9.Sınıf Coğrafya Projesi Konu: Yerleşme Doku Ve Tipleri.

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
NEREDE VE NASIL YAŞIYORUZ
Advertisements

NEREDE VE NASIL YAŞIYORUZ
TÜRKİYE’DE BÖLGE SINIFLANDIRMASI
Köy altı yerleşmeleri.
TÜRKİYE’DE YERLEŞMELER
Yerleşme İklim Yerleşmeyi etkileyen en önemli faktördür. Nemli iklim bölgelerinde genellikle ahşap evler, kurak iklim bölgelerinde ise toprak ve kerpiç.
Yeryüzünde Yaşam
NECDET YILMAZ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENİ 2008 ISPARTA
Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri
Nerede, Nasıl Yaşıyoruz?
TÜRKİYE’DE KIR YERLEŞMELERİ
Doğu Anadolu Bölgesi.
Kazanım 3. Yaşadığı bölgedeki insanların yoğun olarak yaşadıkları yerlerle coğrafi özellikleri ilişkilendirir.
Aşağıda bazı tarım ürünleri ile bunların en çok yetiştirildiği bölgeler eşleştirilmiştir. Bunların hangisi doğrudur? A-) Pamuk - Güneydoğu Anadolu Bölgesi.
5. SINIF SOSYAL BİLGİLER 3. ÜNİTE: Bölgemizi Tanıyalım (Akdeniz)
TOPLUMSAL YAPIYI OLUŞTURAN ÖĞELER
ŞEHİRLER VE ETKİ ALANLARI
ADI: ÜLKEMİZİ GELİŞTİRELİM
Ülkemizin Kaynakları Ünitesi 1. Kazanıma uygun olarak hazırlanmıştır.
TÜRKİYE DE NÜFUSUN VE YERLEŞMENİN DAGILIŞINI ETKİYELEN FAKTÖRLER
Ülkemizin Doğal Kaynakları
COĞRAFYA PERFORMANS ÖDEVİ
ÜLKEMİZDE NÜFUS Rasitgokhansucu.com.
TÜRKİYE’DE ARAZİ KULLANIMI
EGE BÖLGESİ.
KONU:TÜRKİYE’DE NÜFUS
MARMARA BÖLGESİ Marmara Bölgesi yurdumuzun kuzey batısında bulunur.
TÜRKİYE’NİN BİTKİ ÖRTÜSÜ
Gaziantep, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin en büyük, Türkiye’nin ise 6
SOSYAL BİLGİLER COĞRAFİ BÖLGELER GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ.
DÜNYADA NÜFUS DAĞILIŞI VE EKONOMİK FAALİYETLER
5.SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM “AKDENİZ BÖLGESİ”
İsveç.
No Konu Ürettiklerimiz
5.sınıf 3. ünite Bölgemizi Tanıyalım
ÜLKEMİZDE NÜFUS ÖZGÜR GÜVERCİN 7.Sınıf SOSYAL BİLGİLER.
ÜLKEMİZDE NÜFUS.
TÜRKİYE EKONOMİSİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI
Norveç.
YERLEŞME TİPLERİ,KÖYALTI YERLEŞMELER,DAĞINIK VE TOPLU YERLEŞME
NÜFUS : Belli bir yerde yaşayan insan sayısına denir.
YERLEŞMENİN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
TÜRKİYE KIRSAL YERLEŞME DÜZENİ
COĞRAFYA PROJE ÖDEVİ:.
TÜRKİYEDE SANAYİ ERCE Mola 11-f 768.
FINDIKLI-RİZE-TÜRKİYE.  Fındıklı, Rize İlinin 60 Km doğusunda yer alan bir sahil ilçesidir. Yüzölçümü 409 Km2 olan ilçenin doğusunda Arhavi, batısında.
TÜRKİYE’DE GÖRÜLEN BAŞLICA İKLİM TİPLERİ
 İsmini Karadeniz'den alan bölge, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanır. Büyüklük bakımından bölgelerimiz.
MARMARA BÖLGESİ.
KARADENİZ BÖLGESİNİ TANIYALIM
Türkiye’de Arazi Kullanımı
YAŞADIĞIMIZ YERLER Tarihin akışı içinde insanlar göçebelikten yerleşik hayatta geçerken insan yaşamını kolaylaştıracak toprağı ve iklim elverişli yerleri.
ADI : YİĞİT ATICI : SOYADI 2018 NO : 10\C SINIF :.
ŞEHİRLERİN FONKSİYONLARI VE ETKİ ALANLARI
YAŞADIĞIMIZ BÖLGE.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ
NEREDE, NİÇİN YAŞIYORUZ? NEREDE, NİÇİN ÜRETİYORUZ?
ÜLKEMİZDE NÜFUS / Nüfusumuzun Dağılışı
ÜLKEMİZDE NÜFUS.
ÜLKEMİZDE EKONOMİK FAALİYETLER
BEŞERİ COĞRAFYA.
BEŞERİ COĞRAFYA.
ETKİNLİK ÇALIŞMA SUNUSU
TÜRKİYE’NİN PLATOLARI
YERLEŞMENİN FARKLILAŞMASI ve ÖZELLİKLERİ
BAŞLICA YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ.
TÜRKİYE KIRSAL YERLEŞME DÜZENİ. 16. yüzyıla ait kayıtlara bakıldığında Anadolu da iki farklı kırsal yerleşim görünmektedir. a) KÖY : Ekonomisi bitkisel.
Bu Sunu En İyi Ofis 2010 Yüklü Bilgisayarlarda Görüntülenir
TÜRKİYENİN SU VARLIĞI.
5. SINIF SOSYAL BİLGİLER 3. ÜNİTE: Bölgemizi Tanıyalım
Sunum transkripti:

