Yard.Doç.Dr. Mehmet ERKAN FİNANSAL YÖNETİM Yard.Doç.Dr. Mehmet ERKAN

PARANIN ZAMAN DEĞERİ

Paranın Zaman Değeri Paranın zaman değeri, paranın bekleme fiyatı veya faizidir. Enflasyon nedeniyle paranın değer kaybetmesi ile paranın zaman değeri arasında fark vardır. Paranın zaman değeri, paranın kullanım zamanındaki tercih nedeniyle oluşan bir değerdir.

Faiz Nedir Faiz, başkalarına ait sermayenin kullanımı için ödenen bedeldir. Faiz, paranın zaman değeridir.

Nominal Faiz ve Reel Faiz Nominal faiz, piyasada uygulanan cari faiz oranıdır. Reel faiz, enflasyondan arındırılmış faiz oranıdır. Reel faiz, aşağıdaki şekilde bulunabilir: 1 + Reel Faiz = 1 + Nominal Faiz 1 + Enflasyon Oranı Veya, kısaca; Reel Faiz = Nominal Faiz Oranı – Enf. Oranı’dır.

Basit Faiz Basit faiz, ana paraya ödenen faizin, ana paraya ilave edilmeden hesaplanan faizdir. Basit faiz şöyle hesaplanmaktadır: I = P*i*n I = Basit faiz tutarı P = Ana para tutarı i = Yıllık faiz oranı n = Vade

Örnek Bir yatırımcı, basit faiz hesabıyla, 10.000.000 TL’yi bankaya yıllık %50 faizle yatırdığında, yıl sonunda ne kadar faiz alır? P = 10.000.000 TL i = %50 n = 1 yıl I = ? I = P*i*n I = 10.000.000 TL * 0.50*1 yıl I = 5.000.000 TL faiz tutarıdır.

Bileşik Faiz/Paranın Gelecek Değeri Bileşik faiz, yıl sonunda kazanılan faizin çekilmediği sürece, ana paraya ilave edilerek, ana para+faiz üzerinden faiz hesaplanmasıdır. Bileşik faiz şöyle hesaplanır: FVn = P ( 1 + i )n P = Ana para i = Yıllık faiz oranı n = Yıl FVn = Gelecek değer

Örnek Bir yatırımcı, 1.000.000 lirasını, %40 faiz üzerinden 3 yıllığına bir bankaya yatırmıştır. Yatırımcının 3. yılın sonundaki parası ne kadar olacaktır? FVn = P ( 1 + i )n FVn = 1.000.000 (1+0.40)3 FVn = 2.744.000 TL olur.

Faiz ödemeleri yılda 1 defadan fazla yapılıyorsa, gelecek değer şöyle hesaplanır: FVnm = P( 1 + i / m )nm Örneğin, yatırımcı, 1.000.000 lirasını, bir bankaya, 3 yıl için, faiz oranı yıllık %60’den 6 ay vadeli olarak yatırmıştır. Yatırımcının 3. yıl sonunda parası kaç lira olacaktır? FVnm = 1.000.000 (1+0.60/2)3*2 FVnm = 4.826.800 TL olur.

Paranın Bugünkü Değeri Bugünkü değer, gelecekte elde edilecek getirileri, belli bir faiz veya iskonto oranından başlangıç yılına indirgemektir. Bugünkü değer şöyle hesaplanır: P = FVn / (1 + i)n P= Şimdiki değer FV=Gelecekteki değer i=İskonto oranı n=Vade Yılda birden fazla faiz ödemesi durumunda, BD P = FVnm [ 1/ (1 + i /m )n*m ] şeklinde hesaplanır.

Örnek Bir yatırımcının 4 yıl sonra eline geçecek 1.000.000 TL’nin, yıllık %40 bileşik faiz oranı ile şimdiki değeri kaç TL’dir? P = FVn / (1 + i)n P = 1.000.000 / (1+0.40)4 P = 260.308 TL’dir.

ANÜİTE HESAPLAMALARI Anüite, belirli bir zaman süreci içerisinde, eşit aralıklarla verilen veya alınan eşit ödemeler serisidir. Anüiteler, ödemeler serisinin başlama noktasına göre, dönem başı veya dönem sonu olarak ikiye ayrılır.

