ÖĞR. GÖR. HASRET ALTINTAŞ ARŞ. GÖR. RUŞEN AKMAN HAZIRLAYANLAR ÖĞR. GÖR. HASRET ALTINTAŞ ARŞ. GÖR. RUŞEN AKMAN

SAÇLARIMIZ VE BESLENME

BESLENME: Büyüme, gelişme ve sağlıklı olarak uzun süre yaşamak için gerekli olan enerjiyi ve besin öğelerinin her birini yeterli miktarda sağlayacak olan besinlerin, besleyici değerlerini yitirmeden, sağlık bozucu duruma getirmeden, en ekonomik şekilde alınması ve vücutta kullanılmasıdır.

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Besinlerin vücudun gereksinimi kadar enerji, protein, karbonhidrat vitamin ve mineralleri sağlayacak miktarda alınmasıdır. Besinler: Et, yumurta ve kuru baklagiller. Süt, yoğurt, peynir. Sebze ve meyveler. Ekmek ve tahıllar olmak üzere 4 ana gruba ayrılmaktadır.

BESİN ÖĞELERİNİN SINIFLANDIRILMASI Karbonhidratlar: Vücudumuza enerji sağlayan besin maddelerinde en fazla bulunan besin öğesidir. Enerji gereksinimini karşılarlar. Daha çok bitkisel kaynaklı besin maddelerinde bulunurlar.

Proteinler: Bütün yaşayan organizmalar için elzem ve kompleks organik bileşiklerdir. Protein aminoasit adı verilen yapı taşlarından oluşur. Nükleik asitler: Hücrede genetik bilginin taşınmasında ve hücrenin çoğalmasında görev alan polimer bileşiklerdir.

Su: Canlının yaşamını sürdürebilmesi için vücuda alınması gereken bir maddedir. Vücut ağırlığının % 60-70’i sudur. Mineraller (Madensel Maddeler): Besinler ile alınan insan vücudunda olması gereken elementlerdir. Bir mineralin vücuda gereksinim duyulan minerallerden olup olmadığı vücuda alınmadığı taktirde vücutta yetersizlik belirtisi oluşturup oluşturmamasına bağlıdır.

Vitaminler: Büyüme ve sağlıklı yaşamın sürdürülebilmesi için besinlerle vücuda alınması gereken, metabolizmada önemli görevleri olan organik maddelerdir. Yağlar: Glikozun öncül molekül olarak kullanıldığı ve “lipid” adı verilen polimerlerin ortaya çıkarıldığı tepkimeler sonrasında ortaya çıkan maddedir.

Beslenmenin Saç Üzerindeki Etkisi Saç teli dermal papillada bulunan kılcal damarlar ile beslenir. Saç teli dışarıdan kullanılan doğru bakım ürünleriyle beslenirken saç kökü kanda bulunan oksijen ve besin maddeleri ile beslenir. Bu nedenle meyve, sebze ve yağsız et yenmesi, ayrıca şeker tüketiminin azaltılması gerekmektedir.

Saç sağlığında rol oynayan hücrelerin üretiminin azalması dengesiz beslenme ile doğru orantılıdır. Dengesiz beslenme sonucu saç telinin oluşmasını sağlayan hücrelerin üretimi düşmektedir. Vitaminlerden ; çinko, demir, selenyum, bakır, kalsiyum gibi oligo element ve aminoasit eksikliği saç dökülmelerine neden olur. Özellikle diyet yapılmaya başladığında bu gibi vitamin eksiklikleri kişilerde gözlenmektedir.

VİTAMİNLER A vitamini Saç tellerinin gelişiminde yardımcı bir vitamindir, ayrıca saçlı deri üzerinde de faydalı etkisi vardır. Karaciğer, süt ürünleri, yağlı balık, yumurta, ıspanak, marul, kırmızı renkli meyve ve sebzelerde bolca bulunan bir vitamindir.

B4 vitamini Saç folikülü için çok gerekli bir vitamindir. Patates, lahana, yumurta sarısında, meyvelerde, domates ve ette bulunur.        

 B5 vitamini Saçların sağlıklı uzaması ve saç tellerinin güçlenmesi için önemli bir vitamindir. Karaciğerde, yer fıstığı, brokoli, hububatlar, karnıbahar ve avokadoda bulunan bir vitamindir.

B6 vitamini Saçların canlı ve parlak görünümü için gereklidir. Kırmızı ette, balıkta, yumurta sarısında, patateste, kuruyemişte, muzda, lahanada ve ıspanakta bulunan önemli bir vitamindir.

H vitamini Saçların dökülmesini önlemek için gerekli vitaminlerdendir. Yapısında saç teli için önemli bir madde olan kükürt taşır. Sakatatlardan karaciğerde ve böbrekte, yumurta sarısında, kuruyemişlerde, süt ve süt ürünlerinde bulunur.

Folik asit (B9) Saçlara canlılık ve parlaklık kazandırır. Karaciğerde, lahanada,  ıspanak, brokoli ve kuruyemişte bulunur.

E vitamini Kan dolaşımında yararlı bir vitamindir. Foliküllerin canlanmasını sağlar. Bitkiler,yağlar,yağlı tohumlar,mısır,fındık,soya,tüm buğday kaynaklı ürünler, bazı et ve sütlü ürünlerde bulunur.

F Vitamini Saç teli ve saçlı deri sağlığı için gerekli bir vitamindir. Bitkisel yağlarda, kuruyemişlerde ve avokadoda yoğunlukla bulunan bir vitamindir.

