DEMOKRASİ YOLUNDA TÜRKİYE SUNU

23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasıyla demokrasi yoluna en önemli adımlardan biri atılmış oldu.

1923 ile 1930 yılları arası çok partili hayata geçiş denemeleri yapılmış, fakat başarılı olunamamış ve Türkiye’de tek partili rejim 1946 yılına kadar devam etmişti.

Yeni Türk Devleti, yönetimde millet egemenliği ilkesini esas alarak kurulmuştur. Atatürk, cumhuriyet rejiminin temel niteliklerinin demokrasi ile hayata geçirebileceğini biliyordu. Demokratik yönetimin en önemli özelliği birden çok siyasi partinin var olmasıdır. Demokrasinin bu en önemli özelliğini yerine getirmek için Atatürk Dönemi'nde iki kez çok partili hayata geçiş denemesi yapılmış, ancak yeniliklerin henüz tam olarak yerleşmediği bir dönemde yapılan bu denemeler başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

ATATÜRK DÖNEMİNDE KURULAN PARTİLER SERBEST CUMHURİYET FIRKASI TERAKKİVPERVER CUMHURİYET FIRKASI KUBİLAY OLAYI ŞEYH SAİT İSYANI Kapatıldı

ATATÜRK SONRASI ÇOK PARTİLİ HAYAT 1945 18 Temmuz Milli Kalkınma Partisi kuruldu. 1945 24 Ekim Birleşmiş Milletler Teşkilatı kuruldu. 1946 5 Haziran Cemiyetler Kanunda değişiklikler yapıldı 1946 16 Ekim İnsan Hakları Cemiyeti kuruldu. 1946 21 Temmuz ilk çok partili genel seçimler yapıldı. 1946 7 Ocak Demokrat Parti kuruldu.

1945 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde iktidar partisinin karşısında başka bir parti yoktu. Böyle bir ortamda çok partili hayata geçiş yanlısı haberler çoğaldı. Ve çok partili hayata geçiş için dönemin ilk siyasi partisi olan Milli Kalkınma Partisi Nuri Demirağ tarafından kuruldu. (18 Temmuz 1945)

1950’deki Çok Partili hayata geçiş denemesi başarılı olmuştur. Ardından Millet Partisi ve Türkiye Köylü Partisi kurulmuştur. 1946 yılında CHP içinde görüş ayrılıkları yaşanmış ve Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan CHP’den ayrılıp Demokrat Partiyi kurmuşlardır. (7 Ocak 1946) 1950 yılında yapılan genel seçimleri ise Demokrat Parti kazandı. Böylece çok partili siyasi ortamda mecliste farklı görüş ve düşünceler temsil edilme imkanı buldu. 1950’deki Çok Partili hayata geçiş denemesi başarılı olmuştur. Seçimden sonra Celal BAYAR, TBMM tarafından Türkiye Cumhuriyeti’nin 3. Cumhurbaşkanı seçilmiş, Adnan MENDERES’te Başbakan olmuştur.

Demokrat Parti DP’yi kuranlar genelde sanayici, tüccar serbest meslek ve toprak sahipleriydi. Programlarında, Atatürk ilkelerine bağlı kalacaklarını söylemişlerdir. Ekonomide devletçilik ilkesi yerine serbest ekonomiyi (liberalizm) benimsemişlerdir. Demokratik alanda önemli çalışmalar yapıldı. (Basın yasası, Dernekler yasası, Üniversitelerin özerkliği 1950 seçimi sonucunda 487 milletvekilliğinin 408’ini kazanan Demokrat Parti CHP’nin yerine iktidara gelmiştir. Demokrat Parti iktidarı, 27 Mayıs 1960 askeri darbesiyle sona erdi.

Ancak demokratik süreç 27 Mayıs 1960, 12 Mart 1971, 12 Eylül 1980 tarihlerinde yapılan askeri müdahalelerle zaman zaman kesintiye uğradı. Demokrasiye zarar veren bu müdahalelerin etkileri; anayasa değişiklikleri, anayasa düzenlemeleri, yeni siyasi partilerin kurulması ve özgürlüklerin genişletilmesi ile aşılmaya çalışıldı.

Aşağıdakilerden hangisi Atatürk zamanında kurulan siyasi partilerden birisi değildir? A) Terakkiperver Halk Fırkası B) Serbest Cumhuriyet Fırkası C) Cumhuriyet Halk Fırkası D) Demokrat Parti

DOĞRU/YANLIŞ ETKİNLİĞİ En son askeri müdahale 12 Eylül 1980 tarihinde yapılmıştır. 1950’deki seçimleri CHP kazanmıştır. 24 Ekim 1945’te ilk çok partili genel seçimler yapıldı. 1946 yılında DP’nin kurulmasıyla çok partili hayata geçilmiş oldu 1950’deki çok partili hayata geçiş başarılı olmuştur.