T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU PETROL PİYASASINDA GÖZETİM VE DENETİM İbrahim Halil DERE Denetim Dairesi Başkanlığı Turan

PETROL PİYASASINDA GÖZETİM VE DENETİM 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler için Kamu Kurum ve Kuruluşları ile Özel Denetim Kuruluşlarından Hizmet Alımına İlişkin Usul ve Esaslar İçişleri Bakanlığı ile EPDK Arasında Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimlere İlişkin İşbirliği Protokolü Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile EPDK Arasında Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimlere İlişkin İşbirliği Protokolü Turan

5015 sayılı PETROL PİYASASI KANUNU “Kurum, ulusal marker ve idari ve teknolojik yöntemler ile bir denetim sistemi kurar.” “Kurum piyasa faaliyetlerini kendi personeli ile veya kamu kurum ve kuruluşları ile özel denetim kuruluşlarından hizmet alımı yoluyla denetime tabi tutar.”

YÖNETMELİK Denetim nedir? Petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin piyasaya ilişkin faaliyetlerinin ve hesaplarının ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunun incelenmesi, ve bu kişilerce piyasaya arz edilen petrol ve madeni yağın teknik düzenlemelere uygunluğunun araştırılması; hata, aykırılık, usulsüzlük ve suistimallerin tespit edilmesi halinde ilgili kanunlarda öngörülen gerekli yaptırımların uygulanması suretiyle yapılan çalışmalardır.

Marker Kontrolü ve Teknik Düzenlemelere Uygunluk YÖNETMELİK Uygunluk Denetimi İlgili mevzuat hükümlerine uygunluk Marker Kontrolü ve Teknik Düzenlemelere Uygunluk Yaygın ve yoğun saha denetimi Ön Araştırma ve Soruşturma Süreci ile Yaptırımlar

Ön Araştırma ve Soruşturma Süreci UYGUNLUK DENETİMİ Uygunluk Denetimi Mevzuat İhlali Şüphesi Ön Araştırma ve Soruşturma Süreci Planlı Denetimler Yaptırım - Ceza

UYGUNLUK DENETİMİ Planlı Denetimler (Başlıca Önem Atfedilenler) Ulusal petrol stoku yükümlülüğü ve tamamlayıcı kısmı için edinilen gelir payının denetimi Fiyat oluşumunda rekabeti bozucu uygulamalar Dağıtıcıların pazar payı sınırlamaları Dağıtım projeksiyonları ve sapmaların denetlenmesi Dağıtıcıların bayi faaliyetleriyle ilgili kalite kontrol izlemesi Dağıtıcıların tüketici şikayetlerini etkin bir şekilde izlemesi Rafineri ve dağıtıcıların ulusal marker yönetim ve denetim faaliyetleri Rafinericilerin TSK taktik yakıtları ile ilgili yükümlülüğünün izlenmesi Birden fazla piyasa faaliyeti ile ilgili hesap ayrışımı Tarifesi düzenlemeye tabi faaliyetler için tarife denetimi İletim ve depolama faaliyetlerinde eşit taraflar arasında ayırım gözetilmemesi Eşit durumdaki alıcılar (kategoriler) arasında ayırım gözetilmemesi Zorunlu sigorta yükümlülüğü

Ulusal Marker Tespit Tutanağı Numune Alma Tutanağı Mühürleme Tutanağı TUTANAKLAR Ulusal Marker Tespit Tutanağı Numune Alma Tutanağı Mühürleme Tutanağı Numune Teslim Tutanağı Tutanak (Genel amaçlı tutanak) 3 nüsha düzenlenir, biri denetlenende, biri denetleyende, biri de denetlettirende kalıyor.

YAYGIN VE YOĞUN SAHA DENETİMİ Ulusal Marker Kontrolü Numune Alma Test ve Analiz

ULUSAL MARKER KONTROLÜ Ulusal marker tespit cihazı İki ihtimal -Ulusal marker gerekli şart ve seviyede ise: SÜREÇ SONA ERER. -Ulusal marker gerekli şart ve seviyede değilse: MÜHÜRLEME, NUMUNE ALMA, SUÇ DUYURUSUNDA BULUNMA + Kurum tarafından idari yaptırım ve/veya idari para cezası uygulanması Turan

ULUSAL MARKER KONTROLÜ Ulusal Marker Tespit Tutanağı 3 nüsha olarak düzenlenir. Bir nüshası ilgili gerçek veya tüzel kişiye verilir, bir nüshası denetleyende kalır, bir nüshası denetlettirende kalır.

ULUSAL MARKER KONTROLÜ Ulusal markerin gerekli şart ve seviyede bulunmadığının seyyar kontrol cihazı ile tespiti halinde analiz yapılmak üzere numune alınır, iş yeri mühürlenir, suç duyurusunda bulunulur.

