SES

DİYAPAZON TİTREŞTİRİLİNCE ANA SESLERDEN BİRİNİ VEREN,U BİÇİMİNDE,KÜÇÜK ÇELİK ARAÇ.

SES Titreşen cisimler sesi meydana getirir.Sazın telerine dokunulduğunda ,havalı çalgılarda havanın kendisi titreştirilerek ses elde edilir. İnsan seside gırtlaktaki ses tellerinin, akcigerden gelen hava tarafından titreştirilmesi ile oluşur. Maddeleri birbirine vurulduğu zamanda ses elde edilir. Ses üretilirken enerji harcanır.Ses dalgalar halinde yayılır.Ses dalgaları geldikleri yerlerde bulunan uydun cisimlere enerji aktararak ,cisimleri titreştirir. Ses dalgası molekülleri yayılma doğrultusunda titreşirler. Bu nedenle ses dalgaları boyuna dalgalardır.

**Ses, taneciklerin titreşmesiyle ortaya çıkan bir özelliktir. **Ses veren sistemlere ses kaynağı denir. **Ses kaynaklarının ses vermekte iken yaptığı hareketlere ses titreşimleri denir.

Sesin Yayılması: Ses dalgalar halinde yayılır Sesin Yayılması: Ses dalgalar halinde yayılır. Bu su yüzeyine bir damlanın düştüğün de oluşan dalgalara benzetilebilir.

SES DALGALARININ YAYILMASI Ses dalgalar halinde yayılır.Sesin yayılabilmesi için mutlaka bir ortam gereklidir. Ses boşlukta yayılmaz: Sesin Yayılma Hızı: 1-Ortamın cinsine bağlıdır: Ses en hızlı katılarda, sonra sıvılarda, en yavaş da gazlarda yayılır. Bunun nedeni maddeyi oluşturan atomlar arası mesafe katılarda enAZdır KATI>SIVI >GAZ

*Ses boşlukta yayılamaz…

1-Ses yoğun ortamlarda daha hızlı yayılır. *Ses en hızlı katılarda daha sonra sıvılarda en yavaş ise gazlarda yayılır. hava su Tren rayı (gaz) (sıvı) (katı) *Ses soldan sağa doğru giderek daha hızlı yayılır.

SESİN YAYILMA HIZLARI Çelikte::5000m/sn Alümiyumda:4500m/sn havadaki hızı:340m/sn Görüldüğü gibi sesin yayılma hızı ortamın yoğunluğunabağlıdır. Maddenin yoğunluğu arttıkca sesin yayılma hızı artar.

2-Ses sıcaklık arttıkça daha hızlı yayılır.

2-Sesin yayıma hızı sıcaklığa bağlımı 2-Sesin yayıma hızı sıcaklığa bağlımı? O C=331m/sn 15C =340m/sn 20 C =344m/sn 100C =390m/sn Sesin yayılma hızıortamın sıcaklığına bağlıdır. Sıcaklığın 1C artması havadaki yayılma hızını 0.6m/sn artar. 3-Ortamın yoğunluğu arttıkça, sesin yayılma hızı da artar. Denizde Yayılma Hızı:1512M/SN Tatlısuda:1450m/sn

SESİN ÖZELLİKLERİ 1 –FREKANSI (sesin yüksekliği) 2-SESİN ŞİDDETİ 3-SESİN TINISI 1-SESİN FREKANSI Bir saniyede meydana gelen ses dalğalarının sayısına denir.Frekans artıkca ses incelir Frekans azaldıkca ses kalınlaşır. ses çıkar. ERKEK SESİ KALIN (bas) BAYAN SESİ tiz,. İNCEDİR.

İnce sesi kalın sesten ayıran özellik sesin yüksekliğidir. Frekans ses kaynağında bir saniyede oluşan titreşim sayısıdır. LA sesi için435tit/sn Mi sesi için326tit/sn La sesi mi sesinden daha incedir.

