ERGONOMİ ve RİSK ANALİZİ Elinizdeki bu belge aşağıdaki kaynaklardan yola çıkılarak hazırlanmıştır: Prof.Dr.Hilmi SABUNCU Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İş Sağlığı Öğretim Üyesi e-posta: hsabuncu@yeditepe.edu.tr hhsabuncu@ttnet.net.tr Tel ve Faks: 0216 578 05 54 Yrd. Doç. Dr. Mahir GÜMÜŞ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Yrd. Doç. Dr. Bünyamin BACAK Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü 10. Ergonomi Kongresi 7-9 Ekim 2004 Görükle/ Bursa - Ergonomi standartları -Uluslararası standartlar ve Renault normları (http://gdxpegi.ava.tcr.renault.fr) - Renault Ergonomi Analiz Metodu - Nissan Ergonomi Kılavuzu Hasan İLTER in eğitim notları / Kalite Çevre ve İş Güvenliği Daire Başkanlığı Prof. Dr. Emel Özcan İstanbul Tıp Fakültesi , Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Tel: 0 532 436 70 50 İş: 0 212 635 11 85 E mail: emel.ozcan@superonline.com , eozcan@istanbul.edu.tr Ozkan CELIK / balkaymak_99@yahoo.com / ANKARA - 2003 FORD – OTOSAN EĞİTİM NOTLARI / KANCA A.Ş. SEMİNER NOTLARI ından hazırlanmış Sn.Muharrem ATASOY un eğitim notları

3) Vücut konumları ve Çalışma postaları 3.1) Vücut konumları İçindekiler 1) Genel Tanımlamalar 1.1) Ergonomi nedir? 1.2) Ergonomiye tarihsel yaklaşım 1.3) Ergonomi uğraş alanları 1.4) Ergonomik denge 1.5) Vücut ölçüleri 2) Risk Faktörleri 2.1) Sürekli Tekrar 2.2) Kuvvet gereksinimi 2.3) Çalışma pozisyonları 2.4) Mekanik gerilme 2.5) Sıcaklık 3) Vücut konumları ve Çalışma postaları 3.1) Vücut konumları 3.2) Görüş açıları 4) Kuvvetler 4.1) Bir yük arabasını itme veya çekme kuvvetleri 4.2) Günlük taşımalar için gücün hesaplanması 4.3) Güçleri belirleme tablosu 4.4) Güç için limitler

5) Eklem ve kas zorlanmaları, TMS’in Önlenmesi 5.1) Tekrarlanan ve sürekli güçlerin sınırlandırılması 5.2) Zorlayıcı vücut konumlarının sınırlandırılması 5.3) Kullanım alanına göre uyarlanmış el aletlerinin tasarlanması 5.4) Riskli hareketlerin frekansının sınırlandırılması 6) Taşımaya yardımcı aletler 6.1) Taşımaya yardımcı aletler için seçim kılavuzu (asistans) 6.2) Taşımaya yardımcı sistemler (asistans örnekleri) 6.3) Konteyner ve süport seçimi için kılavuz 6.4) Servis tablaları ve yük taşıma arabaları 7) Çalışma postasının çevre koşulları 7.1) Aydınlatma 7.2) Titreşim 7.3) Çevre ısısı 7.4) Havalandırma – Kimyasal ürünler 7.5) Gürültü 8) İş organizasyonu 9) Pratik uygulamalar – Hareketler ve Vücud Konumları

ERGONOMİ NEDİR ? Ergonomi, insanın işe uydurulmasından daha çok, işi insana uydurmaktır. Yani , işe göre insan değil, insana göre iş demektir. Yunanca ”ergon = iş, çalışma”, “nomos = yasa” anlamına gelen sözcüklerin birleştirilmesiyle “ Ergonomi” sözcüğü elde edilmiştir.  İŞ YERİ İŞ DİZAYNI İNSAN ERGONOMİ

- iş ve çalışma alanı alet / donanım ve ekipman dizayn eder. ERGONOMİ - iş ve çalışma alanı alet / donanım ve ekipman dizayn eder. - insanda bir yaşam biçimi , felsefesi oluşumunu sağlar. İŞ YERİ İŞ DİZAYNI İNSAN ERGONOMİ

Ağır ve büyük aletler için : - bir askı veya balans sistemi öngörülür 5.3) Kullanım Alanına Göre Uyarlanmış EL ALETLERİNİN tasarlanması Ağır ve büyük aletler için : - bir askı veya balans sistemi öngörülür - aletlerin ağırlık merkezi mümkün olduğunca tutma koluna yakın şekilde tasarlanmalıdır. - Alet büyükse ve ağırlık merkezi parçanın merkezinde değilse daha iyi tutulabilmesi için 2 tane tutma kolu öngörülmelidir. Darbesiz veya geri tepmesiz sıkma aletleri kullanılmalıdır Mekanik yerine hidrolik veya pnömatik sistemler tercih edilmelidir (gürültü sınırının altında kalma kaydıyla) Titreşimli, darbeli aletler kullanmaktan sakınılmalıdır. Yapılan İş Çap(mm) Hassasiyet gerektiren iş 15 - 20 Kol ekseni yönünde kuvvet uygulanacaksa 30 - 40 Kol eksenine dik yönde kuvvet uygulanacaksa 40 - 50 Döndürme kuvveti 50 - 60

5.3) Kullanım Alanına Göre Uyarlanmış EL ALETLERİNİN tasarlanması * El aletlerinin tutma kolları işin geneline ve aletin kullanım amacına göre tasarlanmalıdır. Aletlerin tutma kolları omuzun uygun bir konumda olmasını sağlayacak ve ön kol Ù bilek Ù elin aynı hizada olacağı şekilde tasarlanmalıdır. Tutma kollarının uzunluğu ³ 130 mm veya tutma şekline göre uyarlanmış olmalıdır. Alet tutma kollarının çaplarının yapılacak işe göre uyarlanması Aletlerin tutma kollarının gerektiğinde kavramayı kolaylatırıcı bir malzemeyle kaplanması Kullanımı pratik ve hafif el aletleri tercih edilmelidr. 5.4) Riskli hareketlerin FREKANSININ sınırlandırılması Yukarıdaki tavsiyelere uyulamadığı durumlarda, en son başvurulacak çare iş organizasyonunu adapte etmektir

Uygun çalışma yüksekliği için Vida sıkma aparatlarını taşıyan pantograf örnekleri Uygun çalışma yüksekliği için Yüksek noktalardaki çalışmalarda alet için yönlendirici ve/veya boynun geriye doğru çevrilmesini sınırlandıracak sistemler

İŞ ALET ÇALIŞMA YERİ ÇALIŞAN Ergonominin uğraş alanları İnsan - makine ilişkisi Çalışma yeri duyusal, fiziksel, ussal ve kapasite sınırları duruş ve hareketler, Yorgunluk , gerilim, monotonluk, otorite, iş güvenliği, kazalar, motivasyon, vardiya çalışması, çalışma süreleri, yetki, sorumluluk, grup davranışı, ücret yapısı Gösterge-kontrol düzeni, Boyut sorunları, Mekanik sorunlar Duruş ve oturuş aydınlatma, gürültü, titreşim, sıcaklık, nem, hava akımı, toksik maddeler, buharlar, gazlar, radyasyon, düzen ve temizlik, renk ve manzara

İş yükü , stres Yorgunluk Yaralanma riski Meslek hastalıkları İş kazaları Dikkatsizlik Hata İş süreleri Devamsızlık Kayıp zamanlar Ek masraflar Kalite maliyetleri Üretkenlik Verimlilik Kalite Kar Ülkenin refahı ve Çalışan mutluluğu A Z A L I R A R T A R

Çalışan Yapabilirliğini ERGONOMİK DENGE İşin Gerektirdiği Kişinin Yapabilirliği Mühendislik: Görev – İş Aletler Donanımlar Olanaklar Çalışan Yapabilirliğini Arttırma: Eğitim Uyum – Fitnes Çalışma Metodu İşe Alıştırma

akıcı ve verimli çalışma MAKİNA ARAÇ GEREÇ TASARIMI ÇEVRE İNSAN BİYOLOJİK ve PSİKOLOJİK ÖZELLİKLERİ ERGONOMİK KURALLAR

