Dr. Rukiye HAYRAN Pozitif Psikoterapi Merkezi www.pozitifpsikoterapi.org rhayran@yahoo.com III. ZİRVE’DE REHBERLİK GÜNLERİ “Post Modern Psikolojik Danışma Süreçleri” 12 -13 NİSAN 2014 GAZİANTEP Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
POZİTİF PSİKOTERAPİ NEDİR? III. ZİRVE’DE REHBERLİK GÜNLERİ “Post Modern Psikolojik Danışma Süreçleri” 12 -13 NİSAN 2014 GAZİANTEP
Pozitif Psikoterapi, Prof. Dr Pozitif Psikoterapi, Prof. Dr. Nossrat Peseschkian tarafından 1960’lı yılların sonunda geliştirilmiştir. Dünya Pozitif Psikoterapi Birliği’nin merkezi Almanya’daki Wiesbaden Academy for Psychotherapy’dir.
Pozitif Psikoterapi 60’tan fazla ülkede yaygın olarak uygulanmaktadır. Dr. Peseschkian, geliştirdiği bu teknikle birçok ödül almış, 23 kitabı dünya genelinde 22 dile çevrilmiştir.
Pozitif Psikoterapi, insanlığın içinde bulunduğu duruma farklı açılardan bakabilmeyi amaçlar. Biyolojik, bireysel, ailevi, sosyolojik ve evrensel boyutları göz önünde bulundurur.
Pozitif Psikoterapi, her insanın tek ve bağımsız bir bedeni, düşüncesi, duyguları ve ruhu olduğu inancından yola çıkar. Pozitif Psikoterapi’ye göre insan, doğuştan getirdiği bir çok beceriye ve potansiyele sahiptir.
Pozitif Psikoterapi, tüm insanların gerçekte iki temel kapasiteye: ‘sevme ve bilme’ kapasitesine sahip olduğu görüşünden hareketle farklı teknikler geliştirmiştir.
- En temel özelliklerinden birisi de “kendi kendine yardım modeli”ni benimsemiş olmasıdır. -“Birine balık verirseniz onu bir gün doyurmuş olursunuz ama; balık tutmayı öğretirseniz ömür boyu doyurmuş olursunuz.”
Pozitif Psikoterapi; -Hümanistik, -Transkültürel ve -Çatışma çözümüne odaklı bir yaklaşımdır.
İnsanlığın Birlik Kavramı İnsanlık Ülke Şehir Toplum Aile Kişi Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
TRANSKÜLTÜREL YAKLAŞIM Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
-Pozitif Psikoterapi, farklı kültürlerin birbirini anlamasına yardımcı olur. -Kendi alanımızdan çıkıp farklı kültürlerin sorunlarıyla karşılaşmakta, önyargılar ve çatışmalarla mücadele etmek zorunda kalmaktayız. -Pozitif Psikoterapi, insan olarak; düşünen, hisseden, anlayan yönlerimizin birbiriyle uyumlu olması için gayret gösterir. Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
PPT’NİN KAVRAMLARI VE TEMEL PRENSİPLERİ Positum “Sevme” ve “bilme” kapasitesi PPT’nin üç temel ilkesi: Umut Denge Konsultasyon
Pozitif Psikoterapinin Temel Prensipleri Umut prensibi : İnsanın pozitif kavramlaştırılması Denge Prensibi : Çatışma dinamikleri ve çatışmanın içeriklerine odaklanma Konsultasyon Prensibi :Terapi ve kendi kendine yardımın 5 evresi Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com “Daha önce hiç sahip olmadığın bir şey istiyorsan eğer, daha önce hiç yapmadığın bir şey yap!” Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com “Pozitif” kavramı; Latince “positum” kelimesinden türetilmiştir. Verilmiş, var olan anlamına gelir. Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com “Bilmek” ve “sevmek”, insanın doğuştan getirdiği iki temel kapasitedir. Pozitif Psikoterapi, çatışmaları, bu iki temel kapasiteyi geliştirmek için kullanılan araçlar olarak yorumlar. Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
Son üç ay içinde kendi denge modelinizi nasıl görüyorsunuz? Bedensel belirtileriniz neler? İş hayatınız nasıl gidiyor? İlişkileriniz ne durumda? Gelecek planlarınız ve hayalleriniz neler? Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
Son beş yıl içinde hayatınızda ne gibi olaylar oldu? (makro travmalar) Duygusal açıdan sizin için hangileri daha önemliydi?