Dönem Sonu Anüitelerin Gelecek Değeri Her devre sonu alınacak veya verilecek eşit taksitlerin, belirli bir süre sonunda ulaşacağı değer, şöyle hesaplanır: FVAn = P [(1 + i)n -1) / i ] FVAn= Anüitenin n dönem sonundaki gelecek değeri P = Eşit aralıklarla yatırılan eşit para turarı i=Faiz oranı n=Dönem sayısı

Örnek Bir yatırımcı, %50 faiz üzerinden, her yıl sonunda 4 yıl boyunca, 1.000.000 TL yatırırsa, 4. yılın sonundaki yatırım tutarı ne kadar olur? FVAn = P [(1 + i)n -1) / i ] FVAn = 1.000.000 [(1+0.50)4-1 / 0.50] FVAn = 8.125.000 TL olur.

Dönem Sonu Anüitelerin Şimdiki değeri Her yıl sonunda yatırılan veya alınan eşit tutarların bugünkü değeridir. PVA = P. [[ 1- 1/(1+i)n]/i]

Örnek 4 yıl boyunca, her yıl sonunda elde edilen 100.000 TL’nin, %30 faiz oranı üzerinden bugünkü değeri kaç TL’dir? PVA = P. [[ 1- 1/(1+i)n]/i] PVA = 100.000 [[1-1/(1+0,30)4]/0,30] PVA = 216.620 TL

Dönem Başı Anüitelerin Gelecek Değeri Eşit aralıklarla yapılan eşit ödemeler, her dönem başında yapılıyorsa, buna peşin anüite denir. Peşin anüite şöyle hesaplanabilir: FVAn = P [( 1 + i )n – 1) / i ] ( 1 + i ) FVAn= Anüitenin n dönem başındaki gelecek değeri P = Eşit aralıklarla yatırılan eşit para turarı i=Faiz oranı n=Dönem sayısı

Örnek Bir yatırımcı, %50 faiz üzerinden, her yıl başında 4 yıl boyunca, 1.000.000 TL yatırırsa, 4. yılın sonundaki yatırım tutarı ne kadar olur? FVAn = P [(( 1 + i )n – 1) / i ] ( 1 + i ) FVAn = 1.000.000[((1+0.50)4-1)/0.50](1+0.50) FVAn = 12.187.500 TL olur.

Dönem Başı Anüitelerin Şimdiki Değeri Her dönem başında, eşit aralıklarla ödenen veya alınan eşit taksitlerin şimdiki değerinin hesaplanmasıdır. PVA = P. [ (1+i) [(1+i)n –1 /(1+i)n -1]]

FİNANSAL ANALİZ

Finansal Analiz Finansal analiz, finansal tablolardaki çeşitli hesaplar arasındaki ilişkilerin kurulmasını, ölçülmesini ve yorumunu kapsayan bir faaliyettir. Finansal analiz yapılarak, işletmenin mevcut durumu değerlendirilip, geleceğe ilişkin kararlar alınmaktadır. Finansal analiz, finansal planlama ve finansal denetimin ön koşuludur. Mevcut bilinmeden, planlama yapılamaz.

Finansal Analiz Finansal analiz, bizzat işletme tarafından yapılabileceği gibi, işletmeye kredi veren kurumlar veya yatırımcılar tarafından da yapılabilir. Finansal analiz yapılırken, bilanço ve gelir tablosundan yararlanılır.

Bilanço ve Gelir Tablosu Bilanço, bir işletmenin belli bir anda sahip olduğu varlıklarla, bu varlıkların sağlandığı kaynakları bir düzen içinde gösteren mali tablodur. Gelir tablosu, bir işletmenin belirli bir hesap döneminde elde ettiği gelirlerle, yaptığı giderleri, tasnifli bir şekilde gösteren ve bir dönem faaliyetinin sonucunu kâr veya zarar olarak özetleyen tablodur

Finansal Analiz Türleri Finansal analizin iki türü vardır. 1. Statik finansal analiz 2. Dinamik finansal analiz Statik finansal analiz, belli bir döneme ait finansal verilerle faaliyet sonuçlarının analizidir. Dinamik finansal analiz, işletmenin cari dönem verilerinin geçmiş yıllar veya rakip işletmelere ait verilerle karşılaştırılması yoluyla yapılır.