Anatomik Fizyolojik Psikolojik ERGONOMİNİN BİLEŞENLERİ Antropometri Vücut ölçüleri Biyomekanik Kuvvet uygulamaları Çevre Fizyolojisi Fizik Çevrenin etkileri İş fizyolojisi Enerji harcaması Bilgi Değerlendirme ve karar alma Mesleksel Psikoloji Eğitim, efor kişisel farklılıklar

BEKLENTİLER SAĞLANMASI ÇALIŞANIN İŞYERİNDEN İŞYERİNİN ÇALIŞANDAN Yüksek verimlilik Hatasız üretim Makine, malzeme ve insan gücünün dikkatli kullanımı Çalışanın yapabilirliği ve motivasyonun korunması İş yükü ve stresin azaltılması SAĞLANMASI Optimum yapabilirliğin gelişmesi İşin insancıllaşması Dayanır İçerir Anatomik ve fizyolojik koşulların düzenlenmesi Fizyolojik koşulların düzenlenmesi Yapabilirlik İsteklilik

Olumsuz Çevre Koşulları YORGUNLUK FIÇISI DİNLENME Olumsuz Çevre Koşulları Yorguluk Skalası Kötü Beslenme Ağrı ve hastalıklar Sorumluluklar, Kaygı ve Çelişkiler Şiddetli ve sürekli Fİzik ve mental efor Biyolojik Ritim

( ANTROPOMETRİ ) VÜCUT ÖLÇÜLERİ Antropometri, insan vücudunun boyutları ile ilgilenen özel bir bilim dalıdır. Bu boyutlar, uzunluk, genişlik, yükseklik, ağırlık, çevre boyutları gibi farklı boyutlardır.

ANTROPOMETRİ – VÜCUT ÖLÇÜLERİ Baldır- Sırt genişliği Boy Omuz yüksekliği Kalça yüksekliği Omuz genişliği Kalça genişliği Erkek Kadın Kol uzunluğu El ve ön kol uzunluğu Oturma yüksekliği Baldır- Sırt genişliği

ANTROPOMETRİ – VÜCUT ÖLÇÜLERİ Küçük geçitlerden geçiş için önerilen boyutlar

ANTROPOMETRİ – VÜCUT ÖLÇÜLERİ Oturan işçi için çalışma yeri tasarımı alternatifleri

ANTROPOMETRİ – VÜCUT ÖLÇÜLERİ

ÇALIŞAN KATILIMI Olası riskler , tehlikeler konusunda EĞİTİM SAĞLIKLI ve GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMI ÇALIŞAN KATILIMI ERGONOMİK KURALLAR

İş sağlığı sürekliliği 4857 sayılı yeni İş Kanunu ve İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeni yönetmelikler Çalışan eğitimi Ergonomi ve İş sağlığı sürekliliği Çalışan bilgilendirmesi Çalışan aktif katılımı

Yapılan işin sürekli tekrarı Kuvvete dayalı çalışma Kasları yoran bir şekilde çalışma pozisyonu Mekanik gerilme Olağandışı sıcaklıklar Titreşim ŞİMDİ BU DURUMLARI TEK TEK AÇIKLAYALIM..... 2. RİSK FAKTÖRLERİ

YAPILAN İŞİN SÜREKLİ TEKRARI Sürekli işin Tekrarı veya Uzun süreli duruşlar Kaslarda esneme ve sıkışma Doku zedelenmesi Hastalık

YAPILAN İŞİN SÜREKLİ TEKRARI Çalışma düzeni, çalışanın sürekli farklı pozisyonda, çalışana alternatif olabilecek şekilde olmalıdır.

KASLARI YORAN BİR ŞEKİLDE ÇALIŞMA POZİSYONU Duruş ve pozisyon durumu , kaslarda aşırı gerginliğe sebep olur. Çalışma pozisyonu , göğüs hizası ile dirsek hizası arasında olmalıdır. Omuzlarda ağrı artar. Normal Sırtta ağrı artar.

Hareketler simetrik olmalıdır Hareketler simetrik olmalıdır. Çalışma istasyonu, normal duruştaki görüş ve uzanma mesafesine göre dizayn edilmelidir. Kuvvet Kuvvet Kuvvet Erkek Kadın Hassas işler Hafif işler Ağır İşler Erkek Kadın

h = Gözlerin yüksekliği : 3.2) Görüş Açıları Tavsiye Edilen Kabul Kötü Görsel öğelerin yerleşimi 30° 15° Yatay 20° ² 30° 15° 30° ² En sık kullanılan bilgi ve talimatları konumlandırmak - Kontrol postalarının çalışma düzlemlerini tasarlamak - Görüntü ekranlarını konumlandırmak (bilgisayar, kumanda monitörü) - Kontrol işlemleri için (operatör bilgiyi aktif şekilde arar), ² işaretli bilgiler 10° arttırılabilir için bu görüş açılarına riayet ediniz. h h = Gözlerin yüksekliği : - zemine göre (ayakta, orta boylu, h = 1 665) - koltuğa göre (oturarak, orta boylu, h = 800)

AYDINLATMA KURALLARI Aydınlatma araçlarından çıkan ışık ışınları direkt veya yansıyarak göze gelmemelidir. Yapay aydınlatma doğal aydınlatmaya yakın olmalıdır. Çalışma alanında keskin gölgeler oluşmamalıdır. Aydınlatmada titreşim (pırıldama) olmamalıdır.

AYDINLATMA KURALLARI Obje ile obje fonu arasında maksimum kontrast olmalıdır. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAYER İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAYER İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAYER İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAYER BAYER İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Obje ile obje fonu arasında maksimum kontrast olmalıdır. AYDINLATMA KURALLARI Obje ile obje fonu arasında maksimum kontrast olmalıdır. ÖNCE SONRA Obje ile obje fonu arasında maksimum kontrast olmalıdır.

AYDINLATMA KURALLARI Obje fonu ile arka fon arasında minimum kontrast olmalıdır. BAYER BAYER

Ekran ile çalışma Göz-ekran mesafesi : yaklaşık 600 (bkz. karakter büyüklüğü) Ekranı pencerelere dik olarak yerleştiriniz Pencerelerden ve lambalardan gelen yansımaları önleyecek şekildeiçin ekranın yönünü ayarlayınız Klavyeyi ön kollar yatay olacak şekilde yerleştiriniz. Karakter tipi ve büyüklüğü Karakterlerin karışma riski Sürekli metinler için küçük harfleri tercih ediniz 2 yönde O ile Q C yerine G T ile Y D yerine B S ile 5 H yerine M - N I ile L J, T yerine I X ile K K yerine R l ile 1 2 yerine Z O ile 0 (sıfır) B yerine R - S - 8 Tek yönde e Göz-karakter mesafesi Küçük harflerin min yüksekliği (mm) < 500 3 501 - 900 5 901 - 1800 9 1801 - 3600 18 3601 - 6000 30

ERGONOMİ - RİSK ANALİZİ

Yanlış Hareketler ve Oturuş Şekli

İdeal Oturuş ve duruş Şekilleri

Oturuş ve Klavye Kullanımı Düzgün Oturuş Şekli Parmakların Düzgün Duruş Şekli

EKRANLI ÇALIŞMALARDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ ERGONOMİK UYUMSUZLUKLAR Anatomik uyumsuzluklar Kuvvet kullanımı uyumsuzlukları Vücut ölçüleri uyumsuzlukları Aydınlatma uyumsuzlukları Çevre aydınlatması Ekranda görüntünün ayarlanması

EKRANLI ÇALIŞMALARDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ ELEKTROMANYETİK RADYASYONLAR X IŞINLARI : Fon radyasyonunun altında ULTRAVİYOLE : Eser şiddette GÖRÜNÜR IŞIN : Ayarlanabilir. MANYETİK ALAN 30 cm MESAFEDE TANIMLANAN DEĞER, 20 miligauss (Limit değer günlük 1000 miligauss verilmiştir)

EKRANLI ÇALIŞMALARDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ Ekran görüntüsü ile ilgili kurallar Obje ile Obje fonu arasında maksimum kontrast Obje fonu ile arka fon arasında minimum kontrast

OLAĞANDIŞI SICAKLIKLAR Vücud 20° sıcaklığın altındaki soğuk bir cisim ile temas ederse ; - duyu organlarını zayıflatabilir. - el ile iş yapma kabiliyetini azaltabilir. - kişi operasyonu gerçekleştirmek için gerekli kuvvete karar veremez.