Bunları nasıl tanımlarsınız? Bu olayı işittiğinizde nasıl algıladınız? Olay sırasında neler hissettiniz? İşittiğiniz anda aklınıza ne geldi? Bu olay size bir şey hatırlattı mı? Hatırlattıkları, ne gibi iç çatışmalara yol açtı? Sizin durumunuza bağlı olarak, ertesi gün veya sonraki yılda duygulanımınız ne oldu? Organlarınız nasıl etkilendi? (Semptomunuzun anlamı ne?) Beden diliniz ne diyor?
Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com ÇATIŞMA Bir sorun karşısında nasıl davranıyorsunuz? Buna nasıl tepki veriyorsunuz? Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
Çatışma ile baş etmenin 4 yolu: Abartma İnkar Başka yöne kaydırma Çözüm Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com Yaşamın Dört Bölümü: Beden, hisler (hastalıklar) Geçmiş, gelecek Başarılar (hayaller, korkular, (bilgi&mantık) İnançlar, fobiler) (öğrenme&planlama) İlişkiler, kontaklar (gelenekler, sosyal duygular) Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
ÇATIŞMA REAKSİYONLARINA ÖRNEKLER Beden Somatizasyon bozuklukları Gelecek, İş, Başarı Anlamlandırma Stress,obsesyon Anksiyete Bozukluğu İlişki Depresif davranışlar
Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com ÇOK DÜŞÜK STRES sağlıksız umutsuzluk kaygı ağrı ÇOK YÜKSEK STRES hormonal dengesizlik, odaklanma sorunu gerçeklikten kaygı kopma kafa karışıklıkğı Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
Dine veya fantazilere kaçış İşe kaçış Hasta lığa kaçış Dine veya fantazilere kaçış İşe kaçış Sosyal leşme veya yalnız laşma Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
Gerçek Kapasiteler İkincil kapasiteler = bilme kapasitesi Birincil kapasiteler = sevme kapasitesi Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
İkincil Kapasiteler Başkalarından nasıl bir şeyler öğreniriz? Başkalarına nasıl öğretiriz? Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
Birincil Kapasiteler Nasıl severiz? Sevilmeyi nasıl severiz? Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
GERÇEK KAPASİTELER Birincil Kapasiteler İkincil Kapasiteler İlişkiler kurmamızı ve bunları yürütmemizi sağlayan bağlanma kapasitelerimizdir. Duygusal olarak önemsediğimiz rol modelimiz üzerinden meydana gelirler. İlişkilerimizi düzenleyen sosyal normlardır. Eğitimle, iletişimle, kavramlarla ve değerlerle meydana gelirler.
Dakiklik Sevgi/Kabul Temizlik Birlik Düzenlilik Sabır İtaat Model İKİNCİL KAPASİTELER BİRİNCİL KAPASİTELER Dakiklik Sevgi/Kabul Temizlik Birlik Düzenlilik Sabır İtaat Model Nezaket Zaman Açıklık/Dürüstlük Cinsellik/Şefkat Sadakat İlişki Adalet Güven Tutumluluk Umut Çalışkanlık/Başarı İnanç Güvenilirlik Şüphe Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
FARKLILAŞMA ANALİZ ENVANTERİ Gerçek Çatışma Gerçek Kapasite Temel Çatışma Temel Kapasite
-Gerçek çatışma; doğrudan doğruya, bastırılmış problemlerden etkilenen çatışmadır. -Temel çatışma; kişinin özellikle çocukluğunda ve gelişimi sırasında edindiği deneyimlerle ilgilidir.