Finansal Analizin Amacı Finansal analizin yapılma amacı, bir işletmeyle ilgili olarak şu bilgileri elde etmektir: İşletmenin likidite durumu İşletmenin karlılık durumu İşletmenin sermaye yapısı İşletme aktiflerinin kullanım durumu

Mali Analiz Teknikleri Oranlar Karşılaştırmalı Tablolar Yöntemi Dikey Yüzdeler Yöntemi Trend/Eğilim Yüzdeleri Yöntemi Fon Kaynak ve Kullanım Tablosu

ORAN ANALİZİ Oran, mali tablolarda yer alan çeşitli kalemler arasındaki basit matematiksel bir ilişkiyi gösterir. Çok sayıda oran elde edilebilir. Fakat, önemli olan, anlamlı ve gerekli oranları hesaplamaktadır. Oranlar, doğru ve amaçlara uygun olarak yorumlanmalı ve sektör ortalamaları ile karşılaştırılmalıdır.

Oran Analizi Oranlar, oranda yer alan değerlerin tutarları da dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Yorum yapılırken, enflasyonun oranlar üzerindeki etkisi gözönünde bulundurul- malıdır. Mevsimsel ve devresel değişikliklerin oranlar üzerindeki etkisi de dikkate alınmalıdır.

Mali Analizde Kullanılan Oranlar Bilanço ve gelir tablosu verilerinin analizinde kullanılan oranlar, dört grupta toplanmaktadır. 1. Likidite oranları, 2. Mali yapı / Kaldıraç oranları, 3. Faaliyet oranları, 4. Kârlılık oranları. 5. Borsa-Performans oranları

Likidite Oranları Likidite, bir varlığın düşük maliyetle ve hızlı bir şekilde nakde dönüşme yeteneğidir. Likidite oranları, işletmenin kısa vadeli borçlarını zamanında ödeyebilme gücünü gösterir. Teknik likidite, işletmenin vadesi gelen borçlarını ödeyebilme gücünü, gerçek likidite ise, işletmenin tasfiyesi halinde borçlarını ödeyebilme gücünü ifade eder. Kısa vadeli analizlerde genellikle teknik likidite kullanılmaktadır.

Likidite Oranları Cari Oran= Döner Değerler/Kısa Vad. Borçlar “2” veya “1.5” olması iyidir. Asit-Test Oranı=Döner Değerler-Stoklar/KVB “1” veya “1”’den büyük olması iyidir. Hazır Değ. Oranı = Hazır Değerler/KVB %20 ve üzerinde olması iyidir.

Mali Yapı/Kaldıraç Oranları Mali yapı oranları, işletmenin ne ölçüde borçla finanse edildiğini ve borçla finansmanının işletme için ne kadar yararlı olduğunu ölçmeye yarar. Mali yapı oranlarıyla, işletmenin finansmanında kullanılan yabancı fonların oranı ölçülmeye ve işletmenin gelirleriyle sabit ödemelerini kaç defa karşıladığı belirlenmeye çalışılır.

Mali Yapı Oranları Toplam Borç Oranı=Top. Borç/Top. Aktifler %50 ve altında olması iyidir. (Kaldıraç Oranı) Toplam Borç/Özsermaye Oranı “1” veya “1”den küçük olması iyidir. Kısa Vad. Borçlar/Özsermaye Oranı %35 ve altında olması iyidir. Sabit Varlıklar/Özsermaye Oranı “1”in altında olması iyidir.

Faiz Karşılama Oranı = FVÖK/Faiz “8/1” veya “7/1” olması iyidir. Faiz Karşılama Oranı = VSK+Faiz / Faiz “4/1” olması iyidir. Sabit Ödemeleri Karşılama Oranı VÖK+Faiz+Kira+Amortismanlar Faiz+Kira+Anapara Taksitleri “2/1” olması iyidir.

Faaliyet Oranları Faaliyet oranları, işletmelerin sahip oldukları varlıkları ne derece etkin kullandıklarını gösteren oranlardır. Faaliyet oranları, varlıkların devir hızı olarak bilinir. Bu oranlar, varlıkların herbir lirasının yarattığı geliri ölçer. Faaliyet oranlarının payında, satışlar, paydasında ise, ilgili hesaplar yer alır.

