İSTEK ÖZEL ACIBADEM ANADOLU LİSESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM İSTEK ÖZEL ACIBADEM ANADOLU LİSESİ EZGİ ARIKAN BERİN ARSLAN

KENTSEL DÖNÜŞÜM NEDİR? Kentsel dönüşüm, bozulma ve çökme olan kentsel alanın ekonomik, toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarının kapsamlı ve bütünleşik yaklaşımlarla iyileştirilmesine yönelik olarak uygulanan strateji ve eylemlerin bütününü ifade ediyor. Bu yöntem ve stratejilerin faaliyet alanı ve doğası gereği, mevcut şehrin yapısına ve burada yaşayan insanların fiziksel, sosyal ve ekonomik geleceği üzerine ve buna bağlı olarak da kentin bütün geleneklerine etki ediyor. Bu nedenle, bütün planlama çalışmalarında, sosyologlar, ekonomistler, mühendisler, mimarlar, plancılar ve peyzaj mimarları gibi farklı disiplinlerin birlikte çalışması gerekiyor.

Kentsel dönüşüm deneyimlerinden yararlanılarak ortaya çıkan teorilere bakıldığında, önceleri yalnızca fiziksel iyileştirmeye öncelik veren uygulamaların yerini fiziksel bozulma ile toplumsal bozulma arasındaki doğrudan bağlantıyı artık kabul eden ve projelerde daha toplumsal bir strateji izleyen uygulamalara bıraktığı görülüyor. Buna bağlı olarak, yerel halkın katılımı ve bilginin paylaşılıp tartışılması da önemli bir hale geliyor.

GELELİM BU KONUDA EN ÇOK MERAK EDİLENLERE Son dönemlerde sıklıkla duyduğumuz kavramlardan birisi 'Kentsel Dönüşüm Projesi' Peki nedir bu çalışma? Amacı, hedefi nedir? Hangi kanunlar çerçevesinde yapılır? Fırsatları ve riskleri nelerdir?

Son zamanlarda, İmar planlarına aykırı bir şekilde yapılaşmanın getirdiği sorunları çözebilmek için kentsel dönüşüm projeleri sıkça gündeme gelmeye başlamıştır. Kentsel dönüşüm projelerinin amaçları, kentin yapılaşma ve imar bakımından sıkıntılı bölgelerine çözüm bulmak, kaçak yapılaşmanın önüne geçmek ve  teknik ve sosyal altyapısı tamamlanmış sağlıklı konutlar üretmektir. Kentlerin karşılamayacağı oranda nüfus artışı ve göç düzensiz, çarpık kentleşmeyi; teknik altyapı ve sosyal donatı alanlarının yetersizliğini; trafik sorununun büyümesini ve tüm bunlara bağlı olarak kamu asayişinin bozulmasını beraberinde getirdiği tespiti ile çözüm olarak, kentsel dönüşüm projelerini başlatılmıştır.

İSTANBUL'DA KENTSEL DÖNÜŞÜM ÇALIŞMALARI DEPREM DÖNÜŞÜMÜ GECEKONDU DÖNÜŞÜMÜ

Deprem Dönüşümü kapsamında Avcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Büyükçekmece, Bayrampaşa, Eminönü, Fatih,  Küçükçekmece ve Zeytinburnu gibi deprem riski daha yüksek olan ilçeler bulunmaktadır. Pilot bölge olarak seçilen Zeytinburnu'nda çalışmalar başlamıştır. Deprem dönüşümü çalışmaları, 30 yıllık bir süreçte 3 milyar dolarlı bir maliyet ile bitirilmesi hedeflenmektedir. Gecekondulaşmaya karşı geliştirilen proje kapsamında tespiti yapılan yaklaşık 85 bin gecekondunun yıkılması ve burada yaşayan vatandaşları ise KİPTAŞ ve TOKİ tarafından yapılan konutlara yerleştirilmesi planlanmıştır.

Önemi her geçen gün önemi artan ve bu kadar yaygın bir uygulama alanı bulan kentsel dönüşüm uygulamaları hem sosyal hem de teknik bakımdan detaylı olarak değerlendirilmesi gereken projelerdir. Dönüşüm alanlarında yaşayan insanların alıştıkları yaşam alanlarından ayrılması, devam ele gelen yaşam tarzlarının ve kazanç yollarının sona ermesi ve değişmesine yol açmaktadır. Özellikle gelir seviyesi düşük insanların kentin uzağında, daha önce hiç alışık olmadıkları bir yaşam alanına sokulmaları, onların iş olanaklarıyla, sosyal ve kültürel çevreleriyle, mekansal alışkanlıklarıyla ilişkilerinin kopması riskini beraberinde getirmektedir. Dar gelirli bu grubun uzun bir süre düzenli olarak konut ödemesi yapmaları da Türkiye şartlarında zor görünmektedir.

