Yaşar Dağıstan1, Erkan Kılınç2 Deneysel subaraknoid kanama modelinde sempatektominin baş ağrısı üzerine terapötik etkileri Yaşar Dağıstan1, Erkan Kılınç2 1Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Nöroşirürji Ana Bilim Dalı, Bolu 2Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fizyoloji Ana Bilim Dalı, Bolu

Giriş ve Amaç SAK Nörojenik inflamasyon CGRP , SP ve VIP Baş ağrısı Süperior servikal sempatektomi

Ani ve şiddetli baş ağrısı SAK’ ın en sık görülen uyarıcı semptomudur ve postoperatif dönemde kronikleşerek devam etmektedir. SAK’lı hastalarda postoperatif dönemdeki bu kronik seyirli baş ağrısının vazospazma bağlı geliştiği ve migren ile benzer özellik taşıdığından dolayı bu ağrının migren tipi olabileceği öngörülmektedir

SAK’ı takiben meydana gelen erken beyin hasarına bağlı intrakranyal basınç artışı, serebral vazospazma bağlı gelişen serebral kan akımı azalması ve serebral iskemi dural nörojenik inflamasyona yol açmaktadır. Nörojenik inflamasyon da baş ağrısını başlatan trigeminovasküler nosiseptif sistemin aktivasyonunu tetiklemektedir

Kalsitonin gen ilişkili peptit (CGRP), substance-P (SP) ve vazoaktif intestinal peptid (VIP)’ in migreni de içine alan primer baş ağrılarında önemli mediatörler oldukları kabul edilmektedir CGRP ve VIP kranyal arterlerde vazodilatasyon yaparak SP ise özellikle plazma protein ekstravazasyonuna yol açarak nörojenik inflamasyona neden olmaktadır

Dural kan damarlarını innerve eden trigeminal duysal sinir liflerinden akson refleksi ile salınan CGRP ve SP dural mast hücrelerini degranüle ederek dural nörojenik inflamasyonu güçlendirmektedir Ayrıca CGRP ve SP duysal sinir uçlarını sensitize ederek baş ağrısının başlamasını tetiklemekte ve trigeminal nükleus kaudaliste ağrı duyusunun ikinci sıra nöronlara aktarımını kolaylaştırmaktadır

Dura Mater-Trigeminovasküler Sistem-Migren Talamus Dura mater Dural Arter SP CGRP Trigeminal Gangliyon Trigeminal Nüklues Dural Ven C1 Trigeminal Afferent Sinir C2 Goadsby ve ark. 2002

Nörojenik inflamasyon baş ağrısının iletimi Dura mater Ağrı Korteks Talamus TG Mast Meningeal Arter Beyin sapı RCGRP RSP CGRP RCGRP SP RCGRP Ca+2 Trigeminal sinir terminali Trigeminal Nükleus VIP RSP Nav+ TRPA1 Dağıstan ve Kılınç Aksiyon Potansiyeli

Aşırı serebral sempatik sinir aktivasyonu bu tip baş ağrılarının altında yatan patofizyolojik mekanizmalardan biri olabilir

Süperior servikal gangliyon sempatik sinir sisteminin bir bölümüdür ve başın ve boynun sempatik innervasyonunu sağlar. Migren ile ilgili deneysel bir çalışmada sıçanlarda servikal sempatektominin dural nörojenik vazodilatasyonu azalttığı gösterilmiştir (Wei et al., 2011).

Amaç Deneysel SAK modelinde servikal sempatektominin: c-fos ekspresyonu ve nörojenik inflamasyondan sorumlu nöropeptidler olan CGRP, SP ve VIP salınımı üzerine terapötik etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem Deneysel SAK modeli ve devamında servikal sempatektomi

Gruplar ve uygulanan işlemler   Grup Uygulanan İşlem Denek sayısı 1 Kontrol İşlem yapılmadı  n=7 2 Sham-opere Prekiyazmatik sisternaya 300 μl SF enjekte edildi 3 SAK Prekiyazmatik sisternaya 300 μl otolog kan enjekte edildi 4 SAK+Sempatektomi SAK’dan sonra sol süperior servikal sempatektomi yapıldı

SAK MODELİ Prekiyazmatik sisternaya 300 μl otolog kan enjeksiyonu

Servikal Sempatektomi İşlemi Karotis arter

Sempatektomi ipsilateral ptosis ile doğrulandı

İntrakardiyak kan alımı İntrakardiyak perfüzyon: Cerrahi işlemlerden 14 gün sonra İntrakardiyak kan alımı İntrakardiyak perfüzyon: 100 ml PBS (ph:7.4) 150 ml PAF (%4)

Cerrahi işlemlerden 14 gün sonra Trigeminal ganglion alımı Beyin sapı alımı Beyin dokusu alımı Dokuların homojenizasyonu

Cerrahi işlemlerden 14 gün sonra Plazma, Trigeminal ganglion, Beyinsapı ve Beyin dokusu’ndaki SP, CGRP ve VIP miktarları ELISA ile ölçüldü. Veriler One-Way ANOVA ve devamında Tukey testi ile SPSS 17.0 kullanılarak analiz edildi. P<0.05 anlamlı kabul edildi.

Bulgular

Baş ağrısının moleküler biomarkeri Beyin sapı TNC’ de c-fos ekspresyonunun artışı Kontrol Sham SAK SAK+SEM

SP Konsantrasyonları

Sonuç

TG AĞRI Beyin sapı Nörojenik İnflamasyon Sempatektomi SP CGRP VIP SP SAK Sempatektomi AĞRI Kan damarı TG CGRP VIP SP CGRP SP VIP CGRP SP Nosisepsiyon Beyin sapı Nörojenik İnflamasyon Dağıstan ve Kılınç

Sonuç Sempatektomi CGRP, SP ve VIP’in aşırı salınımını önleyerek nörojenik inflamasyonu ve meningeal nosiseptif afferentlerin uyarılmasını önlemektedir. Trigeminal nükleus'da nosisepsiyon sırasında ekspresyonu artan c-fos’un sempatektomi ile azaltılması da bunu desteklemektedir. Bulgularımız, sempatektomi uygulamasının, SAK’lı hastaların postoperatif dönemde kronik seyreden baş ağrısını önleyebileceğini önermektedir.

Dinlediğiniz İçin Teşekkürler