Yüksek sıcaklık ve nemde ; 1) Eliniz yanabilir. 2) Vücut bu ısıyı atmak için daha sıkı çalışır. Buda sonuçta fizyolojik zorlanmaya ve erken yorulmaya aşırı stres oluşturabilir. Koruyucu eldiven kullanmamız gerekir.

Genel aydınlatma düzeyi 7) ÇALIŞMA POSTASININ ÇEVRE KOŞULLARI 7.1) Aydınlatma (sürekli minimum değerler, lux cinsinden) Genel aydınlatma düzeyi Çalışma Alanları Dahili yollar 40 Merdiven ve depolar 60 Çalışma alanları, vestiyer, tuvaletler 120 Sürekli çalışmaya tahsis edimiş kör alanlar 200 Dış alanlar ve dolaşım yolları 40 Sürekli çalışma yapılan dış alanlar 60 Dış alanlar

Çalışma alanlarının aydınlatma düzeyi Faaliyet türü Orta hassasiyette mekanik, daktilo, büro işleri 200 Küçük parça imalatı, teknik resim, bilgisayar destekli tasarım 300 İnce mekanik, gravür, renk mukayesesi, zor teknik resim ve plan çizimi 400 Hassas mekanik, ince elektronik, çeşitli kontroller 600 Üretimde ve laboratuarda çok zor işlemler 800 Göz kamaşmalarını önleyiniz : Parlak yüzeyler ve ışık kaynaklarının doğrudan görülmesinden sakınınız. Sapma oranları >5 olan kontrastlardan kaçınılmalıdır. Yansıma ve gölgeli bölgelerin oluşmasından kaçınılmalıdır. (operatörün ışık kaynağı ile yapılacak iş arasında bulunmamasına çalışılmalıdır.) Özellikle atölye haricindeki bölgelerde, aydınlatma kalitesi dikkate alınmaldır : renk verimi ve ısısı; az parlak ek aydınlatma lambaları.

7.3) Çevre Isısı Genel tavsiye Faaliyet türüne göre, atölyelerde aşağıdaki sınırlar dahilinde kalan sıcaklık derecelerinin oluşturulmasına çalışılmalıdır : - Kış mevsiminde 18 - 22°C arasında, - Yaz mevsiminde 23 - 26°C arasında Zeminden 1,1 ve 0,1 m yükseklikte sıcaklık farkı (oturma konumunda ayak bilekleri ile baş arasındaki seviye farkı) 3°C dereceyi aşmamalıdır. Hava cereyanlarını önlemek için havanın ortalama hızı 0,25m/s değerini geçmemelidir. Fizyolojik bakımdan, %40 ila 65 arasında nem oranı olması tercih edilir. (Mukozaların kurumasını önlemek için minimum %40 oranında nem gereklidir) Kışın soğukla mücadele önlemleri Yazın sıcakla mücadele önlemleri Dışa açılan kapıların yakınında çalışma postası olmamalıdır. Uyarlanmış iş elbiseleri öngörülmelidir. Klima ile sıcaklık ve nem azaltılmalıdır. İçme suyu bulundurulmalıdır. Dahili sıcaklık yüksekse havalandırma öngörülmelidir. Termik veya yansıtıcı bariyerler kullanılmalıdır. Sıcak hava kaynağını ve buharları aspiratör ile tahliye edilmelidir. Mümkünse, sıcaklık oluşturan işlerin planlanması günün en serin saatlerinde yapılmalıdır. Mekanik tesisatlar yardımıyla fiziksel eforlar azaltılmalıdır.

7.4) Havalandırma – Kimyasal ürünler - Hava çıkışları durumunda, çıkışa tekabül eden ölçüde hava girişleriyle telafi edilmelidir. - Hava cereyanlarından ve rahatsızlık veren sıcaklıklardan sakınılmalıdır. - Kirlenen veya işlenen hava, temiz hava giriş bölgelerinin dışına atılmalıdır. Aspiratörler periyodik olarak kontrol edilmelidir. Vantilatör veya havalandırma sistemi kullanımı havayı serinletmez, fakat serinlik hissi verir. > Havayı kirletici maddeler veya kimyasal ürünler kullanılıyorsa : Aşağıdaki prensiplere göre yayılmayı kaynakta önleme işlemi daha etkin ve daha ekonomiktir : - Kirletici madde üretilen bölüm max derecede tecrit edilmelidir. - Emisyon bölümüne en yakın noktada önlem alınmalıdır. Aspirasyon düzeni operatörün kirletme kaynağı ile aspiratör arasında yer almayacağı şekilde yerleştirilmelidir. - Kirletici maddelerin doğal hareketlerinden faydalanılmalıdır. Yeterli hızda hava içeri verilmelidir. Toplu koruma yöntemlerine öncelik verilmelidir. Kimyasal madde kullanımı izne tabi tutulmalıdır.

5.2) Zorlayıcı VÜCUT KONUMLARIN sınırlandırılması 30° 10° Kalp seviyesi Boynun öne doğru bükülmesi maksimum 30, boynun arkaya doğru gerilmesi maksimum 10° - Kolların birçok kere kalp seviyesinin üzerine çıkarılması - Bilek bükülmesi maksimum 20° - Bileklerin gerilmesi maksimum 30° Ön kol ve bileklerin döndürülmesi (parçayı çevirmeler…) Bükülme Gerilme

Mekanik gerilmeye neden olan çalışma şekillerine örnek.

- Diz kapağı ile ayak arası , - Dirsekler - Kalça ve Ayak parmakları , MEKANİK GERİLME Vücudumuzun ; - Parmaklar , - Koltuk altı ve gögüs , - Bilekler , - Diz kapağı ile ayak arası , - Dirsekler - Kalça ve Ayak parmakları , mekanik gerilmeye karşı çok hassastır.

Titreşimleri azaltmak için alınablecek önlemler Minimum titreşim üreten portatif aletler Mekanik yerine mümkün olduğunca pnömatik veya hidrolik sistemleri tercih ediniz. Elektrikli aletleri tercih ediniz Bakım (özellikle döner aksamların iyi durumda tutulması: taşlama aletleri...) Titreşime karşı yalıtılmış tutma kolları Titreşime karşı eldiven kullanımı Alet ile el arasında yalıtım malzemesi Titreşim önleyici kaide ve yalıtkan olarak kauçuk-sıkıştırılmış hava Titreşim önleyici tabla aktif yalıtım Minimum titreşim üreten makineler Aktif yalıtım (makinenin izolasyonu) veya pasif yalıtım (operatörün izolasyonu) Titreşim önleyici koltuk Koltukların ağırlığa göre sistematik olarak ayarlanması (forklift operatörleri) Titreşim önleyici zemin halısı veya döşeme kullanımı Zemin kalitesi (düz ve titreşimsiz yüzeyler) Zemin ve aletlerin bakımı (yük arabalarının tekerlekleri...) Operatörlerin titreşen makine ve tezgahlardan uzaklaştırılması. Pasif yalıtım u Her türlü tasarım veya taslak için, 2002/44/CE No’lu Avrupa Direktifi dikkate alınmalıdır

- el ve kollardaki kemiklere , - kan dolaşımına , - sinirlere TİTREŞİM Ellerdeki titreşim , - el ve kollardaki kemiklere , - kan dolaşımına , - sinirlere zarar vermektedir. titreşimli bir ekipmanı çalışma yaşamı boyunca kullanan kişilerde , sırt kısmının zarar görme ihtimali vardır.