Kentsel dönüşüm yapılacak alanın sosyokültürel ve sosyoekonomik yapısına göre alternatif modellerin üretilmesi zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bütün bu risklere karşın, kentsel dönüşüm mekansal ve sosyal bir gerekliliktir. Kentsel dönüşüm çalışmalarında, fiziksel mekanın dönüştürülmesinin yanında problemin sosyal ve kültürel boyutları da dikkate alınmalıdır. Kentlerin farklı problemlerine tek ve aynı çözüm yerine kentin yerleşim ve imar özelliklerine göre  farklı ve etkili çözümler üretilmelidir.

İLK PROJE Türkiye’de ilk deprem dönüşüm alanı projesi 2008’de Zeytinburnu’nda başlatıldı. Ancak tek bir konut sahibinin itirazı bile projeyi durdurmaya yetti. Yeni yasada ise deprem riski nedeniyle kentsel dönüşüm alanı ilan edilen bir alanda konut sahibinin bireysel itiraz etme hakkı bulunmuyor. Bunun yerine çoğunluğun kararı uygulanıyor.

İSTANBUL'DA YÜRÜTÜLEN 'KENTSEL DÖNÜŞÜM' PROJELERİ ŞÖYLE ; Küçükçekmece: Ayazma-Tepeüstü Kent ve Yenileme – 21. yüzyıl Kent Vizyonu Projesi’nde TOKİ ve Büyükşehir Belediyesi ile ortak çalıştı. Gecekondular yıkıldı, 1.5 yılda 2 bin 640 sosyal konut tamamlandı ve 1.800 aile yeni evlerine taşındı. * Halkalı: 2 bin 64 konut yapıldı. Küçükçekmece Belediyesi’nde halen devam eden kentsel dönüşüm alanları mevcut.

Zeytinburnu: Sümer Mahallesi Deprem Odaklı Kentsel Dönüşüm Projesi, 171 bin metrekarelik konut alanı ve 46 bin 500 metrekarelik dükkan alanını kapsıyor. Mahalle dokusu korunarak KİPTAŞ toplam 1700 konut yapacak. Projenin gerçekleştirilebilmesi için “kat karşılığı anlaşma modeli” benimsendi. Projenin ilk etabının, 2011 yılı sonuna, tamamının 2014’e kadar bitirilmesi hedefleniyor. * Çatalca: Gecekondu önleme bölgesi olarak belirlenen Kaleiçi ve Ferhatpaşa mahallelerinde kentsel dönüşüm projesi uygulanıyor. * Esenler: Yüzde 33’ü Hazine’ye ait Çiftehavuzlar Mahallesi’nde kentsel yenileme projesi için TOKİ ile ön protokol imzalandı. Vatandaşların evleri, bedeli yeni verilecek ev için peşinat kabul edilerek yıkılacak. Vatandaşlar, yeni dairelerin fiyat farkını taksitlerle ödeyecek.

Esenyurt: Mehterçeşme Mahallesi’ndeki 100 mülk sahibi ile anlaşılacak ve burada Osmanlı mimarisi tarzında “Osmanlı Mahallesi”, İstiklal ve Fatih mahallelerindeki evler de yıkılacak ve Roman vatandaşlara özel mahalle oluşturulacak. * Eyüp: Büyük bölümü vakıf arazisi olan Güzeltepe Mahallesi’ne bağlı Bayramoğlu Çobançeşme mevkisindeki kentsel dönüşüm projesi hazırlandı. Proje kapsamında, burada oturan vatandaşlar, yan mahallede KİPTAŞ tarafından inşa edilecek modern bir siteye taşınacak. Bayramoğlu mevkisine de bir vakıf üniversitesi inşa edilecek. * Maltepe: 15 bin nüfuslu Başıbüyük Mahallesi’nin tapusu Maltepe Belediyesi’ne ait olan alan üzerinde bin 740 konut bulunuyor. Bunların 170’i tapu tahsis belgeli. Bu konut sahiplerine daire takas önerisi sunuldu.