9.Sınıf Coğrafya Projesi Konu: Yerleşme Doku Ve Tipleri

YERLEŞME DOKU VE TİPLERİ Yerleşmelerin sınıflandırılmasında birçok ölçüt kullanılmaktadır. Yerleşmeler kırsal ve şehirsel (kentsel) yerleşme olmak üzere ikiye ayrılır. Böyle bir ayrım yapılmakla birlikte yerleşmelerin özelliği zamanla değişebilir. Örneğin Batman ve Karabük, önceden birer kırsal yerleşme iken zamanla şehirsel yerleşme hâlini almıştır.

Yerleşmeler İkiye Ayrılır

Kırsal Yerleşme Temel ekonomik faaliyetlerin tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılık olduğu yerleşmelere kırsal yerleşme denir. Kırsal yerleşmelerde belirli düzeyde madencilik ve turizm faaliyetleri de yapılır. Kırsal ve şehirsel yerleşmelerin sınıflandırılmasında kullanılan nüfus ölçütü ülkeden ülkeye değişmektedir. Bu tür yerleşmelerde nüfus ölçütünün 5.000, ve şeklinde kullanılmasına yönelik görüşler vardır. Kırsal yerleşmeler; köyden küçük ve köye bağlı yerleşmeler, köyler ve kasabalardan oluşmaktadır. Bu yerleşmelerin ortaya çıkmasında, kuruldukları yerin doğal çevre şartları ve orada yaşayan insanların kültürel özellikleri etkilidir. Kırsal yerleşmeler; nüfusun büyüklüğüne, kuruldukları yere, dokularına, yerleşme planlarına ve ekonomik işlevlerine göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir.

Nüfusun Büyüklüğüne Göre Kırsal Yerleşmeler Kasaba Nüfusu, fiziksel özellikleri, işlevleri ve yaşam koşullarıyla köy ile şehir arasında geçiş özelliği gösteren yerleşmelere denir. Genel olarak nüfusun ile arasında olduğu kabul edilir. Ekonomik faaliyetler daha çok tarım ve hayvancılık olmakla beraber kasabalarda küçük çaplı ticari faaliyetler yapılmaktadır. Ayrıca bu yerleşmelerde küçük atölyeler ve belediye hizmetleri de bulunur.

Köy Yerleşmeleri Ekonomisi genellikle tarım ve hayvancılığa dayanan ve nüfusu 2.000’den az olan yerleşmelere denir. Bu yerleşmelerde otlak, orman, ibadethane, okul, çeşme, yayla vb. ortak kullanım alanları bulunur.

Köy Altı Yerleşimleri Tek mesken ile köy arasındaki yerleşmelere denir. Bu yerleşmelerin ortaya çıkmasının nedenleri şunlardır: Devlet arazilerinin toprağı olmayan ailelere verilmesi Arazinin engebeli olması Tarım arazilerinin yaşam alanlarına uzak olması Hayvanları otlatma alanlarının sınırlı olması Aileler arasında anlaşmazlık olması vb.

Dokusuna Göre Kırsal Yerleşmeler Toplu Yerleşme Engebenin az ve su kaynaklarının yetersiz olduğu yerlerde evler birbirine yakındır. Bu tür yerleşmelere toplu dokulu yerleşme denir. Evlerin genellikle su kuyusu, çeşme ya da dinî yapıların etrafında bulunduğu bu tür yerleşmeler, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da yaygındır.

Toplu Yerleşme

Dağınık Yerleşme Evlerin birbirine uzak olduğu yerleşmelere dağınık yerleşme denir. Arazinin engebeli, su kaynaklarının fazla ve tarım alanlarının parçalı olduğu yerlerde görülen bu tür yerleşmeler, Karadeniz’de diğer bölgelere göre daha yaygındır.

