Hacıqabul rayonu 2 saylı tam orta məktəbin fizika müəllimi Nəhmədova Aidə FİZİKA 8 ci sinif

MÖVZU: XÜSUSİ İSTİLİK TUTUMU

Standart; 2.1.1.,2.2.3 Məqsəd: Istilik miqdarının cismin kütləsindən, temperatur dəyişməsindən və hazırlandığı maddədən asılılığını izah edir. “Xüsusi istilik tutumu”anlayışının fiziki mahiyyətini şərh edir , hesablanmasına aid sadə məsələlər həll edir. Mövzu:Xüsusi istilik tutumu. İş forması: Kollektivlə iş , fərdi iş İş üsulu: Beyin həmləsi, Venn diaqramı, müzakirə, təqdimat. Resurs: termometr, spirt lampası, slindrik qab,su,yağ.

Motivasiya: Eyni qaba 1 kq su, 1 kq yağ töküb eyni qızdırıcı üzərinə qoysaq termometr hansının daha tez qızdığını göstərər? Yağ yoxsa su ?

TƏDQİQAT SUALI: Nə üçün bərabər kütləli müxtəlif maddələri eyni qədər qızdırmaq üçün müxtəlif istilik miqdarı tələb olunur?

Tədqiqatın aparılması: 1 kq suyu 1°C qızdırmaq üçün 4200 C , həmin kütləli yağın temperaturunu 1°C artırmaq üçün 1700 C istilik miqdarı tələb olunur. 2kq suyun temperaturunu 1°C artırmaq üçün 8400C,həmin kütləli yağı 1°C qızdırmaq üçün isə 3400°C istilik miqdarı tələb olunur. Təcrübədən müəyyən olur ki,1 kq suyun temperaturunu 10 °C artırmaq üçün 42000 C,həmin kütləli yağın temperaturunu 10 °C artırmaq üçün 17000 C istilik miqdarı tələb olunur.

Məlumatın mübadiləsi və müzakirəsi Onda belə məlum olur ki, cismi qızdırarkən ona verilən istilik miqdarı bu cismin kütləsindən və temperatur dəyişməsindən düz mütənasib asılıdır: Q~m t və ya Q= cm t = cm (t2 – t1) burada Q-istilik miqdarı, m-cismin kütləsi, t1- cismin başlanğıc temperaturu, t2 cismin son temperaturu, c- mütənasiblik əmsalı olub xüsusi istilik tutumu adlanır. Düsturu Ölçmə vahidi Q C = m( t2 – t1) C C C =1 =1 kqº C kqK

Ümumiləşdirmə və nəticə Xüsusi istilik tutumu maddənin növündən asılıdır. Bəzi maddələrin xüsusi istilik tutumu təcrübələrdən müəyyən olunmuşdur. C C Q m Xüsusi istilik tutumu ilə cismin kütləsinin hasilinə bərabər fiziki kəmiyyət maddənin istilik tutumu ( C ) adlanır. C= cm İstilik tutumunu tapmaq üçün cismin qızmasına sərf olunan istilik miqdarını temperatur dəyişməsinə bölmək lazımdır. Q C = ( t2 – t1 )

İstilik tutumunun vahidi Coul böl Kelvindir İstilik tutumunun vahidi Coul böl Kelvindir. [ Q ] C C [ c ] = = 1 = 1 [ t2 – t1 ] ºC K İstilik tutumu-ədədi qiymətinə verilmiş cismi 1° C ( və ya 1K) qızdırmaq üçün sərf edilən istilik miqdarına bərabər olan fiziki kəmiyyətdir.

İstilik tutumu ilə xüsusi istilik tutumunun müqa- yisəsi Venn diaqramında verilmişdir. Xüsusi istilik tutumu – c İstilik tutumu - C BS-də vahidi: C 1 Kq ·k Düsturu: Q c= m(t2-t1) BS-də vahidi C 1 K Düsturu: Q C= (t2-t1) Maddənin növündən asılıdır. Skalyar fiziki kəmiyyətdir.L[] L[Mdfhgy

Yaradıcı tətbiqetmə 1. Hansı cisim eyni şəraitdə 20°C temperaturdan 100 °C tempe- ratura qədər daha tez qızar: 100 q kütləli polad, yaxud kütləli alüminium? Nə üçün ? 2. Kütləsi 2 kq olan spirti 18 °C temperaturdan 43°C temperatura qədər qızdırmaq üçün nə qədər istilik miqdarı tələb olunar?

Nə üçün yayda suyun sahili kənarlardan daha sərin olur?

Ev tapşırığı « Cisimlərin xüsusi istilik tutumunu bilmək insanlara nə üçün lazımdır?» esse yazın

Qiymətləndirmə I səviyyə II səviyyə III səviyyə IV səviyyə İstilik miqdarının cismin kütləsindən, temperaturun də- yişməsindən,temperaturun dəyişmə- sindən və hazırlan- dığı maddədə asılılığını izah etməkdə çətin- lik çəkir. İstilik miqdarının cismin kütləsindən, temperaturun də- yişməsindən,temperaturun dəyişmə- sindən və hazırlan- dığı maddədə asılılığını müəllimin köməyi ilə izah edir. İstilik miqdarının cismin kütləsindən, temperaturun də- yişməsindən,temperaturun dəyişmə- sindən və hazırlan- dığı maddədə asılılığını qismən izah edir. İstilik miqdarının cismin kütləsindən, temperaturun də- yişməsindən,temperaturun dəyişmə- sindən və hazırlan- dığı maddədə asılılığını ətraflı izah edir.