NUMUNE ALMA Numune, ürünün yapısına ve özelliğine göre, test ve analizlerin gerektirdiği ölçüyü aşmamak üzere biri şahit numune olmak üzere 3 takım halinde alınır. (Numune Alma Tutanağı) Numuneler, mühürleri bozulmadan açılmayacak şekilde mühürlenir ve üzerlerine tutanakla ilişkisini gösterecek şekilde Numune Etiketi konulur. Alınan numunenin bir adedi ilgili gerçek ve tüzel kişiye verilir, diğer ikisi 5 iş günü içerisinde laboratuvara teslim edilir veya gönderilir. (Numune Teslim Tutanağı)

NUMUNE ALMA “Alınacak numunenin miktarının belirlenmesi ve alınma şekil ve usulü ilgili TS standartlarında belirtildiği şekilde yapılır.” Turan

NUMUNE ALMA “Test ve analiz giderleri Kurum tarafından karşılanır.”

ÖN ARAŞTIRMA VE SORUŞTURMALAR “Kurul, resen veya kendisine intikal eden ihbar ve şikayetler üzerine, doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar verir.”

ÖN ARAŞTIRMA VE SORUŞTURMALAR Ön Araştırma Süreci (30 Gün) Rapor Soruşturma Kararı (Kurul) Re’sen Doğrudan Soruşturma İhbar veya Şikayet İhbar İlgili mevzuata aykırılığın giderilmesi (15 gün süre)

ÖN ARAŞTIRMA VE SORUŞTURMALAR Aykırılık giderilirse -> faaliyete devam Soruşturma süreci (6 Ay) (3 ay ek süre) İhbar İlgili mevzuata aykırılığın giderilmesi (15 gün süre) Aykırılığın giderilmemesi -> geçici durdurma (30-180 gün) İlgili kişinin savunması (30+30+15 gün) Kurul yaptırım kararının ilgiliye tebliği Karara karşı yargı yolu (Danıştay) Nihai Kurul Kararı

ÖN ARAŞTIRMA VE SORUŞTURMALAR Ön Araştırma ve Soruşturma Prosedürüne Gerek Olmayan Haller Petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemlerinden ön araştırma ve soruşturma prosedürüne gerek olmayacak derecede açık olduğu Kurul tarafından belirlenenler için, ilgili gerçek veya tüzel kişiye 15 günden az olmamak üzere uygun bir süre verilerek yazılı savunması alınabilir. Yazılı savunma ve Daire Başkanlığı görüşüne istinaden Kurul kararını verir.

ÖN ARAŞTIRMA VE SORUŞTURMALAR Doğrudan Para Cezası Uygulanabilecek Haller 1- Alınan numunenin ilgili teknik düzenlemeye uymadığının analiz raporu ile tespit edilmesi halinde, 2- Lisansa tabi bir piyasa faaliyetinin lisans alınmaksızın yapılmakta olduğunun tespit edilmesi halinde, herhangi bir ön araştırma veya soruşturma yapmaya ya da savunma almaya gerek olmaksızın Kurul tarafından idari para cezası verilebilir.

MÜHÜRLEMELER Denetimler esnasında, Lisanssız piyasa faaliyeti yapılması Kaçak veya menşei belli olmayan ürün ikmal edilmesi Ulusal markerin gerekli şart ve seviyede bulunmadığının tespit edilmesi halinde mühürleme yapılır.

MÜHÜRLEMELER Ayrıca, Akaryakıt veya madeni yağın teknik düzenlemelere aykırı olduğunun akredite laboratuvar analizi ile tespit edilmesi halinde bunların piyasaya arzı geçici olarak mühürleme suretiyle durdurulur.

MÜHÜRLEMELER Akaryakıt istasyonu kapsamında sürdürülen bayilik faaliyetlerinin ilgili mevzuata aykırılığının tespit edilmesi halinde, anılan istasyonda yapılan piyasa faaliyeti geçici olarak mühürleme suretiyle durdurulur ve yapılan işlem Kurul gündemine öncelikle alınır.

MÜHÜRLEMELER Mühürleme Tutanağı Mühürleme Tutanağı 3 nüsha halinde düzenlenir. Bir nüshası denetlenen gerçek veya tüzel kişiye verilir, bir nüshası denetleyende kalır, bir nüshası Kuruma gönderilir.