Dağınık Yerleşme

Gevşek Dokulu Yerleşme Evlerin rastgele ve geniş alanlara dağılmasıyla oluşan yerleşmeye gevşek dokulu yerleşme denir. Gevşek dokulu yerleşmelerin oluşmasında arazinin yapısı, genişliği, yapılan ekonomik faaliyet, toplumsal ilişkiler gibi faktörler etkili olmuştur. Bu yerleşme türü Karadeniz kıyı kuşağında yaygındır.

Yerleşme Planına Göre Kırsal Yerleşmeler Yerleşme planına göre kırsal yerleşmeler beşe ayrılır: Yol boyu yerleşmesi Hat boyu (çizgisel) yerleşme Işınsal planlı yerleşme Dairesel planlı yerleşme Küme planlı yerleşme

Yol Boyu Yerleşmeler Yerleşmenin bir yolun etrafında sıralanmasıyla yol boyu yerleşmeleri oluşmuştur.

Çizgisel Yerleşmeler Demir yolu, su kanalı, akarsu vadisi gibi uzunlamasına yer alan unsurların etrafında hat boyu (çizgisel) yerleşmeler oluşmuştur.

Çizgisel Yerleşme

Işınsal Planlı Yerleşmeler Genellikle yolların etrafında değişik doğrultularda oluşan yerleşmelere ışınsal planlı yerleşme denir.

Dairesel Planlı Yerleşmeler Engebenin az olduğu alanlarda yerleşmenin bir meydanın etrafında toplanmasına dairesel planlı yerleşme denir.

Dairesel Yerleşme

Küme Planlı Yerleşmeler Yerleşmerin birbirine yakın ve düzensiz konumlandırıldığı yerleşmelere de küme planlı yerleşme adı verilir.

Kuruldukları Yere Göre Kırsal Yerleşmeler Kırsal yerleşmeler; genellikle akarsu kenarlarında, vadi içlerinde, dağların eteklerinde, su bulunan ovalarda, orman arazisine yakın alanlarda, deniz ve göl kenarlarında bulunur.

Ekonomik İşlevlerine Göre Kırsal Yerleşmeler Kırsal yerleşmeler; tarım, hayvancılık, turizm, madencilik, balıkçılık, ormancılık ve dokumacılık gibi faaliyetlere göre sınıflandırılabilir. Örneğin Bursa ilinde yer alan Cumalıkızık Köyü, Osmanlıdan kalma tarihi dokusuyla turizm faaliyetlerinin ön plana çıktığı bir yerleşmedir.

Cumalıkızık Köyü

ŞEHİRSEL (KENTSEL) YERLEŞME

Nüfus Miktarına Göre Şehir Sınıflaması Küçük Şehir: ile Arası Orta Büyüklükte Şehir: ile Arası Büyük Şehir: ile Arası Metropoliten Şehir: dan fazla olan şehirler

İşlevlerine Göre Şehir Sınıflandırması Tarım Şehri Genellikle nüfusu ’in altında olan şehirlerde hizmet sektörünün üstünlüğüne rağmen hâlâ tarım sektörünün etkileri gözlenir. Bu grupta yer alan şehirlerde ormancılık, balıkçılık ve turizm faaliyetleri de yapılabilir. Rize, Yenişehir, Kırklareli, Akhisar, Burdur, Niğde, Kars, Şanlıurfa, Kadirli vb. şehirlerde tarım hâlâ belirgin bir ekonomik faaliyettir.

Sanayi Şehri Sanayi Devrimi ile ortaya çıkan sanayi şehirlerinde çalışan nüfusun büyük çoğunluğu sanayi sektöründedir. Sanayi kuruluşları, bulundukları şehrin ve ülkenin yanı sıra diğer faaliyetlerin (ticaret, ulaşım vb.) gelişmesine de katkı sağlar. Manchester, Düsseldorf, Detroit, İstanbul, Bursa, İzmit, İskenderun, Kırıkkale, Ereğli (Zonguldak) sanayi şehirlerine örnek verilebilir.

İdari Şehir İdari işlevleri ön planda olan şehirlerde ülkenin ya da bölgenin yönetim merkezleri bulunur. Türkiye, kamu hizmetlerinin daha iyi yürütülebilmesi için idari bölümlere ayrılmıştır (iller ilçelere, ilçeler köylere) Bu idari birimlerin yönetim merkezi başkent Ankara’dır.

Kültür Şehri Kültür şehirlerinde bilim, sanat ve eğitim gibi çeşitli kültürel etkinlikler ön plandadır. Oxford, Cambridge, Kahire, İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehir başlıca kültürel şehirlere örnek verilebilir.