GERGİN TELLERDE SESİN FREKANSI TELİN CİNSİNE BAĞLIDIR. Boyları eşit kalınlıkları aynı aynı maddeden yapılmış ve aynı kuvvetlerle çekiliyorsa frekansları aynıdır. Boyları eşit aynı maddeden yapılmış ,fakat kalınlıkları farklı ve aynı kuvvetlerle çekiliyorsa kalın olanın frekansı az diğerinin frekansları fazladır.(Kalın olan kalın ses ince olan ince ses çıkar.) Boyları eşit aynı maddeden yapılmış , kalınlıkları aynı farklı kuvvetlerle çekiliyorsa kalın olanın frekansı fazladır.5F İLE çekilen ince ses çıkar.

Aynı kuvvetlerle çekilen, kalınlıkları aynı boyları farklı tellerde ,teller uzadıkça frekans azalır(ses kalınlaşır)

SESİN ŞİDDETİ Ses dalgalarının kulağımızdaki etkisine ve kuvvetli sesle zayıf sesi birbirinden ayırmaya yarayan özelliğe sesin şiddeti denir. Sesin şiddeti ses kaynağının uzaklığına bağlıdır.ses kaynağından uzaklaştıkça sesin şiddeti azalırken (ses zayıf duyulurken)ses kaynağına yaklaştıkça sesin şiddeti artar. Gitarın telini kuvvetli çekip bırakırsak kuvvetli hafifçe çekip bırakırsak hafif duyulur. Bir davula tokmağı ile kuvvetlice vurulursa çıkan sesin şiddeti fazla, hafifçe vurulursa çıkan sesin şiddeti az olur

2-Sesin şiddeti: *Zayıf sesi Kuvvetli sesten ayırmamıza yarayan özelliktir. *Ses kaynağı yanında ortamın cinsine ve sıcaklığa da bağlıdır.

SESİN ŞİDDETİ MİKROFON;AMPLİFİKATÖR;HOPARLÖR MEGAFON sesin şiddetini artıran aletler.

Ses birimi Sesin şiddeti desibelle ölçülür. Desibel insan kulağının işitebildiği en küçük ses şiddetidir. Fısıltı sesi 30 dB Konuşma sesi 40-60 dB Bağırma sesi 80-90 dB Uçağın kalkışı 120-140 dB Tüfek patlaması (yakın Mesafe) 130 dB 100 d b Asfalt delme makinesi

Sesin tınısı Seslerin kaynağının tür olarak ayırt edilmesini sağlayan özelliğe sesin tınısı denir. Bir perdenin arkasında çalan orkestra seslerin frekansı aynı olsa bile ,sesler perdenin önünde dinlenerek ses veren müzik aletinin türü ,sesin tını özelliği ile belirlenir. DO sesinin frekansı 261tit/sn Re:294tit/sn bu iki sesi gitar ve sazdan dinlediğinizde hangisinin sazdan hangisinin gitardan olduğu sesin yüksekliği ile anlaşılır.

*Müzik aletlerinin verdiği sesleri birbirinden ayırmamızı sağlayan özelliktir. *Yalnızca ses kaynağının yapısına bağlıdır.

Duyma İnsan kulağı 20-20000 tit/sn arasındaki sesleri duyabilir.yarasalar100 000 tit/sn sesleri çıkarabilirler.