Önlem almayı gerektiren değerler İşverenin yükümlülükleri 7.5) Gürültü Personeli koruma önlemleri Direktif No: 2003/10/CE, 06.02.03, Uygulama tarihi : 15.02.06 Zorunluluk : Koruyucu kulaklıkla günlük 87dB(A) veya tepe noktası olarak 137dB(C) akustik basınç değerleri aşılmamalıdır Önlem almayı gerektiren değerler İşverenin yükümlülükleri Günlük 80dB(A) üzeri u veya 130dB(C) üzeri tepe akustik basınç değeri u İlgili personelin belirlenmesi Riskin değerlendirilmesi (işin analizi ve ölçümler) Kişisel koruyucu ekipmanların temini Personelin bilgilendirilmesi ve eğitimi Özel tıbbi gözetim Yukarıdaki yükümlülüklere ek olarak : Kişisek koruyucu ekipmanların kullanımı zorunlu İşitme kontrolü Postalarda zorunlu sinyalizasyon sistemi Günlük 85dB(A ) üzeri u veya 135d(C) üzeri tepe akustik basınç değeri u

Çalışma mekanlarının ses yalıtımı İşveren tasarım aşamasında veya önemli bir yeniden düzenleme kapsamında çalışma mekanlarının ses yalıtımını yapmak zorundadır – Ağustos 90 tarihli karar. Makinelerin ve endüstriyel tesislerin gürültüsü Tedarikçi firmalar tesislerinin gürültü düzeyi hakkında bize bilgi vermek zorundadırlar : Direktif CE-89/392 Renault EB75.81.325/B normunda belirtilen standart ve gerekliliklere uyulması zorunludur.. u Bu değerler yasal olarak 2006 yılından itibaren uygulanacaktır, ancak bugünden itibaren dikkate alınmalıdır.

Gürültü azaltma hedefi Geliştirme Kılavuzu Hedef : Genel ambiyans < 80dBA (günlük eşdeğer düzey), teknik olarak imkansız ise < 85 dBA Gürültü azaltma hedefi Ses şiddeti ekleme prensibi (dB) : 2 benzer kaynağı yan yana yerleştirilmesi 3 dB eklenmesi anlamına gelir 3 benzer kaynağı yan yana yerleştirilmesi 5 dB eklenmesi anlamına gelir Binaların tasarımı (yansımaların önlenmesi) İş yerleri ve çalışma postalarının tasarlanması : kumanda panellerinin ve manuel postaların gürültü kaynaklarından ayrılması Havadan gelen gürültünün azaltılması : Binalarda ekran, kaput, kaplama ve yalıtım malzemeleri kullanımı (duvarlar, tavanlar) Yapısal gürültülerin azaltılması : Amortisörlerin kullanımı Çalışma postalarının ve teçhizatların bakımı Susturucuların konulması 80dbA = 85 dbA 80dbA 80dbA

STATİK / DİNAMİK ÇALIŞMA Statik çalışma, belli bir noktada sabit olarak çalışmaktır. Kaslar hareket etmezler, fakat belli bir efor sarf ederler. (Örneğin ağırlık kaldırıp onu sabit bir noktada tutmak gibi) Böyle bir çalışma durumunda vücudun ihtiyacı olan oksijen, kan dolaşımının az olması nedeni ile vücut tarafından sağlanamaz. Dolayısı ile çalışan kas grubunda yorulma, aynı zamanda da uyuşma meydana gelir. Hareketler ritmik değildir.

DİNAMİK / DİNAMİK ÇALIŞMA Dinamik çalışma, Değişik hareketlerle çalışma şeklidir. Tüm kasların çalışması sağlandığı için , hareketle orantılı olarak vücut tarafından taze kan sağlanır. Hareketler ritmiktir.

DİNAMİK / DİNAMİK ÇALIŞMA İş ortamında statik çalışmayı azaltacak önlemler alınmalı. çok daha kısa sürede yorgunluk, meydana gelir. Statik çalışmaların gerektiği yerlerde ; makinelerden faydalanılıp , insanlar dinamik çalışmalara yönlendirilmelidir.

9) Pratik uygulamalar (örnekler) – Hareket ve Konumlar Konteyner yerleştirme kaidesi Otomobil altında çalışma koltuğu Aracın 90° döndürülmesi Ana yol Tali yol Manuel kaynak makinesi raylarının yerleşimi Tekerlekli süport Sabit aks Çok dar dolaşım yolunda, yani forklift için yeterli gerileme alanı olmadığı zaman kullanılır Destek noktaları Koltuk ayarı ve hareket kabiliyeti El aletleri ve aksesuarları Hareketi kolaylaştırmak için esnek hortum, conta Yer değiştirmeler azaltılmış veya ortadan kaldırılmıştır Yerden vida sıkma tabancasının kabloları kaldırılmıştır vidalar... Servant Parçalar, takımlar... Alan sınırlı olduğunda koruma önlemi (ezilme veya fırlama riski) Alma ve bırakma yüksekliği, Konum seçimi , (statik veya dinamik çalışma; oturarak/ayakta) Operatör üzerine “binebilir”

3) VÜCUT KONUMLARI ve ÇALIŞMA POSTALARI Sabit olmayan posta TEMEL VÜCUT KONUMUNUN SEÇİMİ Sabit Posta Ağır yükler Hafif Yükler Operatör sık sık kalkıyor Saatte 8 kereden fazla Operatör ender kalkıyor Saatte 8 kereden az Bacaklar İçin yer yok Bacaklar için yer var Bacaklar için yer var Belden destek AYAKTA Kalça Dayanarak NORMAL OTURARAK AYAKTA OTURUR - AYAKTA Statik çalışma kan dolaşımını durdurur ve hızla kas yorgunluğuna neden olur. Dinamik çalışma kan dolaşımına olumlu etki yapar. İyi bir çalışma konumu değiştirilebilen çalışma konumudur.

. Kol ve bacakların kuvveti daha yüksek AYAKTA AYAKTA Kalça Dayanarak OTURUR - AYAKTA NORMAL OTURARAK . Kol ve bacakların kuvveti daha yüksek . Kollar çok rahat hareket eder . Çalışma alanı daha geniş . Hassas olmayan işlemler için pedal kullanımı olanağı . Küçük yer değiştirmeler mümkün . Çevre daha iyi görülüyor . Oturarak ve ayakta çalışma konumları arasında dönüşüm mümkün . Gövde ve kafanın esnek hareketi mümkün . Daha az yorgunluk . Sürekli görsel dikkat gerektiren işler için daha dengeli ve uygun konum . Hareketler daha hassas . Farklı boyda operatörleri çalıştırma olanağı (koltuk yüksekliği ayarlanabilir) . Yetenekleri kısıtlı, ÖZÜRLÜ operatörleri çalıştırma olanağı AVANTAJLARI . Sınırlı kuvvet . Genel yorgunluk derecesi yüksek . Kısıtlı çalışma alanı ve yüzeyi SAKINCALARI . Kısıtlı çalışma alanı ve yüzeyi

- Eller ayrı ayrı çalışıyor : L1 = 1100 L2 = 1600 AYAKTA Çalışma Postası TAVSİYE EDİLEN 600 400 ZORLAYICI 1500 KÖTÜ 1300 Kolların serbest kalmasını Gerektiren iş İçin yükseklik 1100² 1000² 900² Ön kolların dayanmasını gerektiren iş için yükseklik (kontrol, hassaslık gerektiren işler) 800 150 Çalışma Düzlemi : Ulaşılan, tutulan veya kullanılan parçaları taşıyan düzlem Çalışma alanı : Operasyon sırasında tutma ve ulaşma noktalarının dağıldığı alan 600 Aşağı doğru büyük itme kuvveti gerektiren iş için yükseklik * Ayaklar için (150 x 100) veya bacaklar için boşluk (550 x 150 x 600) kalça dayanağı kullanılacaksa - Eller ayrı ayrı çalışıyor : L1 = 1100 L2 = 1600 Eller aynı anda çalışıyor L1 = 800 L2 = 1300 L1 L2 Yan limitler Yer değiştirmeler (1 veya 2 adım) için, L2 değerleri 200 arttırılabilir. Bayanların çalıştığı postalarda ²işaretli ölçüler 100 düşürülür