Askeri Şehir Askerî şehirlerde büyük askerî birlikler bulunmaktadır. Bu birliklerde binlerce askerin beslenme, barınma ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. Sarıkamış, İncirlik, Kırkağaç ve Eğirdir askerî şehirlere örnek verilebilir.

Ticaret Şehri Ticaret şehri ana işlevin ticaret olduğu şehirdir. Ticaretin bir şehirde gelişebilmesi için bazı koşullar gereklidir. Öncelikle şehrin önemli ulaşım yolları üzerinde bulunması gerekir. Diğer bir şart ise şehirde ekonomik değeri olan ürünlerin veya bunları tüketen bir nüfusun bulunmasıdır. New York, Hong Kong, İstanbul, İzmir, Mersin, Trabzon ticaret şehirlerine örnek verilebilir.

Liman Şehri Hinterlandı geniş olan ve ticaretin genellikle deniz ulaşımı ile yapıldığı şehirlere liman şehirleri denir. Rotterdam, Hamburg, Marsilya, İstanbul, İzmir, Mersin liman şehirlerine örnek verilebilir. Hinterland Nedir? İç bir sahil, okyanus deniz veya bunlara açılan nehir kanallarının art kısmı olarak tanımlanır.

Turizm Şehri Turizm şehirlerinde yaşayan insanların önemli bir kısmı, gelirlerini turizm ve onun çeşitlendirip desteklediği iş kollarından sağlar. Turizm; ulaşım, ticaret, inşaat gibi diğer sektörlerin gelişmesini de etkiler. Paris, Roma, Venedik, New York, İstanbul, Antalya, Bodrum, Çeşme, Alanya, Marmaris, Fethiye ve Ürgüp turizm şehirlerine örnek verilebilir.

Maden Şehri Maden şehirlerinde genellikle kömür, petrol, demir, bor gibi önemli madenler çıkarılmaktadır. Essen, Donetsk, Kerkük, Yakutsk, Zonguldak, Tavşanlı ve Soma maden şehirlerine örnek verilebilir.

Dini Şehir Dinî işlevi olan şehirler, bir veya birden fazla dinî inancın merkezi ya da önemli dinî eserlerin bulunduğu yerlerdir. Bu şehirler, yılın belli dönemlerinde ya da tamamında ziyaret edilmektedir. Bu durum; ticaret, ulaşım, turizm gibi sektörlerin de gelişmesini etkilemiştir. Mekke, Medine, Kudüs, Roma ve Lhasa dinî şehirlere örnek verilebilir.

Mesken Tipleri İnsanların barınma, korunma, dinlenme ve çalışma gibi ihtiyaçlarını karşıladığı yapıların tümüne mesken denir.

Taş Meskenler Taş meskenler, en fazla Akdeniz Havzası’nda bulunan ülkelerde bulunur. Özellikle kalker, granit, bazalt, andezit gibi kayaçların fazla olduğu yerlerde bu meskenlere daha çok rastlanır.

Ahşap Meskenler Ahşap mesken, ağaç malzemenin kullanıldığı ve daha çok orman örtüsünün fazla olduğu kırsal yerleşmelerde görülür. Bu tür meskenler, ekvatoral ve muson iklim bölgelerinde, ülkemizde ise Karadeniz iklim bölgesinde yaygındır.

Toprak Meskenler Toprak meskenler, yağışın az ve sıcaklık farkının fazla olduğu alanlarda görülür. Buralarda mesken yapımı için ağaç ya da taş malzeme bulmak zordur. Bu yüzden kırsal yerleşmelerde en kolay mesken yapı malzemesi olarak toprak kullanılır. Kil, mil, balçık en çok kullanılan toprak yapı malzemesidir. Kerpiç evler, toprak evlerin en tipik örneğidir.

Betonarme Meskenler Betonarme meskenler; teknolojinin gelişmesine bağlı olarak tuğla, briket, çimento, çelik ve demir gibi malzemelerin kullanılmasıyla yapılır. Dünyada ve ülkemizde genellikle şehirlerde görülen ve doğal çevrenin etkilerinin en aza indirildiği mesken tipidir.

Diğer Meskenler Diğer mesken tipleri; yeryüzü şekilleri, iklim ve bitki örtüsünün etkisiyle farklı tipte yapı malzemelerinin kullanıldığı meskenlerde görülür. Örneğin Kuzey Kutbu’na yakın bölgelerde igloo adı verilen meskenler bulunur. Eskimolar tarafından buz ve kar kullanılarak yapılmıştır. Tüf ya da kalker gibi kolay oyulabilen kayaçların şekillendirilmesiyle oluşturulmuş meskenler de bulunur.

Yapan Ve Hazırlayan: Emre Çiftçi