ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÅP TARİHİ I oRTAK DERSLER ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÅP TARİHİ I DOÇ. DR. ABDURRAHMAN BOZKURT

5. AVRUPADA’Kİ GELİŞMELER VE OSMANLI DEVLETİ 5.1. Sanayi İnkılabı İle Birlikte Yaşanan Teknolojik Gelişmeler 5.2. 19. Yüzyıl Sonlarında Yaşanan Askeri Gelişmeler 5.3. Milliyetçilik Fikrinin Yeniden Yorumlanması 5.4. I. Dünya Savaşı Öncesi Avrupalı Devletlerin Sömürgecilik Faaliyetleri 5.4.1. Uzakdoğu’da Sömürgecilik Faaliyetleri 5.4.2. Afrika’da Sömürgecilik Faaliyetleri 5.5. Rusya ile Almanya’nın Yükselişi ve Bloklaşmalar 5.6. Osmanlı Devleti’nin Yalnızlıktan Kurtulma Arayışları

Giriş Portekiz: Hindistan’ın batısı, Seylan, Malaya’nın güneyi ve Endonezya Kızıldeniz’de Aden Basra’da Hürmüz Çin’de Macau İspanya: Brezilya dışında Güney ve Orta Amerika’nın büyük bir bölümü Filipinler

Portekiz Krallığı Sömürgeler

İspanya Krallığı Sömürgeler

Hollanda, İngiltere ve Fransa Sömürgeleri 1588’de Yenilmez Armada’nın İngiltere-Hollanda donanmalarına yenilmesi Hollanda: Seylan, Portekiz’in çekilmesi üzerine Endonezya, Afrika’nın batısında Altın Sahili, Guinea, Cape Colony İngiltere: Hindistan'da Bombay, Kalküta (Bengal Körfezi), Sind, Pencap, Birminya’nın himayesi , Assam ve Malaya ve Singapur

Hollanda, İngiltere ve Fransa Sömürgeleri Kuzey Amerika’da 13 koloni 1756-1763 Yedi Yıl Savaşları: Fransa’nın Amerika’daki ve Hindistan’daki sömürgelerinin büyük bir bölümünü İngiltere’ye bırakması; Fransa’nın Kuzey Afrika’ya yönelik planları 1798 Malta, 1878 Kıbrıs,1882 Mısır’ın işgali Seylan ve Cape Colony’nin Hollandalılar tarafından İngiltere’ye bırakılması Fransa: Kaliküt, Pondişeri, Şandarnagor, Senegal, Madagaskar, Kanada, Luisiana

5.1. Sanayi İnkılabı İle Birlikte Yaşanan Teknolojik Gelişmeler 1880’lerde yeni üretim sistemleri Yeni enerji kaynaklarının üretime uygulanması Üretim, iletişim ve ulaşım araçlarının daha kullanışlı hale gelmesi

5.2. 19. Yüzyıl Sonlarında Yaşanan Askeri Gelişmeler Almanya’nın 1892 Fransa-Rusya Antlaşması sonrasında 1898-1900 kanunlarıyla donanmasını güçlendirme kararı 1904 İngiltere’nin dretnot inşası Almanya’nın Kiel Kanalı’nı derinleştirerek dretnot inşası İngiltere’nin kara ordusunu güçlendirmesi Almanya’da 1906-7 Donanma kanunları Modern savaş araç/malzemeleri

5.3. Milliyetçilik Fikrinin Yeniden Yorumlanması Devletin gücünü artırma İtibarını yükseltme Yayılmasını hızlandırma Almanya’da Pengermenistler Rusya’da Panslavistler Fransa’da İntikamcılar İtalya’da İrredantistler İngiltere’de İmparatorlukçular

5.4. I. Dünya Savaşı Öncesi Avrupalı Devletlerin Sömürgecilik Faaliyetleri Almanya’nın sanayi ve ticarette gelişmesi-İngiltere’nin olumsuz etkilenmesi Almanya’nın Hollanda, Belçika, İtalya, Rusya ve Sırbistan’da madeni eşya ve kimya alanında baskın hale gelmesi Sermaye için yeni yatırım alanlarına ihtiyaç duyulması Almanya, ABD ve Japonya’nın arayış içerisinde olması Madencilik ve enerji alanlarında ihtiyaçlar

5.4.1. Uzakdoğu’da Sömürgecilik Faaliyetleri Çin’de Ming Hanedanının, Hindiçin’de Annam Krallığının parçalanması 1826 İngiltere’nin Birminya ve Singapur’u ele geçirmesi 1862-1863 Fransa’nın Vietnam ve Kamboçya’yı işgali Fransa’nın Siam(Tayland) ve Laos planı-İngiltere’nin itirazı Siam’ın Laos’u Fransa’ya bırakması (1893)

1896 İngiltere-Fransa uzlaşması Siam topraklarının büyük bir bölümünün İngiltere ile Fransa arasında paylaşılması Fransa: Tahiti, Kaledonya İngiltere: Fiji