MÜHÜRLEMELER Mühürleme Levhası Mühürleme işlemi, işletmenin veya tesisin görünür bir yerine mühürleme levhası asılmak suretiyle üçüncü şahıslara duyurulur. Mührün Sökülmesi ve Mühür Fekki

TÜKETİCİ İHBAR VE ŞİKAYETLERİ Akaryakıt ve madeni yağın niteliğine ilişkin tüketici ihbar ve şikayetleri öncelikle bunların satın alındığı kişiye ve/veya bu kişinin tedarikçisine yapılır. Yapılacak şikayete 30 gün içerisinde hiç veya tatmin edici cevap alınamadığı takdirde Kuruma müracaat edilebilir. Tüketiciye verilen zarar ve hasarın tazmini konusunda 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. İl ve İlçe Tüketici Hakem Heyetleri Tüketici Mahkemeleri

PİYASA FAALİYETLERİNE İLİŞKİN İHBAR VE ŞİKAYETLER Piyasa faaliyetine ilişkin ihbar ve şikayetler doğrudan Kuruma yapılır. Kuruma sunulan ihbar ve şikayet dilekçelerinde; 1) şikayetçinin adı soyadı, 2) T.C. Kimlik numarası ile 3) iş veya ikametgah adresinin belirtilmesi gerekir.

İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ İÇİŞLERİ BAKANLIĞI İLE EPDK ARASINDA PETROL PİYASASINDA YAPILACAK DENETİMLERE İLİŞKİN İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ (14/06/2005)

KAPSAM Yurt içinde pazarlanan petrol ve madeni yağın denetiminin yapılmasını teminen; ulusal marker kontrolünün yapılması, akaryakıt bayii, depolama tesisi, rafineri ile taşıma araçlarından usulüne uygun olarak numune alınması, alınan numunelerin Kurumca belirlenen akredite laboratuvarlara teslimi ile piyasada faaliyet gösteren kişilerin lisans kontrolü işlemlerinin yapılması.

DENETİM KAPSAMINDA YAPILACAK İŞLER 4. Madde Ulusal marker kontrolü Numune alınması Numunelerin Kurumca belirlenecek laboratuvarlara teslimi Lisans kontrolü Gerekli hallerde bilgi ve belge talep edilerek incelemede bulunulması ve gerektiğinde suret alınması

DENETİMLERİN BAŞLAMASI Programlı denetimler Kurum tarafından Denetim Programı yapılması Görevlendirme yazısı (Amaç, kapsam, süre ve yetkinin çerçevesi) Halen yürütülmekte olan Birinci Aşama Denetimler; (Lisans taraması) İkinci Aşama: Program hazırlık aşamasında, çalışmalar devam ediyor. Turan

DENETİMLERİN BAŞLAMASI İhbar ve Şikayetler Kuruma yapılan ihbar ve şikayetler üzerine Kurumun talebi ile harekete geçmek suretiyle dördüncü maddede belirtilen işlerin yerine getirilmesi Doğrudan yetkili kuruluşa yapılan ihbar ve şikayetler üzerine dördüncü maddede belirtilen işlerin yerine getirilmesi keyfiyet hakkında Kuruma 15 gün içerisinde detaylı bilgi sunmak Diğer işler, Kurum tarafından talep edilecek diğer görevler (Her türlü inceleme, tespit, numune alma, mühürleme ve mührün sökülmesi işlemleri.) Turan

DENETİMLERİN SONUÇLARI Denetimin sonucu düzenlenecek olan rapor, tutanak ve belgeler düzenlenme tarihinden itibaren 5 işgünü içerisinde Kuruma gönderilir. Denetim İzleme, Değerlendirme ve Koordinasyon Komisyonu Turan

DENETİMLERİN SONUÇLARI “Ekonomik Suça Ekonomik Ceza” Petrol Piyasası Kanununun 19 uncu maddesine göre; mevzuata aykırılığın türüne göre ilgili kişilere 2005 yılı için; 71.446 YTL ila 714.460 YTL idari para cezası uygulanacaktır. (Bu cezalar bayiler için 1/5 oranında uygulanır.) Tutarlar her yıl yeniden değerleme oranına göre artırılır.

DENETİMLERİN SONUÇLARI Lisans iptali…

Ulusal Marker Tespit Tutanağı Numune Alma Tutanağı Mühürleme Tutanağı TUTANAKLAR Ulusal Marker Tespit Tutanağı Numune Alma Tutanağı Mühürleme Tutanağı Numune Teslim Tutanağı Tutanak (Genel Amaçlı Tutanak)* 3 nüsha düzenlenir, biri denetlenende, biri denetleyende, biri de denetlettirende kalıyor. ------------------------------------------------------------------------------ Numune Etiketi Turan

DÜZENLENEN TUTANAKLARLA İLGİLİ KARŞILAŞILAN SORUNLAR Ticaret unvanları Örnek: Şener Petrol, Ahmet Şener / Şener Petrol Nakliyat Ltd. Şti. Tesis adresleri Kaşe Dağıtıcı / tedarikçi faturası Faaliyet durumu Turan

