NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE Avrupa birliği’nin tarihsel bütünleşme süreci NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

Avrupalılık fikri ve birlik yaratma girişimleri Tarihsel bütünleşme fikri Avrupa kıtasındaki devletler arasında bütünleşmeyi sağlayacak bir “birlik” kurulması ihtiyacı ve girişimleri Birçok düşünürün, devlet adamı ve din adamının siyasi, ekonomik ve dini nedenlerle Avrupa’da bir birlik kurulması fikrini geliştirmesi II. Dünya Savaşı’nın Avrupa’da o zamana kadar görülmemiş boyutlarda büyük yıkımlara yol açması sebebiyle bütünleşme yönündeki barışçıl içerikli çalışmalara yeniden ivme kazandırması NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Jean monnet planı, schuman deklarasyonu ve akçt Avrupa bütünleşmesi için daha önce farklı alanlarda yapılan uygulamaların istenilen sonuçlara ulaşmaması sebebiyle öncelikle ekonomik alanda bir bütünleşme sürecinin başlatılması fikri geliştirilmiştir. Bu girişimden sonra siyasal bütünleşmenin ilerletileceği savunulmuştur. Schuman Deklarasyonu Avrupa’da kalıcı barışın sağlanması için Fransa Planlama Teşkilatı başkanı Jean Monnet’nin geliştirdiği bir Planı, Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman, 9 Mayıs 1950’de açıkladı. Planın özünde Avrupa’da düzenin korunması ve Almanya’nınAvrupa’ya entegre edilmesi fikri yer almaktadır. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) (1952) Avrupa Birliği bütünleşme sürecinin ilk adımı Almanya ile Fransa arasında yeni bir savaşı imkansız kılmak üzere, iki devletin kömür ve çelik sektörünün işbirliği kapsamında işletilmesi ve kurulacak bağımsız bir otoriteye devredilmesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Aet ve aaet’nin oluşum süreci Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) (1958) Roma Antlaşması ile üye ülkeler arasında gümrük birliği kurulması öngörülmüş; nihai hedef olarak ekonomik ve siyasi birlik oluşturulması hedeflenmiştir. Üye devletler arasında, dört temel üretim faktörünün - malların, hizmetlerin, sermayenin ve emeğin (kişilerin) - serbest dolaşımının sağlanması hedeflenmiştir. Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (AAET) (1958) Üye ülkeler arasında barışçıl amaçlarla kullanmak üzere; Atom enerjisi konusunda ortak çalışmalar ve işbirliği yapılması Nükleer sanayilerin hızla kurulması ve büyümesi için gereken koşulların sağlanması Hayat standardının yükseltilmesi hedeflenmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

maastrıcht antlaşması ile Avrupa birliği’nin kuruluşu Maastricht Antlaşması ile Avrupa Birliği’nin Kuruluşu (1993) Ekonomik ve Parasal Birlik Ortak Pazara ek olarak, para ve makro-ekonomi politikalarında bütünleşmenin sağlanması Üye ülkelerin parasal alandaki yetkilerinin Avrupa Merkez Bankasına devredilmesi Ortak Dış ve Güvenlik Politikası Dış politika konularında işbirliğinin arttırılması Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası’nın geliştirilmesi Adalet ve İçişlerinde İşbirliği Üye devletlerin iç güvenliğin sağlanması ve kamu düzeninin korunmasına ilişkin işbirliğinin kurumsallaşması Uluslararası suçlar, yasadışı göç, uyuşturucu ticareti ve terörle mücadele için Avrupa Polis Bürosu’nun (Europol) kurulması NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Amsterdam ve nıce antlaşmaları Amsterdam Antlaşması (1999) AB’nin Orta ve Doğu Avrupa’ya genişlemesi Ekonomik ve Parasal Birliğin tamamlanması-Euro’ya geçiş Schengen Anlaşması’nın yürürlüğe girmesi Sınır kontrollerinin tamamen kaldırılarak kişilerin serbest dolaşımını düzenlenmesi Karar alma mekanizmasının güçlendirilmesi Genişleme politikasında farklılaşma Nice Antlaşması (2003) Kurumların yeni alınacak üyeler de dikkate alınarak yeniden yapılandırılması Karar alma süresinde değişikliklere gidilmesi Avrupa Konseyi, Avrupa Parlamentosu’ndaki üye ülkelerin oy dağılımları ve Avrupa Komisyonu üye sayıları yeni katılacak ülkeleri de kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Lizbon antlaşması Lizbon Antlaşması (2007) 2005 – Fransız ve Hollandalı seçmenlerin referandumda reddettiği Avrupa Birliği Anayasası’nın yerini alması Yeni Avrupa Birliği Anayasası olarak nitelenen anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için 27 üye devletin onayının alınması zorunluluğu Çoğu ülkelerde onay işlemine parlamentonun karar vermesi fikri; İrlanda’da ise referandum yapılması şart (ulusal karar) Avrupa Konseyi Başkanlık Sistemi «Trio» Altı ayda bir değişen dönüşümlü başkanlık yerine daha sürekli bir başkanlık sistemi kurulması Geniş yetkilerine sahip bir dış politika sorumlusu makamı oluşturulması NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Belgin Akçay ve İlke Göçmen (Eds.) (2012) Avrupa Birliği: Tarihçe, Teoriler, Kurumlar ve Politikalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©