CNC tezgah ve sistemlerde; tezgah, parça ve takım olmak üzere üç ayrı koordinat sistemi vardır. Bu koordinat sistemlerinin  orijinlerine; tezgaha ait olanına  tezgah sıfır noktası; parçaya ait olanına parça sıfır veya program referans noktası; takıma ait olanına  takım sıfır noktası denilir. Bu noktaların yanı sıra genellikle parçadan en uzak noktada bulunan takım değiştirme noktası ve genel bir referans noktası bulunur. Bu son noktalar sadece nokta olup  esasen belirli bir  koordinat sisteminin orijinini temsil etmezler. Bir çok sistemde referans noktası ile takım değiştirme noktası aynı noktadır.

Takım boyu sıfırlama İş Parçası sıfırlama Yazılan G kodlarını test etme

İPTAL SATIRI N1 G17 G40 G49 G80 XY Düzlemi Takım yarıçap telafisi iptali Takım boyu iptali Çevrimlerin iptali (delik delme, kılavuz çekme)

G17- XY düzlemi tanıtma G18- XZ düzlemi tanıtma G19- YZ düzlemi tanıtma Öncelikle   parçanın   hangi   düzlemde   işleneceğine   ait   kodun   girilmesi   gerekir. Genellikle tezgah üreticileri bu kodu imalat aşamasında üst düzlem (X-Y düzlemi) şeklinde girerler. Kod olarak girmek istiyorsak G17, G18 ve G19 şeklinde üç kodumuz vardır. Bunlar Şekilde gösterilmektedir. XY düzlemini seçmek için G17 fonksiyonunu seçeriz.

F- İlerleme Hızı Kodu Dakikada veya devirde kesicinin alması gereken talaş miktarıdır. Doğrusal ve dairesel hareket (interpolasyon) komutlarından (G01, G02 ve G03) sonra ilerleme miktarı kodu mutlaka belirtilmelidir. (G00) Hızlı ilerleme kodunda F ilerleme değeri verilmez.  F kodu kullanılmadan önce G94 veya G95 kodu ile kullanılacak ilerleme değerinin tezgaha tanıtılmış olması gerekir. Freze tezgahlarında G94 varsayılan ilerlemedir. G94 kullanılacaksa programa G94 yazmaya gerek yoktur. İlerleme hızının birimi aşağıdaki gibidir: A) (G94) mm/dak: Dakikada aldığı milimetre cinsinden ilerleme değeridir. B) (G95) mm/dv : Bir devirde aldığı milimetre cinsinden ilerleme değeridir.  ÖRNEK G94 F100 (dakikada 100 mm ilerler)  G95 F0.3 (bir devirde 0.3 mm ilerler)

G54-G55-G56-G57-G58-G59- İş Referans Noktasını Tanıtma Referans düzlemi seçildikten sonra yapılacak işlem referans noktasının tayinidir. İş parçası sıfır noktasının tayin edilmesi için G54-G59 fonksiyonları kullanılır. G54 tezgah sıfır noktası ile iş parçası sıfır noktası arasındaki koordinat değerlerinin yazıldığı WORK- OFFSET adresidir. Birden fazla iş parçası bağlanması durumunda ise diğer referans noktaları G55-G56-G57 şeklinde kaydedilir.

G90- Mutlak koordinat Mutlak programlama yönteminde iş parçası üzerinde herhangi bir nokta orijin yani referans noktası alınır. Her bir pozisyonun hareketi için bu referans noktasına göre koordinatları girilir. G91- Eklemeli koordinat Artışlı programlama yönteminde ise, referans noktası takımın o anda bulunduğu noktadır. Yani en son bulunduğu koordinat neresi ise orası referans kabul edilir ve koordinat değerleri buna göre verilir. Böylece tek bir orijin ortadan kalkar. Orijin sürekli değişken olmuş oluyor. Artışlı programlama için G91 kodu kullanılır.

N3 T1 M6 => 1 numaralı takımı çağır N2 G28 G91 Z0 Takımı tezgah referans noktasına götürür. N3 T1 M6 => 1 numaralı takımı çağır Takım çağırma komutu N4 G0 G90 G54 X0 Y0 => G54 iş parçası referansına göre mutlak olarak X0 Y0 ‘a git İş parçası referansı

N5 S1500 M3 => Matkap 1500 d/dk ile saat yönünde dönsün N6 G43 Z50 H1 => takım boyu sıfırına göre iş parçasının 50 mm üzerine gel N13 G43 Z50 H1 => takım boyu sıfırına göre iş parçasının 50 mm üzerine gel Takım boyunu oku N7 G0 Z5 N8 =>> parça işleme için gerekli kodlar girilir. N9 G0 Z50 N10 T2 M6 => 2 numaralı takımı çağırma N11 G0 G90 G54 X0 Y0 => G54 iş parçası referansına göre mutlak olarak X0 Y0 ‘a git N12 S1200 M3 => Freze çakısı 1200 d/dk ile saat yönünde dönsün N14 G0 Z3

N.. G83 X0 Y0 Z-6 R3 Q2 F120 KADEMELİ DELİK DELME İş parçası referansına göre parçanın ortasında delik del 6 mm derinliğinde delik del Kademeyi bitirdiğinde 3 mm yukarı çık (talaşları deliğin dışına çıkarmak için) 2 kademede delik del 120 mm/dk hızda işleme yap NOT: İstenilen yerde delik, bu satırın altına koordinatlar girilerek açılabilir.

DELİK ÇAPINI GENİŞLETME N.. G0 G90 G54 X0 Y0 => Çapı genişletilmek istenen deliğin merkezinin koordinatlarına götürür. N.. G1 G91 Z-1 N.. G90 G1 X-3 F100 N.. G2 I3 N.. G1 X-6 N.. G2 I6

M98 P45 L5 ALT PROGRAM ÇAĞIRMA Programı 5 kez tekrar etme Alt Porgram Çağırma 45 numaralı alt programı çağırma

M5: fener milini durdurur. M30: programı durdurur. Parça işleme bittikten sonra ; M5: fener milini durdurur. M30: programı durdurur.

Aşağıda şekildeki parçanın delikleri 6’lık matkapla açılacaktır Aşağıda şekildeki parçanın delikleri 6’lık matkapla açılacaktır. Delik yüksekliği 15 mm. Buna göre CNC programını yazınız.