DENETİMLERE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

DENETLENEN KİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İşletme, tesis ve yatırımları ile yasal defter kayıtları ve belgelerini Kurum denetimine sunmak, Piyasa faaliyetine konu olan her türlü emtianın incelenmesini ve numune alınmasını sağlamak, Denetim yapmakla görevlendirilen Kurum personeli tarafından gerekli görülen her türlü bilgi, belge ve defterin aslını ibraz etmekle, istenmesi halinde suretlerini zamanında vermekle ve personelin çalışmasına elverişli bir ortam sağlamak, İstenildiğinde yazılı ve/veya sözlü bilgi vermek ve/veya düzenlenen tutanakları imzalamak, Hesap, işlem ve mali tabloları ile iç kontrol sistemlerini denetime uygun ve hazır hale getirmek,

DENETLENEN KİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ Denetlenen gerçek veya tüzel kişiler, gizlilik gerekçesi ile bilgi, belge ve numune vermekten imtina edemezler.

DENETİM YAPAN PERSONELİN YETKİLERİ Denetlemekle görevlendirildiği tesis ve işletmeler ile piyasa faaliyetine konu olan her türlü emtiayı incelemek, bu emtiadan numune almak ve yetkilendirildiği takdirde bu tesis ve işletmeleri Kurul kararı alınıncaya kadar mühürlemek, Gerekli görülen her türlü bilgi ve belgeyi istemek, yasal defter kayıtlarını incelemek, bunların suretlerini almak ve yerinde inceleme yapmak, Konu ile ilgili yazılı veya sözlü bilgi istemek ve gerekli tutanakları düzenlemek, Görevinin gerektirdiği durumlarda, kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlardan bilgi ve belge istemek, Görev alanına giren konularda ve ilgili mevzuatın uygulanmasında ortaya çıkan ihtiyaçlar çerçevesinde inceleme ve araştırma yapmak, görüş ve önerilerini Kuruma sunmak, Görevinin gerektirdiği durumlarda, mülki amirler ve emniyet güçleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarından yardım istemek,

DENETİM YAPAN PERSONELİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İlgili gerçek veya tüzel kişiler tarafından kendisine tevdi edilen defter ve belgeleri işlerinin gerektirdiği süre içerisinde muhafaza ve işin bitiminde iade etmek, Denetim faaliyeti dolayısıyla edindiği bilgilerden gizlilik taşıyanları, kanunen yetkili kılınanlardan başkasına açıklamamak ve doğrudan ya da dolaylı şekilde kendi veya üçüncü kişiler yararına kullanmamak, Defter kayıtları ve belgeler üzerinde incelemenin gereği olan işaretler dışında; şerh, ilave ve düzeltme yapmamak, Denetim yaptığı yerlerde, görev ve sıfatının gerektirdiği saygınlığı ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmamak ve yönetime müdahale etmemek.

DENETİMLERDE UYULACAK İLKELER Denetim faaliyeti sırasında, sonuçların değerlendirilmesinde ve denetim raporunun hazırlanmasında tarafsız bir bakış açısına sahip olmak, Dürüstlük ve tarafsızlığını etkileyebilecek hiçbir müdahaleye imkan vermemek, Denetim faaliyetine ilişkin çalışmaların her aşamasında, görevinin gerektirdiği özen ve titizliği göstermek, Yönetmelikte düzenlenen denetim ilke ve esaslarının yanı sıra genel kabul görmüş denetim ilke ve esaslarına uymak, Denetim sırasında piyasayı olumsuz yönde etkileyebilecek derecede önem arz eden hususların tespit edilmesi halinde, denetim faaliyetinin sonuçlanmasını beklemeksizin Kurumu derhal bilgilendirmek

SONUÇ Petrol piyasasında 5015 sayılı Kanuna göre yapılacak denetimlerin başarısında belirleyici olacak olan unsur kurumlar arasında koordinasyon olacaktır. Şimdiye kadar petrol sektöründe uygulanagelen denetim mekanizmasının en önemli zaaflarından bir olan denetimler için kaynak sıkıntısının yeni sistemle birlikte aşılacağı düşünülmektedir. Ulusal marker uygulamasının da devreye girmesi ile denetim sistemi kolay işletilebilir bir hale gelecek ve kaçak ve kalitesiz ürün ile mücadele etkinlik kazanacaktır. EPDK, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı arasındaki bu işbirliği, ileride dönemlerde kamu yönetiminde etkinliğin bir örneği olarak gösterilecektir. Kaçakçılık konusunda 4926 sayılı Kanunda yazılı görevler devam etmektedir. Eş zamanlı olarak yazarkasa uygulamasının yaygınlaştırılması da kurmuş olduğumuz denetim sistemine katkı sağlayacaktır. Kurmuş olduğumuz ve uygulayacağımız sistemin başarısı hepimizin elindedir.

www.epdk.org.tr www.epdk.gov.tr

İlginiz için teşekkürler Sorular ???