Fİbromİyaljİde Sensorİmotor Entegrasyonun Kısa Latanslı Afferent İnhİbİsyon İle Değerlendİrİlmesİ Uzm. Dr. Doğa Vurallı İstanbul Bakırköy Sadi Konuk EAH, Algoloji Kliniği Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD, Algoloji BD Tuğçe Ayyıldız, Yasemin Bozdağ, Bülent Cengiz, Zafer Günendi Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon ABD Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD

Fİbromİyaljİ K>E Kronik yaygın ağrı, uyku bozuklukları, yorgunluk ve bilişsel bozukluklar Fibrofog: Dikkatte azalma, hatırlama, karar verme zorluğu, basit ve kompleks görevleri yerine getirmede zorluk Fibromiyaljide duyusal uyaranların kortikal işlenmesi bozulmakta(Günendi ve ark. 2018)

Kısa latanslı afferent İnhİbİsyon (SAİ) Primer motor korteksin transkranial manyetik stimulasyon ile uyarımı ve non- invaziv periferik elektriksel sinir uyarımının eşleştirilmesi ile duyusal afferent uyarının motor yanıtı modüle ettiği bir fenomendir. SAİ’nin kolinerjik paramedyan talamik nükleustan primer motor kortekse doğru talamokortikal çıktı veya primer somatosensoryel korteksten inhibitör M1 internöronlara doğru direkt çıktıya bağlı oluştuğu düşünülmekte (Di Lazzaro et al., 2000; Oliviero et al., 2005; Di Lazzaro 2007; Turco et al., 2017)

SAİ’nin kolinerjik sistem/rezerv, bilişsel aktivite, sensorimotor bütünlük ile ilişkili olduğu bilinmekte Bu çalışmada, ilk defa, SAİ tekniği ile fibromiyalji hastalarında sensorimotor entegrasyon değerlendirildi S Drug-TMS studies revealed that acetylcholinesterase inhibitors increase SAI (Di Lazzaro et al., 2005; while GABA receptor agonists (such as zolpidem and lorazepam) and muscarinic antagonist scopolamine has an inhibitor effect (Di Lazzaro et al., 2000; Di Lazzaro et al., 2007). Also reduced SAI was found in cognitive disorders presenting with cholinergic dysfunction such as Alzheimer dementia, mild cognitive impairment and Parkinson’s disease with dementia (Nardone et al., 2008; Celebi et al., 2012; Nardone et al., 2012).

Doğru Akım Elektriksel Uyarım: Median sinir İlaç tedavisi kullanmayan 15 fibromiyalji hastası ve yaş-cinsiyet olarak eşleştirilen 15 sağlıklı gönüllü Kayıt: Sağ APB Doğru Akım Elektriksel Uyarım: Median sinir İnterstimulus İnterval: 21ms 500mV MEP eşiği hesaplanarak 20 tane MEP kaydı alındı. SAI için eşleştirilmiş uyarı ile 20 tane MEP kaydı alındı. Bazal ölçüm ile eşleştirilmiş uyarı ölçümlerinin ortalamalarının oranı ile SAI yüzde olarak hesaplandı. (Bazal MEP/Eşleştirilmiş Uyarı ile elde edilen MEP x100) Ağrı ve diğer semptomlarının şiddeti ve nöropsikolojik testler ile ayrıntılı olarak bilişsel fonksiyonları değerlendirildi. Sağ abduktor pollisis brevis kasından, istirahatte kayıt alınarak bazal motor uyarılmış potansiyel (MEP) ölçümü elde edildi. Median sinire duyusal eşiğin iki katı şiddette doğru elektriksel akım uyarımı verildikten 21 saniye sonra manyetik uyarı verilerek SAİ elde edildi. Bazal MEP ölçümü ve SAİ paradigması ile elde edilen MEP amplitüd ortalamasının oranlanması ile SAİ yüzdesi hesaplandı.

Hastaların Demografik ve Klinik Özellikleri Yaş (yıl) 43,3±12,0 Hastalık Süresi (ay) 45,8±47,5 Ağrı şiddeti (VAS) 7,4±1,6 Hamilton Anksiyete Skalası 13,6±4,3 Hamilton Depresyon Skalası 10,5±4,3 FIQ 63,2±19,4 SSSS 10,3±2,1 SAİ Fibromiyalji Sağlıklı kontrol p değeri 34,3±25,6 40,3±23,4 0,51 Fibromiyalji Sağlıklı kontrol 43,3±12,0 43,5±14,3 Gruplar arasında SAİ değerleri açısından anlamlı farklılık saptanmadı (Kontrol grubu: %40,3 inhibisyon, SD: 23,4; fibromiyalji grubu: %34,3 inhibisyon, SD: 25,6, p=0,51)

Kognİtİf fonksİyon TESTLERİ MoCA Rey Sözel Bellek Testi Işaretleme Testi Çizgi Yönü Belirleme Testi Anlık Hatırlama Tekrar Öğrenme Bozucu Etki Altında Kısa Süreli Hatırlama Gecikmiş Hatırlama Tanıma Dikkat Süre %14,3 NA %92,9 %64,3 %50 %35,7 %42,9 4 hasta başarısız geri kalanlar NA Fibromiyalji grubunda SAİ değerleri ile ağrı ve diğer semptomların şiddeti ve kognitif fonksiyon test skorları arasında ilişki saptanmadı Dikkat, sözel bellek, görsel mekansal algılama MoCA=Genel kognitif tarama (görsel mekânsal algılama, yönetici işlevler, adlandırma, bellek, dikkat, lisan, soyut düşünme, gecikmeli hatırlama, yönelim) Rey Sözel Bellek Testi= Bellek / sol hemisfer, mezial temporal lob, hipokampüs, wernicke ve broca alanı, frontal lob İşaretlemeTesti= Dikkat ve tepki hızı / sağ hemisfer, parietal lob Çizgi Yönü Belirleme Testi=Görsel mekânsal algılama, yönelim / sağ hemisfer, parietal lob NA: Normalin altı

Tartışma FM'deki kronik ağrının, ağrılı uyarıların indüklediği maladaptif bir nöroplastisiteye bağlı olduğu düşünülmekte FM patofizyolojisindeki azalmış inhibitör mekanizmaların tam nöral seviyesi bilinmemekte

Nörogörünteleme çalışmalarında FM’de azalmış talamik aktivasyon izlenmekte; hem ağrılı hem ağrısız durumlarda uyarıların filtrelenmesinde bozulma Primer somatosensoriyel korteks (S1) FM’de reorganize olan alanlardan biri S1’de nörogörüntüleme çalışmalarında artmış aktivasyon izlenmekte S1’de intrakortikal inhibisyon değişmekte

Kronik ağrı sendromu olan fibromiyaljide, duyusal işlenme bozuk (Somatosensoriyel temporal diskriminasyon ile değerlendirilen santral duyusal işlenme) Ancak kısa latanslı afferent inhibisyon ile değerlendirilen sensorimotor entegrasyonun etkilenmemekte ve SAİ’yi oluşturan ve modüle eden nöral yolaklar intakt kalmakta