BİLİMSEL BİR MAKALE NASIL YAZILIR Dr Emel TÜMBAY Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı İZMİR

Yayınsız bilim ölüdür.. Gerard PIEL

ARAŞTIRMA YAYIN

Bilimsel makale nedir Özgün bir araştırmanın sonuçlarını tanımlayan, yazılmış ve basılmış bir rapor İlk yayın Tekrarlanabilirlik Sonuçların irdelenebilirliği Dergi veya başka kaynakta Mantıklı, açık ve kesin

Yayım aşamasından önce (1) Yanıtlanması gereken sorunun ortaya konulması Maliyet? Yarar? Konu ile ilgili yayınların kaynağından okunması, not edilmesi (soru ve/veya yanıt belirlenmiş mi?)

Yayım aşamasından önce (2) Eski bir bilginin desteklenmesi Yeni ve farklı bilgiler: eski bilgilerin düzeltilmesi tümüyle yeni bir fikrin ortaya atılması Bilimin ilerlemesine hizmet

Yayım aşamasından önce (3) HASTA HAKLARI! Etik Kurul – Sağlık Bakanlığı Katılan bireylerin yazılı onayı

Yayım aşamasından önce (4) İstatistik uzmanı – danışma – uygun yöntemle değerlendirme Sistematik ve doğru kayıt her hasta için ayrı form tüm hastalar için özet form (verilere kolay erişme ve yazılımda tüm verilerin doğru aktarımı!)

Yayım aşamasından önce (5) Yazının çerçevesi: başta sorulan soruya sistemli yaklaşım gereksiz bilgilere yer vermemek

Makalenin yazılması (1) 1978 Vancouver Grubu 1979….1997 Şekle yönelik açıklamalar + Bölümlerin içeriği

Makalenin yazılması (2) Dergi Yazım Kuralları! - Biçim Düşünceler: Net, kısa ve doğru Her cümle bir düşünce Her paragraf, bir kavramın bütünü Paragraflar arasında mantıksal geçiş (kurgulamada çerçeve!) Kalıplaşmış ve süslü cümle yok!

Kötü bir başlangıç kötü bir son yaratır.. Euripides

Giriş Değerlendirebilme için yeterli düzeyde temel bilgiler Tüm kaynaklar atıfa alınmamalı Yayınların eleştirisi çalışmanın amacını destekliyor ise yayınların eleştirisi – yoksa tartışmaya bırakılmalı Soru anlaşılabilir ve mantıklı – niçin seçildi, niçin önemli – ilgi Her türlü özel terim ve kısaltmaların tanımlanması Geniş zamanda yazılım Varsayım ve amacın belirtilmesi ile sonlandırma

Gereç ve Yöntem (1) BİR BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN BİLİMSEL DEĞERE SAHİP OLABİLMESİ İÇİN YENİDEN ÜRETİLEBİLİR OLMASI GEREKİR! Araştırmanın tekrarlanması ve bulguların karşılaştırılmasını sağlama Ayrıntılı tanımlama Çoğu geçmiş zamanda yazılma

Gereç ve Yöntem (2) Hasta, deney hayvanı, klinik örnek ve kontrol grubu (sayı, yaş, cinsiyet) Yer ve tarihler Örnek, hasta ve kontrol grubu seçme kriterleri Örneklerin, hastaların alt gruplara nasıl ayrıldığı Cerrahi işlem – ayrıntı Hastaların nasıl izlendiği vb.

Gereç ve Yöntem (3) Tıbbi etiğe uygunluğu nasıl sağlandı? Hastalardan bilgilendirilmiş onay formu? Gerecin teknik özellikleri, miktarları, kaynağı ve hazırlama yöntemi Standart yöntem veya işlem: Kaynak makale! Malzeme veya ilaç: Preparat adı verilmemeli (ancak belirli ürünler arasında fark varsa ve bu fark sonucu etkileyebilecekse ticari ad ve üretici firma adı) İstatistik yöntemler

Gereç ve Yöntem (4) İyi yazılmış bir bölümde okuyucu şunların yanıtını bulmalıdır: Soruyu yanıtlamak için seçilen klinik örnek, hasta ve varsa kontrol grubunun özellikleri nedir? Kullanılan ölçme yöntemleri ve bu yöntemlerin güvenilirlikleri nedir? Kayıtlar ne şekilde ve ne kadar güvenilir şekilde tutulmuştur? Değerlendirme ve analiz yöntemleri ne kadar güvenilirdir?

