E-SAĞLIK VERİLERİ VE ADLİ BİLİŞİM ERDEM AKYAZILI İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ HUKUKU UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KIZILCAHAMAM 26-28 MART 2008

ADLİ BİLİŞİM TANIM: Potansiyel yasal delillerin elde edilmesi amacıyla bilgisayar inceleme ve analiz teknikleri kullanılarak yapılan bir uygulamadır. Adli bilişim hem gelişmiş bir araştırma hem de bilgisayar uzmanlığını bir arada gerektiren bir disiplindir. Bu nedenle adli bilişim uzmanlığı, bilgisayar mühendisliğinden farklıdır.

ADLİ BİLİŞİM PROSEDÜRÜ Bu prosedür sayılanlarla sınırlı olmamakla birlikte, esas olarak 5 aşamadan oluşmaktadır: Toplama İnceleme Analiz Belge hazırlama Raporlama

E-SAĞLIK PROJELERİ Aile Hekimliği Bilgi Sistemi Ulusal sağlık Veri Sözlüğü Minimum Veri Setleri (MVS) Sağlık Kodlama Referans Sunucusu (SKRS) Tele-Eğitim ve Tele-Tıp Uygulamaları Yeşil Kart Bilgi Sistemi Doktor Bilgi Bankası Hasta Hakları Bilgi Sistemi

SAĞLIK BAKANLIĞININ KURUMSAL PROJELERİ Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi Temel Sağlık İstatistikleri Modülü Tek Düzen Muhasebe Sistemi Hasta Takip Sistemi Tıbbi Cihaz Kayıt Sistemi Sağlık Bakanlığı İhale Bilgi Sistemi Yeni Performans Takip Sistemi Karar Destek Sistemi Coğrafi Bilgi Sistemi

Toplanacak Kişisel Veriler : Doktorların kişisel bilgileri Hastaların kişisel bilgileri Tedavi sürecine dair bilgiler

Muhtemel Sorunlar Bu verilerin hukuka uygun şekilde tutulmaması veya saklanmaması halinde ortaya çıkabilecek sorunlar. Bu verilerin hukuka aykırı şekilde paylaşılması halinde ortaya çıkabilecek sorunlar. Bu verilere hukuka aykırı şekilde erişim halinde ortaya çıkabilecek sorunlar. Hekim ve diğer sağlık personelinin hukuka aykırı şekilde sisteme müdahalesi halinde ortaya çıkabilecek sorunlar.

Örnekler Bu verilerin hukuka uygun şekilde tutulmaması veya saklanmaması halinde ortaya çıkabilecek sorunlar: İş yükü nedeniyle hekimin zamanında verileri sisteme girmemesi ve bu nedenle bazı verilerin kaybolması, unutulması, yanlış girilmesi.

Örnekler Bu verilerin hukuka aykırı şekilde paylaşılması halinde ortaya çıkabilecek sorunlar: Hekimin oynaması için bilgisayarı çocuğuna kullandırması ve çocuğun bu verileri arkadaşlarına göndermesi.

Örnekler Bu verilere hukuka aykırı şekilde erişim halinde ortaya çıkabilecek sorunlar: Bir “hacker”ın sisteme giriş yaparak elde ettiği bilgileri, personel alacak olan şirketlere satması.

Örnekler Hekim ve diğer sağlık personelinin hukuka aykırı şekilde sisteme müdahalesi halinde ortaya çıkabilecek sorunlar: Yanlış veya hatalı tedaviye ilişkin delillerin karartılması, yokedilmesi amacıyla silinmesi, değiştirilmesi.

ADLİ BİLİŞİM Bu muhtemel sorunların büyük kısmının çözümü, adli bilişim konusu olabilecektir.

ELEKTRONİK KEŞİF Elektronik keşif; hakimde belli bir olgunun gerçekliği konusunda kanı uyandırılması amacıyla elektronik ortamda bulunan delillerin mahkemeye sunulması olarak tanımlanabilir. Elektronik delillerin belli bir dava stratejisi dahilinde mahkemeye sunulmasıdır. Bunun için öncelikle delile ulaşmak (bazen adli bilişim faaliyetinden yararlanmak), bunların analiz edilerek mevcut iddia veya savunmayı destekleyecek şekilde mahkemeye sunulmasıdır.

ELEKTRONİK KEŞİF Özellikle hekimin kusurundan doğan tazminat davaları açısından söz konusu olacaktır.

ELEKTRONİK KEŞİF Bu kayıtların dava için mahkemeye sunulması iki tarafın avukatınca istenebilir. Bu kayıtların mahkemeye usulüne uygun şekilde sunulup sunulmaması davanın mukadderatını belirleyecektir. Hatta bu kayıtlar, tazminat davalarında incelenecek tek delil olma potansiyeline sahiptir.

SONUÇ eSağlık projelerinde çeşitli konularda verilerin tutulması kaçınılmazdır. Ancak bu verilerin “düzgün” (usulüne, mevzuata ve tıp etikine uygun) şekilde tutulması gerekir. Bu kayıtları tutacak olan hekim veya diğer idari personelin bu kayıtların yargılama bakımından önemi konusunda bilgilendirilmesi gerekir.