TRANSFÜZYON TRANSFÜZYON Dr.Engin ACIOĞLU

TARİHÇE 1628 “İngiliz doktor William Harvey tarafından kan dolaşımının keşfi ve bilinen en erken kan transfüzyonu denemesi” 1665 “ İlk başarılı kan transfüzyonu” 1795 “ ilk homolog kan transfüzyonu” Philedelphia 1900 “ Avusturyalı doktor Karl Landsteiner tarafından kan gruplarının keşfi (ABO)”

TARİHÇE 1907 “transfüzyon öncesi ve çapraz karşılaştırma reaksiyonu ile ilk kan nakli” 1932 “İlk kan bankası kuruluşu” 1939-1940 “Rh kan grubu keşfi” 1943 “ACD (Asit Sitrat Dekstroz) bileşiminin kullanılarak kan ürünlerinin daha uzun süre saklanılması

1943 “ Transfüzyonla bulaşan hepatitin klasik tanımın yayınlanması” 1945 “Coombs, Mourant ve Race tarafından Coombs testinin tanımlanması” 1962 “İlk Anti hemofilik faktör (AHF) konsantresinin elde edilip hemofili tedavisinde kullanılması” 1965 “Kriyopresipitatın elde edilmesi ve hemofili tedavisinde kullanılması” 1967 “Rh negatif anneden doğan yenidoğanlarda Rh hastalığını önlemeye yönelik Rh immünglobulini ticari olarak piyasaya sürüldü.”

1971 “ HBs Ag’nin alınan kanlarda taranmaya başlanıldı.” 1981’de ilk AIDS olgusu, 1984’de HIV tanımlanması ve 1985’de HIV tarama testi geliştirilmesi 1990 “Hepatit C‘ye yönelik spesifik tarama testinin kullanılması”

TAM KAN 200 ml eritrosit, 250 ml plazma, stabil koagülasyon faktörleri ve 63 ml antikoagülan (sitrat-fosfat-dekstroz-adenin) Hematokrit; %35-45 Bir ünite tam kan hemoglobini 1 g/dl, hematokriti %3 oranında artırır. 1-6 C’de 35 gün; ünite açıldıktan sonra 1-6 C’de 24 saat, oda ısısında 4 saat saklanabilir.

TAM KAN Plazma amonyak, potasyum ve laktik asit düzeyleri yüksektir. Trombositler inaktiftir. Labil koagülasyon faktörleri olan faktör 5 ve 8 yoktur. Donör lökositleri sebebiyle GVHD, CMV infeksiyonu, ve yine fonksiyonel antijenik yapıları nedeniyle HLA antikorlarının gelişme riskleri vardır.

TAM KAN ENDİKASYONLARI Kan Değişimi Masif kanamalar Kardiyopulmoner By-pass Operasyonları

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU 200 ml eritrosit ve rezidüel plazmayı (60-80 ml) içerir. Hematokrit %65-80, hacmi 260 ml (250-300)dir; 20-80 mEq sodyum içerir. Daha küçük hacimde eşit oksijenasyon taşıma kapasitesi sunar. Elektrolitler, sitrat, laktik asit ve amonyak azalmıştır. Plazma proteinleri (anti-A, anti-B ve diğer antikorlar) azalmıştır. + 4 C’de CPDA ile 35 gün saklanabilir.

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU >%25 Akut kan volümü kayıpları Hb < 8 g/dL; perioperatif dönem Hb <13 g/dL; Ciddi kardiyopulmoner hastalık Hb <8 g/dL; semptomatik kronik anemi Hb <8 g/dL; kemik iliği yetersizliği

YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Eritrosit, minimal plazma proteini ve minimal trombosit içerir. CPDA-1 bir litre serum fizyolojik içinde otomatik hücre yıkayıcısı vasıtası ile yıkanır. Bu işlemle plazma proteinlerinin %90’ı, lökositlerin %90’ı yok edilir. Hacim 250 ml, Hct;% 65-80’dir

YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Febril, anafilaktik veya allerjik transfüzyon reaksiyonlarını azaltır. İşlem sırasında eritrositlerin en az %5’i kaybedilir. Hazırlandıktan sonraki 24 saat içinde kullanılmalıdır. (Hazırlanışında açık sistemler kullanıldığı için)

YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI Ig A eksikliği İntrauterin transfüzyonlar Paroksismal Nokturnal Hemoglobinüri (PNH) Potasyum, amonyak ve sitrat yükünü tolere edemeyen renal ve hepatik yetmezliği olan olgular Kardiyojenik olmayan pulmoner ödemde

TAZE DONMUŞ PLAZMA (TDP) Alındıktan sonraki 8 saat içinde tam kandan plazmanın ayrılması ve –18 C’de dondurulması ile elde edilir.(200-250 ml) Faktör 2,5,7,8,9,10,11,13’ün 175-200 ünitesini içerir. (1 U/ml) 400 mg fibrinojen (2-4 mg/ml) içerir. Koagülasyon inhibitörlerinden : Antitrombin 3 Protein C ve S içerir. Trombosit yoktur. Koagülasyon faktörlerini %2-3, Fibrinojeni 13 mg/dL yükseltir.

TAZE DONMUŞ PLAZMA (TDP) 30-37 C’de çözülür; oda sıcaklığında 4 saat içinde, 1-6 C’de 24 saat içinde kullanılmalıdır. Plazma eritrosit içermediği için cross-match gerekmez, ancak hasta ile aynı kan grubundan plazma kullanılması önerilmektedir. Transfüzyon dozu genelde 10-15 ml/kg İnfüzyon hızı 200 ml/saati geçmemelidir

TAZE DONMUŞ PLAZMA (TDP) ENDİKASYONLARI Konsantrelerinin mevcut olmadığı stabil koagülasyon faktörleri eksiklikleri Labil koagülasyon faktörlerinin yerine konması ile birlikte kan volüm ekspansiyonu ihtiyacı Oral antikoagülan toksisitesi (Warfarin) Karaciğer hastalığına sekonder koagülasyon problemleri DIK Masif transfüzyona bağlı dilüsyonel değişiklikler Protein C, S ve antitrombin 3 gibi koagülasyon inhibitörleri eksikliklerinde TTP ve HÜS

KRİYOPRESİPİTAT Taze donmuş plazmanın 1-6 C arasında çözülmesinden sonra santrifüjle insolubl çökeltinin ayrılması ve 1 saat içinde tekrar dondurulması ile elde edilir. 80-120 IU faktör 8, faktör 13 (plazmadaki miktarının%30-50’si) 50-250 mg fibrinojen Von Willebrand faktörü (Plazma miktarının %40-70’i) Fibronektin 15 ml’den az plazma içerir

KRİYOPRESİPİTAT ve TAZE DONMUŞ PLAZMA - 40 C’de 24 ay - 30, -40 C’de 12 ay - 25, -30 C’de 6 ay - 18, -25 C’de 3 ay saklanabilir

KRİYOPRESİPİTAT ENDİKASYONLARI Von Willebrand Hastalığı DDAVP ve faktör 8 konsantrelerine cevap vermeyen faktör 8 eksikliğine bağlı kanamalar DIK’de fibrinojen replasmanı amacıyla Üremide kanama zamanının 10 dakikanın üzerinde olankişilerde invazif girişimler öncesinde Faktör 13 replasmanında

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU Tek ünite random trombosit üçlü veya dörtlü kan torbasına alınmış kanın santrifüjlenmesi ile elde edilir. En az 0,55 x 10*11 trombosit içerir. İçindeki eritrosit miktarı değişken olabilir, genelde Hct:% 0,5 Lökosit içeriği yüksektir. Hacim 50 ml

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU Doz; her 10 kg vücut ağırlığı için 1 random donör trombositidir. Devamlı sallamakla 22 C’de 5 gün saklanabilir. Uygunluk testi gerekli değildir. ABO uyumlu olması önerilmektedir. Rh negatif kişiler, süspansiyonun içindeki eritrosit miktarı çok az da olsa immünize olmamaları için Rh negatif ürün almalıdırlar.