Ayaklar ve mümkünse bacaklar için bir boşluk öngörülmelidir PARÇALARIN ALINMASI VE BIRAKILMASI VEYA SÜREKLİ EFORLAR AYAKTA Çalışma Postası TAVSİYE EDİLEN Bu değerler parçanın tutulma noktalarını gösterir (elin konumu) * ZORLAYICI KÖTÜ 600² 400² 500² 300² 1500 Parçaların Ağırlığı veya Sürekli Eforlar (kg veya daN) 1400 1300 500² 300² 1200 1200 1000 < 4 Kg 4 à < 9 Kg ³ 9 Kg 800 700 750 700 500 600 Parça alma ve bırakma frekansı ³ 100 F/H ise, parçaları mutlaka TAVSİYE EDİLEN edilen bölümde konumlandırınız* Ayaklar ve mümkünse bacaklar için bir boşluk öngörülmelidir (ayaklar için boşluk yoksa, ² işaretli ölçüler 100mm düşürünüz)

gerektiren iş için yükseklik ÇALIŞMA DÜZLEMLERİ VE ALANLARI OTURUR -AYAKTA- KALÇADAN DESTEKLİ- OTURARAK Çalışma Postaları Çalışma düzlemi : Ulaşılan, tutulan veya kullanılan parçaları taşıyan düzlem. Çalışma alanı : İşlem sırasında tutma ve ulaşma noktalarının dağıldığı alan. OTURUR-AYAKTA Posta NORMAL OTURARAK Çalışma Postası AYAKTA Kalçadan Destekli Posta Oturarak veya Ayakta, Çalışma konumu ne olursa olsun , göz, omuz, önkol… yükseklikleri aynıdır 500 300 Ön kolların desteğini gerektiren iş için yükseklik 500 300 500 1500 300 1300 730 Kolların serbest kalmasını gerektiren işlem için çalışma yüksekliği 1100 1100 630 100 min. 1000 100 mini 1000 350 ³610 Ayarlı koltuk 400 -560 Sabit koltuk için 430 Ön kolların desteğini gerektiren iş için yükseklik Kolların serbest kalmasını gerektiren işler için yükseklik Bacaklar için boşluk 15° 600 600 Kısa boylu operatörlerr için ayak dayanağı öngörünüz 300 - 450 ayarlı Yan limitler : L1 L2 600 Bacaklar için boşluk min 150 ile 600 Ayarlı koltuk 750 - 850 Bacakların konumu - Eller ayrı ayrı çalışıyor : L1 = 1100 L2 = 1500 Eller aynı anda çalışıyor : L1 = 800 L2 = 1300 600 500 Bayanların çalıştığı postalarda bütün düşey ölçüler 100 azaltılmalıdır.

Hareketler ve Vücut Konumları Yüklerin taşınmasında için temel hareket prensiplerine uyulmalıdır : Lojistik Dönerken sırt dik ve yük vücuda olabildiğince yakın olmalıdır Çalışma alanına mümkün olduğunca yaklaşınız Yük bedene en yakın biçimde taşınır Ayaklar için yer Yük bacaklar arasına konumlandırılır Bacaklar bükülür- Sırt dik tutulur Alan ³ 800 Dönmek için 2 adım atma olanağı olmalıdır Önemli derecede bükülme ve eğilme sakınınız

NORMAL AYAKTA DURUŞ POZİSYONLARI Normal duruşta sırtta (omurgada ve kalçada) gerilim oluşmaması için ; Vücuttan uzakta bir cisim tutulmamalıdır. Öne doğru 20 dereceden fazla eğilmemelidir. Yana doğru 20 dereceden fazla eğilmemelidir. Normal duruştan 20 dereceden fazla sağa-sola dönmemelidir.

6) Taşımaya yardımcı aletler 6.1) Taşımaya yardımcı aletler için seçim kılavuzu (asistanslar) Parça ağırlıkları (Kg) Tutma süresi % çevrim zamanı Saatteki Frekansı (f/h) > 1 à 2 > 2 à 4 > 4 à 6 > 6 à 9 > 9 à 12 > 12 à 15 > 15 à 20 > 20 à 25 £ 1 > 25 £ 5 £ 10 6 à £ 10 11 à £ 30 11 à £ 20 31 à £ 67 21 à £ 30 68 à £ 120 31 à £ 40 121 à £ 190 41 à £ 60 191 à £ 290 61 à £ 80 291 à £ 490 81 à £ 90 491 à £ 720 91 à £ 100 ³ 721

Taşımaya yardımcı sistemlerin uygulanmasına ilişkin uyulması gereken kurallar : Kabul edilebilir güç seviyeleridir, dolayısıyla bazı durumlar (1) haricinde yardımcı sistemlere gerek yoktur. Vücut konumunda £ 3 düzeyi elde edecek şekilde birtakım sistemler yerleştirilmelidir. (yükseltici, kaldırma tablası, eğik düzlem…) Asistans sistemi tavsiye edilir. (yetenekleri sınırlı olan personel için zorunlu) Asistans koymak zorunlu. Otomasyon sistemi tavsiye edilir. Her koşulda,asistansın kullanımı kolay olmalı ve parçayı asistans ile taşıma süresi elle taşıma süresinden daha uzun olmamalıdır. (1): Referans: Ergonomi Analizi metodu V3

- Asistansın kullanımının işin yapılması sırasında zorunlu kılınması Asistans veya taşımaya yardımcı sistemlerin daha iyi kullanımına yardımcı bazı unsurlar - Asistansın kullanımının işin yapılması sırasında zorunlu kılınması - Bir kerede birden fazla parçanın alınmasına imkan vemesi - Parçaların asistansın kullanımını zorunlu kılacak şekilde ambalajlanması - Kullanıcıların da tasarım sürecine dahil edilmesi - Kullanımının kolay olması - Çevrim zamanına uygunluk : asistans ile işlem süresi ¡Â elle işlem süresi 6.2) Taşımaya yardımcı sistemler (asistans örnekleri) Taşıma kolu ve pantograf Daha az güç Daha çok parça

Ağırlıklı yükler : Ağırlık katsayısı 4.2) Günlük Taşımalar için Gücün hesaplanması Günlük taşımaların değerinin kabul edilebilir olup olmadığını kontrol etmek için - güç veya ağırlık (Kg) ile - Günlük Tonaj (T/J) değişimi’ne birlikte bakmak gereklidir. GÜCÜ HESAPLAMA KURALI Ortalama güç ile azami gücü hesaplayınız. Ortalama güç : Yüklerin ağırlıklı ortalaması ve operatörün gün başına taşıdığı toplam tonaj. Maksimum güç : En ağır yüklerin ağırlıklı ortalaması ve bu yüklerle ilgili olarak operatörün gün başına taşıdığı tonaj. En az elverişli olan değeri dikkate alınız. Bu yük hesabı bütün taşıma işlemleri için geçerlidir. Bayanlar için, değerleri %30 azaltınız Güç (Kg) TAVSİYE EDİLEN ZORLAYICI Ağırlıklı yükler : Ağırlık katsayısı Katsayı KÖTÜ 30 P1 zemin seviyesinden veya başın üzerinden alma 1,5 P2 Merdiven çıkıp inerek yük taşıma 1,5 25 P3 Taşıma mesafesi > 14 m 1,5 20 Ağırlık katsayılarının kullanımı : Ağırlıklı ortalama almak gerektiğinde, yükün ağırlığını ilgili katsayı ile çarpınız . 15 10 5 Tonaj / Gün / operatör 2,5 5 7,5 10 12,5 15

Yüksekliği sabit süport 6.3) TM ve Süport seçimi için kılavuz TM süportunun seçiminde yardımı olabilecek bazı unsurlar A Yüksekliği sabit süport B Eğimi sabit süport C Eğimi değişken süport D- Yükseltici tabla E- Döner tabla Yükseklik sabit Ayaklar için boşluk Ayaklar için boşluk Her tip TM alır Yüksekliği bazı modellerde değişebilir Her tip TM alır Yerleşim değişikliklerinde yerinin değiştirilmesi kolay Yüksekliği operatörlerin boyuna ve parça boyutlarına göre ayarlanabilir Avantajları Tablanın dönüşü yer değiştirmelerde kısıtlayıcıdır. Yan tarafları katlanır olmayan, derin TM’ler için uygun değil Yüklemesi hassas (yatay yüklemeye imkan veren sistemleri tercih ediniz) TM çeşitliliği sınırlı Parçaların düşme riski var Sakıncaları Yüksekliği sabit C, D ve E durumlarında, operatörün yaralanma risklerini yok etmek için hareketli bölümleri korumak gerekir. Her durumda, kumandaların kullanımı kolay ve çabuk olmalıdır.

