Beton Kullanıcıları İçin TS 13515 ile beton standardındaki değişiklikler Dr. Tümer Akakın

TS 13515 neden gerekli idi EN 206 harmonize bir standard değildir. Bu nedenle üzerinde uzlaşılmış genel konuları içerir. Daha detay uygulamalar hatta bu standardda yazılanlar dışındaki uygulamalar ülkelerin ulusal eklerinde yer verilmiştir. Bu standard genel olarak Alman Standardı DIN 1045-2 göz önüne alınarak hazırlanmıştır.

Genel olarak yapılan değişiklikler Kapsa (Su geçiren, RPB, SIFCON, ısıl işlem vb) Beton Sınıfları (çevresel etki sınıfları) Lifler eklenmiştir Mineral katkılar Beton sıcaklığı sınır değeri Kütle betonu Su altı beton dökümü Yüksek dayanımlı beton için ek şartlar Su geçirimliliğe karşı direnç Basınç dayanımı 28 günden farklı tanımlanabilmekte 2/28 dayanım oranı 120 dakika karıştırma süresi ve katkı ekleme Uygunluk değerlendirme

Kapsam Su geçiren beton, Agrega en büyük tane büyüklüğü 4 mm den küçük olan betonlar Isıl işlem uygulanmış yüksek dayanımlı beton, Reaktif pudra beton (RPC) ve bulamaç halde filtre edilmiş lifle güçlendirilmiş beton (SIFCON) gibi özel imalat teknikli yüksek performanslı lifli kompozit betonlar.

Sınıflandırma Çevresel Etki Sınıfları XO sadece donatılı olmayan betonlarda kullanılabilecek Aşınma sınıfları eklenmiştir Alkali agrega reaktivitesi sınıfları

Liflerin Kullanımı TS EN 14889-1’de yer alan Sistem 1’e göre belgelendirilmiş olan çelik lifler kullanılabilir. Beton içerisinde homojen olarak dağılacağı belirlenen demet halinde (yapışık halde) veya harman lifler kullanılabilir. TS EN 14889-2 ‘ye uygun polimer lifler karşılıklı mutabakat sağlanması şartıyla kullanılabilir. Ancak performans şartları bulunmamaktadır

Mineral katkılar Uçucu Kül Silis Dumanı Yüksek Fırın Cürufu Tras

Uçucu Kül Ve Silis Dumanı Kullanımı CEM I dışı çimentolarla birlikte kullanım Silis dumanı ile birlikte kullanım

Yüksek Fırın Cürufu Kullanımı K eşdeğerlik tanımı Farklı çimentolar ile birlikte kullanımı

Tras Kullanımı K eşdeğerlik katsayısı Farklı çimentolarla kullanımı

Ek klorür içeriği sınırlaması CEM III dışında bir çimento ile yapılmış beton için: - Korozyona dayanıklı kaldırma (tutma) parçaları hariç, çelik donatı ve diğer gömülü metal ihtiva etmeyen beton için kütlece % 0,15 - Çelik donatı ve diğer gömülü metal ihtiva eden beton için kütlece % 0,04 - Çelik öngerilme donatısı ihtiva eden beton için ise % 0,02’nin altında olmalıdır. CEM III ile yapılan betonlar için: - Beton yapıların tümü için agregaların klorür içeriği kütlece % 0,10’in altında olmalıdır.

Beton Sıcaklığı TS 11222 – 32 C TS EN 206 Limit yok TS 13515 35C (herhangi bir tedbir yok ise) Tedbir alınmış ise aşılabilir.

Kütle betonu Yerleştirilmiş betonun sıcaklığı hiçbir durumda 70 °C’un üzerinde olmamalı, Bağlayıcı malzemenin hidratasyon ısısı 7 günde en fazla 60 Cal/g ve 28 günde en fazla 70 Cal/g olacak şekilde, düşük hidratasyon ısılı çimento veya çimento ile birlikte uygun mineral katkı kullanılmalı, Beton tasarımında, kullanılacak çimento dozajı gerekli en az miktar olacak şekilde belirlenmeli, Betonun ulaştığı en yüksek sıcaklık değeri ile en düşük sıcaklık değeri arasındaki farkın hiçbir durumda 20 °C’u aşmaması için gerekli tedbirler alınmalı,

