Öğretim Materyali Tasarlama ve Materyalin Üzerinde Değişiklik Yapma Modül V Öğretim Materyali Tasarlama ve Materyalin Üzerinde Değişiklik Yapma Bu modülün temel amacı derslerinde değişik teknolojik imkânlardan yararlanmak isteyen öğretmenlerin karşılaşmış olduğu bazı eksiklikleri giderme veya basit düzeyde ders materyallerini kendisinin hazırlamasını sağlamaktır.

Öğretmenler, internet başta olmak üzere çok sayıda hazır kaynaklara erişip bunları derslerinde kullanabilirler. Fakat önemli olan bir gerçek var ki öğretmenin elde ettiği bu materyaller dersi için belirlemiş olduğu öğretim hedef ve amaçlarına tam anlamıyla destek veremeyebilir. Öğretmenin bu materyaller üzerinde bir takım temel düzenlemeleri yapabilmesi veya çok karmaşık olmayan bazı e-materyalleri kendisinin geliştirebilmesi, daha esnek ve amaca uygun teknolojileri sınıfında kullanabilmesini sağlayacaktır.

Tasarlamada Dikkate Alınacak Faktörler E-materyal geliştirecek öğretmenin her şeyden önce e-materyal geliştirmenin bir süreç olduğunun farkında olması ve bu süreci oluşturan temel bileşenlerin neler olduğu konusunda bilgi sahibi olması, geliştirilecek olan materyalin hem etki seviyesini artıracak, hem de sürecin daha planlı ve kolay yürümesini sağlayacaktır.

Öğretim materyalleri geliştirme süreci bileşenleri ve etkileşim biçimleri Öğretim materyallerinin geliştirme sürecinde hedef kitle, öğrenme ortamı, öğretim yaklaşımı ve içerik bileşenleri arasındaki etkileşim

E-materyal geliştirme sürecini 3 farklı bileşenden oluşan bir süreç olarak özetleyebiliriz 1. Analiz İhtiyaçların belirlenmesi Öğrencilerin analiz edilmesi, ne tür materyal öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılar, öğrenmelerini destekler, kolaylaştırır Öğretim ortamının geliştirilecek/kullanılacak materyale uygunluğunun değerlendirilmesi Öğretim yöntem ve stratejisinin belirlenmesi ve uygun materyal planlaması Materyalin dersin hangi aşamasında kullanılacağının belirlenmesi İçeriğe uygun materyal kullanımı Teknoloji analizi Teknik bilgi ve tecrübelerin analizi 2. Geliştirme Görsel tasarım ilklerine uygunluk Uygun görsel tasarım öğelerinin kullanımı Kullanım kolaylığına dikkat edimesi Pedagojik yaklaşıma uygunluk 3. Değerlendirme Materyal ihtiyaçları ne derece karşıladı Eksik yönleri nelerdir Tasarım ile ilgili ne tür değişikliklere ihtiyaç duyulmaktadır Karşılaşılan teknik problemler nelerdir, nasıl düzeltilmeli

Analiz Bu aşama sürecin ilk basamağı olup, özetle öğretmenin ne tür bir materyale ihtiyaç duyduğunu, nerede ve hangi amaç için kullanacağını, ne tür öğretim faaliyetlerini bu materyal ile destekleyeceğini ve mevcut şartların bu materyalin geliştirilmesi ve uygulanması için uygun olup olmadığı gibi 5N1K türü diye özetleyeceğimiz sorular için cevap aradığı aşamadır. Problem nedir? Neden bu materyale ihtiyaç var? Bu materyal hangi problemi giderecek, konun öğrenilmesini kolaylaştıracak, destekleyecek? Seçilen pedagojik yaklaşıma uygun mu? Geliştirilmesi ve uygulanması ile ilgili fiziksel ve diğer şartlar incelendi mi? Geliştirme aşamasında ihtiyaç duyulan bilgi ve diğer teknik kaynaklar mevcut mu / yeterli mi? Mevcut materyallerin var olup-olmadığı araştırıldı mı?

Geliştirme Bu aşamada belirlenen öğretim hedef ve çıktıları için ihtiyaç duyulan e-materyalin geliştirilmesi sürecidir. Süreci tanımla (nereden ve ne zaman başlanacak, neler yapılacak vb.) Nasıl bir materyal geliştirileceğine karar ver (Video, Sunu, Grafik vb.) Gerekli kaynakları bir araya getir (Videolar, resimler, grafikler, kamera vb.) Teknik planlamanın ayrıntılarını belirle ve uzman görüşü al, farklı yöntemlerin olup-olmadığını tartış Örnek bir prototip tasarla (Örnek bir sunum hazırla veya kısa bir video klip hazırla) Mümkün ise planların hakkında tecrübeli meslektaşların veya uzmanların görüşü al Tasarım ilke ve öğelerini incele ve seç

Değerlendirme Değerlendirme en genel anlamı ile öğretmenin geliştirmiş olduğu materyali ne derece amaca hizmet ettiğini değerlendirdiği aşamadır. Değerlendirme Pedagojik Değerlendirme Görsel Tasarım Yönünden Değerlendirme Öğrenen Perspektifinden Değerlendirme Etkinlik/Verimlilik Değerlendirilmesi

Bu aşamada materyal geliştiren öğretmenin özellikle görsel tasarım ilke ve öğelerini dikkate alarak materyali geliştirmesi önemlidir.