FAE çatışma durumunu örneklerle verir. Ayırıcı tanı yapmak için ipuçları sağlar. Sorunun kaynağının sosyo-psikolojik bileşenlerini belirlemeye yardım eder. Çatışma halinin psikolojik yapısını anlamaya yardım eder. Tedavi stratejisini oluştururken karar vermeye yardımcı olur. Non-psikoterapötik ve psikoterapötik diyalog için yapı oluşturabilir. Tedavinin sonuçları ve başarısını ölçmede karşılaştırmalı olarak kullanılabilir.
FAE bir keşif ve araştırma prosedürüdür. Psikoterapi, tıbbi uygulama, psikolojik danışmanlık ve kendi kendine yardımda kolayca uygulanabilir. Çatışma içinde olunan partner veya başkası ile ilişkinin tanımlanmasında self report olarak kullanılabilir. Bu yolla a aynı ikincil kapasiteleri dikkate alan yargılar üstü örtülü yanlış anlamalar araştırılır ve nesnel hale getirilir. Sorunun teorik varsayımlarından çok nasıl ele alınacağı konuşulur.
Örn: Çatışma yüklü gerçek çatışmaları tanımlamak için FAE kullanılıyor Örn: Çatışma yüklü gerçek çatışmaları tanımlamak için FAE kullanılıyor. Üç gerçek kapasite seçilir. Bu seçim subjektif algının değerlendirmesi, halihazırdaki çatışma alanının ortaya konması, hastanın sorunun ele alınması için yardımcı olur.
Envanter toplamak tutumların, davranış kalıplarının ve yeteneklerin sistematik tanımlanmasını sağlar. Danışanın mevcut yükleri, sorun oluşturan yeteneklerini yüzeysel olarak değerlendirmeye yardımcı olur.
„Disorder causes disorders. Disorders cause disorder“
Semptomların İşlevleriyle İlgili Sorular: Beden, Hisler: Bedeniniz konuşabilseydi bugün size neler söylerdi? İş, meslek: Semptomun ortaya çıkmasından sonra ne gibi şeyleri farklı yapıyorsunuz? Aile, ilişkiler: Semptomunuz nedeniyle eşinizle, ailenizle ve arkadaşlarınızla ilişkilerinizde ne gibi değişiklikler oldu? Anlam verme, gelecek: Semptomunuzdan sonra geleceğe bakışınız, hedefleriniz ve inançlarınızda ne gibi değişikler oldu?
„Psychosomatic Arc“ (2008) Experience Concepts Self reflection Vegetative nerv system CNS Hormons Neurotransmitter Immunopeptide (Interleukine) Fear Aggression Depression Somatoforme Disorders: Sleeping disorders somatoform pain Functional disorders of inner organs Pruritus sine materia Functional disorders of sceletal system Body senses Hippocampus Hypothalamus Amygdala Immune system situation life event Organic disorders Affect expression Body reaction after N. Peseschkian 1988 and A. Remmers 2008
Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com ÖYKÜLERİN KULLANIMI Terapide hikayelerin kullanılması pozitif başlangıç için bir yol oluşturur. Ekim 2010 Sapanca Dr.Rukiye HAYRAN rukiyehayran@gmail.com
Hikaye, peri masalı, mitos ve masalların sezgi ve fantezi/hayal gücü yanı vardır. Hikayeler uzun süre geleneksel birer eğitim aracı olarak kullanılmıştır. Hayat dersi gibidirler. Değerlerin, ahlaki görüşlerin ve örnek davranışların insanların bilincine aktarılıp yerleşmesi için aracı olmuşlardır. Hikayeler en acı dersi bile tatlandıran ve ilginç kılan bir kaşık bal gibidir. Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
