TEMEL GENETİK KAVRAMLAR-V Dr. Nüket BİLGEN A. Ü. Veteriner Fakültesi Genetik Anabilim Dalı

Genetik bilgi Genlerde bir sonraki kuşağa aktarıldığında soyun tüm özelliklerini etkileyen bilgi bulunmaktadır. buna GENETİK BİLGİ denir.

Ne biliyoruz? Kalıtımla ilgili hipotezler, teoriler… Canlılık hakkında bilgi. Yaşamak neydi? 

Süreklilik! Genetik materyalin göstermesi gereken 4 özellik var; 1- Kendini eşleme, 2- bilgi depolama 3- depoladığı bilgiyi ifade etme 4- mutasyonlarla çeşitlenme

Genetik materyalin keşfine doğru…. Kromzomların yapısını bir hatırlayalım. ???? Kromatin???

Ilk aday neden protein? DNA ve proteinlerden oluşuyor. Proteinler 20 çeşit amino asit içeriyor, hücrenin her yerinde var. DNA’da 4 tane baz var ve çekirdekte. DNA’nın yapısı daha basit, Protein karmaşık bir yapıda…

Genetik Transformasyon Griffith’in deneyi

Avery, McLeod ve McCarty deneyi

Avery, McLeod ve McCarty deneyi

İkna olmadılar… 1940’lara kadar kalıtım materyalinin protein veya amino asitler düşünülüyor: “DNA’da sadece 4 nükleotid var ama amino asitler 20 çeşit ve çok sayıda protein var!!!”

Hershey ve Chase deneyi DNA 32P, Protein 35S

Ne öğrendik? Kalıtım materyali DNA’dır! Her zaman DNA mıdır? Cevaplanması gereken diğer sorular… Ancak dört bazdan oluşan bu basit molekül canlının oluşmasını sağlayan farklı genleri nasıl kodlayabilir? Nasıl aktarılmasını sağlayabilir?

DNA’nın yapısı DNA’nın yapısal özellikleri kalıtım materyali olmasının keşfinden önce biliniyordu… DNA birbirine yapısal olarak benzeyen nükleotid denen dört bazdan oluşmuştur. Baz ve şeker: Nükleosit Pürin bazlar Adenin, Guanin Primidin bazlar  Timin, Sitozin

DNA’nın yapısı X-ray çalışmaları DNA molekülünün ince uzun yapısını göstermekteydi. Chargaff kuralı DNA’ların bazı ortak özelliklerini ortaya koydu 1- Pürinlerin toplam oranı Pirimidinlerin toplam oranına eşit 2- Adenin kadar Timin, Guanin kadar Sitozin

Meselson ve Stahl deneyi DNA her hücre bölünmesi sırasında kopyalanır ve bu yarı korunumludur (yarı korunumlu).

Genetik materyal her zaman DNA’mı? RNA içeren viruslar Retroviruslar…

Genetik materyalin özellikleri •Replikasyon •Bilgi depolama •Depolanmış bilgiyi ifade etme •Mutasyonlar ile varyasyon sağlama

DNA’nın yapısı

Nükleotit, bir fosfat grubu, beş karbonlu bir şeker (deoksiriboz) ve bir azotlu organik bazdan oluşur. Nukleotitler, nukleozitlerin fosfat esterleridir (nükleozit monofosfat).

Model… B-DNA

DNA’nın farklı formları

RNA’nın yapısı

İki şekil arasındaki farkları bulunuz

farklar

RNA tipleri Hücrelerimizdeki 3 ana RNA molekülü

Soru Mendel’in genlerin birbirlerinden bağımsız ayrıldığını öneren ikinci kuralından sapmalar görseniz ne düşünürsünüz? İp ucu: Bağımsız ayrılma kuralı dihibrit çaprazlamalarda ortaya çıkmıştır.

Genetik Materyalin Yapısı ve Organizasyonu Genetik Materyal’in keşfi…. Mendel birim faktörleri tanımlayarak genetiğin temellerini attı, gen kavramı kabul edildi ama bu kalıtsal mekanizmanın nasıl bir materyal ile sağlandığı bilinmiyor… 19.yy başı! Yaklaşık 50 yıl sürecek bir seri deney ile genlerin yapısının DNA olduğu anlaşılacak…