Büyük parçalar : Düşey konumda dizmeyi tercih ediniz. Taşıma & Nakliye : TM’ler ve küçük ambalajlar Çalışma postasında yapılan işlemler nihai ambalajın seçiminde belirleyici olacaktır. - Ellerin > 800mm açılmasından sakınınız - Operatörün parçayı yönlendirmek veya çevirmek için parçayı birden fazla elle taşımasından sakınınız - Toplu halde taşımalarda parçaların karışmasından, iç içe geçmesinden sakınınız Farklı konteyner tipleri : - Sabit kenarlı - Bir veya birkaç kenarı katlanabilir - Kenarları hareketli Büyük parçalar : Düşey konumda dizmeyi tercih ediniz. Boşluk Döşeme Yan dizme Yüzey parçaları veya spesifik parçalar : Parçaya özel tasarlanmış TM’ler tercih edilmeli

Örnekler : min yükleme düzeyi > 500 Küçük ambalajlar : Parça, nesne, kapları, vs. almak için, ağırlık merkezine göre uygun şekilde dağılmış tutma kolları, boşluklar, delikler… Öngörünüz.

6.4) Servis tablaları ve yük taşıma arabaları Tabla yüksekliği yükün ağırlığına göre değişen yük taşıma arabaları, parça alma ve bırakma konumlarının iyileştirilmesini sağlarlar Min 50 mm Taban yüksekliği sabit ve/veya değişken yük arabaları 1200 900 - 1200 900 min yükseklik > 500 Parçalar yağlıysa, taşıma arabasının altına yağ toplayıcı bir kap öngörünüz Yük arabasının forklift ile taşınabilmesi için tırnak yerleri öngörünüz Tutma kollarının özellikleri : - Yükseklik = 900 - 1200 - Ellerin sıkışmasını önlemek için arabanın genişliğine göre resimdeki gibi içte kalan tutma kolları öngörünüz Tekerleklerin özelikleri : - Çap = 150 à 200 - Bilyalı rulman - Çok sert tekerlek kaplaması (nylon) - Gürültü nedeniyle metal kaplamalardan kaçınınız. Kenar özelikleri: - Köşeler yuvarlatılacak.

Tekerleklerin konumu arabanın kullanımını kolaylaştırmalı C D A ve B : Sabit tekerlekler C ve D : Döner tekerlekler (döner tekerleklerin yüksekliğini yukarı doğru 5 mm kaydırınız) Keskin virajlarda devrilmeyi önlemek üzere arabanın dört köşesine dayanaklar koyunuz. Yük arabalarında fren sistemi öngörülmelidir. Çalışma postasının yakınında minimum yer kaplayan yük arabalarını tercih ediniz. Arabaların bakımı düzenli olarak yapılmalıdır. Arabanın geçeceği zemin düz ve kaymaz olmalıdır Römork bağlantısı : Gürültü ve sarsıntıları önlemek üzere boşluklar sınırlı olmalıdır.

TAŞIMANIN ANA ESASLARI Normal duruştaki parmak arası hizasından daha alt seviyede yük taşımak, uygun bir taşıma şekli değildir. Yük vücuda karşı, mümkünse yapışık tutulmalı ve dinlenmeden 10 m’den fazla taşıma yapılmamalıdır. Taşınan yükün hacmi mümkün olduğu kadar küçük ve taşıyana kavrama imkanı verecek şekilde olmalıdır.

TAŞIMADAKİ AĞIRLIK VE KALÇA ARASINDAKİ MESAFE Taşıma sırasında ağırlık ve kalça arasındaki mesafe mümkün olduğu kadar düşük olmalıdır.

E K Boy Göz Uzun Orta Kısa 1905 (1815) 1780 (1720) 1660 (1620) 1760 (1685) 1655 (1595) 1540 (1510) Omuz 1785 (1695) 1665 (1605) 1550 (1510) 1645 (1570) 1545 (1480) 1430 (1400) 1585 (1500) 1470 (1410) 1365 (1325) 1470 (1385) 1360 (1300) 1255 (1225) El-Yumruk Dirsek 1215 (1160) 1115 (1080) 1030 (1010) 1115 (1070) 1040 (995) 945 (935) 880 (820) 805 (765) 745 (710) 825 (780) 760 (730) 710 (680)

E K Boy Oturarak Göz Omuz Dirsek Diz Bacak 850 (845) 800 750 805 (785) 970 (965) 915 860 920 (900) 860 (850) 800 Uzun Orta Kısa Omuz 850 (845) 800 750 805 (785) 745 (735) 690 650 605 565 620 (585) 565 (545) 515 (510) Dirsek Diz 280 (310) 250 (275) 230 (250) 275 (270) 235 (240) 205 (220) 635 (595) 580 (550) 525 (495) 580 (545) 535 (500) 480 (450) Bacak 525 (485) 475 (445) 425 (395) 475 (440) 435 (400) 385 (355)

ÇALIŞMA BÖLGESİ YERLEŞİMİ Çalışma bölgesi, taşımayı ve yürümeyi azaltacak yerleşimler üzerine kurulmalı, çalışana mani olacak ve ek iş yaratacak yerleşimlerden kaçınılmalıdır.

2) Çalışma postası – Erişilebilirlik (giriş, alan...) 2.1) Ulaşım yollarının genişliği (geçit, rampa, merdiven) Yaya yolları Dolaşım ve giriş bölgelerinde taşınan nesnelerin boyutlarını dikkate alınız Yol genişlikleri : 500 İstisnai yol veya parkur ¡Â 1000 600 Tali yol (servis, bakım) 800 Ana yol Yol yükseklikleri :   (önceden işaretlenecek ve korunacak) 1900 Tecrit edilmiş bir engel veya parkur üzerinde ¡Â 1000 ¡Ã 2100 Ayakta dolaşmak için 1900 2100 500 Yol genişlikleri : 800 Motorlu yük arabalarının ulaşımı Aracın veya yükün genişliğinin 2 katı + 1400 Çift yönlü yol Aracın veya yükün genişliği + 1000 Tek yönlü yol Yol genişlikleri hesaplanırken bant kenarı ikmallerini yapan forkliftlerin manevraları da dikkate alınmalıdır.*

2.2) Postanın çevre koşulları Operatör için gerekli alanın saptanmasında ikmaller için yer değiştirmeler, taşınacak unsurların boyutları, vs. gibi faktörler dikkate alınmalıdır. Çalışma postasının sırtı bir dolaşım yoluna dönükse, yol ve postalar arasında ³ 1500 bir mesafe bırakılmalıdır. Bu mesafeye uyulmadığı takdirde, bir korkuluk yerleştiriniz. 2.3) Zemin : Yüzey ve düzeyi * Mümkün olduğunca, düz ayak çalışmalara öncelik veriniz Operatörün her döngüde konteyner içine girmesi gerekiyorsa, aynı düzeyde bir giriş sağlayınız Tahta döşeme Çalışma alanının zemini düz, dengeli, sağlam, deliksiz ve boşluksuz, deformasyonsuz ve engelsiz olmalıdır. Kullanılan ürünler kimyevi özellikleri aksini gerektirmediği sürece, zemin tabanı ahşap veya sert lastik gibi belli esnekliği olan bir malzeme ile kaplı olmalıdır. Yorgunluk önleyici zemin kaplamaları tavsiye edilir. Bunlar zemine sıkıca tutunmalı ve operatörün tüm çalışma alanını kaplamalıdır.