Hikayelerde ahlak ve değerler değişik şekillere ifade edilmektedir. Bazı hikayelerde apaçık ortada, bazılarında gizli ve imalı olmaktadır. Hikayeler kavramayı sağlar ve anlayış gösterme yeteneğinin gelişmesine yardımcı olur. Halk terapisinin unsuru olarak hikayeler iç çatışmalarla, psikoterapinin bilimsel bir disiplin olmasından çok önce ilgilenmiştir.İnsanlar birbirlerine yardımcı olmak için hikayeler kullanmışlardır. Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
-Hikayelerin nasıl bir psikoterapi enstrumanı olarak kullanıldığına ilişkin sayısız örnek vardır. -Hikayelerin içeriklerini özümseyen, onlardan sonuçlar çıkarıp içselleştiren dinleyici için hikayeler birer tedavidir. -Hikayeler, var olan normları pekiştiren, mevcut normları göreceli hale getiren unsurlardır. Dr.Rukiye HAYRAN İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi
Beş aşamalı terapi modeli: Gözlem Envanter alma Durumsal cesaretlendirme Sözelleştirme Hedeflerin genişletilmesi
1. GÖZLEM ve TANIMLAMA Danışan sorununu,üzüntüsünü ve sebeplerini anlatır. Kendisini neyin, kimin rahatsız ettiği hakkında konuşulur veya bu konuda yazması istenebilir. Ayrıca hangi durumları memnuniyet verici bulduğu ayırt edilmeye çalışılır. Çatışma çerçevelenmeye ve içeriği tanımlanmaya başlanır. Terapist semptomların pozitif yanlarını ve3 negatif yanlarını ortaya getirir, metaforik anlayış, deyimler, hikayeler kullanılır.
2. ENVANTER ALMA FAE kullanarak hastanın kendisi ile partnerinin nerede pozitif nerede negatif davrandığını belirleriz. Bu şekilde genelleme yapma eğilimine karşı koyabiliriz. Daha sonra hastadan 4 boyutlu yaşam dengesini çizmesi istenir. Hastadan son 5-10 yıl içinde olan en az 10 yaşam olayını anlatması istenir. (Makro- mikro travma teorisi) Çözüm yoları anlatılır, nerede ve nasıl öğrenilmiştir. Bu aşamada hasta semptomdan çatışmaya geçer.
3. DURUMSAL CESARETLENDİRME Negatif olarak adlandırılan kişisel özellikleri güçlendirilir. Hastaya şu ana kadar hangi sorunları çözmeyi başardığı, ve çözüm sürecinde ne öğrendiği sorulur. Bu sorunları çözmek için yaşamın hangi boyutlarını ve yeteneklerinizi kulandınız.
4. SÖZELLEŞTİRME Çatışmalarda suskunluk ya da sözlerin çarpıtılmasının üstesinden gelmek için ilişki adım adım geliştirilir. Negatif olanlar kadar pozitif özellik ve deneyimler de tartışılır. Hastaya hangi sorunların hala çözülmediği nasıl çözmeyi planladığı, hangi sıralama ile sorunlarını çözmeyi düşündüğü sorulur. Herkes için faydalı olacak nasıl bir çözüm düşündüğü sorulur.
5. HEDEF GENİŞLETME Kişinin gelecek için planlar yapmasına, hayatın dört niteliğini ve kendi gerçek yeteneklerini artırmasına, yeni davranışlar geliştirmesine ve yeni temaslar kurmasına yardımcı olunur. Hastaya geleceğe yönelik amaç ve isteklerinin neler olduğu sorulur? Sorunlarını çözdükten sonra ne yapacağı, yaşamının nasıl olacağı sorulur. Önümüzdeki 3-5 yıl için planlarınız nedir? En az üç amaç yazın.
Teşekkürler