FİZİK 101 FİZİK LABORATUVARI İÇİN HAZIRLIK DERSİ DOĞUŞ ÜNİVERSİTESİ

İçerik Anlamlı rakamlar ve yuvarlama Veri analizi “Serbest düşme deneyi veri analizi” Grafik çizme Deneyin sonucunun yazılması

Anlamlı Rakam Bulma Kuralları Bir sayıdaki anlamlı rakamların sayısı o değerde dikkate alınması gereken rakam sayısını göstermektedir. Bütün sıfırdan farklı sayılar anlamlı kabul edilir. Sayı Anlamlı rakam sayısı Anlamlı rakamlar 12,345 5 1,2,3,4,5 398,5 4 3,9,8,5 85675,2 6 8,5,6,7,5,2

Sıfır kendisinden önce rakam varsa anlamlı sayı olarak kabul edilir. 0 dan farklı bir rakamdan önce sıfır varsa 0 dan farklı bir rakamdan sonra sıfır varsa Sayı Anlamlı Rakam Sayısı Anlamlı Rakamlar 3 1 0,3 0,00003 Sayı Anlamlı Rakam Sayısı Anlamlı Rakamlar 1,0 2 1,00000 6 1,0,0,0,0,0 0,0100 3 1,0,0

Örnekler Sayı Anlamlı Rakam Sayısı Anlamlı Rakamlar 50,70 4 5,0,7,0 0,123 3 1,2,3 1,00005 6 1,0,0,0,0,5 Sayı Anlamlı Rakam Sayısı Anlamlı Rakamlar 300 1 3 300, 3,0,0 300,00 5 3,0,0,0,0

Anlamlı Rakam ve İşlemler Sayılar toplandığı yada çıkarıldığı zaman, sonuçtaki ondalık rakam sayısı işlemdeki ondalık rakam sayısından en küçüğü alınarak belirtilir. Birkaç büyüklük çarpıldığında ya da bölündüğünde, elde edilen sonuçtaki anlamlı rakam sayısı, çarpanlardan ya da bölenlerden en az anlamlı rakama sahip sayınınki ile aynıdır. Anlamlı Sonuç Sonuç Doğru Sonuç 153,1+ 12,256 165,356 153,1- 12,256 140,844 153,1* 12,256 1876,3936 153,1/ 12,256 12,49184073 165,4 140,8 1876, 12,49

Yuvarlama Bir sayının istenilen anlamlı rakama yuvarlanması en sağdaki bir ya da daha fazla rakamın atılması yolu ile yapılır. Atılacak ilk rakam 5 veya 5 ten büyük ise, kalan son rakama 1 eklenir. Eğer rakam 5 ten küçük ise, kalan son rakam değişmez. Sayı İstenilen anlamlı rakam sayısı Atılacak sayı Atılacak sayı 5 ten büyük mü küçük mü Sayının yuvarlanmış hali 6,576 3 6 Büyük 6,58 86,25 5 Eşit 86,3 6,573 Küçük 6,57

Serbest Düşme Serbest düşme için formüller t0 =0 t1 =0,88 s t2 =1,28 s

Serbest Düşme Deneyi Verileri y(m) t(s) t2(s2) 5,0 0,88 0,78 10 1,28 1,64 15 1,63 2,68 20 2,18 4,77 25 2,31 5,34

Koordinatların Ölçeklendirilmesi Koordinatların Çizimi, isim ve birimlerin yazılması Milimetrik Kağıt

En Uygun Eğrinin Çizilmesi Veri Noktalarının Yerleştirilmesi

Grafiğin Eğim Hesabı eğim

Analiz Yüzde Hata Hesabı Eğim Yüzde Hata Hesabı

Rastgele Hata Rastgele hata adından da anlaşılacağı üzere, öngörülmesi zor, doğası gereği rastgele olan hatalardır. Deney yapan kişinin kontrolünü aşan büyüklükteki parametrelerden kaynaklanmaktadır ve deneyin sonucunu etkileyebilmektedir. Örnek: Aynı tartı ile bir halkanın üç kez kütlesini ölçtüğümüzde, elde edilen veriler birbirinden biraz da olsa farklı olabilmektedir: 17,46 gr, 17,42 gr, 17,44 gr

Rastgele Hatayı Nasıl Engelleyebiliriz? Daha fazla veri alarak Rastgele hatalar istatistiksel olarak analiz yapıldığında hesaplanabilmektedir ve verilerin ortalaması alınarak azaltılabilmektedir.

Sistematik Hatalar Boyunu ölçtüğünüz kumaşın çok kullanılmaktan ötürü, boyu uzamış olabilir. ( Sonuç olarak, daha önce ölçtüğünüz uzunluğu daha kısa değerler olacaktır.) Bütün ölçümleriniz için 0.05 gr fazla değer okuyorsanız, elektronik terazi düzgün bir şekilde dara alamamaktadır. Ölçüm değerinden her zaman aynı oranda sapmaya neden olan hatalardır. Bütün ölçümler sistematik hataya veya genellikle farklı tipte sistematik hatalara maruz kalmaktadır. Sistematik hataların kaynakları ölçüm cihazının tam kalibre edilememesi, ölçüm prosesinin ortam ile etkileşmesine bağlı olan, ya da bazen gözlem metodunun yeterince iyi olmamasından kaynaklanan değişikler olabilir.

Sistematik Hatalar Nasıl Azaltılabilir? Sistematik hatalar, datanın hep aynı yönde fazla ya da hep aynı yönde eksik olmasından dolayı, belirlenmesi zor ve istatistik yöntemleriyle analiz edilemeyen hatalardır. Sistematik hataları tespit etmek ve düzeltmek çok fazla dikkat isteyen işlemlerdir.

Sonuçlar İlk olarak, deneyin amacını belirtmelisiniz. Anlaşılır bir biçimde deneyden elde edilen verilerin deneyin amacını destekleyip desteklemediğini ifade etmelisiniz bu sizin sonucunuz olabilir. Kuramsal olarak da sonucunuzun uyumlu olup olmadığını göstermelisiniz. Eğer uyumlu değil ise, nedenlerini de belirtmelisiniz.

Sonuçlar Genel olarak konu hakkında bildikleriniz veya konu hakkında giriş kısmında yada diğer kaynaklardan okuduğunuz ile sonuçlar arasında bağlantı kurabilirsiniz. Sonuç kısmına deneyin yapılışını yazmamalısınız. Sizce deney düzeneğinizi etkileyen olası sebepleri de belirtiniz, mesela rastgele ve sistematik hataları Bu hataların engellenmesi için neler yapılabileceğini belirtiniz.

Deneyin prosedürün değiştirilmesi ile ilgili önerilerde bulunun ve bu değişikliklerin elde edilen verileri nasıl etkileyeceğini de anlatın.