Görsel Tasarım İlkeleri Bütünlük Basitlik Yerleştirme (Hiyerarşi) Yakınlık Hizalama Denge Vurgu

Bütünlük Bir görseli meydana getiren ögelerin bir bütün olarak görünmesini sağlayan, ögeler arasındaki ilişkidir.

BÜTÜNLÜK sağlayabilmek için: İlişkili nesneleri birbirine yakın olarak kullan (yakınlık-uzaklık ilkesi) Tekrar eden nesneler, özellikler kullan (renk, yazı sitili, boyutu vb) Nesneler arası bir ilişki olmasa bile yerleştirmede bir düzenin olması- dağınık olmaması Genel bir şablonun oluşturulması Ortak renk, yazı sitili ve boyutu gibi elementlerin kullanılması Belirlenen tasarım özelliklerinin çalışma baştan-sona tekrarlanması, aynı olması

Basitlik Tasarımlar hedef kitleye, sunuluş amacına göre farklılıklar gösterebilmekle birlikte unutulmaması gereken, ulaştırılmak istenen mesajın açık, yalın ve basit olması gerekliliğidir. Dikkat yöneltilirken bilinenle yenilik, basitlikle karışıklık, belirginlikle belirsizlik, arasında bir denge aranır. Tasarımdaki gereksiz, mesaj ile doğrudan ilişkisi olmayan tasarım öğelerinin kullanılmaması olarak ta tanımlayabiliriz.

Yerleştirme (Hiyerarşi) Kendini Gerçekleştirme Değer İhtiyaçları Saygı, Parçası Olma Sevgi, Ait Olma İhtiyacı Emniyet Güvenlik İhtiyaçalrı Fizyolojik İhtiyaçlar Bu ilke bilginin önem sırasına göre bir organizasyon içerisinde sunulmasına olan eğilimi ile ilgilidir. Bilginin hiyerarşik biçimde sunulması öğrencinin daha iyi öğrenmesine katkı sağlar. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi

Yakınlık Bir görselde birbirine yakın ögeler birbiriyle ilişkili, uzak ögeler ise ilişkisiz olarak algılanır. Ögeler yakınlık bakımından birbirinden açıkça ayırt edilmedikçe, izleyenler bu ögeleri anlamlandırmaya çalışır, hangilerinin birlikte düşünüleceğine karar vererek gruplandırmaya çalışır. Kavram Hedef Alt Hedef

Hizalama Materyaldeki ögeler arasında dikey ve yatay çizgiler varmış gibi hizalanmış iseler izleyici bu unsurları ve aralarındaki ilişkileri daha çabuk kavrar (Demirel, 2001, s:35). Tasarım elementleri belirli bir hiza ile sunulduğunda izleyenlerin kafasında bir düzen oluşturur ve düzenli bilgiler düzensizlere göre daha kolay öğrenilir ve hatırlanırlar(Yalın, 2003, s:116).

Denge Denge tasarımlarımızda dikkat etmemiz gereken önemli bir ilkedir. Tasarım dengelenmemişse, izleyen kendini rahatsız hissedecek ve bir şeylerin yolunda gitmediğini düşünecektir. Denge ile ilgili iki tür yaklaşım vardır. Simetrik Denge: Nesnelerin görselin merkezine göre ortadan ikiye bölündüğünde her iki tarafta da birbirinin aynı olacak şekilde yerleştirilmesi ile simetrik denge oluşur. Aşağıdaki resimde simetrik denge oluşturulmuştur.

Asimetrik Denge: Farklı nesneler sayfaya ağırlıkları ölçüsünde yerleştirildiğinde asimetrik denge oluşur. Bu şekilde materyale belirli bir ölçüde hareketlilik kazandırılabilir.

Vurgu Materyalde belli bir bölüme dikkat çekme olayıdır. Öğrencilerin görselin belli bir noktasına yoğunlaşması isteniyorsa vurgu kullanılabilir. Vurgu farklı renk ve doku kullanımı, odaklanacak noktanın boyutunun değiştirilmesi, , yön gösteren çizgilerin kullanılması şeklinde yapılabilir.

Görsel Tasarım Ögeleri Nokta ve Çizgi Şekil Renk Yazı Boşluk Doku Boyut Değer

Nokta ve Çizgi

Şekil

Renk

  Yazı rengi – alt zemin rengi uyum şeması

Yazı (Tipografi) OKUNABİLİRLİK İÇİN KÜÇÜK HARF KULLANIMINI TERCİH EDİN. YAZININ KÜÇÜK BİR BÖLÜMÜ BÜYÜK HARFLERLE YAZILABİLİR ANCAK CÜMLENİN TAMAMI VEYA ÜÇ KELİMEDEN DAHA UZUN YAZILAR KÜÇÜK HARFLER KULLANILARAK YAZILMALIDIR. Okunabilirlik için küçük harf kullanımını tercih edin. Yazının küçük bir bölümü büyük harflerle yazılabilir ancak cümlenin tamamı veya üç kelimeden daha uzun yazılar küçük harfler kullanılarak yazılmalıdır.

Boşluk - Alan H a r f l e r a r a s ı b o ş l u k Harfler arası boşluk Satırlar aralıları fazla olduğu zaman ise metinler birbirinden kopuk görünür. Satırlar arası boşluk az olduğu zaman metinleri okumak zorlaşır. 1,5 satır aralığı en rahat okumaya izin veren görünüme sahiptir.

Doku

Boyut