Gereç ve Yöntem (5) Çalışma başlamadan önce yazılması – yöntemle ilgili sorunların öngörülmesi!

Doğruyu anlatmak için ortaya çıktıysanız zerafeti terziye bırakın! Albert EINSTEIN

Bulgular (1) Giriş’teki sorular yanıtlanır! Araştırmanın veya deneyin genel tanımı + Ayrıntılı olarak veriler Geçmiş zaman!

Bulgular (2) Veriler yorumsuz Sonuçlar basit, kısa ve anlaşılır Sayı: Mutlak sayı (örn. 5/20) <20: Yüzde kullanılmamalı! Tüm makale boyunca sonuçların aynı şekilde verilmesi

Bulgular (3) Fazla sayı: Tablo veya grafik Metinde tekrar yok! Bir veya birkaç bulgu: Metinde Veriler eksiksiz: Okuyucu sonuçları test edebilmeli! Araştırma sırasında olumsuz etkiler ve/veya protokoldan sapmalar..

Bilimsel merak, araştırmacıların kanıtların geçerliliğini ve ilgili yorumları sorgulamalarını gerektirir ve araştırma böylece ortaya çıkar…. Wayne G. Watson

Tartışma (1) Tehlike: Hatalı veya yetersiz tartışma veya verilerin yorumla karanlıkta kalması Amaç: Gözlenen gerçekler arasındaki ilişkilerin gösterilmesi Belirli bir mantık içinde + Alt başlıklara ayrılmış gibi yazılmalı Zaman: Geniş zaman (diğer araştırıcılar) Geçmiş zaman (kendi bulguları)

Tartışma (2) Bulgular ile ilgili saptama veya görüş Sonuçların gösterdiği ilkeler, genelleştirmeler ve ilişkiler (sonuçlar tekrarlanmamalı!) Sonuçlar ve yorumlar: Literatüre zıt veya uygun (anlamsız literatür sıralaması!)

Tartışma (3) Beklenenden farklı sonuçlar veya ilgi kurulamayanlar belirtilmeli (+ yöntemin üstünlüğü veya yetersizliği) Teorik katkı + Olası pratik katkı Çarpıcı kısa özet veya sonuç cümlesi

Teşekkür Önemli teknik yardım Özel bir donanım Burs veya proje desteği Belli bir öneri veya yorum

Sayılamayacak kadar çok kaynak içeren metinler, bilimselliğin işareti değil, güvensizliğin göstergesidir.. William C. Roberts

Kaynaklar Yayınlanmış, yazarca okunan ve metinde içeriğinden söz edilen.. Başka makalelerde kullanılan kaynaklardan doğrudan alıntı yapılmamalıdır Yayımlanmamış veriler, basımdaki makaleler, özetler ve tezler! (metinde parentezde!) Atıf kaynağı cümlede ait olduğu yerde!

Başlık (1) Makale yazılımı bittikten sonra! İçeriği yeterli ölçüde ve en az sayıda sözcük ile tanımlama Kısaltmalar kullanılmamalı Başlık altında yazarlar ve adresleri Yayımlanmadan önce adres değişikliği - dipnot

Başlık (2) Yazar olabilmek için üç koşul (Vancouver): Çalışmanın düşünülmesi ve düzenlenmesi, sonuçların analizi ve yorumlanması Makalenin yazılımı ve içeriğinin düzeltilmesi Makale içeriğinin onaylanması Teşekkür Önceden ad sırasının belirlenmesi!

Genellikle iyi bir özeti iyi bir makale izler. Kötü bir özet ise gelecek dertlerin habercisidir.. Robert A. Day

ÖZET Makale okunmalı mı, okunmamalı mı?! makale yazılımından sonra yeterlilik: kısa ve basit yansıtma olumsuz sonuç saklanmamalı 150-300 sözcük amaç – gereç (hastalar) ve yöntem – bulgular – ana sonuçlar geçmiş zamanda yazılması kısaltma kullanılmamalı – kaynak gösterilmemeli altında 3-10 anahtar sözcük

En son yapılacaklar (budama, cilalama!) Yaz - unut- 2-3 hafta sonra tekrar oku İçeriği bilmeyen bir kişiye okutmak Diğer yazarlara okutmak – onay Dilbilgisi – yabancı dil uzmanı Yazım Kurallarının tekrar okunması Mektup ile birlikte gönderme

Bilimsel makale: Araştırmanın en üst noktası Her makale daha iyi yazılabilir İyi bir bilimsel makale yazabilmek için çok okumak gerekir!