Mart 2013

Yönetim yapılanmalarında görülen sorunlardan biri de, “Görev–Yetki–Sorumluluk” sınırlarının iyi belirlenmemiş olmasıdır. Yönetimde; statüyle kimin “birinci adam”, kimin “ikinci adam” olduğu belirlenebilir. Ancak; görev, yetki ve sorumluluk sınırları belirlenmez veya taraflar bu sınırlara uymazsa “yönetimde kaos” oluşur. Bir diğer ifade ile; “birinci adam ikinci adamın görevini de üstlenmeye, ikinci adam kendini birinci adamın yerinde görmeye başlamışsa” bu yapıdan verimlilik değil, çatışma çıkar. Parola: HERKES KENDİ İŞİNİ YAPMALI. Yetmez: HERKES İŞİNİ DOĞRU YAPMALI.

Yukarıdaki cümleye ait açıklamayı “yol yapımı”nı örnek göstererek yapalım. Bunu yaparken ilgili iş makinelerini de konumuza dahil etmemiz gerekecek.

Ağır iş makinelerinden olan dozer, önündeki kepçesi ile sert toprağı sıyırarak sürüklemek, ağaçları devirmek ve büyük kayaları sürüklemek işlevini görürken, arkasındaki kancaları ile de derin yarma / sökme işleri yapar… Paletli dozerler bu işleri yaparken paletleri ile yere iyi tutunur, bir başka ifade ile patinaj yapmaz… Dozerin yaptıklarının hepsini aynı anda yapabilecek bir başka iş makinesi yoktur. YÖNETİMDE: BİRİNCİ ADAM İKİNCİ ADAM Büyük iş makinelerinden biri olmasına rağmen, greyder yarma / sökme / yükleme işleri yapamaz; en iyi yaptığı iş, geniş bıçağı ile yumuşak zeminde sıyırma ve kabaca düzeltilmiş zemine toprak / kum sermektir. Greyder bu işleri yaparken zemin direnciyle fazla karşılaşmadığından hareket sistemi palet yerine lastik tekerlektir. Tekerlek sistemi greyderin “manevra” kabiliyetini ve “iş üretme” hızını artırır.

İŞLEVLERFARKLIDIR ( DOZER ) BİRİNCİ ADAM Yönetimin birinci adamı belirlediği stratejiyi uygularken dozer gibi davranmalı, önündeki engelleri kaldırmalıdır. Bunu yaparken arkadakilerin yapması gerekenleri onlara bırakmalıdır. Tersine davranıp arkadakilerin işlerini de üstlenirse mesafe kat edemez, yönetim tıkanır kalır. Yol yapımı için seçilen güzergah doğal yapısıyla “zor arazi” olabilir. Engebeli sert zemin, kayalar, ağaçlar yol için birer engeldir. Bu engellerin kaldırılıp zeminin düzlenmesi gerekir. Bunu en iyi yapabilecek iş makinesi dozerdir. Dozer, güçlü yapısıyla bu engelleri güzergah dışına çıkarır, tümsekleri sıyırarak çukurları doldurur; özetle, kabaca yolu açar. Açılan bu “kabayol” mevcut yapısıyla taksi, otobüs vs. için yetersizdir, kullanılamaz. ● Dozer, bir miktar ilerledikten sonra arkasında kalan kısmı “ulaşım araçlarına” uygun hale getirmek için devamlı git gel yapmaya kalkarsa mesafe kat edemez; yani, ekonomik olmaktan çıkar. Dozer, sürekli ilerleyen bir araç olarak kullanılıp geride kalan işler diğer makinelere bırakılırsa “verimli” olur. ● Dozer, arkasından gelen makinelere iş vermeli, onları “atıl” (işlevsiz) bırakmamalıdır.

İŞLEVLERFARKLIDIR ( GREYDER ) İKİNCİ ADAM(LAR) İkinci adamlar greyder gibi davranmalıdır; yani, birinci adamın stratejisini taktikler geliştirerek uygulanabilir hale getirmelidir. Bunu yaparken birinci adamın görevini üstlenmeye kalkmamalıdır; çünkü, kapasiteleri yetmez. (Greyderin patinaj yapması, ısrar edilirse bıçağını kırması gibi.) Kâğıt üzerinde seçilen güzergahın dozer tarafından temizlenip “kabayol” haline getirilmesi (taksi, otobüs vs. için) yeterli olmayacağından devreye greyder sokulur. ● Greyder, kapasitesi itibariyle dozerden farklıdır. Onun gibi ağır işleri değil, daha hafif ancak görünür işleri yapar. Kum, mıcır, asfalt sermek gibi… ● Greyderle dozerin yaptığı işleri yapmak en büyük hatadır. Çünkü, ne greyderin lastik tekerlekleri ne de bıçağı buna uygundur. Makine zorlanırsa ya patinaj yaparak ilerleyemez, ya da bıçağını kırar çalışamaz hale gelir. Her iki durumda da verimlilikten söz edilemez. ● Özetle: Her makine yapılma maksadına (kapasitesine) göre çalıştırılırsa “verimlilikten” söz edilebilir. Tersi; zaman kaybı, para kaybı, emek kaybıdır…

Yönetimde herkesin işlevi birbirinden farklıdır. Herkes kendi işine yoğunlaşmalı ve başkalarının işini yapmaya kalkmamalıdır. Aksi halde; “üretim” yapamadıkları gibi “zamanla aşınarak” devre dışı kalırlar. BAŞARILI ORGANİZASYON, “YAPABİLENDEN YAPABİLECEĞİNİ” İSTEMEKLE OLUŞUR. BİTİRİRKEN Birinci adam olmadan ikinci adam üretken olamaz; çünkü, birinci adam “stratejiyi” belirler. İkinci adam ise, stratejinin uygulanabilmesi için “taktikler geliştirir”. Bir diğer ifade ile onu işlevsel hale getirir. Becerikli ikinci adamların olmadığı yerde birinci adam zamanla sıfırlanır. Bu açıdan değerlendirilirse, ikinci adam da birincisi kadar önemlidir. Özetle: Bir yönetimde herkes, görev sınırları içinde kaldığı sürece, önemlidir… SONUÇ OLARAK  

Faydalandıklarıma teşekkürlerimle...