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU İÇİN KRİTİK DEĞERLER <50000/mm3 ve kanama varsa <50000/mm3 ve invazif işlemler <20000/mm3 ve kemik iliği yetersizliği ile kanamaya ait risk faktörü varlığı Trombosit sayısı normal fakat işlev bozukluğu olup kanama varsa

TROMBOSİT SÜSPANSİYONUNUN TERCİH EDİLMEDİĞİ VEYA KONTRENDİKE OLDUĞU DURUMLAR Masif transfüzyona bağlı gelişen dilüsyonel trombositopeni Splenomegaliye bağlı gelişen (hipersplenizm) trombositopeni İTP (Çok hızlı gelişen kranial kanamalar hariç) Posttransfüzyonel Purpura DIK TTP

IVIG IVIG binlerce kan donörünün plazmasındaki immünglobulinlerden elde edilmektedir. IVIG etki mekanizmaları; Fc reseptör blokajı Ig G anti-idyotip etkisi İmmün komplekslerle etkileşim Lenfoid hücrelere direkt etki (T, B ve NK) Sitokin blokajı Otolog immünglobulinlerin katabolizmalarını artırma Kompleman aktivasyonunun blokajı

IVIG ENDİKASYONLARI OTOİMMÜN HASTALIKLAR İTP Post transfüzyonel purpura Neonatal immün sitopeniler Kawasaki hastalığı Guillian-Barre sendromu Myastenia Gravis BAKTERİYEL ENFEKSİYONLARIN PROFİLAKSİSİ IgG eksikliği ile giden primer immün yetmezlikler (Bruton ve Kombine immün yetmezlik) Sekonder (HIV, Lösemilerde yoğun tedavi dönemlerinde) KİT sonrası

IVIG YAN ETKİLERİ Hipersensitivite reaksiyonları (ürtiker, anafilaksi) Ateş Viral ajanların taşınması (özellikle HIV, HBV ve HCV) Renal tubuler hasar Aseptik menenjit Hemolitik Anemi

ONKOLOJİK HASTALARDA TRANSFÜZYON VE PIHTILAŞMA BOZUKLUKLARINDA DESTEK TEDAVİSİ Onkoloji hastalarında anemi ve transfüzyon; Hb > 10 g/dl Transfüzyon gerekmez Hb < 7 g/dl Transfüzyon gerekli Hb 7-10 g/dl ise; Semptomatikse Kemoterapiden yeni çıkmış hastada devam edecek aplazi varsa Radyoterapi alacaksa transfüzyon gerekli

MASİF TRANSFÜZYON TANIM; Hastaya 24 saat içinde total kan volümüne eşit miktarda kan transfüzyonu yapılması 10 üniteden fazla tam kan veya 20 üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmesi Üç saat veya daha az sürede dolaşan kan volümünün %50’sinden fazlasının verilmesi

KOMPLİKASYONLAR Trombositopeni (1-4 C’de 24 saat saklanmış kanlarda trombosit bulunmaz!) Koagülasyon faktörlerinde azalma (Özellikle Faktör 5 ve 8 ) Kan-oksijen afinitesinde artma Hiperkalemi ve hipokalsemi Hipotermi Asid-baz dengesinde bozulma Sitrat toksisitesi Mikroagregatlara bağlı pulmoner mikroembolizasyon

TRANSFÜZYON KOMPLİKASYONLARI

İMMÜNOLOJİK Akut Hemolitik Reaksiyon Geç Hemolitik Reaksiyon Febril Nonhemolitik Transüzyon Reaksiyonu Alloimmünizasyon Allerjik Reaksiyonlar Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı (TRALI) Akut Anafilaksi Post Transfüzyonel Purpura Graft Versus Host Hastalığı (GVHH)

İMMÜNOLOJİK OLMAYAN DolaşımYüklenmesi Transfüzyona Bağlı Sepsis Hemosideroz Mekanik Hemoliz Hava Embolisi Soğuğa Bağlı Trombopati Viral Ve Bakteriyel Bulaşma

ERKEN GEÇ Akut hemolitik reaksiyon Febril reaksiyon Ürtikeryal-allerjik reaksiyon Anafilaktik reaksiyon Dolaşım yüklenmesi Mekanik hemoliz Hava embolisi Geç hemolitik reaksiyon Alloimmünizasyon Posttransfüzyonel purpura GVHH Bakteriyel viral bulaşma Hemosideroz

AKUT HEMOLİTİK REAKSİYON En tehlikeli transfüzyon reaksiyonudur ve sıklıkla ölümcüldür.Mortalite ve morbidite verilen kan miktarı ile orantılıdır.Sıklığı 1/25000 Genellikle ABO uygunsuz kan transfüzyonu ile gelişir. 10-15 ml kan verilmesi reaksiyon için yeterlidir. İlk bulgular ateş, titreme, kızarma, sırt ağrısı, hipotansiyon, ve sonrasında hemoglobinüridir. Anestezi altındaki hastalarda ilk bulgu sızıntı tarzında kanamalardır. Kural olarak transfüzyondan hemen sonra ortaya çıkan tüm reaksiyonlar aksi ispatlanana kadar hemolitik reaksiyondur.!!! İlk yapılacak transfüzyonun durdurulması ve damar yolunun açık tutulmasıdır.

AKUT AKCİĞER HASARI (TRALI) Transfüzyon başladıktan sonraki ilk 4 saatte ortaya çıkar. Ateş, hipotansiyon, taşipne, dispne ve grafide diffüz pulmoner infiltratlar saptanır. Etyolojide lökosit antikorları var. Tedavi semptomatik

TRALI (Transfusion related acute lung injury)

GEÇ HEMOLİTİK REAKSİYON Transfüzyonu takiben ilk 24 saat ile 1 hafta içinde görülür. Reaksiyon alıcının daha önce duyarlılaştığı verici antijenine karşı gelişen amnestik bir yanıtın sonucudur. İlk bulgu hematokritte beklenmeyen düşmedir. Ekstra ve intravasküler hemoliz bulguları görülür.

POSTTRANSFÜZYONEL PURPURA Transfüzyondan 1 hafta sonra trombositopeni ve buna bağlı purpuralarla karekterize tablodur Trombosit antijeni (PIA 1) negatif kişilerde duyarlılaşma sonrası oluşan antikorların, donör trombositlerini parçalaması sonucu oluşur. Reaksiyon genellikle hafif ve kendini sınırlayıcıdır. Tedavi; Kortikosteroidler, plazma değişimi, IVIG

Transfüzyona bağlı ölümler Transfüzyona bağlı görülen ölümlerin ensık : Hemolitik nedeni: ABO uygunsuzluğu %41 Non-Hemolitik nedeni: Hepatit %21

VİRAL VE BAKTERİYEL BULAŞMA Her bir transfüzyonda bulaşıcı hastalık kapma riski ortalama %0,01’dir Tüm taramalara rağmen 63000 ünitede bir HCV, 493000 ünitede bir HIV 641000 ünitede bir HTLV bulaşma riski vardır.

VİRÜSLER HAV, HBV, HCV, HDV, HGV, TTV HIV 1-2, HTLV 1-2 CMV, EBV, HHV 8 PARVO B 19

BAKTERİ VE PARAZİTLER Treponema Pallidum (sifiliz) Borelia Burgdorferi (Lyme Hastalığı) Brucella melitensis (Bruselloz) Yersinis Enterocolitica Salmonella Staphylococ, Pseudomonas, Serratia Rickettsia Rickettsi ( Kayalık Dağlar Ateşi) Coxiella Burnetti ( Q ateşi) Plazmodium spp (malarya) Trypanosoma Cruzi ( Chagas Hastalığı) Toxoplazma gondi Babesia Microt Leishmania spp

PRİONLAR VE KAN TRANSFÜZYONU PRİON protein içeren küçük enfeksiyöz patojen Özellikleri: Major patolojik değişiklikler sadece MSS’de görülür Tipik olarak kuluçka süreleri çok uzundur. ( Kuru’da 30 yıl) Progresif seyirlidir ve sonunda öldürücüdür Nörolojik değişiklikler benzedir; Çok az inflamatuvar cevapla reaktif astrositoz Nöronlar içinde vakuoller ve süngersi değişiklikler Nöron kaybı Amiloid plaklar

İNSANLARDAKİ PRİON ENFEKSİYONLARI Creutzfeldt-Jakob Hastalığı (sporadik ve ailevi) Gerstmann Straussler Hastalığı Ölümcül Ailevi İnsomnia Kuru

Prionlar Transfüzyonla Bulaşır mı? Günümüzde yapılan tüm epidemiyolojik ve deneysel çalışmalar prionların kan transfüzyonu ile bulaşmadığını göstermiştir. Yine de donör seçiminde şunlara dikkat edilirse prion transfüzyonu engellenebilir; MSS hastalığı olanlar İnsan hipofiz büyüme hormonu ile tedavi edilmiş olanlar Hipofiz kaynaklı insan gonadotropini kullananlar Kornea transplantasyonu yapılanlar Ailesinde CJH olanlar

Kimler Kan bağışı yapabilir ?

NewYork Blood Center “Criteria For An Acceptable Donation” Viral hepatit geçirdiniz mi? Viral hepatitlerle ilgili test sonuçlarınızda herhangi bir pozitiflik var mı? 10 yaşından sonra bulaşıcı sarılık geçirenler, B ve C sarılığı testlerde pozitif olduğu tespit edilmiş olan bireyler hiçbir zaman kan bağışında bulunamazlar. Son 12 ay içinde size; kan transfüzyonu yapıldı mı? Organ veya doku nakli yapıldı mı? Akupunktur, dövme, cildinizin herhangi bir yerini deldirme (kulak deldirme vb) işlemi yaptırdınız mı? Bu sorulara cevabınız evet ise 12 ay süreyle kan bağışı yapmamalısınız. Son 12 ay içinde; bulaşıcı sarılığı olan biri ile yakın temasınız (örneğin cinsel ilişki) oldu mu? Bu soruya cevabınız evet ise 12 ay kan bağışı yapmamalısınız

Son 3 yıl içinde sıtma (malarya) hastalığı geçirdiniz mi? Son 3 yıl içinde sıtma hastalığı geçirenler kan veremezler. Sıtma hastalığının salgın olarak bulunduğu coğrafi bölgelerde 6 aydan fazla kalanlar 2 yıl süre ile; 6 aydan az kalanlar ise 12 ay kan bağışında bulunamazlar. Hiç bu ilaçları kullandınız mı: Tegison, Akutan, Proscar, propecia, Soriatane Tegison (etretinat) sedef hastalığının tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Bu ilacı alanlar hiçbir zaman kan veremezler. Soriatane (acitretin) sedef hastalığının tedavisinde kullanılır. Son dozu takiben 3 yıl sonra kan bağışı yapılabilir. Aşağıdaki ilaçları alanlar ilacın son dozunu aldıktan 1 ay sonra kan bağışında bulunabilirler: Akutan (isotretinoin) akne tedavisi için kullanılır. Proscar (finasteride) iyi huylu prostat bezi büyümesinin tedavisi için kullanılan bir ilaçtır. Propecia (finasteride) saç dökülmesi için kullanılan bir ilaçtır. Hiç beyin ameliyatı oldunuz mu? Dura mater grefti uygulanan kişiler kan bağışı yapamazlar

Son 12 ay içerisinde hangi aşıları oldunuz? Son 1 yıl içinde herhangi bir ameliyat geçirdiniz mi? Özellikle kan kaybının söz konusu olduğu  ciddi bir  kaza geçirdiniz mi? Kadınlar için: hamilelik, doğum oldu mu? Ameliyat geçirenler, ameliyat sürecinde kan nakli almışsa 1 yıl süre ile kan veremezler. Ameliyat sürecinde kan nakli alınmamışsa iyileştikten 6 hafta sonra kan bağışı yapabilirler. Hamile kadınlar, hamilelik döneminde kan veremezler. Doğumu takiben 6 hafta sonra kan bağışı yapılabilir. Son 12 ay içerisinde hangi aşıları oldunuz? Bazı aşılar kan bağışı için süre kısıtlaması getirmezken bazıları 12 aya kadar kan bağışı için engel teşkil edebilmektedir. Şu anda mevcut bir solunum yolu rahatsızlığınız var mı? Soğuk algınlığı geçirenler şikayetlerinin kesilmesinden 3 gün sonra kan bağışı yapabilirler. Diğer solunum rahatsızlıkları olanlar muayene sonucuna göre kan merkezi doktoru tarafından değerlendirilirler. Hemoglobin ve hematokrit düzeyleriniz normal mi? Hemoglobinin normal seviyesi Erkeklerde:13-18 gr/100ml Kadınlarda:12-16gr/100ml

BİLGİ TRANSFÜZYONU BİTTİ... TEŞEKKÜR EDERİM