Yankı ses dalgalarının bir engele çarpıp geri dönmesidir Yankının oluşabilmesi için ses kaynağı ile yansıtıcı yüzey arasında en az 17 m mesafe olmalıdır.(hava sıcaklığı 20 C iken)

ÖRNEK Örnek: Uğur’un yankısını 3,5 sn sonra duyan selim’in dağa uzaklığı 680 m olduğuna göre Uğur’a uzaklığı kaç metredir?.Selimin dağa uzaklığı 680 m olduğuna göre uğurun dağdan yankılanan sesinin selim’e ulaşma süresi nedir?. ÇÖZÜM:Sesin 3,5 sn aldığı yol=340x3,5=1190 1190-680= 510m(uğurun dağa uzaklığı) Aralarındaki mesafe 680-510=170m

YANKININ YARARLARI Sesin yansıma özelliğinden yararlanılarak denizlerin derinlikleri ölçülebilmekte, petrol yataklarının yerleri bulunabilmektedir.Anne karnındaki bebeğin görüntülenmesi ses dalğalarının yankılanması esasına göre çalışan ultrason cihazları kullanılır. Yunus ve yarasalar gibi canlılar doğal sonarlara sahiptirler.Böylece avlarını yakalayabilrler.

Sesin Soğrulması Esnek olmayan yumuşak maddeler sesi soğururlar.Yani sesi emerler iletmezler…. Örneğin:Halı,kauçuk,lastik,keçe

SES YALITIMI Ses Yalıtımı ve Yalıtım Teknikleri Gürültüyü oluşturan ses olduğuna göre sesi geçirmeyen ve daha az geçiren maddelerin kullanılması gürültüyü önler. Gürültü, şehirlerde daha çok rahatsız edicidir. Günümüzde ses yalıtımı sağlayan malzemeler üretilmektedir.

IŞIK KİRLİLİĞİ IŞIĞIN YANLIŞ YERDE ,YANLIŞ ZAMANDA ,YANLIŞ MİKTARDA,YANLIŞ YÖNDE KULLANILMASIDIR.

SES KAYDI Ses Kaydeden Araçlar İlk ses kaydı "fonograf" denen bir araçla yapılmıştır. (Thomas Edison tarafından 1877'de icat edilmiştir) Zamanla bu alanda çeşitli araçlar geliştirilmiştir. Gramafon, teyp ve modern stüdyolardaki kayıt araçlarıdır. İlk ses kaydı fonografta sesler, mum silindirlere kayıt yapılıyordu. Dönen taş plaklara kaydedilir. Sesin banda kaydedilmesiyle ses kaydı gelişti. Sesli bir filmde ses, filmin kenarına kaydedilir. Müzik kasetleri, sesin kaset içinde banda kaydedilmesiyle istediğimiz zaman, kaset çalarla tekrar sese dönüştürmemizi sağlar.

Cisimlerin titreşiminden meydana gelen fiziksel bir olay Cisimlerin titreşiminden meydana gelen fiziksel bir olay. Fakat sıvı, katı , gaz cisimlerinin titreşimlerinin ses olabilmesi için, bu titreşimlerin saniyede 20 den 20.000 e kadar olması gereklidir. Ses titreşimleri, havaya çarpınca, suya atılan bir taşın meydana getirdiği halkalar gibi, havada her yönde ilerleyen titreşimler meydana getirir. Böylece ses, havada ses dalgaları halinde yayılır. Ses dalgaları, kulağımıza gelirler. Kulak zarında da aynı titreşimleri meydana getirerek sesi duyma olayı meydana gelmiş olur. Sesin, ses dalgaları halinde yayılması, ışık kadar olmasa bile (ışık saniyede 300.000 kilometre hızla gider), hızı oldukça fazladır. Saniyede 331 metre gider. Ses titreşimlerinin, belirli bir zaman aralığında eşit olması, gürültü yü meydana getirir. Belirli bir armoni içinde karışan ses dalgaları ise müziği meydana getirir.

Aşağıdaki ortamlardan hangisi sesi en iyi iletir? %a-metal b-boşluk c-hava d-keçe

Özellikleri değişebilen durgun bir ortamda yayılan sesin, I.Şiddeti II.Yüksekliği III.Yayılma hızı niceliklerinden hangileri değişebilir? a-Yalnız I b-Yalnız III &c-I ve III d-I,II ve III

İLKAY UMUR FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENİ