KOLON KANSERİ ÖNLENEBİLİR Mİ?? Kimler Kolonoskopi Yaptırmalı?? Doç.Dr.Bülent Yaşar Başkent Üniversitesi Gastroenteroloji Bilim Dalı

Hücreler dokuları, dokular organları oluşturur. Hücreler büyür, gelişir, bölünerek çoğalır. Yaşlanır, ölür. Yeni hücreler bunların yerini alır. Planlı ve kontrollü ölüm «APOPİTOZ»

Genetik ve çevresel karsinojenlere maruz kalma sonucunda bazı hücreler planlı ölümden kaçar. Otonomi (bağımsızlık) kazanır. Önce doku ve bulundukları organı ele geçirir. Uzak organlara yayılmaya başlar (metastaz)

İyi Huylu Tm Kötü Huylu Tm Nadiren hayati tehlike oluşturur. Alındıktan sonra yeniden oluşmaz, büyümez. Etrafındaki dokuya genellikle zarar vermez. Vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar. Çıkartılabilir,yeniden oluşabilir (nüks). Komşu organ ve dokulara yayılıp zarar verirler. Kan ve lenf yoluyla uzak organlara yayılıp zarar veren yeni tümörler oluşturabilir.

Kanser, 2015 yılı içerisinde 49. 946 erkek, 27 Kanser, 2015 yılı içerisinde 49.946 erkek, 27.022 kadının ölümüne neden olmuştur

Kolon kanseri; Tüm dünya’da 3. en sık karşılaşılan tm. Her yıl ortalama 1 milyon yeni olgu Her yıl 500 bin ölüm %90’ı 50 yaş üstü Ortalama yaş 60-65 En sık bağırsağın sol kısmında, giderek sağ kolon kanserlerinde artış

1. Polip zemininde gelişenler 2. Kalıtsal kolorektal kanserler Kolon ve rektum kanserlerinin %80’i sporadik, %20’si ailesel yani kalıtsaldır. 1. Polip zemininde gelişenler 2. Kalıtsal kolorektal kanserler Familyal adenomatozis koli (FAP) Zayıf FAP Familyal kolorektal kanser (Lynch Send.) Herediter Nonpolipozis Koli (Lynch II)

Risk Faktörleri Kalıtsal Risk Faktörleri Birinci derece akrabalarda kolon ca Genetik Hastalıklar Geçmişte polip öyküsü Ailede polip öyküsü

Çevresel ve diyete bağlı risk faktörleri ♂ > ♀ Sedanter yaşam Hayvansal yağ tüketimi Direkt ateşte pişmiş et ve tütsülenmiş gıda Obezite İşlenmiş gıda, karbonhidrat tüketimi Sigara, alkol

İnflamatuar barsak hastalığı öyküsü Diabet Safra kesesi operasyonu?? Üreterosigmoidostomi Pelvik radyoterapi öyküsü Akromegali Kendisinde ve ailesinde meme, yumurtalık ve rahim kanseri

Koruyucu Faktörler Düzenli fiziksel aktivite Taze sebze ve meyve (lifli gıdalar) Ca Folik asit, selenyum , vitamin C, D, E Beta karoten, indoller Aspirin ve NSAİD

Post menapozal hormon kullanımı Kolesterol ilaçları Probiyotikler

400 BC Hippocrates ‘Death sits in the bowel’ “bad digestion is at the root of all evil”

Probiyotikler Probiyotik terimi ‘Yaşam için’ anlamına gelir ve Yunanca’dan türetilmiştir. Kavram, 20 yy başlarında Nobel ödüllü Mikrobiyolog Elie Metchnikoff’un, laktik asit bakterilerinin yoğurt ve peynir şeklinde tüketilmesinin, sindirim sistemi sağlığını iyileştirdiği ve yaşamı uzattığını gözlemlemesine dayanmaktadır.

Probiyotik tanım ‘Yeterli miktarda alındığında, insan mikrobiyotasını düzenleyerek, sağlığına olumlu katkıda bulunan, canlı mikroorganizmaları içeren destek ürünlerinin genel adı’ Ekşitilmiş süt ürünleri, kefir, kımız, dahi, leben vb. klasik probiyotik kavramı gelişmesinden çok önce, eski tedavi kitaplarında yer alan doğal probiyotik ürünlerdendir.

Başlıca kullanım alanları; iltihabi barsak hastalıkları (crohn ve ülseratif kolit), enfeksiyöz (mikrobik) ishaller, antibiyotik kullanımı sonrası gelişen ishaller, seyahat ishalleri, gıda alerjileri, laktoz intoleransı, Helikobakter pylori tedavisi, vajinozis, atopik egzema, irritabl barsak sendromu (huzursuz bağırsak)’dur. Bağırsak metabolik aktivitesinde yaptığı değişiklikler ve bağışıklığı güçlendirici etkisinden dolayı kolon kanseri riskinin azalttığına dair bilimsel veriler giderek artmaktadır.

Hedef YAĞDAN FAKİR, LİFTEN ZENGİN DİYET DÜZENLİ EGZERSİZ İDEAL VÜCUT KİLOSU

Semptomlar Tümörün yerine göre değişir. Karın ağrısı Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik Kanama Dışkı incelmesi Kilo kaybı Halsizlik

Makatta dolgunluk Acil tuvalet ihtiyacı Kansızlık (Demir eksikliği)

Tanı-Tarama Kolon kanserlerinin çoğu adenomatoz polip zemininde gelişmektedir. Taramada amaç; polipleri erken dönemde saptamak, çıkarmak ve böylece kanser gelişimini önlemektir.

Kimler taranmalı? 50 yaşın üzerinde tüm kadın ve erkekler şikayeti olmasa dahi kolonoskopi yaptırmalıdır.

Kolonoskopi 10 yılda bir + Yılda bir GGK (FIT Yöntemi) 1.Seçenek Kolonoskopi 10 yılda bir + Yılda bir GGK (FIT Yöntemi)

2. Seçenek CT Kolonografi 5 yılda bir + GGK + Fekal DNA 3 yılda bir Sigmoidoskopi 5-10 yılda bir

Kapsül kolonoskopi 5 yılda bir 3.Seçenek Kapsül kolonoskopi 5 yılda bir

75 yaşına dek düzenli taramasını yaptıran ve bir patoloji saptanmamış hastalarda tarama sonlandırılır. Hiç tarama yaptırmamış kişilerde 85 yaşına dek tarama yapılabilir.

Risk Gruplarında Tarama Ailede Kolon kanseri öyküsü veya 1.derece akrabalarda ileri adenom varlığı(60 yaş altı) Herhangi yaşta 2 birinci derece akrabada yukarıdakilerin varlığı

40 yaş veya en erken tanıdan 10 yıl önce başlamak üzere 5 yılda bir kolonoskopi

40 yaşında tarama başlar, ortalama risk gibi takip 60 yaş üstü birinci derece akrabada kolon kanseri veya ileri polip tanısı 40 yaşında tarama başlar, ortalama risk gibi takip

1-2 küçük (<10 mm), tubuler adenom Polip Öyküsü Olanlar 3-10 tubuler adenom 1-2 küçük (<10 mm), tubuler adenom Takip; 5-10 yılda bir Takip 3 yılda bir

Polip Öyküsü Olanlar Takip < 3 yıl Takip 3 yıl Bir veya daha fazla adenom ≥ 10 mm > 10 adenom (polip) Takip < 3 yıl Takip 3 yıl

KOLON KANSERİ ÖNLENEBİLİR Mİ? EVET ÖNLENEBİLİR