Enflasyon Hedeflemesi ve Kur Dinamikleri: Türkiye Örneği K. Azim Özdemir Serkan Yiğit T.C. Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Finansal Analiz Müdürlüğü Türkiye Bankalar Birliği 13 Nisan 2009

Sunuşun Çerçevesi 1- Motivasyon 2- Hedef Bölge Modeli 3- Ampirik Metodoloji ve Bulgular 4- Sonuçlar

Sorularımız??? 1- Kur üzerinde belli seviyelerde bir baskı oluşuyor mu? 2- Türkiye’de kur rejimi dalgalı kur rejimi, ancak; Serbest dalgalı mı? Örtük bir bölge içinde mi serbest dalgalı? Bu sorulara enflasyon hedeflemesi dönemini esas alarak cevap bulmaya calıştık... Birinci soruda merak edilen belli kur seviyelerinde direnc olusuyor mu? Boyle direncler olusuyorsa kurlar bu direnc seviyelerine yaklastiginda farkli dinamikler sergileyeceklerdir. Cevabida bu sekilde arayacagiz… Aslinda motivasyon olarak dusundugumde ornegin Euronun Dolar karsisinda deger kazanmasi onunde bir sinir yokmus gibi duruyor. Euro 1.50 iken 1.60’a gidebilir ancak TL 1.20 iken 1.10’a gitmesi en azindan benim icin daha az olasi diye dusunuyorum…

Neden Kurlar Üzerinde Baskı Oluşabilir? 1- Dalgalanma Korkusu. (Fear of Floating, Calvo and Reinhart (NBER, 2000)) 2- Enflasyon Endişesi. 3- Rekabet Gücü Endişesi.

Neden Örtük Hedef Bölge? 1- Önceki sayfada bahsedilen endişeler, 2- Resmen açıklanmış hedef bölgenin olmaması, 3- Müdahale politikasının varlığı, Oynaklığın azaltılmasının teorik olarak güvenilir bandlar içinde mümkün olduğu gösterilebilir! Sağlıksız fiyat oluşumlarının engellenmesi belli seviyelerin üzerini dışlayabilir! Bu nedenlerle belirli direnç seviyelerinin oluşabileceği hipotezini yapıyoruz.....

Türkiye’de de facto Kur Politikası 1- Dalgalı Kur Rejimi, 2- Ancak müdahaleye izin veriyor! 3- Uygulamada müdahaleyi motive eden diğer faktörler; Rezerv birikimi – (Güçlü Rezerv Politikası) Kur şokları ve uzun dönemli enflasyon beklentileri ilişkisi – (Enflasyon hedeflemesi)

Hedef Bölge Modeli (Target Zone, Krugman(NBER, 1988)) Kur Denklemi “Brownian” Salınımı Denge Çözümü

Model Sonuçları 1- Kurlar alt ve üst bandlar içinde serbest dalgalanabilmektedir. 2- Ancak band içinde oynaklık daha az olmaktadır. Alt ve Üst bantda müdahale beklentisinin oluşmasi kurların band içindeki davranışını da etkilemektedir. 3- Kurlar bandlara yaklaşınca dinamiklerin farklılaşması beklenmektedir. Band içinde kurlar serbest dalgalanırken, üst ve alt bandlara yaklaşınca müdahale nedeniyle sistematik bir yapı oluşabilmektedir. Aslinda sorumuzun ozu, kurlar uzerinde belli bir hedef bolge var mi? Hedef bolge rejiminin temel amaci kurlari belli seviler arasinda tutmak ve boylece oynakligi azaltmaktir. Yanliz aciklanan boyle acik bir hedef araligi olmadigini biliyoruz. Ancak aradigimiz ortuk bir hedef bolge var mi?

Kurlar Serbest Dalgalı Mı? “Rastlantısal Yürüyüş Kuramı” geçerli mi? ve

Rastlantısal Yürüyüş Modeli Neden Geçersiz? 1- Değişebilen şartlı oynaklık, 2- Değişebilen şartlı ortalama; Farklı rejimler. Bu rejimler arasında dinamik davranış farklılıkları, 3- Kaotik bir yapı.

Eşik (Threshold) Modelleri eğer Burada, ve

Eşik Değere Göre Ayrıştırma TL/ABD Doları=Ln(1.2135) TL/Euro=Ln(1.8693)

Model Seçimi - (TL/EURO)

Model Seçimi – (TL/ABD Doları)

Tahmin Sonuçları – (TL/EURO)

Bulgular – (TL/EURO) 1- İkili rejimin üst rejiminde TL/Euro kuru belli bir dengeye doğru uyarlanırken, alt rejimde ve tekli rejimde gelen şoklar kalıcı olmaktadır. 2- Oynaklıktaki (belirsizlik) bir artış kurların seviyesini tekli rejimde etkilemezken, iki rejimli eşik modelin üst rejiminde seviyeyi artırıcı bir şekilde alt rejiminde ise düşürücü bir şekilde etkilemektedir. 3- Kura değerlenme yönünde gelen bir şok tekli rejimde oynaklık üzerinde net bir etki yaratmazken, iki rejimli eşik modelin üst rejiminde oynaklığı artırmakta alt rejiminde ise düşürmektedir. 4- Kura değer kaybı yönünde gelen bir şok, bütün modellerde oynaklığı artırmaktadır.

Tahmin Sonuçları – (TL/ABD Doları)

Bulgular – (TL/ABD Doları) 1- Tekli rejimde ve ikili rejimin üst rejiminde TL/ABD dolarına gelen şoklar kalıcı olurken, ikili rejimin alt rejiminde gelen şoklar zamanla etkisini yitirerek model belli bir dengeye doğru uyarlanmaktadır. 2- Oynaklıktaki bir artış kurun seviyesini bütün modellerde etkilememektedir. 3- Kura değerleme yönünde gelen bir şok, tekli rejimde oynaklığı etkilemezken, iki rejimli eşik modelin üst rejiminde oynaklığı artırmakta, alt rejiminde ise oynaklığı azaltmaktadır. 4- Kura değer kaybı yönünde gelen bir şok, tekli rejimde oynaklığı artırırken, iki rejimli eşik modelin üst rejiminde oynaklığı artırmakta, alt rejiminde ise oynaklığı anlamlı bir şekilde etkilememektedir.

Öngörü Sonuçları – (Örneklem İçi)

Öngörü Sonuçları – (Örneklem İçi)

Öngörü Sonuçları – (Örneklem Dışı)

Sonuçlar 1- Enflasyon hedeflemesi döneminde kur davranışlarını açıklayan iki farklı rejim bulunmaktadır. 2- TL/Dolar Kuru 1.2135 seviyesinin üzerinde serbest dalgalı kur rejimi içindeymiş gibi davranmaktadır. TL/Euro kuru ise, 1.8693 seviyesinin altında serbest dalgalı kur rejimiyle tutarlı bir davranış sergilemektedir. 3- Eşik modeller diğer modellere göre daha iyi öngörü performansı sergilemektedir; Bulunan eşik değerler üzerinde rastlantısal yürüyüş modeli kur davranışlarını en az diğer modeller kadar iyi açıklayabilmektedir. Ancak Eşik Modellerle, sözkonusu eşik değerlerin altında rastlantısal yürüyüş modelinden daha iyi tahmin almak mümkün olmaktadır.