(yani metre başına 26 cm yükselti) * Zemin yükseltileri Yükselti varsa, ortama uygun kaplamalı ahşap bir zemin seçiniz (kaymaz). Rampa : h > 250 ise ve çıkma frekansı ³ 20 f/ saat ise veya bir montaj bandı boyunca : Aşağıdaki tavsiyelere uyarak bir rampa yerleştiriniz : Eğim £ 15° (yani metre başına 26 cm yükselti) önerilen genişlik = 1200 min h (yükseklik) (İspanya’da: Eğim £ 12°) Merdiven:Bir rampa yerleştirmek için yer yetersizse veya seviye farkı çok fazla ise, aşağıdaki formüle göre basamaklar yerleştiriniz : 600 £ g + 2h £ 660. g (basamak) = 290 Optimal boyutlar: h (yükseklik)= 170 Korkuluk : yükseltinin > 500 olduğu her durumda, bir korkuluk yerleştirmek gerekir.

2.4) El ve Kolların erişimi Rahatsız olmayan erişim şekilleri tasarlanmalıdır Bu erişim bölümlerinde gerekli hareket alanları dikkate alınmaz Minimum boyutlar (mm) İş elbisesi Erişim Genişlik (L) veya çap (f) Derinlik (P) f h L P Parmak uçlarıyla alma (bağlantı...) Nesne +80 40 100 Nesne +80 ve mini >130 Elle alma (hortum...) 400 Yükseklik (h) 140 (Tavsiye : 200) Nesne yüksekliği +10 ve mini >125 400 Ön kolun geçişi Nesne +260 Bir nesnenin 2 elle yerleştirilmesi

İşin karmaşıklık derecesi 8) İŞ ORGANİZASYONU Çalışma postalarının düzenlenmesi ekip bünyesindeki iletişimi kolaylaştırmalı ve operatörler arasına engeller koymamalıdır. İşin karmaşıklık derecesi İşlem sıralarının sadeleştirilmesi Operatörün makinenin çalışmasını doğrudan kontrol etmesinin sağlanması (duyu organlarının kullanımıyla: işitme, görme…) Görmeden yapılacak işlemler varsa, bu işleri kolaylaştırmak için yardımcı destek sistemlerinin oluşturulması Aynı postada 5’ten fazla alet veya takım olmasından sakınılmalı Çalışma postasında işlem gören ürün referanslarının sınırlandırılması : sayıları 5’in üzere çıktığında seçime yardımcı sistemlerin öngörülmesi.

Aynı eklemleri zorlamayan işlemlerin dönüşümlü olarak yaptırılması Postalar arası rotasyon Postalar arası rotasyon, çok işlevlilik faktörünün geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi için öngörülür. Ergonomi kapsamında, postalar arası rotasyon operatörler için frekansı azaltılması ve dolayısıyla zorluğun azaltılmasını sağlar. Ancak, postada bir iyileştirme yapılmadığı için posta aynı zorluk derecesinde kalır. Rotasyon ancak başkaca bir teknik çözüm kalmadığı takdirde uygulanmalıdır. Bu durumda, rotasyon uygulamak için gerekli temel kurallar* aşağıda belirtilmiştir : Aynı eklemleri zorlamayan işlemlerin dönüşümlü olarak yaptırılması Zihinsel zorluu olan postaların ardarda gelmesinin önlenmesi Yüksek fiziksel zorluk içeren postaların optimal rotasyon temposu : 1rotasyon / 2saat

EL İLE ÇALIŞMA POZİSYONU BİLEK İLE ÇALIŞMA POZİSYONU sıkıca baş parmak ve diğer dört parmağın arasında tutulan cismin iyi kavranırsa , yapılan bir işlerde , yaralanma ve ağrı ile karşılaşılmaz.. BİLEK İLE ÇALIŞMA POZİSYONU Bilekte en az gerilim oluşturacak pozisyon, doğal duruş pozisyonudur.

El ve Bilek çalışma pozisyonları ; Bilek için potansiyel rahatsızlık oluşturabilecek çalışma şekilleri Doğal çalışma pozisyonu

El ve Bilek için gerilim oluşturacak çalışma pozisyonları ;

Dirseğin, yere paralel olduğu konumdan daha yukarıda bir malzeme tutmak veya taşımak. Tekrarlanan arkaya uzanma hareketi.

BOYUN POZİSYONLARI Başı öne ve arkaya 20º dereceden daha fazla yatırmak. Başı tekrar tekrar sağa-sola çevirmek. Uzun süreli veya tekrarlanan bir şekilde kolu yukarı kaldırarak çalışmak.

OMUZ VE BOYUN POZİSYONLARI Omuz ve boyunda problem oluşturabilecek çalışma pozisyonları şunlardır; Önden veya yandan, uzanarak bir cisim kaldırmak. (Not: Bu aynı zamanda Sırt ve kalça için de zararlıdır.) Başın üzerinde bir gayret sarf ederek çalışmak. Tekrarlanan omuzdan dönme hareketi. Koltuk altında mekanik stres. Korumasız titreşimli makinelerle çalışmak.

Defalarca arkaya dönüp, bir cisim almak. Öne, yanlara veya arkaya uzanarak , el veya ön kol ile kuvvetli efor sarf etmek. Ağır bir malzemeyi tek elle taşımak. Omuz kambur bir pozisyonda iken çalışmak. Dirsek hizası, göğüs hizasının üzerinde iken çalışmak.

ERGONOMİ - RİSK ANALİZİ Kuvvet uygulaması temel prensiplerini iş organizasyonlarında dikkate alırsak, vücut ölçülerine göre çalışma koşullarını sağlarız. Tüm yaşamımızda üç temel prensip vardır. Hareketler ritmik olmalı Hareketler simetrik olmalı Hareketler doğal olmalı

Hareketler ritmik olmalı Dinamik fakat aşırı efor harcanan işlerden kaçınmalıyız Dans son derecede ergonomik bir eylemdir.

HAREKETLERİN DOĞALLIKTAN SAPMASI Dinlenme Yazı yazma Daktilo yazma Yük kaldırma

HAREKETLERİN DOĞALLIKTAN SAPMASI Kalp vurum sayısındaki artış Oturmak Ayakta durmak Eğilmek Çömelmek

HAREKETLERİN DOĞALLIKTAN SAPMASI

HAREKETLERİN DOĞALLIKTAN SAPMASI

HAREKETLERİN DOĞALLIKTAN SAPMASI OKSİJEN HARCAMA KAPASİTELERİ

Hareketler simetrik olmalıdır Ayaklarımızın bastığı yeri destek noktası kabul edersek , uygulanan kuvvetler buraya göre simetrik olmalı, yani momentler eşit olmalıdır. Bu simetriklikte , vücudumuzda kaslarımız o nispette daha az zorlanacak / zarar görecektir. Bunun yanısıra kaldırmadaki kuvveti karşılayan kas sistemlerinde , ne kadar yüksek düzeyde kuvveti dağıtırsak bu zarar minimumda tutulabilir.

HAREKET SİSTEMİ

HAREKET SİSTEMİ

Hareketler simetrik olmalıdır Vücut ağırlığından yararlanmalıyız YANLIŞ DOĞRU YOK VAR

4.1) Bir yük arabasını İtme veya Çekme Kuvvetleri Mümkün olduğu kadar, uzun yer değiştirmelerden sakınınız Çekme yerine itmeyi tercih ediniz Bayanlar için, aşağıdaki değerleri %30 azaltınız Kısa yer değiştirme < 14 m Uzun yer değiştirme 14 - 50 m maxi 10 - < 67 67 - £ 160 10 - < 67 67 - £ 100 < 10 < 10 Saatteki Frekansı Başlangıç gücü veya durdurma gücü (Kg vyea daN) 25 20 17 23 19 17 Sürme eforu (Kg) 14 10 8 12 9 8

KUVVET UYGULAMADA TEMEL KURALLAR Maksimum Kuvvet (kp) Oturma - pedal yüksekliği Optimal alan

KUVVET UYGULAMADA TEMEL KURALLAR

İTME VE ÇEKMENİN ANA ESASLARI İtme ve çekme başlangıcındaki yük takriben 25 kg civarında olmalıdır. Hareket halinde ise takriben 10 kg’lık itme veya çekme gücü uygulanmalıdır. İtilen veya çekilen yük dirsek hizasından, çok aşağıda veya yukarıda olmamalıdır.