Faaliyet Oranları Alacak Devir Hızı= Kredili Satışlar Tic. Alacaklar Alacak Tahsil Süresi= Alacaklar*360 Kredili Satışlar Stok Devir Hızı=SMM / Ortalama Stoklar Stok Devir Hızı= Net Satışlar Ortalama Stoklar

Faaliyet Oranları Özsermaye Devir Hızı= Net Satışlar Özsermaye Aktif Devir Hızı= Net Satışlar Aktif Toplamı Döner Sermaye Hızı= Net Satışlar Döner Sermaye Sabit Varlık D. Hızı= Net Satışlar Sabit Varlıklar

Karlılık Oranları Kârlılık oranları, işletmelerin faaliyetleri sonucunda elde ettikleri başarıyı ölçmeye yarayan oranlardır. Kâr miktarının değerlendirilmesinde, şu faktörler gözönünde bulundurulur. 1. Sermayenin alternatif getirisi 2. Önceki yıl kârların gelişim seyri 3. Genel ekonomik koşullar 4. Aynı endüstrideki işletmelerin kâr oranları Karlılık oranları, satışlar, özsermaye ve varlıklar üzerinden hesaplanabilir.

Karlılık Oranları Brüt Kar Marjı= Brüt Kar / Satışlar Net Kar Marjı= Net Kar / Satışlar Net Kar/Özsermaye= Net Kar * Satışlar Satışlar Özsermaye Yatırım Karlılığı= Net Satışlar * Kar Aktif Toplamı Net Satışlar

Borsa Performans Oranları Fiyat/Kazanç Oranı= Hisse Senedi Fiyatı Hisse Başına Düşen Kar Piyasa Değeri-Defter Değeri = Piyasa Değeri Defter Değeri Hisse Başına Kar = Dönem Net Karı Hisse Senedi Sayısı

KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR YÖNTEMİ Karşılaştırmalı tablolar yöntemi, işletmelerin birden fazla dönemine ait bilanço ve gelir tablolarının kendi aralarında karşılaştırılmasıyla yapılmaktadır. Karşılaştırmalı analiz, işletmelerin gelişme yönü hakkında bilgi sağlamaya yarar. Yorum yaparken, enflasyon dikkate alınmalıdır. Mutlak rakamlar ve yüzdeler birlikte ele alınıp incelenmelidir.

EĞİLİM YÜZDELERİ (TREND) YÖNTEMİ Trend analizinde, birbirini izleyen dönemlere ait mali tablolarda yer alan kalemlerin temel/baz alınan mali tablo kalemlerine göre gösterdiği artış veya azalışlar yüzde olarak hesaplanmaktadır. Baz yılın seçiminde dikkatli olunmalıdır. Yorum yapılırken enflasyon göz önünde bulundurulmalıdır.

DİKEY YÜZDELER YÖNTEMİ Dikey yüzde analizi ile, mali tablolarda bulunan her bir kalemin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğü incelenir. Yüzde yönteminde, kalemin alt olduğu grup veya genel toplam 100 kabul edilir ve her bir kalemin toplam içindeki yüzdesi hesaplanır. Kalemlerin toplam içindeki nisbi önemini gösterir ve işletmenin, diğer işletmelerle karşılaştırılmasına olanak sağlar.

FON KAYNAK VE KULLANIM TABLOSU Fon kaynak ve kullanım tablosu, işletmenin belli bir dönem içerisinde sağladığı fonları ve bu fonların kullanılış yerlerini gösterir. Buradaki fon kavramı, tüm finansal değişimleri ifade etmektedir. Fon Kaynak Kullanım Tablosuyla, finansal tablolarda görülmeyen fon akımları ortaya konarak, faaliyet sonucu elde edilen veya alınan fonların nerelerde kullanıldığı ayrıntılı olarak gösterilir.

* Fon kaynak ve kullanım tablosu, devre başı ve devre sonu bilançolarının karşılaştırılmasıyla düzenlenir. * Karşılaştırma sonucunda bilanço kalemlerindeki değişiklikler, kaynak ve kullanım olarak sınıflandırılmalıdır. Fon kaynakları 1. Aktiflerde azalış 2. Borçlarda artış 3. Öz sermayede artış 4. Amortismanlarda artış Fon kullanımını 1. Aktiflerde artış 2. Borçlarda azalış 3. Öz sermayede azalış

Gelecek Haftanın Konusu FİNANSAL PLANLAMA