Yukarıda şeması verilen bir bina üzerine kırma ahşap oturtma çatı yapılacaktır. Binanın her tarafından 45 cm saçak çıkacaktır. Çatı eğimi her yüzeyde 30 derecedir. Verilmeyenler serbesttir. İstenenler: Çatı Planı Ö: 1 / 50 A-A Kesiti Ö: 1 / 50 B-B Kesiti Ö: 1 / 50

KIRMA ÇATI İMALAT ŞEKİLLERİ Kırma çatı imalatı sırasında üst soldaki planda gördüğünüz gibi mertekler ya taşıyıcı elemanların üzerine bindirilir yada üst sağdaki şekilde görüldüğü gibi mertekler taşıyıcı elemanların bazılarının üzerine, bazılarına da yandan çakılarak monte edilir. Her ikisi de uygulanıyor. Biz bu çizimde sağdaki planda görüldüğü gibi mertekleri taşıyıcı elemanların bir kısmının üzerine bir kısmının da yanına monte edilecek şekilde tasarlayıp çizeceğiz.

BİNA ve SAÇAK ÇİZGİSİ ÇİZİMİ Bina çizgisi ve dışından istenilen saçak mesafesi kadar ( 45 cm ) saçak çizgisi çizilir. ( Her iki çizgi de geçici olduğundan mümkün olduğunca silik çizilir.)

AŞIKLARIN ÇİZİMİ: Bu tür kırma çatılarda ilk önce imalat ve çizim açısından en üstte olduğundan bina ölçülerine bakılmaksızın çatı kırma ekseninde olacak şekilde mahya aşıkları, eğik mahyalar ve dere mahya çizilir.

İLK MERTEKLERİN ÇİZİMİ: Kırma eksenlerin kesiştiği (1,2,3,4 nolu) köşelere imalat açısından mecburen ilk dikmeler konur. Biliyoruz ki dikmeler mertekle aşığın kesiştiği noktaya konulacağından, bu köşelerin tam eksenine gelecek şekilde de her iki yönde ilk mertekler konur. Daha sonra 1-2 ile 3-4 noktaları arası ayrı ayrı hesaplanarak bu noktalar arasına diğer mertekler yerleştirilir. (mertek aralıkları hesaplanırken hem ekonomik olması hemde dikmeler arası mesafelerin mümkün olduğunca eşit olması düşünülerek hesaplanır.)

DİĞER MERTEKLERİN ÇİZİMİ (1): Daha önce hesaplanan mertek aralıklarına göre, köşelere yakın kendimizin belirleyeceği bir yere kadar mertekler devam eder. Bundan sonraki merteklerde uç mesafeleri sabit kalarak, dere ve eğik mahyaya birleşen köşelerde sıklaştırma yapılacaktır.

DİĞER MERTEKLERİN ÇİZİMİ (2): Çatının diğer kısmı içinde hesaplanan mertek aralıklarına göre mertekler yerleştirilir. ( Çatının büyük kısmına ve küçük kısmına yerleştirilen mertekler Şekil-A da görüldüğü gibi dere mahya üzerinde aynı noktada birleşmeyebilirler. Bu durum, çatının büyük ve küçük kısımlarının mertek aralıklarıyla ve 2-3 noktaları arasındaki mesafeyle ilgilidir. Şekil-B de görüldüğü gibi aynı noktada da birleşebilir fakat illa birleşecek diye bir mecburiyet yoktur, önemli de değildir.)

KÖŞELERDE MERTEKLERİN YERLEŞTİRİLMESİ: Çatı saçaklarında mertek uçlarında aralıklar ( L ) sabit kalır fakat merteklerin eğik mahyaya bağlandığı uçlar ( b’) arası sıklaştırılır. Bunda amaç merteğin eğik mahya ile damlalık aşığı arasındaki mesafesini mümkün olduğu kadar genişleterek, merteklerin saçak uçları üzerine gelen yükleri daha rahat bir şekilde damlalık aşığı ve eğik mahyaya iletmesini sağlamaktır.

DAMLALIK AŞIKLARIN ÇİZİMİ: Kırma çatılarda bina ölçülerine bakılmaksızın kesinlikle damlalık aşıkları çizilir. Damlalık aşıkları bina çizgisinden en az 5 cm içeriye konulmasında fayda vardır. Çünkü bu kısımda, fırtınada çatının uçmaması için damlalık aşıklarını bağlayan ve beton içerisine ters U şeklinde konulan demir bulunur.

ORTA AŞIKLARIN ÇİZİMİ: Bu çatı sisteminde orta aşıklar eğik ve dere mahyanın altına gelecek ve aşıklar arası mesafe yaklaşık 2.5 metre olacak şekilde konmalıdır. Mahya ve damlalık aşığı arasındaki mesafe 5 m kadarsa, mesafenin tam ortasına konur. Eğer mesafe daha da fazla ise aşıklar arası mesafeler 2.5 metreyi geçmeyecek şekilde eşit aralıklarda olmalıdır.

DİKMELERİN GÖSTERİMİ : İlk dikmeler, daire içinde gösterildiği gibi, eğik mahyalar veya dere mahyanın mahya aşıklarıyla kesiştiği yerlere ve orta aşıkların bittiği noktalara, diğer dikmeler ara mesafeler hesaplanarak mertek ve aşıkların kesiştiği noktaların altına konur. Dikmeler arası mesafe 3-3.5 metre arasında olmalıdır. Dikmeler arası mümkün olduğu kadar eşit mesafede olmalıdır. ( Örnek: İki dikme arası 5m ise araya konacak dikme bir taraftan 3.5 m diğer taraftan 1.5 m mesafede olamaz. Mümkün olduğu kadar tam ortaya ve mertek altına konmalıdır. Bu yüzden mertek aralıkları hesaplanırken çok dikkat edilmelidir.)

GÖĞÜSLEMELERİN ÇİZİMİ : Aşıkların atında kaldığından planda kesik çizgilerle gösterilir. Ya doğrudan planda gösteririz. Hangi iki dikme arasında ise o iki dikme arası mesafesinin 2 / 7 si kadar, dikmeden başlayarak kesik çizgilerle gösterilir. Yada önce kesitte sonra oradan taşınarak planda gösterilir.

KUŞAKLAMALARIN ÇİZİMİ : Önce kesitte gösterilir, sonra kesitten taşınarak dikmelerin her iki tarafına bitişik planda gösterilir.

SON YAPILACAKLAR Ölçümlendirmeler yapılır, kesit çizgileri çizilir, plan adı, ölçeği ve elemanların adı ile ebatları yazılır. ( Çatıyı meydana getiren elemanlar arasına ölçüler eksenden eksene verilir.)

KIRMA ÇATI PLANININ SON HALİ