KUVVET UYGULAMADA TEMEL KURALLAR % 130 %100 %30 % 50 %10 % 15 İtme Kuvveti Vücut Ağırlığı x Y.D. Çekme Kuvveti Vücut Ağırlığı x Y.D. %20 % 25 YÜKLENME YÜKLENME % 100 %120

KUVVET UYGULAMADA TEMEL KURALLAR

DOĞALLIKTAN SAPMANIN RİSKLERİ Yüklenme vücuttan açık değil Yüklenme vücuttan açık Yük 200 birim Yük 2 birim Ağırlık 2 Birim Ağırlık 2 Birim Omurga üzerine maximal yük, Diskte hasarlanma var. Omurga üzerine minimal yük, Diskte hasarlanma yok. Sağlıksız disk Sağlıklı disk Spinal sinir Spinal sinir sıkışmış Disk çekirdeği kaymış Fibroz doku Disk çekirdeği

DOĞALLIKTAN SAPMANIN RİSKLERİ TİTREŞİM AĞIRLIK KALDIRMA MESLEKİ RİSK MONOTONLUK KALDIRILAN CİSİM POZİSYONU TEKRARI AĞIRLIĞI BELE / OMUZLARA KADAR TAŞIMA İTME TUTMA

DOĞALLIKTAN SAPMANIN RİSKLERİ MESLEK PSİKOSOSYAL FAALİYET HASTA BEL AĞRISI RİSKİ DİĞER FAKTÖRLER SİGARA ALKOLİZM SPORTİF AKTİVİTELER ÖNCEDEN BEL RAHATSIZLIĞI GEÇİRMİŞ OLMAK YAŞ / CİNS VÜCUT YAPISI FİZİKSEL UYUM KAS GÜCÜ DOĞALLIKTAN SAPMANIN RİSKLERİ Prevalans her yaş grubunda ~ %20 İnsidans 55 yaşa doğru artar Kadın/ erkek oranı 60 yaşlarında kadına döner

DOĞALLIKTAN SAPMANIN RİSKLERİ

DOĞALLIKTAN SAPMANIN RİSKLERİ

İtme Çekme Dengede Tutma HAREKETLERİN DOĞALLIKTAN SAPMASI’ NIN ALETLERDE YAPILAN DÜZENLEMELERLE ÖNLENMESİ Uygulanan kuvvet Uygulanan kuvvet Yük Yük Dengede tutma İtme Çekme Dengede Tutma İtme Çekme

YANLIŞ - DOĞRU UZANMA ve KALDIRMA HAREKETLERİN DOĞALLIKTAN SAPMASI’ NIN ALETLERDE YAPILAN DÜZENLEMELERLE ÖNLENMESİ YANLIŞ - DOĞRU UZANMA ve KALDIRMA Doğru Yanlış Yanlış Doğru

KUVVET UYGULAMADA TEMEL KURALLAR DOĞRU HAREKET NET OLANDIR HAREKETLER DOĞAL, RİTMİK ve SİMETRİK OLMALIDIR DOĞRU HAREKET NET OLANDIR

HAREKETLERİN DOĞALLIKTAN SAPMASI

DURUŞ BOZUKLUKLARI

DOĞRU DURUŞ, OTURUŞ, YATIŞ

KALDIRMA HATALARI

OTURMANIN DÜZENLENMESİ

DOĞRU UZANMA

DOĞRU KALDIRMA DOĞRU İTME

HAREKET KORUYUCULAR

EGZERSİZ HAREKETLERİ

Sırt ve Omuz Eksersizleri Ayağa kalkınız ve sağ elinizle sol omzunuzu sol elinizle sağ omzunuzu kavrayınız.Başınızı kolunuzun aksi yönünde çevirebildiğiniz kadar hareket ettiriniz.

Basit Eksersizler Bilgisayar kullanıcılarını uzun bir zaman sonra bekleyen tehlikelerden bazıları: Disk Kayması Boyun Fıtığı Bel Fıtığı Bilek,Diz ve Dirsek Kireçlenmesi Omuz ve Boyun Tutulması Sizi bekleyen ve eğer önemsenilmezse mutlaka başınıza gelecek olan bu felaketlerden korunmak için aşağıdaki hareketleri mutlaka yapınız.

Baş ve Boyun Eksersizleri Boynunuzu beşer kez sağa sola öne ve arkaya doğru hareket ettiriniz Başlangıçta kendinizi zorlamayınız.Gün geçtikçe ve Boyun kaslarınız güçlendikçe zaten hareket mesafesi artacaktır.

Bilgisayar ve Sandalye Eksersizleri Resimde görmüş olduğunuz hareketleri her iki saatta bir kez mutlaka yapınız.Kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.

Bilgisayar ve Sandalye Eksersizleri

İLGİLİ YÖNETMELİKLER Ekranlı araçlarla çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri (23.12.2003 / 25325), Gürültü yönetmeliği (23.12.2003 / 25325), Titreşim yönetmeliği (23.12.2003 / 25325), Güvenlik ve sağlık işaretleri (23.12.2003 / 25325), Elle taşıma işleri yönetmeliği (11.02.2004 / 25370),

Planlama Geliştirme (ArGe) Yönetim İnsan Çevre Ürün Personel İdaresi İşçi Sağlığı Organizasyon İşyeri Düzenlemesi İşyeri Üretim araçları Psikoloji Ergonomi İş güvenliği Mühendisliği

Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi, Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi. Kanuni Sultan Süleyman

Profesör öğrencilerine “stres yönetimi” konusunda ders veriyordu...

Su "Sizce ağırlığı ne kadardır ?" kaldırıp öğrencilerine sordu, bu dolu bir bardağı kaldırıp öğrencilerine sordu, "Sizce bu su dolu bardağın ağırlığı ne kadardır ?"

üzerine 400 gr Cevaplar 200 gr şöyle dedi; arasında değişti. ile Bunun profesör şöyle dedi;

değişir. ne kadar süreyle tuttuğunuza göre bardağı elinizde "Gerçek ağırlık farketmez. Fakat durum, bardağı elinizde ne kadar süreyle tuttuğunuza göre değişir.

bir ağrı Eğer, bir dakikalığına tutarsam, Problem yok. sağ kolumda Bir saatliğine tutarsam, sağ kolumda bir ağrı oluşacaktır.

Eğer, bir gün boyunca tutarsam, ambulans çağırmak zorunda kalırsınız.

ağır gelir." aynıdır Aslında ağırlık size o kadar ama ne kadar uzun tutarsanız size o kadar ağır gelir."

"Eğer sıkıntılarımızı er ya da geç yükler taşıyamaz duruma geliriz, her zaman taşırsak, er ya da geç taşıyamaz duruma geliriz, yükler gittikçe artarak daha ağır gelmeye başlar.

Yapmamız gereken kaldırmaktır." bir süre dinlenmek bardağı yere bırakıp bir süre dinlenmek ENERJi almak ya da toplamak ve daha sonra  tutup tekrar kaldırmaktır."

dinlenip tazelendikten sonra Yükümüzü arasıra bırakmalı, dinlenip tazelendikten sonra tekrar yolumuza devam etmeliyiz...

bırakın. Nasıl olsa, yarın tekrar alıp taşıyabilirsiniz. İşten eve döndüğünüzde, iş sıkıntınızı dışarıda bırakın. Nasıl olsa, yarın tekrar alıp taşıyabilirsiniz.