Güngören: Tozkoparan Mahallesi Kentsel Dönüşüm Projesi, 60 hektarlık bir alanı kapsıyor. Alanda, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın 1960’lı yıllarda Roman vatandaşların konut sorununu çözmek amacıyla “Gecekondu Önleme Projesi” adı altında yaptığı sosyal konutlar yer alıyor. Yüzde 86’sı devlet arazisi, geri kalanı özel mülkiyet olan arazide, 4 bin mülk sahibinin hakkı bulunuyor. Mülk sahipleriyle anlaşmaların sürdüğü proje önümüzdeki günlerde uygulamaya geçilecek. * Başakşehir: TOKİ “Kayabaşı Deprem Dönüşüm Projesi” kapsamında çalışmalar yürütüyor. TOKİ’nin yürüttüğü projede, 5 bin 100 konut yapıldı. * Ataşehir: 1290 hak sahibine teslim ettikleri ev büyüklüğünde yeni ev verilecek. Bölgede toplam 3 bin konut yapılacak.

Gaziosmanpaşa-Sarıgöl: Yenidoğan kentsel dönüşüm projesiyle gecekondu işgali ve kaçak yapılaşma ortadan kaldırılıp, alt, orta gelir düzeyine hitap edecek sosyal konutlar üretilecek. * Kartal: Kartal Kentsel Dönüşüm Projesi, Pendik ve Kartal sahil, Kartal Merkez ve E-5’ten sahile inen, taş ocağını da içine alan 555 hektarlık bir alanı kapsıyor. Projede, ağırlıklı iş kuleleri, az sayıda konut, kültürel alan, opera evi, park, oteller, restoranlar, yat limanı ve marina olacak. * Fatih-Sulu kule: 2005 yılında başlatılan Sulu kule Projesi, 90 bin metrekarelik alanda 620 daire, 45 dükkan, bir butik otelİ ve ,kültür merkezini kapsıyor. 2012 yılının ilk çeyreğinde bitmesi planlanan projedeki evler Osmanlı- Türk mimarisinin izlerini taşıyacak.

Fener-Balat: Fener Rum Patrikhanesi’nden başlayan ve Ayvansaray’a kadar sur kenarındaki 534 binayı ilgilendiren 80 bin metrekarelik Fener-Balat yenileme projesi koruma kurulları tarafından onaylandı ve ihalesi yapıldı. Fener-Balat’taki 256 tescilli kültür varlığını 324’e çıkarılırken, bölgede 50 metrekare üzerine kurulu üç katlı binalar yıkılırak yenileri yapılacak. Projenin 2014 yılında bitirilmesi planlanıyor. * Ayvansaray: Ayvansaray Türk Mahallesi Yenileme Projesi’nde 15’i tescilli 60 ev bulunuyor. Ahşap özgün Osmanlı mimarisinin günümüze ulaşan örneklerinin yer aldığı bölgede, eski binalarından bazıları restore edilirken, bölgede bazı ek binalar da yapılacak. Projenin 2012 yılı sonunda bitirilmesi planlanıyor. * Yenikapı-Yalı Mahallesi: Yenikapı kazı alanı ile Kennedy Caddesi arasında kalan bölümde yer alan Yalı Mahallesi de yenileniyor. 50 bin metrekarelik bin alanı kapsayan, 2-3 katlı binaların çoğunun tescilli eserlerden oluşuyor. Proje 2014 yılında tamamlanacak.

Süleymaniye: Süleymaniye Bölgesi Yenileme Alanı Projesi Fatih Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve KİPTAŞ tarafından yürütülüyor. Süleymaniye’den İMÇ bloklarına kadar devam eden alanda 900 binayı ilgilendiren projede, belediye KİPTAŞ’ın çalıştığı 39 adada çalışırken bunların 6’sı inşaata hazır hale getirildi. Yedikule-Gazhane ile Nişanca ve Sultanahmet bölgesi de yenileme alanı olarak ilan edildi. * Beyoğlu-Tarlabaşı: Proje 213’ü tescilli olmak üzere toplam 278 yapıyı kapsıyor. Proje kapsamında toplam 20 bin metrekarelik alanda 5 bine yakın bina bulunuyor. Binaların yüzde 70’inin boş olduğu ve yaklaşık 500 mülk sahibinin olduğu kaydedilirken mülk sahipleriyle kat karşılığında ya da satın alma şeklinde anlaşıldı. Tarlabaşı’nı Paris’teki Champs Elysees’ye dönüştürmeyi hedefleyen proje için 278 binanın tek tek rölöve, restitüsyon ve bunlara dayanarak restorasyon projeleri yapıldı.