MİNERALLER Selenyum Brezilya fındığı, böbrek, kabuklu deniz hayvanları ve Kuzey Amerika buğdayında bulunan bir eser elementtir. Kepek önleyici şampuanların yapısına sıklıkla eklenir. Antioksidandır.

Demir Saç köklerini besleyici bir mineraldir. Eksiliğinde saçlarda zayıflama ve dökülme gözlenir. Karaciğerde, cevizde, ette ve yumurta sarısında bulunmaktadır.

Çinko Yağ üretimini dengeleyici bir mineraldir. Deniz ürünlerinde (Balık, karides vb), karaciğerde, kırmızı ette, tavuk etinde, bademde, süt ve süt ürünlerinde bulunmaktadır.

ÇİNKO VE SAÇ DÖKÜLMESİ İnsanlarda akut çinko eksikliği gelişmesi durumunda ilerleyici saç dökülmesi meydana gelebilmektedir. Kronik çinko eksikliğinde ise saç büyümesi yavaşlamakta ve yaygın saç dökülmesi ile sonlanabilmektedir. Saç hastalıklarında çinko eksikliği temel neden olarak kabul edilmemekte ancak esaslı bir rolü olabileceği üzerinde durulmaktadır.

İstatistiklere göre saçların dökülmesi erkeklerin yüzde 57’sini kapsayan bir sorundur. 25 yaş civarındaki  erkeklerin yüzde 25’inin saçı azda olsa dökülmeye yüz tutmaktadır. Bu 50'li   yaşlardaki erkekler arasında yüzde 50 seviyelerine çıkmaktadır.

Saçlardan her gün 50 ila 100 saç teli dökülmektedir. Her insanda ortalama 120 bin adet civarında saç teli vardır. Erkeklerin yaklaşık yüzde 60'ı saç dökülmelerinden  şikayetçidir. Saç telinin uzaması ayda ortalama 1,5 cm’dir.

Sağlıklı bir saç telinin taşıyabileceği ağırlık yaklaşık 100 gramdır Sağlıklı bir saç telinin taşıyabileceği ağırlık yaklaşık 100 gramdır. Sağlıklı bir saç teli 0,1 milimetre çapındadır. Gün geçtikçe saç foliküllerinde daralma saç tellerinde incelme olmaktadır. 20li yaşlardaki  genç bir kişide saç foliküllerinin yüzde 90'ı üretken seviyededir. Yaşlanma arttıkça üretkenlik azalır.

SAÇ SAĞLIĞINI DOĞRUDAN ETKİLEYEN BESİNLER Saç sağlığını korumanın yolu düzenli ve dengeli beslenmekten geçmektedir. Tüm sağlığı etkileyen dengesiz ve düzensiz beslenme, saç sağlığı üzerinde de olumsuz etkisini göstermektedir. Sağlıklı ve dökülmeyen saçlara sahip olabilmek için beslenmede protein, çinko, B 12 vitamini, folik asit ve bakır eksikliği olmamasına özen gösterilmesi gerekmektedir. Bu besinlerin eksikliği saç sağlığını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

SAÇ SAĞLIĞINI BOZAN EN ÖNEMLİ BESLENME HATASI Beslenme hataları içinde yapılan en önemli yanlışlardan biri, hızlı kilo kaybını sağlayacak düşük mineral ve vitamin içeren diyetlere yönelmektir. Bireyler kilo vermek için düşük kalorili diyetlere yönelerek, bazal metabolizmanın altında beslenmektedir. Bu yöntem kısa sürede zayıflama sağlamakta fakat sağlık üzerinde olumsuz birçok rahatsızlığın da baş göstermesine neden olmaktadır. Hızla dökülen, cansız, çabuk kırılan saç telleri de bu düzensiz beslenmenin bir sonucu olarak kendini göstermektedir.

SİGARA VE ALKOL KULLANIMININ SAÇ SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Rutin alkol ve sigara alımı kişinin sağlıksız bir yaşam tarzını seçtiğinin de göstergesidir. Sigara ve alkol tüm sağlığı etkilediği gibi, saç sağlığını da olumsuz yönde etkiler. Düzenli ve sağlıklı beslenmek, alkol ve sigara kullanmamak, saç sağlığını da olumlu yönde etkileyecektir. Özellikle sigara kullananlarda saçların erken beyazladığı görülmüştür. Ayrıca, sigara saçlarda yağlanmaya kırılmaya ve özellikle beyaz saçlarda renk değişikliğine de neden olmaktadır.

KAYNAKÇA 1.Eken A,Kozmetik Dermatoloji,Ankara 2003,s.106,112 2.Oğuz O,Garip F.,”Deri Yaşlanmasında Beslenmenin Önemi”,İstanbul 2005,s.7,10 3.Eaton A,Openshaw F,Kozmetik Manikür ve Makyaj,İstanbul 2000,s.48 4. www.saglik.gov.tr. 5. http://www.solid.com.tr/beslenme_hakkinda.htm 6. http://www.sacsorunlari.com/sacsagligi_5.htm 7. http://www.redandwhitekuafor.com.tr/IcEgitim/ic_egitim_merkezi.htm 8. http://www.sac-dokulmesi.biz/cinko_ve_Sac_Dokulmesi.html 9. http://www.orzax.com/haber.asp?pg=79 10. Deri Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayfer Bankaoğlu (memorial hast.)

TEŞEKKÜRLER