Yeni Gine’nin Hollanda ve Almanya arasında paylaşılması Borneo ve Aden’in: Hollanda, Almanya, İngiltere ve az da olsa Fransa arasında paylaşılması Samoa adasının Almanya ve ABD arasında paylaşılması

5.4.2. Afrika’da Sömürgecilik Faaliyetleri Portekiz: Angola, Mozambik ve Guine Fransa: Cezayir, Senegal ve Gabon İngiltere: Güneydoğu Afrika, Altın Sahili (Gana) Liberya, Fas ve Etiyopya (Habeşistan) sözde bağımsız. İç kesimlere girilemiyor. Afrika’da kaybolan Livingston’u arayan Henry Stanley’in raporu

Belçika Kralı II. Leopold tarafından Afrika’nın Açılması ve Sömürgeleştirilmesi İçin Uluslararası Birliğin kurulması Belçika'nın Kongo'yu işgal arzusu; Fransa ve Portekiz’in hak iddiası İngiltere’nin Kongo havzasına yerleşme isteği 1884-1885 Berlin Kongresi Sözlü değil edimli işgal Uluslararası Afrika Birliği tarafından Özgür Kongo Devleti’nin kurulması Kongo ve Nijer ırmaklarının müştereken kullanımı

İngiltere’nin Süper Güç Haline Gelmesi 1884 İngiliz Somalisi Cape-Kızıldeniz hattı planı 1885 Sudan’da Mehdi isyanı 1886 Nijerya Doğu’da Uganda-Kenya 1894 Cape Colony’den kuzeye doğru hareket

Fransa 1881 Tunus Büyük Sahara’nın güneyi Fildişi Guine Fransız Kongosu Cibuti (Fransız Somalisi) Madagaskar planı-Yerlilerin tepkisi ve 1896’da hakimiyet

Almanya Togo Kamerun Güneybatı Afrika Alman Doğu Afrikası (Tanganika).

İtalya Eritre (Assab ve Massama) İtalya Somalisi Habeşistan planı 1896 İtalya’nın Habeşistan’da yenilmesi (Kral Menelik)

19. Yüzyıl Sonlarına Doğru İngiltere Mısır-Cape hattı planı Mehdi isyanına Fransız desteği 1898 Fransa’nın Kongo’dan Nil havzasına asker çıkarması (Faşoda Olayı) Boer İsyanı

Fransa’nın Kongo’dan Nil havzasına asker çıkarması (Faşoda Olayı)

Boer İsyanı Transvaal’in ele geçirilmesi

5.5. Rusya ile Almanya’nın Yükselişi ve Bloklaşmalar Rusya'nın Asya’da genişlemesi

5.5. Rusya ile Almanya’nın Yükselişi ve Bloklaşmalar 1871 sonrası Bismarck’ın ittifaklar dizisi Alman İmparatorluğunun barış içerisinde gelişmesini sağlayacak koruyucu bir kalkan Genişlemeden öte birlik Fransa’ya saldırmak yerine onu dostlarından mahrum bırakmak (1888’de II. Willhem’in tahta çıkması ve Bismarck’ın tasfiye edilmesi ile bu politikalar değişecektir.)

1879 Almanya-Avusturya Macaristan İttifakı 1881 Üç İmparator Ligi (Almanya- Avusturya Macaristan-Rusya) Bismarck’ın, Mısır’ın İngilizler tarafından işgalini desteklemesi Fransa’nın yalnızlığa ve siyasi yalıtılmışlığa mahkum edilmesi 1882 Almanya-Avusturya Macaristan-İtalya Antlaşması-İttifak Devletleri Antlaşmanın hiç bir şekilde İngiltere’ye karşı işlememesi

1891 Fransa-Rusya Antlaşması 1892-94 Fransa-Rusya Antlaşmaları 1900 Fransa-İtalya Antlaşması 1904 İngiltere- Fransa Antlaşması (Entente Cordiale) 1907 İngiliz-Rus Antlaşması Reval Görüşmeleri (9 Haziran 1908)

5.6. Osmanlı Devleti’nin Yalnızlıktan Kurtulma Arayışları Almanya-Osmanlı ilişkilerinin İngiltere’yi rahatsız etmesi Almanya’nın İngiltere’ye sömürge yolları üzerinde darbe vurma planı II. Willhem’in 1889-98 Osmanlı ziyaretleri; Müslüman dostluğu vurgusu Bosna-Hersek (1908)/ I. Dünya Savaşı’nın Provası Trablusgarp Savaşı Balkan Savaşları Edirne’nin geri alınması; Meriç Nehri’nin sınır olarak kabul edilmesi

5.6. Osmanlı Devleti’nin Yalnızlıktan Kurtulma Arayışları 1914 Elçiler Konferansı: 12 Ada’nın İtalya’ya, İmroz, Bozcaada hariç Ege Adalarının Yunanistan’a bırakılması 1913 L. V. Sanders Hadisesi Ermeni Islahatı Meselesi Osmanlı Devleti’nin İtilaf Devletlerine ve Almanya’ya ittifak teklifi