SUYUN ANLAM VE ÖNEMİ Su, hayatın kaynağı, dünyanın 3/4′ü; vücudumuzun % 80′i su. Kana kana içtiğimiz, duş yaptığımız, yağmur olup yağdığında sevdiğimiz ama sel olup aktığında korktuğumuz su. Su insan için çok önemli. Ama öte yandan da dünya nüfusunun artması, küresel ısınmaya bağlı iklim değişiklikleri, suyun yeryüzündeki dağılımı ve kullanım şekli, su ile ilgili ciddi sorunların ortaya çıkmasına yol açmaktadır.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ? Vücudunuzun % 60’ı su, Beyninizin %70’i su, Kanınızın %80’i su, Hiçbir şey yemeden neredeyse bir ay yaşayabileceğiniz halde, Vücudunuz susuzluğa bir hafta bile dayanamaz.

Gezegenimizin büyük bir bölümünü kaplayan suyun ancak %3’ü temiz ve içilebilir su, ve şu anda temiz suların %1’ine ulaşabiliyoruz. İstanbul’un su havzaları 4 milyon kişinin su ihtiyacını sağlayabilir, 2020 yılında ise nüfusun 30 milyon olması bekleniyor, Söylenenlere göre yakıtsız kalmadan susuz kalacağız.

Tarihi Taksim ve Kırkçeşme Su Bentleri Havzası SU HAVZALARI VE KENTSEL DÖNÜŞÜM Bizim için önemli olan kentsel dönüşümün su havzalarına zarar vermeden yapılması. Zarar görmesi muhtemel havzalarımızda şunlar: Tarihi Taksim ve Kırkçeşme Su Bentleri Havzası Sazlıdere Havzası Büyükçekmece Havzası Alibey Havzası Terkos Havzası Ömerli Havzası Elmalı Havzası Darlık Havzası

İsaköy, Sungurlu ve Kabakoz Baraj Havzaları Düz Dere Havzası Cilingoz Deresi Havzası Kuzulu Dere Havzası Kazan Dere Havzası Elmalı Dere Havzası Sultanbahçe Dere Havzası Pabuç Dere Havzası

SU HAVZALARINI KORUMAK EN ÖNEMLİSİ ; SU HAVZALARINI KORUMAK İstanbul’un içme suyunun yüzde 99’unu karşılayan havzalar, kaçak yapılaşma tehdidinden kurtulamıyor.      İstanbul’a su sağlayan 10 barajın kaynağı durumundaki havzalar, çevresine inşa edilen 120 bin kaçak yapı nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. “İstanbul’un susuz kalmaması için olmazsa olmaz şart, havzaların ödünsüz olarak korunmasıdır. Eğer havzaları koruyamazsak İstanbul’u bir felaket bekler. Yani 1994’ten önceki dönemden daha büyük bir felakete sürüklenir.” Uydu görüntüleri ve helikopter denetimleriyle havzaları korumaya çalıştıklarını ifade eden Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Daire Başkanı Şimşek Deniz ise havzaların korunması için mücadele ettiklerini, şimdiye kadar havzalardaki 3.500 kaçak yapıyı yıktıklarını açıkladı.

KENTSEL DÖNÜŞÜM VE EKOLOJİK DENGE Kentsel dönüşüm, doğru yapılabilirse kentler açısından yararlı bir çalışma ama bu çalışmanın ekosisteme ve ekolojik dengeye zarar vermemesi gerekir. Ekolojik denge bozulduğunda bitki örtüsü ve toprakaltı canlılığı azalan toprağın erozyon hızı koşullara göre 11 kata kadar artabilmekte, en verimli toprak tabakası kaybedilmekte, toprağın yapısı bozularak su tutma kapasitesi ve geçirgenliği azalmaktadır. Bu da bütün su dönüşümü dolayısı ile de bütün hayatı etkiler.

Siyah beyaz hayaller canlanacak gözümüzün önünde çocuğumuza anlatabilecek sadece mavili anılarımız kalacak.

KAYNAKÇA http://www.arkitera.com/g67-kentseldonusum.html http://www.stratejikboyut.com/haber/kentsel-donusumun-firsatlari-ve-riskleri--28260.html http://www.haber7.com/haber/20101017/Istanbuldaki-Kentsel-Donusum-projeleri.php www.ibb.gov.tr www.mimarlarodasi.org.tr