır

İlaç İstemleri Her sağlık kurumu, hekim tarafından ilaç isteminin yazıldığı özel formlara sahiptir. Güvenli ilaç uygulaması için hemşirelerin yalnızca yazılı istemleri uygulaması istenir.

İlaç İstemleri Hekim tarafından yazılmış istem hatalı, eksik ya da anlaşılmaz olabilir. Bu durumda hekime geri dönülmeli ve kurumun belirlediği politika izlenmelidir.

İlaç İstemleri Örnek ilaç istemleri; İlacın Adı Dozu Formu İlacın Ekleneceği Mayi Veriliş Yolu Veriliş Hızı (saate) Süresi Diazem 10 mg Ampul İzotonik 100 mililitre IV infüzyon 20ml/saat 5 saat boyunca İlacın Adı Dozu Formu Veriliş Yolu Sıklığı Dormicum 1 mg ampul IM 2X1

İlaç Uygulamalarında Hasta Güvenliği İlaçlar pek çok farklı yolla ve pek çok farklı nedenle uygulanmaktadır. Tüm ilaç uygulamalarında hastanın güvenliğinin sağlanması gerekir.

İlaç Hatalrını Önlemek İçin Kurumlarda Neler Yapılabilir ??? Yazılı prosedürler oluşturulmalı, Yapılan hatalar kaydedilmeli, İstemleri yazılı ya da elektronik ortamda alınmalı, Hastayı ilaç ve uygulaması konusunda eğitmeli, İlaç dozu hesaplama becerilerini geliştirmeli, İlaç uygulama hataları ile ilgili makaleleri yakından takip etmeli,

İlaç Hatalrını Önlemek İçin Kurumlarda Neler Yapılabilir ??? İstemin doğru okunduğundan emin olmalı, Hastanın hangi ilaçlara alerjisi olduğu, mevcut ve eşlik eden hastalıklarının hangi ilaçları kullanmaya sakınca oluşturduğunu bilmeli, İlaç uygulamalarında 8 ilkeye dikkat etmeli Yukarıdaki 8 ilkeye aykırılık istemden kaynaklanıyorsa hekimi uyarmalı,

İlaç Hatalrını Önlemek İçin Kurumlarda Neler Yapılabilir ??? Uygulamaya yoğunlaşmayı engelleyen etmenlerden uzak durmalı, Hasta bireye ilaç uygulamayı etkileyecek fiziksel ve laboratuvar özellikler bilinmeli, İlacın etkileri bilinmeli, beklenmeyen etki oluştuğunda hekim uyarılmalı, Diğer sağlık çalışanlarıyla ve hastalarla etkin iletişim kurmalı.

DOZ MİNİMAL DOZ MAKSİMAL DOZ TERAPOTİK DOZ

MAKSİMUM DOZ TOKSİK DOZ LETAL DOZ

TEK DOZ BAŞLANGIÇ DOZU DEVAM ETTİRİCİ DOZ GÜNLÜK DOZ