Su Altında Beton Dökümü Yük taşıyıcı elemanların imalatı için su altında dökülecek beton kohezif ve yumuşak kıvamda olmalıdır. Su/çimento oranı 0,60’dan daha fazla olmamalı Çimento dozajı 350 kg/m3 den daha az olmamalıdır. Kül Kullanıldığında Çimento ve uçucu kül toplam dozajı (c+f) 350 kg/m3’ten daha az olmamalıdır. (su/çimento)eş = s / (c + 0,7f) bağıntısı ile hesaplandığında 0,60dan az olmalıdır. Beton, yerleştirilme esnasında, sıkıştırılmadan bile birbirinden ayrışmayan yoğun bir kütle şeklinde akarak yerleşebilmelidir. Betonun çok ince malzeme içeriği sınır değeri aşabilir.

Su geçirgenliğine direnç 40 cm’den daha fazla kalınlıktaki elemanlar için su/çimento oranı ≤ 0,70 olmalıdır. 40 cm ve daha az kalınlıktaki elemanlar için su/çimento oranı ≤ 0,60 ve en az çimento dozajı 280 kg/m3 Beton sınıfı en az C25/30 olmalıdır. Basınçlı su işleme derinliği en fazla 50 mm olmalıdır. Zararlı kimyasal etkileri olan suya maruz kalacak beton yapılarda ise bu değer en fazla 30 mm olarak uygulanmalıdır.

Donma çözülmeye karşı direnç Hava boşluk faktörü deneyi

Tasarlanmış betonun tasarımı Basınç dayanım sınıfı (28 günlükten farklı bir yaşta deneye tabi tutuldu ise, numunenin deney esnasındaki yaşı);

İmalatçı tarafından verilecek bilgiler Belirli uygulamalarda basınç dayanımının 28 günden daha ileri bir tarihte belirlenmesi durumunda, kür süresini belirlemek için aşağıdaki yollardan biri takip edilir. İki günlük ortalama basınç dayanımının oranı

İrsaliye fişi Akıcı beton için, şantiyede kimyasal katkı ilave edildiğinde, sevk ve teslim belgesinde el yazısı ile aşağıdaki bilgi ilave edilmelidir; - İlave etme zamanı, - İlave edilen kimyasal katkı miktarı, - Kimyasal katkının ilave edilmesinden önce mikserde kalan tahmini beton miktarı.

- Basınç dayanım sınıfı (28 günlükten farklı bir yaşta deneye tabi tutuldu ise, numunenin deney esnasındaki yaşı), Çizelge 10’da belirtilen klorür içeriği sınıfı yerine, beton tipi (örneğin donatısız beton, donatılı beton, öngerilmeli beton) verilebilir. - Çimentonun tipi ve dayanım sınıfı, - Mineral ve kimyasal katkının tipi, - Betonun sertleşme özellikleri - Çizelge 1’de verilen rutubet sınıfı, - Kullanılan herhangi bir lifin tipi ve miktarı

Taşıma süresi Karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserlerle betonun boşaltma işlemi, çimento ile suyun ilk temasından itibaren 120 dakika sonunda tamamlanmalıdır.

Uygunluk değerlendirme Üretime durmuş betonda tekrar başlangıç üretimine dönüş Yüksek dayanımlı betonlarda numune alma sıklığında artış Yüksek dayanımlı betonda sürekli üretim ve başlangıç üretiminde uygunluk değerlendirmesinde farklılık Normal dayanımlı betonda standard sapmada sınırlama getirme

İmalatın Uygun Olmaması Durumunda Yapılacaklar TS EN 13791’de tarif edilen geri sıçramalı çekiç yöntemi yapıda uygulanabilir. Geri sıçramalı çekiç deneyinden elde edilen beton dayanım değerlerinin tarif edilen beton sınıfı için yeterli olmaması durumunda, beton dayanımı bir kez de TS EN 13791’de belirtilen karot numune alınması yoluyla değerlendirilmelidir. Alınacak karot numune sayısı beton yapının büyüklüğüne bağlı olarak belirlenmelidir.

EK F Tablosundaki değişiklikler