7. Türkiye’nin Doğal Angiospermae Taksonlarına Ait Örnekler Prof.Dr. Fatmagül GEVEN

Ordo: Fagales Familya: Fagaceae Cins: Quercus: Türkiye gerek tür zenginliği, gerekse 6.100.000 ha meşe (pelit) orman varlığıyla dünyanın sayılı meşe diyarlarından birisidir. Türkiye’de 20 meşe türü bulunmaktadır. Meşeler; odunlarının anatomik yapıları, meyvelerinin olgunlaşma süresi, yaprak ve kabuk özelliklerine göre 3 gruba ayrılır.  

1. Akmeşeler: (Seksiyon: Quercus): Bu gruba giren meşe taksonlarının yapraklarında yaprak lobları veya dişler, Kırmızı Meşelerde olduğunun aksine (Q. pontica hariç) kılçıksı-dikensi bir yapıya sahip değildir.  Meyve (palamut) olgunlaşması 1 yılda tamamlanır. Çoğunlukla meyvenin iç yüzü çıplak ve tohumlar daha az tanenli olup tatlıdır.

Quercus robur L. (Saplı Meşe), 2 alttürü vardır 1- subsp Quercus robur L . (Saplı Meşe), 2 alttürü vardır 1- subsp. robur 2- subsp. pedunculiflora (K. Koch) Menitsky

Quercus petraea L. (Sapsız Meşe), 3 alttürü vardır 1-subsp Quercus petraea L. (Sapsız Meşe), 3 alttürü vardır 1-subsp. petraea 2-subsp. iberica (Steven ex M. Bieb) Krassiln 3-subsp. pinnatiloba (K. Koch) Menitsky

Quercus hartwissiana Steven (Istranca Meşesi)

Quercus frainetto Ten. (Macar Meşesi)

Quercus vulcanica Boiss. & Heldr Quercus vulcanica Boiss. & Heldr. ex Kotschy - (Kasnak Meşesi) (Endemik)

Quercus pontica C. Koch (Doğu Karadeniz Meşesi)

Quercus infectoria Oliver (Mazı Meşesi), 2 alttürü vardır. 1- subsp Quercus infectoria Oliver (Mazı Meşesi), 2 alttürü vardır. 1- subsp. infectoria 2- subsp. boissieri (Reuter) O. Schvarz

Quercus pubescens Willd. (Tüylü Meşe)

Quercus macranthera Fisch & Mey. ex Hohen subsp. syspirensis (C. Koch Quercus macranthera Fisch & Mey. ex Hohen subsp. syspirensis (C. Koch.) Menitsky - (İspir M. End.)

Quercus virgiliana Ten. (Yalancı Tüylü Meşe)

2. Kırmızı Meşeler: (Seksiyon: Cerris): Bu gruba dahil meşe taksonlarının yaprak lopları ucunda kılçıksı- dikenli çıkıntılar bulunur.  Çoğunlukla meyve (palamut) 2 yılda olgunlaşır. Meyvenin iç yüzü genellikle tüylüdür ve tohumları acı lezzettedir.

Quercus libani Oliver (Lübnan Meşesi)

Quercus trojana P. B. Webb Quercus trojana P.B. Webb. (Makedonya Meşesi), 2 alttürü vardır 1 – subsp. trojana 2 – subsp. Yaltirikii Ziel. (Endemik)

Quercus cerris L. (Saçlı Meşe), 2 alttürü vardır 1– var. cerris 2– var Quercus cerris L. (Saçlı Meşe), 2 alttürü vardır 1– var. cerris 2– var. austriaca (Willd) Loudon

Quercus brantii Lindl (Iran Palamut Meşesi, Kara Meşe)

Quercus ithaburensis Decne subsp Quercus ithaburensis Decne subsp. macrolepis (Kotschy) Hedge & Yaltırık (Anadolu Palamut Meşesi) 

3. Herdem Yeşil Meşeler: (Seksiyon: llex):  Yaprak deri gibi sert, tam kenarlı veya kenarları dişli - sert dikenlidir. Meyve (Palamut) 1 veya 2 yılda olgunlaşır. 

Quercus coccifera L. (Kermes Meşesi)

Quercus ilex L. (Pırnal Meşesi)

Quercus aucheri Jaub. & Spach. (Boz Pırnal) (Endemik)

Herdem yeşil meşelerin yaprak ömürleri bir yıldan fazladır ve ülkemiz koşullarında vejetasyon periyodu dışındaki dönemlerde de bitki üzerinde canlı/yeşil yapraklar mevcuttur. Bu yapraklar da fizyolojik yaşını doldurduklarında dökülürler, ancak dökülmeden önce oluşan genç yapraklar sayesinde tüm yıl boyunca bitki üzerinde canlı/yeşil yapraklar mevcuttur. Bu nedenle de herdem yeşil olarak adlandırılmaktadırlar.

İlk iki grupta ise bir yıllık ömrü olan yapraklar vejetasyon periyodu sonunda dökülürler ve kış aylarında bitki üzerinde yaprak bulunmaz. Bu nedenle yaprak döken bitkiler olarak adlandırılmaktadırlar. Ancak ilk iki grupta yer almasına (herdem yeşil olmamasına) rağmen, kimi yıllarda iklim koşullarının mutedil olması durumunda (fırtına, aşırı soğuk olmaması gibi) kurumuş yaprakların bir sonraki yıl vejetasyon periyodunun başlangıcı veya ilk ayları dahil bitkiler üzerinde kalabilmektedirler. Bu Meşe türleri (Q. infectoria, Q. libani. Q. trojana) için “yarı herdem yeşil” ifadesi kullanılmaktadır.

8. Orman Vejetasyonu I.